| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ಚತುಬ್ಬಿಧಾದಿರೂಪಸಙ್ಗಹಾ
Catubbidhādirūpasaṅgahā
೫೮೬. ಚತುತ್ಥಸಙ್ಗಹೇ ದ್ವಾವೀಸತಿ ಚತುಕ್ಕಾ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮೋ ಅತ್ಥಿ ರೂಪಂ ಉಪಾದಾ ಅತ್ಥಿ ರೂಪಂ ನೋಉಪಾದಾತಿ ಏವಂ ಇಧ ವುತ್ತಂ ಮಾತಿಕಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಠಪಿತೋ । ಇತರೇ ಪನ ಆಮಸಿತ್ವಾ ಠಪಿತಾ। ಕಥಂ? ಯೇ ತಾವ ಇಧ ದುವಿಧಸಙ್ಗಹೇ ಪಕಿಣ್ಣಕೇಸು ಆದಿತೋ ತಯೋ ದುಕಾ, ತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯಂ ತಂ ರೂಪಂ ಉಪಾದಾ ತಂ ಅತ್ಥಿ ಉಪಾದಿಣ್ಣಂ, ಅತ್ಥಿ ಅನುಪಾದಿಣ್ಣನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪಞ್ಚಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ದುಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದುಕತ್ತಯಮೂಲಕಾ ಆದಿಮ್ಹಿ ಪಞ್ಚದಸ ಚತುಕ್ಕಾ ಠಪಿತಾ।
586. Catutthasaṅgahe dvāvīsati catukkā. Tattha sabbapacchimo atthi rūpaṃ upādā atthi rūpaṃ noupādāti evaṃ idha vuttaṃ mātikaṃ anāmasitvā ṭhapito . Itare pana āmasitvā ṭhapitā. Kathaṃ? Ye tāva idha duvidhasaṅgahe pakiṇṇakesu ādito tayo dukā, tesu ekekaṃ gahetvā yaṃ taṃ rūpaṃ upādā taṃ atthi upādiṇṇaṃ, atthi anupādiṇṇantiādinā nayena pañcahi pañcahi dukehi saddhiṃ yojetvā dukattayamūlakā ādimhi pañcadasa catukkā ṭhapitā.
ಇದಾನಿ ಯೋ ಯಂ ಚತುಕ್ಕೋ ಸನಿದಸ್ಸನದುಕೋ ಸೋ ಯಸ್ಮಾ ಯಂ ತಂ ರೂಪಂ ಸನಿದಸ್ಸನಂ ತಂ ಅತ್ಥಿ ಸಪ್ಪಟಿಘಂ, ಅತ್ಥಿ ಅಪ್ಪಟಿಘನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪರೇಹಿ ವಾ, ಅತ್ಥಿ ಉಪಾದಾ ಅತ್ಥಿ ನೋಉಪಾದಾತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪುರಿಮೇಹಿ ವಾ, ದುಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅತ್ಥಾಭಾವತೋ ಕಮಾಭಾವತೋ ವಿಸೇಸಾಭಾವತೋ ಚ ಯೋಗಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ಸನಿದಸ್ಸನಞ್ಹಿ ‘ಅಪ್ಪಟಿಘಂ’ ನಾಮ, ‘ನೋ ಉಪಾದಾ’ ವಾ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥಾಭಾವತೋ ಯೋಗಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ‘ಉಪಾದಿಣ್ಣಂ ಪನ ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಞ್ಚ ಅತ್ಥಿ ತಂ ಕಮಾಭಾವಾ ಯೋಗಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ಸಬ್ಬದುಕಾ ಹಿ ಪಚ್ಛಿಮಪಚ್ಛಿಮೇಹೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜಿತಾ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಕಮೋ। ಪುರಿಮೇಹಿ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಕಮಾಭಾವೋತಿ। ‘ಸತಿ ಅತ್ಥೇ ಕಮಾಭಾವೋ ಅಕಾರಣಂ। ತಸ್ಮಾ ಉಪಾದಿಣ್ಣಪದಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ’ತಿ ಚೇ – ನ, ವಿಸೇಸಾಭಾವಾ; ಉಪಾದಿಣ್ಣಪದಾದೀನಿ ಹಿ ಇಮಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜಿತಾನಿ। ತತ್ಥ ‘ಉಪಾದಿಣ್ಣಂ ವಾ ಸನಿದಸ್ಸನಂ, ಸನಿದಸ್ಸನಂ ವಾ ಉಪಾದಿಣ್ಣ’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ವಿಸೇಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ವಿಸೇಸಾಭಾವಾಪಿ ಯೋಗಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ಚತುತ್ಥದುಕಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ, ತತೋ ಪರೇಹಿ ಅತ್ಥಿ ರೂಪಂ ಸಪ್ಪಟಿಘನ್ತಿಆದೀಹಿ ತೀಹಿ ದುಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ‘ಯಂ ತಂ ರೂಪಂ ಸಪ್ಪಟಿಘಂ ತಂ ಅತ್ಥಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ, ಅತ್ಥಿ ನ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ, ಯಂ ತಂ ರೂಪಂ ಅಪ್ಪಟಿಘಂ ತಂ ಅತ್ಥಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ, ಅತ್ಥಿ ನ ಇನ್ದ್ರಿಯ’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಯುಜ್ಜಮಾನೇ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ದುಕೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಛ ಚತುಕ್ಕಾ ಠಪಿತಾ।
Idāni yo yaṃ catukko sanidassanaduko so yasmā yaṃ taṃ rūpaṃ sanidassanaṃ taṃ atthi sappaṭighaṃ, atthi appaṭighantiādinā nayena parehi vā, atthi upādā atthi noupādātiādinā nayena purimehi vā, dukehi saddhiṃ atthābhāvato kamābhāvato visesābhāvato ca yogaṃ na gacchati. Sanidassanañhi ‘appaṭighaṃ’ nāma, ‘no upādā’ vā natthīti atthābhāvato yogaṃ na gacchati. ‘Upādiṇṇaṃ pana anupādiṇṇañca atthi taṃ kamābhāvā yogaṃ na gacchati. Sabbadukā hi pacchimapacchimeheva saddhiṃ yojitā. Ayamettha kamo. Purimehi pana saddhiṃ kamābhāvoti. ‘Sati atthe kamābhāvo akāraṇaṃ. Tasmā upādiṇṇapadādīhi saddhiṃ yojetabbo’ti ce – na, visesābhāvā; upādiṇṇapadādīni hi iminā saddhiṃ yojitāni. Tattha ‘upādiṇṇaṃ vā sanidassanaṃ, sanidassanaṃ vā upādiṇṇa’nti vutte viseso natthīti visesābhāvāpi yogaṃ na gacchati. Tasmā taṃ catutthadukaṃ anāmasitvā, tato parehi atthi rūpaṃ sappaṭighantiādīhi tīhi dukehi saddhiṃ ‘yaṃ taṃ rūpaṃ sappaṭighaṃ taṃ atthi indriyaṃ, atthi na indriyaṃ, yaṃ taṃ rūpaṃ appaṭighaṃ taṃ atthi indriyaṃ, atthi na indriya’ntiādinā nayena yujjamāne dve dve duke yojetvā cha catukkā ṭhapitā.
ಯಥಾ ಚಾಯಂ ಚತುತ್ಥದುಕೋ ಯೋಗಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ತಥಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಆದಿದುಕೋಪಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಅನುಪಾದಾರೂಪಸ್ಸ ಏಕನ್ತೇನ ಅನಿದಸ್ಸನತ್ತಾ। ಸೋ ಹಿ ಯಂ ತಂ ರೂಪಂ ನೋಉಪಾದಾ ತಂ ಅತ್ಥಿ ಸನಿದಸ್ಸನಂ, ಅತ್ಥಿ ಅನಿದಸ್ಸನನ್ತಿ – ಏವಂ ಚತುತ್ಥೇನ ದುಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜಿಯಮಾನೋ ಯೋಗಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಮೇನ ಸಹ ಯೋಜಿತೋ। ಏವಂ ಯೋ ಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಗಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಯೋ ಚ ನ ಗಚ್ಛತಿ ಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ। ಇದಂ ಚತುತ್ಥಸಙ್ಗಹೇ ಪಾಳಿವವತ್ಥಾನಂ। ಇತೋ ಪರೇ ಪನ ಪಞ್ಚವಿಧಸಙ್ಗಹಾದಯೋ ಸತ್ತ ಸಙ್ಗಹಾ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಾ ಏವ। ಏವಂ ಸಕಲಾಯಪಿ ಮಾತಿಕಾಯ ಪಾಳಿವವತ್ಥಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Yathā cāyaṃ catutthaduko yogaṃ na gacchati, tathā tena saddhiṃ ādidukopi. Kasmā? Anupādārūpassa ekantena anidassanattā. So hi yaṃ taṃ rūpaṃ noupādā taṃ atthi sanidassanaṃ, atthi anidassananti – evaṃ catutthena dukena saddhiṃ yojiyamāno yogaṃ na gacchati. Tasmā taṃ atikkamitvā pañcamena saha yojito. Evaṃ yo yena saddhiṃ yogaṃ gacchati, yo ca na gacchati so veditabboti. Idaṃ catutthasaṅgahe pāḷivavatthānaṃ. Ito pare pana pañcavidhasaṅgahādayo satta saṅgahā asammissā eva. Evaṃ sakalāyapi mātikāya pāḷivavatthānaṃ veditabbaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ಮಾತಿಕಾ • Mātikā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ಚತುಬ್ಬಿಧಾದಿರೂಪಸಙ್ಗಹವಣ್ಣನಾ • Catubbidhādirūpasaṅgahavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ಚತುಬ್ಬಿಧಾದಿರೂಪಸಙ್ಗಹವಣ್ಣನಾ • Catubbidhādirūpasaṅgahavaṇṇanā
