| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
64. චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථා
64. Cattāronissayādikathā
128. උපසම්‌පන්‌නසමනන්‌තරමෙවාති උපසම්‌පන්‌නො හුත්‌වා සමනන්‌තරමෙව, න කාලන්‌තරෙති අත්‌ථො. එකපොරිසාති එත්‌ථ පොරිසසද්‌දො උපරි විත්‌ථතෙ භුජපමාණෙ ච පොසපමාණෙ ච වත්‌තති. පුරිසස්‌ස පමාණා පොරිසා, පමාණත්‌ථෙ ණපච්‌චයො. ඡායාති ආතපාභාවො. මෙතබ්‌බාති පමෙතබ්‌බා. ‘‘වස්‌සානො’’තිආදි ‘‘උතුපමාණං ආචික්‌ඛිතබ්‌බ’’න්‌ති එත්‌ථ ආචික්‌ඛණාකාරදස්‌සනං. උතුනො පමාණන්‌ති අත්‌ථං නිවාරෙන්‌තො ආහ ‘‘එත්‌ථ චා’’තිආදි. අරති පුනප්‌පුනං ගච්‌ඡතීති උතු , පමියති සංවච්‌ඡරො පරිච්‌ඡිජ්‌ජියති අනෙනාති පමාණං. යත්‌තකෙහි දිවසෙහි අපරිපුණ්‌ණොති සම්‌බන්‌ධො. යස්‌සාති දිවසභාගස්‌ස. යො උතු අපරිපුණ්‌ණො, තස්‌ස උතුනොති පාඨසෙසො යොජෙතබ්‌බො. ‘‘උතුපමාණං ආචික්‌ඛිතබ්‌බං, දිවසභාගො ආචික්‌ඛිතබ්‌බො’’ති පදානං අපරම්‌පි අත්‌ථවිකප්‌පං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘අථ වා’’තිආදි. තත්‌ථ අයං නාම උතූති අයං උතු වස්‌සානො නාමාති වා හෙමන්‌තො නාමාති වා ගිම්‌හො නාමාති වා. පුබ්‌බන්‌හොති අහස්‌ස පුබ්‌බො පුබ්‌බන්‌හො. තත්‌ථ පච්‌ඡිමනයොව පාසංසතරො. කස්‌මා? පුරිමනයෙ උතුපරිපුණ්‌ණෙ දිවසභාගාචික්‌ඛණස්‌ස අභාවා, පච්‌ඡිමනයෙ පන පරිපුණ්‌ණං වා අපරිපුණ්‌ණං වා උතුපමාණං ආචික්‌ඛිතබ්‌බං. උපසම්‌පන්‌නදිවසභාගොව ‘‘පුබ්‌බන්‌හො’’ති වා ‘‘සායන්‌හො’’ති වා ආචික්‌ඛිතබ්‌බො. සංගීතීති එත්‌ථ සං එකතො කත්‌වා ගායිතබ්‌බා කථෙතබ්‌බාති සංගීතීති වචනත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘ඉදමෙව සබ්‌බං එකතො කත්‌වා’’තිආදි. තත්‌ථ කින්‌ති කිං උතුං. ඉදං නාමාති ඉදං නාම උතුං. වදෙය්‍යාසීති ආගන්‌තුකානං වුඩ්‌ඪනවකභාවාදිඤාපනත්‌ථං කථෙය්‍යාසි.
128.Upasampannasamanantaramevāti upasampanno hutvā samanantarameva, na kālantareti attho. Ekaporisāti ettha porisasaddo upari vitthate bhujapamāṇe ca posapamāṇe ca vattati. Purisassa pamāṇā porisā, pamāṇatthe ṇapaccayo. Chāyāti ātapābhāvo. Metabbāti pametabbā. ‘‘Vassāno’’tiādi ‘‘utupamāṇaṃ ācikkhitabba’’nti ettha ācikkhaṇākāradassanaṃ. Utuno pamāṇanti atthaṃ nivārento āha ‘‘ettha cā’’tiādi. Arati punappunaṃ gacchatīti utu, pamiyati saṃvaccharo paricchijjiyati anenāti pamāṇaṃ. Yattakehi divasehi aparipuṇṇoti sambandho. Yassāti divasabhāgassa. Yo utu aparipuṇṇo, tassa utunoti pāṭhaseso yojetabbo. ‘‘Utupamāṇaṃ ācikkhitabbaṃ, divasabhāgo ācikkhitabbo’’ti padānaṃ aparampi atthavikappaṃ dassento āha ‘‘atha vā’’tiādi. Tattha ayaṃ nāma utūti ayaṃ utu vassāno nāmāti vā hemanto nāmāti vā gimho nāmāti vā. Pubbanhoti ahassa pubbo pubbanho. Tattha pacchimanayova pāsaṃsataro. Kasmā? Purimanaye utuparipuṇṇe divasabhāgācikkhaṇassa abhāvā, pacchimanaye pana paripuṇṇaṃ vā aparipuṇṇaṃ vā utupamāṇaṃ ācikkhitabbaṃ. Upasampannadivasabhāgova ‘‘pubbanho’’ti vā ‘‘sāyanho’’ti vā ācikkhitabbo. Saṃgītīti ettha saṃ ekato katvā gāyitabbā kathetabbāti saṃgītīti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘idameva sabbaṃ ekato katvā’’tiādi. Tattha kinti kiṃ utuṃ. Idaṃ nāmāti idaṃ nāma utuṃ. Vadeyyāsīti āgantukānaṃ vuḍḍhanavakabhāvādiñāpanatthaṃ katheyyāsi.
129. දුතියන්‌ති සහායං භික්‌ඛුං වා සාමණෙරං වා පුරිසං වා. අකරණීයානීති උපසම්‌පන්‌නෙහි අකත්‌තබ්‌බානි. පණ්‌ඩුපලාසොති එත්‌ථ පණ්‌ඩූති සෙතපීතමිස්‌සො වණ්‌ණො, පලාසසද්‌දො පණ්‌ණවාචකො, න හරිතවාචකො, නාපි කිංසුකදුමවාචකොති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘පණ්‌ඩුවණ්‌ණො පණ්‌ණො’’ති. පණ්‌ඩුපලාසොති සමාසොපි බ්‍යාසොපි යුත්‌තොයෙව. සමාසකාලෙ පණ්‌ඩු යස්‌සත්‌ථීති පණ්‌ඩු, සොයෙව පලාසො පණ්‌ඩුපලාසොති කාතබ්‌බො. පුප්‌ඵඵලාදිං බන්‌ධතීති බන්‌ධනන්‌ති වචනත්‌ථෙන බන්‌ධනසද්‌දො වණ්‌ටපරියායොති ආහ ‘‘වණ්‌ටතො’’ති. පුථුසිලාති (ම. නි. අට්‌ඨ. 3.60) එත්‌ථ පුථුසද්‌දො මහන්‌තපරියායොති ආහ ‘‘මහාසිලා’’ති.
129.Dutiyanti sahāyaṃ bhikkhuṃ vā sāmaṇeraṃ vā purisaṃ vā. Akaraṇīyānīti upasampannehi akattabbāni. Paṇḍupalāsoti ettha paṇḍūti setapītamisso vaṇṇo, palāsasaddo paṇṇavācako, na haritavācako, nāpi kiṃsukadumavācakoti dassento āha ‘‘paṇḍuvaṇṇo paṇṇo’’ti. Paṇḍupalāsoti samāsopi byāsopi yuttoyeva. Samāsakāle paṇḍu yassatthīti paṇḍu, soyeva palāso paṇḍupalāsoti kātabbo. Pupphaphalādiṃ bandhatīti bandhananti vacanatthena bandhanasaddo vaṇṭapariyāyoti āha ‘‘vaṇṭato’’ti. Puthusilāti (ma. ni. aṭṭha. 3.60) ettha puthusaddo mahantapariyāyoti āha ‘‘mahāsilā’’ti.
130. තස්‌සාති උක්‌ඛෙපනීයකම්‌මාරහස්‌ස භික්‌ඛුනො. සාමග්‌ගීති සඞ්‌ඝසාමග්‌ගී. තෙනාති උක්‌ඛෙපනීයකම්‌මාරහෙන භික්‌ඛුනා. සම්‌භොගෙති ආමිසෙන ච ධම්‌මෙන ච සම්‌භොගහෙතු. එත්‌ථ සහසෙය්‍යාපි සඞ්‌ගහිතා ආපත්‌තිභාවතො. අනාපත්‌තීති අනුක්‌ඛිත්‌තකභාවතො පාචිත්‌තියාපත්‌තියා අනාපත්‌ති, අලජ්‌ජිලක්‌ඛණාභාවතො දුක්‌කටෙන අනාපත්‌තීති දට්‌ඨබ්‌බං.
130.Tassāti ukkhepanīyakammārahassa bhikkhuno. Sāmaggīti saṅghasāmaggī. Tenāti ukkhepanīyakammārahena bhikkhunā. Sambhogeti āmisena ca dhammena ca sambhogahetu. Ettha sahaseyyāpi saṅgahitā āpattibhāvato. Anāpattīti anukkhittakabhāvato pācittiyāpattiyā anāpatti, alajjilakkhaṇābhāvato dukkaṭena anāpattīti daṭṭhabbaṃ.
ඉති සමන්‌තපාසාදිකාය විනයසංවණ්‌ණනාය
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
ද්‌වාසත්‌තතිඅධිකවත්‌ථුසතපටිමණ්‌ඩිතස්‌ස මහාඛන්‌ධකස්‌ස
Dvāsattatiadhikavatthusatapaṭimaṇḍitassa mahākhandhakassa
අත්‌ථවණ්‌ණනාය යොජනා සමත්‌තා.
Atthavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi
64. චත්‌තාරො නිස්‌සයා • 64. Cattāro nissayā
65. චත්‌තාරි අකරණීයානි • 65. Cattāri akaraṇīyāni
66. ආපත්‌තියා අදස්‌සනෙ උක්‌ඛිත්‌තකවත්‌ථූනි • 66. Āpattiyā adassane ukkhittakavatthūni
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථා • Cattāronissayādikathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථාවණ්‌ණනා • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථාවණ්‌ණනා • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථාවණ්‌ණනා • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
