| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
६४. चत्तारोनिस्सयादिकथा
64. Cattāronissayādikathā
१२८. उपसम्पन्नसमनन्तरमेवाति उपसम्पन्नो हुत्वा समनन्तरमेव, न कालन्तरेति अत्थो। एकपोरिसाति एत्थ पोरिससद्दो उपरि वित्थते भुजपमाणे च पोसपमाणे च वत्तति। पुरिसस्स पमाणा पोरिसा, पमाणत्थे णपच्चयो। छायाति आतपाभावो। मेतब्बाति पमेतब्बा। ‘‘वस्सानो’’तिआदि ‘‘उतुपमाणं आचिक्खितब्ब’’न्ति एत्थ आचिक्खणाकारदस्सनं। उतुनो पमाणन्ति अत्थं निवारेन्तो आह ‘‘एत्थ चा’’तिआदि। अरति पुनप्पुनं गच्छतीति उतु , पमियति संवच्छरो परिच्छिज्जियति अनेनाति पमाणं। यत्तकेहि दिवसेहि अपरिपुण्णोति सम्बन्धो। यस्साति दिवसभागस्स। यो उतु अपरिपुण्णो, तस्स उतुनोति पाठसेसो योजेतब्बो। ‘‘उतुपमाणं आचिक्खितब्बं, दिवसभागो आचिक्खितब्बो’’ति पदानं अपरम्पि अत्थविकप्पं दस्सेन्तो आह ‘‘अथ वा’’तिआदि। तत्थ अयं नाम उतूति अयं उतु वस्सानो नामाति वा हेमन्तो नामाति वा गिम्हो नामाति वा। पुब्बन्होति अहस्स पुब्बो पुब्बन्हो। तत्थ पच्छिमनयोव पासंसतरो। कस्मा? पुरिमनये उतुपरिपुण्णे दिवसभागाचिक्खणस्स अभावा, पच्छिमनये पन परिपुण्णं वा अपरिपुण्णं वा उतुपमाणं आचिक्खितब्बं। उपसम्पन्नदिवसभागोव ‘‘पुब्बन्हो’’ति वा ‘‘सायन्हो’’ति वा आचिक्खितब्बो। संगीतीति एत्थ सं एकतो कत्वा गायितब्बा कथेतब्बाति संगीतीति वचनत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘इदमेव सब्बं एकतो कत्वा’’तिआदि। तत्थ किन्ति किं उतुं। इदं नामाति इदं नाम उतुं। वदेय्यासीति आगन्तुकानं वुड्ढनवकभावादिञापनत्थं कथेय्यासि।
128.Upasampannasamanantaramevāti upasampanno hutvā samanantarameva, na kālantareti attho. Ekaporisāti ettha porisasaddo upari vitthate bhujapamāṇe ca posapamāṇe ca vattati. Purisassa pamāṇā porisā, pamāṇatthe ṇapaccayo. Chāyāti ātapābhāvo. Metabbāti pametabbā. ‘‘Vassāno’’tiādi ‘‘utupamāṇaṃ ācikkhitabba’’nti ettha ācikkhaṇākāradassanaṃ. Utuno pamāṇanti atthaṃ nivārento āha ‘‘ettha cā’’tiādi. Arati punappunaṃ gacchatīti utu, pamiyati saṃvaccharo paricchijjiyati anenāti pamāṇaṃ. Yattakehi divasehi aparipuṇṇoti sambandho. Yassāti divasabhāgassa. Yo utu aparipuṇṇo, tassa utunoti pāṭhaseso yojetabbo. ‘‘Utupamāṇaṃ ācikkhitabbaṃ, divasabhāgo ācikkhitabbo’’ti padānaṃ aparampi atthavikappaṃ dassento āha ‘‘atha vā’’tiādi. Tattha ayaṃ nāma utūti ayaṃ utu vassāno nāmāti vā hemanto nāmāti vā gimho nāmāti vā. Pubbanhoti ahassa pubbo pubbanho. Tattha pacchimanayova pāsaṃsataro. Kasmā? Purimanaye utuparipuṇṇe divasabhāgācikkhaṇassa abhāvā, pacchimanaye pana paripuṇṇaṃ vā aparipuṇṇaṃ vā utupamāṇaṃ ācikkhitabbaṃ. Upasampannadivasabhāgova ‘‘pubbanho’’ti vā ‘‘sāyanho’’ti vā ācikkhitabbo. Saṃgītīti ettha saṃ ekato katvā gāyitabbā kathetabbāti saṃgītīti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘idameva sabbaṃ ekato katvā’’tiādi. Tattha kinti kiṃ utuṃ. Idaṃ nāmāti idaṃ nāma utuṃ. Vadeyyāsīti āgantukānaṃ vuḍḍhanavakabhāvādiñāpanatthaṃ katheyyāsi.
१२९. दुतियन्ति सहायं भिक्खुं वा सामणेरं वा पुरिसं वा। अकरणीयानीति उपसम्पन्नेहि अकत्तब्बानि। पण्डुपलासोति एत्थ पण्डूति सेतपीतमिस्सो वण्णो, पलाससद्दो पण्णवाचको, न हरितवाचको, नापि किंसुकदुमवाचकोति दस्सेन्तो आह ‘‘पण्डुवण्णो पण्णो’’ति। पण्डुपलासोति समासोपि ब्यासोपि युत्तोयेव। समासकाले पण्डु यस्सत्थीति पण्डु, सोयेव पलासो पण्डुपलासोति कातब्बो। पुप्फफलादिं बन्धतीति बन्धनन्ति वचनत्थेन बन्धनसद्दो वण्टपरियायोति आह ‘‘वण्टतो’’ति। पुथुसिलाति (म॰ नि॰ अट्ठ॰ ३.६०) एत्थ पुथुसद्दो महन्तपरियायोति आह ‘‘महासिला’’ति।
129.Dutiyanti sahāyaṃ bhikkhuṃ vā sāmaṇeraṃ vā purisaṃ vā. Akaraṇīyānīti upasampannehi akattabbāni. Paṇḍupalāsoti ettha paṇḍūti setapītamisso vaṇṇo, palāsasaddo paṇṇavācako, na haritavācako, nāpi kiṃsukadumavācakoti dassento āha ‘‘paṇḍuvaṇṇo paṇṇo’’ti. Paṇḍupalāsoti samāsopi byāsopi yuttoyeva. Samāsakāle paṇḍu yassatthīti paṇḍu, soyeva palāso paṇḍupalāsoti kātabbo. Pupphaphalādiṃ bandhatīti bandhananti vacanatthena bandhanasaddo vaṇṭapariyāyoti āha ‘‘vaṇṭato’’ti. Puthusilāti (ma. ni. aṭṭha. 3.60) ettha puthusaddo mahantapariyāyoti āha ‘‘mahāsilā’’ti.
१३०. तस्साति उक्खेपनीयकम्मारहस्स भिक्खुनो। सामग्गीति सङ्घसामग्गी। तेनाति उक्खेपनीयकम्मारहेन भिक्खुना। सम्भोगेति आमिसेन च धम्मेन च सम्भोगहेतु। एत्थ सहसेय्यापि सङ्गहिता आपत्तिभावतो। अनापत्तीति अनुक्खित्तकभावतो पाचित्तियापत्तिया अनापत्ति, अलज्जिलक्खणाभावतो दुक्कटेन अनापत्तीति दट्ठब्बं।
130.Tassāti ukkhepanīyakammārahassa bhikkhuno. Sāmaggīti saṅghasāmaggī. Tenāti ukkhepanīyakammārahena bhikkhunā. Sambhogeti āmisena ca dhammena ca sambhogahetu. Ettha sahaseyyāpi saṅgahitā āpattibhāvato. Anāpattīti anukkhittakabhāvato pācittiyāpattiyā anāpatti, alajjilakkhaṇābhāvato dukkaṭena anāpattīti daṭṭhabbaṃ.
इति समन्तपासादिकाय विनयसंवण्णनाय
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
द्वासत्ततिअधिकवत्थुसतपटिमण्डितस्स महाखन्धकस्स
Dvāsattatiadhikavatthusatapaṭimaṇḍitassa mahākhandhakassa
अत्थवण्णनाय योजना समत्ता।
Atthavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
६४. चत्तारो निस्सया • 64. Cattāro nissayā
६५. चत्तारि अकरणीयानि • 65. Cattāri akaraṇīyāni
६६. आपत्तिया अदस्सने उक्खित्तकवत्थूनि • 66. Āpattiyā adassane ukkhittakavatthūni
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / चत्तारोनिस्सयादिकथा • Cattāronissayādikathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / चत्तारोनिस्सयादिकथावण्णना • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / चत्तारोनिस्सयादिकथावण्णना • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / चत्तारोनिस्सयादिकथावण्णना • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
