Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / నేత్తిప్పకరణ-అట్ఠకథా • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
౬. చతుబ్యూహహారసమ్పాతవణ్ణనా
6. Catubyūhahārasampātavaṇṇanā
౬౮. రక్ఖీయతీతి రక్ఖితం. ఇదం పదవసేన నిబ్బచనం. యస్మా పన అత్థవసేన నిబ్బచనే వుత్తే పదవసేన నిబ్బచనం వుత్తమేవ హోతి, తస్మా ‘‘రక్ఖితం పరిపాలీయతీతి ఏసా నిరుత్తీ’’తి వుత్తం. తత్థ ఇతి-సద్దో ఆద్యత్థో, పకారే వా. తేన ఏవమాదికా ఏవంపకారా వా ఏసా నిరుత్తీతి వుత్తం హోతి. తస్మా చిన్తేతీతి చిత్తం. అత్తనో సన్తానం చినోతీతి చిత్తం, పచ్చయేహి చితన్తి చిత్తం, చిత్తవిచిత్తట్ఠేన చిత్తం, చిత్తకరణట్ఠేన చిత్తం. సమ్మా సఙ్కప్పేతీతి సమ్మాసఙ్కప్పోతిఆదినా నిరుత్తి వేదితబ్బా.
68. Rakkhīyatīti rakkhitaṃ. Idaṃ padavasena nibbacanaṃ. Yasmā pana atthavasena nibbacane vutte padavasena nibbacanaṃ vuttameva hoti, tasmā ‘‘rakkhitaṃ paripālīyatīti esā niruttī’’ti vuttaṃ. Tattha iti-saddo ādyattho, pakāre vā. Tena evamādikā evaṃpakārā vā esā niruttīti vuttaṃ hoti. Tasmā cintetīti cittaṃ. Attano santānaṃ cinotīti cittaṃ, paccayehi citanti cittaṃ, cittavicittaṭṭhena cittaṃ, cittakaraṇaṭṭhena cittaṃ. Sammā saṅkappetīti sammāsaṅkappotiādinā nirutti veditabbā.
అయం ఏత్థ భగవతో అధిప్పాయోతి ‘‘రక్ఖితచిత్తో అస్సా’’తిఆదినా ఇన్ద్రియసంవరాదయో దుగ్గతిపహానఞ్చ వదతో భగవతో ఏత్థ గాథాయం అధిప్పాయో. కోకాలికో హీతిఆది నిదాననిద్దేసో. తత్థ హి-సద్దో కారణే. ఇదం వుత్తం హోతి – యస్మా కోకాలికో (సం॰ ని॰ ౧.౧౮౧; అ॰ ని॰ ౧౦.౮౯; సు॰ ని॰ కోకాలికసుత్త) అరక్ఖితచిత్తతాయ అగ్గసావకేసు చిత్తం పదోసేత్వా పదుమనిరయం ఉపపన్నో, తస్మా దుగ్గతియో జహితుకామో రక్ఖితచిత్తో అస్సాతి భగవా సతిఆరక్ఖేన చేతసా సమన్నాగతో సబ్బా దుగ్గతియో జహతీతి అత్థో. సుత్తమ్హి వుత్తం ‘‘సతియా చిత్తం రక్ఖితబ్బ’’న్తి దేసనానుసన్ధిదస్సనం.
Ayaṃ ettha bhagavato adhippāyoti ‘‘rakkhitacitto assā’’tiādinā indriyasaṃvarādayo duggatipahānañca vadato bhagavato ettha gāthāyaṃ adhippāyo. Kokāliko hītiādi nidānaniddeso. Tattha hi-saddo kāraṇe. Idaṃ vuttaṃ hoti – yasmā kokāliko (saṃ. ni. 1.181; a. ni. 10.89; su. ni. kokālikasutta) arakkhitacittatāya aggasāvakesu cittaṃ padosetvā padumanirayaṃ upapanno, tasmā duggatiyo jahitukāmo rakkhitacitto assāti bhagavā satiārakkhena cetasā samannāgato sabbā duggatiyo jahatīti attho. Suttamhi vuttaṃ ‘‘satiyā cittaṃ rakkhitabba’’nti desanānusandhidassanaṃ.
చతుబ్యూహహారసమ్పాతవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Catubyūhahārasampātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / నేత్తిప్పకరణపాళి • Nettippakaraṇapāḷi / ౬. చతుబ్యూహహారసమ్పాతో • 6. Catubyūhahārasampāto
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ఖుద్దకనికాయ (టీకా) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / నేత్తివిభావినీ • Nettivibhāvinī / ౬. చతుబ్యూహహారసమ్పాతవిభావనా • 6. Catubyūhahārasampātavibhāvanā