| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථාවණ්‌ණනා
Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
130. සම්‌භොගෙති ධම්‌මසම්‌භොගෙ ආමිසසම්‌භොගෙ ච. අනාපත්‌ති සම්‌භොගෙ සංවාසෙති එත්‌ථ ච අයමධිප්‌පායො – යස්‌මා අයං ඔසාරණකම්‌මස්‌ස කතත්‌තා පකතත්‌තට්‌ඨානෙ ඨිතො, තස්‌මා න උක්‌ඛිත්‌තකෙන සද්‌ධිං සම්‌භොගාදිපච්‌චයා පාචිත්‌තියං, නාපි අලජ්‌ජිනා සද්‌ධිං පරිභොගපච්‌චයා දුක්‌කටං අලජ්‌ජීලක්‌ඛණානුපපත්‌තිතො. යො හි උච්‌ඡුරසකසටානං සත්‌තාහකාලිකයාවජීවිකත්‌තා වට්‌ටති විකාලෙ උච්‌ඡු ඛාදිතුන්‌ති සඤ්‌ඤං උප්‌පාදෙත්‌වා තං ඛාදිත්‌වා තප්‌පච්‌චයා පාචිත්‌තියං න පස්‌සති ‘‘වට්‌ටතී’’ති තථාසඤ්‌ඤිතාය, යො වා පන ආපත්‌තිමාපන්‌නභාවං පටිජානිත්‌වා ‘‘න පටිකරොමී’’ති අභිනිවිසති, අයං –
130.Sambhogeti dhammasambhoge āmisasambhoge ca. Anāpatti sambhoge saṃvāseti ettha ca ayamadhippāyo – yasmā ayaṃ osāraṇakammassa katattā pakatattaṭṭhāne ṭhito, tasmā na ukkhittakena saddhiṃ sambhogādipaccayā pācittiyaṃ, nāpi alajjinā saddhiṃ paribhogapaccayā dukkaṭaṃ alajjīlakkhaṇānupapattito. Yo hi ucchurasakasaṭānaṃ sattāhakālikayāvajīvikattā vaṭṭati vikāle ucchu khāditunti saññaṃ uppādetvā taṃ khāditvā tappaccayā pācittiyaṃ na passati ‘‘vaṭṭatī’’ti tathāsaññitāya, yo vā pana āpattimāpannabhāvaṃ paṭijānitvā ‘‘na paṭikaromī’’ti abhinivisati, ayaṃ –
‘‘සඤ්‌චිච්‌ච ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජති, ආපත්‌තිං පරිගූහති;
‘‘Sañcicca āpattiṃ āpajjati, āpattiṃ parigūhati;
අගතිගමනඤ්‌ච ගච්‌ඡති, එදිසො වුච්‌චති අලජ්‌ජීපුග්‌ගලො’’ති. (පරි. 359) –
Agatigamanañca gacchati, ediso vuccati alajjīpuggalo’’ti. (pari. 359) –
වුත්‌තලක්‌ඛණෙ අපතනතො අලජ්‌ජී නාම න හොති. තස්‌මා යථා පුබ්‌බෙ යාව උක්‌ඛෙපනීයකම්‌මං කතං, තාව තෙන සද්‌ධිං සම්‌භොගෙ සංවාසෙ ච අනාපත්‌ති, එවමිධාපීති සබ්‌බථා අනාපත්‌තිට්‌ඨානෙයෙව අනාපත්‌ති වුත්‌තාති වෙදිතබ්‌බං . න හි භගවා අලජ්‌ජිනා සද්‌ධිං සම්‌භොගපච්‌චයා ආපත්‌තිසම්‌භවෙ සති ‘‘අනාපත්‌ති සම්‌භොගෙ සංවාසෙ’’ති වදති. තතො යමෙත්‌ථ කෙනචි ‘‘අනාපත්‌ති සම්‌භොගෙ සංවාසෙ’’ති ඉමිනා පාචිත්‌තියෙන අනාපත්‌ති වුත්‌තා, ‘‘අලජ්‌ජීපරිභොගපච්‌චයා දුක්‌කටං පන ආපජ්‌ජතියෙවා’’ති වත්‌වා බහුධා පපඤ්‌චිතං, න තං සාරතො පච්‌චෙතබ්‌බං. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානමෙව.
Vuttalakkhaṇe apatanato alajjī nāma na hoti. Tasmā yathā pubbe yāva ukkhepanīyakammaṃ kataṃ, tāva tena saddhiṃ sambhoge saṃvāse ca anāpatti, evamidhāpīti sabbathā anāpattiṭṭhāneyeva anāpatti vuttāti veditabbaṃ . Na hi bhagavā alajjinā saddhiṃ sambhogapaccayā āpattisambhave sati ‘‘anāpatti sambhoge saṃvāse’’ti vadati. Tato yamettha kenaci ‘‘anāpatti sambhoge saṃvāse’’ti iminā pācittiyena anāpatti vuttā, ‘‘alajjīparibhogapaccayā dukkaṭaṃ pana āpajjatiyevā’’ti vatvā bahudhā papañcitaṃ, na taṃ sārato paccetabbaṃ. Sesamettha uttānameva.
ඉති සමන්‌තපාසාදිකාය විනයට්‌ඨකථාය සාරත්‌ථදීපනියං
Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya sāratthadīpaniyaṃ
මහාඛන්‌ධකවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Mahākhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 66. ආපත්‌තියා අදස්‌සනෙ උක්‌ඛිත්‌තකවත්‌ථූනි • 66. Āpattiyā adassane ukkhittakavatthūni
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථා • Cattāronissayādikathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථාවණ්‌ණනා • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථාවණ්‌ණනා • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 64. චත්‌තාරොනිස්‌සයාදිකථා • 64. Cattāronissayādikathā
