| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
၁၇. စရိယာနာနတ္တဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
17. Cariyānānattañāṇaniddesavaṇṇanā
၆၈. စရိယာနာနတ္တဉာဏနိဒ္ဒေသေ ဝိညာဏစရိယာတိအာဒီသု အာရမ္မဏေ စရတီတိ စရိယာ, ဝိညာဏမေဝ စရိယာ ဝိညာဏစရိယာ။ အညာဏေန စရဏံ , အညာဏေန ဝာ စရတိ, အညာတေ ဝာ စရတိ, အညာဏသ္သ ဝာ စရဏန္တိ အညာဏစရိယာ။ ဉာဏမေဝ စရိယာ, ဉာဏေန ဝာ စရိယာ, ဉာဏေန ဝာ စရတိ, ဉာတေ ဝာ စရတိ, ဉာဏသ္သ ဝာ စရဏန္တိ ဉာဏစရိယာ။ ဒသ္သနတ္ထာယာတိ ရူပဒသ္သနတ္ထာယ ပဝတ္တာ။ အာဝဇ္ဇနကိရိယာဗ္ယာကတာတိ ဘဝင္ဂသန္တာနတော အပနေတ္ဝာ ရူပာရမ္မဏေ စိတ္တသန္တာနံ အာဝဇ္ဇေတိ နာမေတီတိ အာဝဇ္ဇနံ, ဝိပာကာဘာဝတော ကရဏမတ္တန္တိ ကိရိယာ, ကုသလာကုသလဝသေန န ဗ္ယာကတာတိ အဗ္ယာကတာ။ ဒသ္သနဋ္ဌောတိ ပသ္သန္တိ တေန, သယံ ဝာ ပသ္သတိ, ဒသ္သနမတ္တမေဝ ဝာ တန္တိ ဒသ္သနံ, ဒသ္သနမေဝ အတ္ထော ဒသ္သနဋ္ဌော။ စက္ခုဝိညာဏန္တိ ကုသလဝိပာကံ ဝာ အကုသလဝိပာကံ ဝာ။ ဒိဋ္ဌတ္တာတိ အဒိဋ္ဌေ သမ္ပဋိစ္ဆနသ္သ အဘာဝတော စက္ခုဝိညာဏေန ရူပာရမ္မဏသ္သ ဒိဋ္ဌတ္တာ။ အဘိနိရောပနာ ဝိပာကမနောဓာတူတိ ဒိဋ္ဌာရမ္မဏမေဝ အာရောဟတီတိ အတိနိရောပနာ, ဥဘယဝိပာကာ သမ္ပဋိစ္ဆနမနောဓာတု။ အဘိနိရောပိတတ္တာတိ ရူပာရမ္မဏံ အဘိရုဠ္ဟတ္တာ။ ဝိပာကမနောဝိညာဏဓာတူတိ ဥဘယဝိပာကာ သန္တီရဏမနောဝိညာဏဓာတု။ ဧသ နယော သောတဒ္ဝာရာဒီသုပိ။ သန္တီရဏာနန္တရံ ဝောဋ္ဌဗ္ဗနေ အဝုတ္တေပိ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ ဝုတ္တတ္တာ လဗ္ဘတီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဝိဇာနနတ္ထာယာတိ ဓမ္မာရမ္မဏသ္သ စေဝ ရူပာဒိအာရမ္မဏသ္သ စ ဝိဇာနနတ္ထာယ။ အာဝဇ္ဇနကိရိယာဗ္ယာကတာတိ မနောဒ္ဝာရာဝဇ္ဇနစိတ္တံ။ ဝိဇာနနဋ္ဌောတိ တဒနန္တရဇဝနဝသေန အာရမ္မဏသ္သ ဝိဇာနနမေဝ အတ္ထော, န အညော။ ဥပရိ အကုသလဇဝနာနံ ဝိပသ္သနာမဂ္ဂဖလဇဝနာနဉ္စ ဝိသုံ ဝုတ္တတ္တာ သေသဇဝနာနိ ဣဓ ဂဟေတဗ္ဗာနိ သိယုံ။ ‘‘ကုသလေဟိ ကမ္မေဟိ ဝိပ္ပယုတ္တာ စရတီတိ ဝိညာဏစရိယာ’’တိအာဒိဝစနတော (ပဋိ. မ. ၁.၇၀) ပန ဟသိတုပ္ပာဒစိတ္တဇဝနမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဆသု ဒ္ဝာရေသု အဟေတုကာနံယေဝ စိတ္တာနံ ဝုတ္တတ္တာ ဒ္ဝေ အာဝဇ္ဇနာနိ ဒ္ဝေ ပဉ္စဝိညာဏာနိ ဒ္ဝေ သမ္ပဋိစ္ဆနာနိ တီဏိ သန္တီရဏာနိ ဧကံ ဟသိတုပ္ပာဒစိတ္တန္တိ အဋ္ဌာရသ အဟေတုကစိတ္တာနိယေဝ ဝိညာဏစရိယာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။
68. Cariyānānattañāṇaniddese viññāṇacariyātiādīsu ārammaṇe caratīti cariyā, viññāṇameva cariyā viññāṇacariyā. Aññāṇena caraṇaṃ , aññāṇena vā carati, aññāte vā carati, aññāṇassa vā caraṇanti aññāṇacariyā. Ñāṇameva cariyā, ñāṇena vā cariyā, ñāṇena vā carati, ñāte vā carati, ñāṇassa vā caraṇanti ñāṇacariyā. Dassanatthāyāti rūpadassanatthāya pavattā. Āvajjanakiriyābyākatāti bhavaṅgasantānato apanetvā rūpārammaṇe cittasantānaṃ āvajjeti nāmetīti āvajjanaṃ, vipākābhāvato karaṇamattanti kiriyā, kusalākusalavasena na byākatāti abyākatā. Dassanaṭṭhoti passanti tena, sayaṃ vā passati, dassanamattameva vā tanti dassanaṃ, dassanameva attho dassanaṭṭho. Cakkhuviññāṇanti kusalavipākaṃ vā akusalavipākaṃ vā. Diṭṭhattāti adiṭṭhe sampaṭicchanassa abhāvato cakkhuviññāṇena rūpārammaṇassa diṭṭhattā. Abhiniropanā vipākamanodhātūti diṭṭhārammaṇameva ārohatīti atiniropanā, ubhayavipākā sampaṭicchanamanodhātu. Abhiniropitattāti rūpārammaṇaṃ abhiruḷhattā. Vipākamanoviññāṇadhātūti ubhayavipākā santīraṇamanoviññāṇadhātu. Esa nayo sotadvārādīsupi. Santīraṇānantaraṃ voṭṭhabbane avuttepi aṭṭhakathācariyehi vuttattā labbhatīti gahetabbaṃ. Vijānanatthāyāti dhammārammaṇassa ceva rūpādiārammaṇassa ca vijānanatthāya. Āvajjanakiriyābyākatāti manodvārāvajjanacittaṃ. Vijānanaṭṭhoti tadanantarajavanavasena ārammaṇassa vijānanameva attho, na añño. Upari akusalajavanānaṃ vipassanāmaggaphalajavanānañca visuṃ vuttattā sesajavanāni idha gahetabbāni siyuṃ. ‘‘Kusalehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā’’tiādivacanato (paṭi. ma. 1.70) pana hasituppādacittajavanameva gahetabbaṃ. Chasu dvāresu ahetukānaṃyeva cittānaṃ vuttattā dve āvajjanāni dve pañcaviññāṇāni dve sampaṭicchanāni tīṇi santīraṇāni ekaṃ hasituppādacittanti aṭṭhārasa ahetukacittāniyeva viññāṇacariyāti veditabbāni.
၆၉. ဣဒာနိ ဝိသယဝိဇာနနမတ္တဋ္ဌေန ဝိညာဏစရိယာတိ ဒသ္သေတုံ နီရာဂာ စရတီတိအာဒိမာဟ, ဝိညာဏဉ္ဟိ ရာဂာဒိသမ္ပယောဂေ သဒ္ဓာဒိသမ္ပယောဂေ စ အဝတ္ထန္တရံ ပာပုဏာတိ, တေသု အသတိ သကာဝတ္ထာယမေဝ တိဋ္ဌတိ။ တသ္မာ နီရာဂာဒိဝစနေန တေသံ ဝုတ္တဝိညာဏာနံ ဝိညာဏကိစ္စမတ္တံ ဒသ္သေတိ။ နတ္ထိ ဧတိသ္သာ ရာဂောတိ နီရာဂာ။ နိရာဂာတိ ရသ္သံ ကတ္ဝာပိ ပဌန္တိ ။ သော ပန ရဇ္ဇနဝသေန ရာဂော။ ဣတရေသု ဒုသ္သနဝသေန ဒောသော။ မုယ္ဟနဝသေန မောဟော။ မညနဝသေန မာနော။ ဝိပရီတဒသ္သနဝသေန ဒိဋ္ဌိ။ ဥဒ္ဓတဘာဝော, အဝူပသန္တဘာဝော ဝာ ဥဒ္ဓစ္စံ။ ဝိစိကိစ္ဆာ ဝုတ္တတ္ထာ။ အနုသေန္တီတိ အနုသယာ။ ‘‘နိရနုသယာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ နာနုသယာတိ ဝုတ္တံ, သောယေဝတ္ထော။ ပရိယုဋ္ဌာနပ္ပတ္တာနမေဝေတ္ထ အဘာဝော ဝေဒိတဗ္ဗော။ န ဟိ ဝိညာဏစရိယာ ပဟီနာနုသယာနံယေဝ ဝုတ္တာ။ ယာ စ နီရာဂာဒိနာမာ, သာ ရာဂာဒီဟိ ဝိပ္ပယုတ္တာဝ နာမ ဟောတီတိ ပရိယာယန္တရဒသ္သနတ္ထံ ရာဂဝိပ္ပယုတ္တာတိအာဒိမာဟ။ ပုန အညေဟိ စ ဝိပ္ပယုတ္တတံ ဒသ္သေတုံ ကုသလေဟိ ကမ္မေဟီတိအာဒိမာဟ။ ကုသလာနိယေဝ ရာဂာဒိဝဇ္ဇာဘာဝာ အနဝဇ္ဇာနိ။ ပရိသုဒ္ဓဘာဝကရေဟိ ဟိရိဩတ္တပ္ပေဟိ ယုတ္တတ္တာ သုက္ကာနိ။ ပဝတ္တိသုခတ္တာ သုခော ဥဒယော ဥပ္ပတ္တိ ဧတေသန္တိ သုခုဒ္ရယာနိ, သုခဝိပာကတ္တာ ဝာ သုခော ဥဒယော ဝဍ္ဎိ ဧတေသန္တိ သုခုဒ္ရယာနိ။ ဝုတ္တဝိပက္ခေန အကုသလာနိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ ဝိညာတေ စရတီတိ ဝိညာဏေန ဝိညာယမာနံ အာရမ္မဏံ ဝိညာတံ နာမ, တသ္မိံ ဝိညာတေ အာရမ္မဏေ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? နီလဝဏ္ဏယောဂတော နီလဝတ္ထံ ဝိယ ဝိညာဏယောဂတော ဝိညာတံ ဝိညာဏံ နာမ ဟောတိ, တသ္မိံ ဝိညာဏေ စရတီတိ ဝိညာဏစရိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိညာဏသ္သ ဧဝရူပာ စရိယာ ဟောတီတိ ဝုတ္တပ္ပကာရသ္သ ဝိညာဏသ္သ ဝုတ္တပ္ပကာရာ စရိယာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဝိညာဏသ္သ စရိယာ’’တိ စ ဝောဟာရဝသေန ဝုစ္စတိ, ဝိညာဏတော ပန ဝိသုံ စရိယာ နတ္ထိ။ ပကတိပရိသုဒ္ဓမိဒံ စိတ္တံ နိက္ကိလေသဋ္ဌေနာတိ ဣဒံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ စိတ္တံ ရာဂာဒိကိလေသာဘာဝေန ပကတိယာ ဧဝ ပရိသုဒ္ဓံ။ တသ္မာ ဝိဇာနနမတ္တမေဝ စရိယာတိ ဝိညာဏစရိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နိက္လေသဋ္ဌေနာတိပိ ပာဌော။
69. Idāni visayavijānanamattaṭṭhena viññāṇacariyāti dassetuṃ nīrāgā caratītiādimāha, viññāṇañhi rāgādisampayoge saddhādisampayoge ca avatthantaraṃ pāpuṇāti, tesu asati sakāvatthāyameva tiṭṭhati. Tasmā nīrāgādivacanena tesaṃ vuttaviññāṇānaṃ viññāṇakiccamattaṃ dasseti. Natthi etissā rāgoti nīrāgā. Nirāgāti rassaṃ katvāpi paṭhanti . So pana rajjanavasena rāgo. Itaresu dussanavasena doso. Muyhanavasena moho. Maññanavasena māno. Viparītadassanavasena diṭṭhi. Uddhatabhāvo, avūpasantabhāvo vā uddhaccaṃ. Vicikicchā vuttatthā. Anusentīti anusayā. ‘‘Niranusayā’’ti vattabbe nānusayāti vuttaṃ, soyevattho. Pariyuṭṭhānappattānamevettha abhāvo veditabbo. Na hi viññāṇacariyā pahīnānusayānaṃyeva vuttā. Yā ca nīrāgādināmā, sā rāgādīhi vippayuttāva nāma hotīti pariyāyantaradassanatthaṃ rāgavippayuttātiādimāha. Puna aññehi ca vippayuttataṃ dassetuṃ kusalehi kammehītiādimāha. Kusalāniyeva rāgādivajjābhāvā anavajjāni. Parisuddhabhāvakarehi hiriottappehi yuttattā sukkāni. Pavattisukhattā sukho udayo uppatti etesanti sukhudrayāni, sukhavipākattā vā sukho udayo vaḍḍhi etesanti sukhudrayāni. Vuttavipakkhena akusalāni yojetabbāni. Viññāte caratīti viññāṇena viññāyamānaṃ ārammaṇaṃ viññātaṃ nāma, tasmiṃ viññāte ārammaṇe. Kiṃ vuttaṃ hoti? Nīlavaṇṇayogato nīlavatthaṃ viya viññāṇayogato viññātaṃ viññāṇaṃ nāma hoti, tasmiṃ viññāṇe caratīti viññāṇacariyāti vuttaṃ hoti. Viññāṇassaevarūpā cariyā hotīti vuttappakārassa viññāṇassa vuttappakārā cariyā hotīti attho. ‘‘Viññāṇassa cariyā’’ti ca vohāravasena vuccati, viññāṇato pana visuṃ cariyā natthi. Pakatiparisuddhamidaṃ cittaṃ nikkilesaṭṭhenāti idaṃ vuttappakāraṃ cittaṃ rāgādikilesābhāvena pakatiyā eva parisuddhaṃ. Tasmā vijānanamattameva cariyāti viññāṇacariyāti vuttaṃ hoti. Niklesaṭṭhenātipi pāṭho.
အညာဏစရိယာယ မနာပိယေသူတိ မနသိ အပ္ပေန္တိ ပသီဒန္တိ, မနံ ဝာ အပ္ပာယန္တိ ဝဍ္ဎေန္တီတိ မနာပာနိ, မနာပာနိယေဝ မနာပိယာနိ။ တေသု မနာပိယေသု။ တာနိ ပန ဣဋ္ဌာနိ ဝာ ဟောန္တု အနိဋ္ဌာနိ ဝာ, ဂဟဏဝသေန မနာပိယာနိ။ န ဟိ ဣဋ္ဌသ္မိံယေဝ ရာဂော အနိဋ္ဌသ္မိံယေဝ ဒောသော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ရာဂသ္သ ဇဝနတ္ထာယာတိ သန္တတိဝသေန ရာဂသ္သ ဇဝနတ္ထာယ ပဝတ္တာ။ အာဝဇ္ဇနကိရိယာဗ္ယာကတာတိ စက္ခုဒ္ဝာရေ အယောနိသော မနသိကာရဘူတာ အာဝဇ္ဇနကိရိယာဗ္ယာကတာ မနောဓာတု။ ရာဂသ္သ ဇဝနာတိ ယေဘုယ္ယေန သတ္တက္ခတ္တုံ ရာဂသ္သ ပဝတ္တိ, ပုနပ္ပုနံ ပဝတ္တော ရာဂောယေဝ။ အညာဏစရိယာတိ အညာဏေန ရာဂသ္သ သမ္ဘဝတော အညာဏေန ရာဂသ္သ စရိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တဒုဘယေန အသမပေက္ခနသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိန္တိ ရာဂဒောသဝသေန သမပေက္ခနဝိရဟိတေ ရူပာရမ္မဏသင္ခာတေ ဝတ္ထုသ္မိံ။ မောဟသ္သ ဇဝနတ္ထာယာတိ ဝိစိကိစ္ဆာဥဒ္ဓစ္စဝသေန မောဟသ္သ ဇဝနတ္ထာယ။ အညာဏစရိယာတိ အညာဏသ္သေဝ စရိယာ, န အညသ္သ။ ဝိနိဗန္ဓသ္သာတိအာဒီနိ မာနာဒီနံ သဘာဝဝစနာနိ။ တတ္ထ ဝိနိဗန္ဓသ္သာတိ ဥန္နတိဝသေန ဝိနိဗန္ဓိတ္ဝာ ဌိတသ္သ။ ပရာမဋ္ဌာယာတိ ရူပသ္သ အနိစ္စဘာဝာဒိံ အတိက္ကမိတ္ဝာ ပရတော နိစ္စဘာဝာဒိံ အာမဋ္ဌာယ ဂဟိတာယ။ ဝိက္ခေပဂတသ္သာတိ ရူပာရမ္မဏေ ဝိက္ခိတ္တဘာဝံ ဂတသ္သ။ အနိဋ္ဌင္ဂတာယာတိ အသန္နိဋ္ဌာနဘာဝံ ဂတာယ။ ထာမဂတသ္သာတိ ဗလပ္ပတ္တသ္သ။ ဓမ္မေသူတိ ရူပာဒီသု ဝာ ဓမ္မာရမ္မဏဘူတေသု ဝာ ဓမ္မေသု။
Aññāṇacariyāya manāpiyesūti manasi appenti pasīdanti, manaṃ vā appāyanti vaḍḍhentīti manāpāni, manāpāniyeva manāpiyāni. Tesu manāpiyesu. Tāni pana iṭṭhāni vā hontu aniṭṭhāni vā, gahaṇavasena manāpiyāni. Na hi iṭṭhasmiṃyeva rāgo aniṭṭhasmiṃyeva doso uppajjati. Rāgassa javanatthāyāti santativasena rāgassa javanatthāya pavattā. Āvajjanakiriyābyākatāti cakkhudvāre ayoniso manasikārabhūtā āvajjanakiriyābyākatā manodhātu. Rāgassa javanāti yebhuyyena sattakkhattuṃ rāgassa pavatti, punappunaṃ pavatto rāgoyeva. Aññāṇacariyāti aññāṇena rāgassa sambhavato aññāṇena rāgassa cariyāti vuttaṃ hoti. Sesesupi eseva nayo. Tadubhayena asamapekkhanasmiṃ vatthusminti rāgadosavasena samapekkhanavirahite rūpārammaṇasaṅkhāte vatthusmiṃ. Mohassa javanatthāyāti vicikicchāuddhaccavasena mohassa javanatthāya. Aññāṇacariyāti aññāṇasseva cariyā, na aññassa. Vinibandhassātiādīni mānādīnaṃ sabhāvavacanāni. Tattha vinibandhassāti unnativasena vinibandhitvā ṭhitassa. Parāmaṭṭhāyāti rūpassa aniccabhāvādiṃ atikkamitvā parato niccabhāvādiṃ āmaṭṭhāya gahitāya. Vikkhepagatassāti rūpārammaṇe vikkhittabhāvaṃ gatassa. Aniṭṭhaṅgatāyāti asanniṭṭhānabhāvaṃ gatāya. Thāmagatassāti balappattassa. Dhammesūti rūpādīsu vā dhammārammaṇabhūtesu vā dhammesu.
၇၀. ယသ္မာ ရာဂာဒယော အညာဏေန ဟောန္တိ, တသ္မာ ရာဂာဒိသမ္ပယောဂေန အညာဏံ ဝိသေသေန္တော သရာဂာ စရတီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သရာဂာ စရတီတိ မောဟမာနဒိဋ္ဌိမာနာနုသယဒိဋ္ဌာနုသယအဝိဇ္ဇာနုသယဇဝနဝသေန စရိယာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သဒောသာ စရတီတိ မောဟအဝိဇ္ဇာနုသယဇဝနဝသေန။ သမောဟာ စရတီတိ ရာဂဒောသမာနဒိဋ္ဌိဥဒ္ဓစ္စဝိစိကိစ္ဆာနုသယဇဝနဝသေန။ သမာနာ စရတီတိ ရာဂမောဟကာမရာဂဘဝရာဂာဝိဇ္ဇာနုသယဇဝနဝသေန။ သဒိဋ္ဌိ စရတီတိ ရာဂမောဟကာမရာဂာဝိဇ္ဇာနုသယဇဝနဝသေန။ သဥဒ္ဓစ္စာ စရတိ သဝိစိကိစ္ဆာ စရတီတိ မောဟအဝိဇ္ဇာနုသယဇဝနဝသေန။ သာနုသယာ စရတီတိ ဧတ္ထာပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဧကေကံ အနုသယံ မူလံ ကတ္ဝာ တသ္မိံ စိတ္တေ လဗ္ဘမာနကသေသာနုသယဝသေန သာနုသယတာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ရာဂသမ္ပယုတ္တာတိအာဒိ သရာဂာဒိဝေဝစနမေဝ။ သာ ဧဝ ဟိ စရိယာ သမ္ပယောဂဝသေန သဟ ရာဂာဒီဟိ ဝတ္တတီတိ သရာဂာဒိအာဒီနိ နာမာနိ လဘတိ။ ရာဂာဒီဟိ သမံ ဧကုပ္ပာဒေကနိရောဓေကဝတ္ထေကာရမ္မဏာဒီဟိ ပကာရေဟိ ယုတ္တာတိ ရာဂသမ္ပယုတ္တာနီတိအာဒီနိ နာမာနိ လဘတိ။ သာယေဝ စ ယသ္မာ ကုသလာဒီဟိ ကမ္မေဟိ ဝိပ္ပယုတ္တာ, အကုသလာဒီဟိ ကမ္မေဟိ သမ္ပယုတ္တာ, တသ္မာပိ အညာဏစရိယာတိ ဒသ္သေတုံ ကုသလေဟိ ကမ္မေဟီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အညာတေတိ မောဟသ္သ အညာဏလက္ခဏတ္တာ ယထာသဘာဝေန အညာတေ အာရမ္မဏေ။ သေသံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။
70. Yasmā rāgādayo aññāṇena honti, tasmā rāgādisampayogena aññāṇaṃ visesento sarāgā caratītiādimāha. Tattha sarāgā caratīti mohamānadiṭṭhimānānusayadiṭṭhānusayaavijjānusayajavanavasena cariyā veditabbā. Sadosā caratīti mohaavijjānusayajavanavasena. Samohā caratīti rāgadosamānadiṭṭhiuddhaccavicikicchānusayajavanavasena. Samānā caratīti rāgamohakāmarāgabhavarāgāvijjānusayajavanavasena. Sadiṭṭhi caratīti rāgamohakāmarāgāvijjānusayajavanavasena. Sauddhaccā carati savicikicchā caratīti mohaavijjānusayajavanavasena. Sānusayā caratīti etthāpi vuttanayeneva ekekaṃ anusayaṃ mūlaṃ katvā tasmiṃ citte labbhamānakasesānusayavasena sānusayatā yojetabbā. Rāgasampayuttātiādi sarāgādivevacanameva. Sā eva hi cariyā sampayogavasena saha rāgādīhi vattatīti sarāgādiādīni nāmāni labhati. Rāgādīhi samaṃ ekuppādekanirodhekavatthekārammaṇādīhi pakārehi yuttāti rāgasampayuttānītiādīni nāmāni labhati. Sāyeva ca yasmā kusalādīhi kammehi vippayuttā, akusalādīhi kammehi sampayuttā, tasmāpi aññāṇacariyāti dassetuṃ kusalehi kammehītiādimāha. Tattha aññāteti mohassa aññāṇalakkhaṇattā yathāsabhāvena aññāte ārammaṇe. Sesaṃ vuttatthameva.
၇၁. ဉာဏစရိယာယံ ယသ္မာ ဝိဝဋ္ဋနာနုပသ္သနာဒီနံ အနန္တရပစ္စယဘူတာ အာဝဇ္ဇနကိရိယာဗ္ယာကတာ နတ္ထိ, တသ္မာ တေသံ အတ္ထာယ အာဝဇ္ဇနကိရိယာဗ္ယာကတံ အဝတ္ဝာ ဝိဝဋ္ဋနာနုပသ္သနာဒယောဝ ဝုတ္တာ။ အနုလောမဉာဏတ္ထာယ ဧဝ ဟိ အာဝဇ္ဇနာ ဟောတိ, တတော ဝိဝဋ္ဋနာနုပသ္သနာမဂ္ဂဖလာနိ။ ဖလသမာပတ္တီတိ စေတ္ထ မဂ္ဂာနန္တရဇာ ဝာ ဟောတု ကာလန္တရဇာ ဝာ, ဥဘောပိ အဓိပ္ပေတာ။ နီရာဂာ စရတီတိအာဒီသု ရာဂာဒီနံ ပဋိပက္ခဝသေန နီရာဂာဒိတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဝိညာဏစရိယာယံ ရာဂာဒီနံ အဘာဝမတ္တဋ္ဌေန။ ဉာတေတိ ယထာသဘာဝတော ဉာတေ။ အညာ ဝိညာဏစရိယာတိအာဒီဟိ တိသ္သန္နံ စရိယာနံ အညမညမသမ္မိသ္သတံ ဒသ္သေတိ။ ဝိညာဏကိစ္စမတ္တဝသေန ဟိ အဟေတုကစိတ္တုပ္ပာဒာ ဝိညာဏစရိယာ, အညာဏကိစ္စဝတံ ဒ္ဝာဒသန္နံ အကုသလစိတ္တုပ္ပာဒာနံ ဝသေနေဝ အညာဏစရိယာ, ဝိသေသေန ဉာဏကိစ္စကာရီနံ ဝိပသ္သနာမဂ္ဂဖလာနံ ဝသေန ဉာဏစရိယာ။ ဧဝမိမာ အညမညမသမ္မိသ္သာ စ, ဝိပသ္သနံ ဌပေတ္ဝာ သဟေတုကကာမာဝစရကိရိယာကုသလာ စ, သဟေတုကကာမာဝစရဝိပာကာ စ, ရူပာဝစရာရူပာဝစရကုသလာဗ္ယာကတာ စ တီဟိ စရိယာဟိ ဝိနိမုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏာယ ဝိဝဋ္ဋနာနုပသ္သနာယ ဉာဏစရိယာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ နိဗ္ဗာနမဂ္ဂဖလပစ္စဝေက္ခဏဘူတာနိ သေက္ခာသေက္ခာနံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏာနိ ဉာဏစရိယာယ သင္ဂဟိတာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ တာနိပိ ဟိ ဝိသေသေန ဉာဏကိစ္စကရာနေဝာတိ။
71. Ñāṇacariyāyaṃ yasmā vivaṭṭanānupassanādīnaṃ anantarapaccayabhūtā āvajjanakiriyābyākatā natthi, tasmā tesaṃ atthāya āvajjanakiriyābyākataṃ avatvā vivaṭṭanānupassanādayova vuttā. Anulomañāṇatthāya eva hi āvajjanā hoti, tato vivaṭṭanānupassanāmaggaphalāni. Phalasamāpattīti cettha maggānantarajā vā hotu kālantarajā vā, ubhopi adhippetā. Nīrāgā caratītiādīsu rāgādīnaṃ paṭipakkhavasena nīrāgāditā veditabbā, viññāṇacariyāyaṃ rāgādīnaṃ abhāvamattaṭṭhena. Ñāteti yathāsabhāvato ñāte. Aññā viññāṇacariyātiādīhi tissannaṃ cariyānaṃ aññamaññamasammissataṃ dasseti. Viññāṇakiccamattavasena hi ahetukacittuppādā viññāṇacariyā, aññāṇakiccavataṃ dvādasannaṃ akusalacittuppādānaṃ vaseneva aññāṇacariyā, visesena ñāṇakiccakārīnaṃ vipassanāmaggaphalānaṃ vasena ñāṇacariyā. Evamimā aññamaññamasammissā ca, vipassanaṃ ṭhapetvā sahetukakāmāvacarakiriyākusalā ca, sahetukakāmāvacaravipākā ca, rūpāvacarārūpāvacarakusalābyākatā ca tīhi cariyāhi vinimuttāti veditabbā. Nibbānārammaṇāya vivaṭṭanānupassanāya ñāṇacariyāya niddiṭṭhattā nibbānamaggaphalapaccavekkhaṇabhūtāni sekkhāsekkhānaṃ paccavekkhaṇañāṇāni ñāṇacariyāya saṅgahitānīti veditabbāni. Tānipi hi visesena ñāṇakiccakarānevāti.
စရိယာနာနတ္တဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Cariyānānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ၁၇. စရိယာနာနတ္တဉာဏနိဒ္ဒေသော • 17. Cariyānānattañāṇaniddeso
