Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / നേത്തിപ്പകരണ-അട്ഠകഥാ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
൬. ചതുബ്യൂഹഹാരസമ്പാതവണ്ണനാ
6. Catubyūhahārasampātavaṇṇanā
൬൮. രക്ഖീയതീതി രക്ഖിതം. ഇദം പദവസേന നിബ്ബചനം. യസ്മാ പന അത്ഥവസേന നിബ്ബചനേ വുത്തേ പദവസേന നിബ്ബചനം വുത്തമേവ ഹോതി, തസ്മാ ‘‘രക്ഖിതം പരിപാലീയതീതി ഏസാ നിരുത്തീ’’തി വുത്തം. തത്ഥ ഇതി-സദ്ദോ ആദ്യത്ഥോ, പകാരേ വാ. തേന ഏവമാദികാ ഏവംപകാരാ വാ ഏസാ നിരുത്തീതി വുത്തം ഹോതി. തസ്മാ ചിന്തേതീതി ചിത്തം. അത്തനോ സന്താനം ചിനോതീതി ചിത്തം, പച്ചയേഹി ചിതന്തി ചിത്തം, ചിത്തവിചിത്തട്ഠേന ചിത്തം, ചിത്തകരണട്ഠേന ചിത്തം. സമ്മാ സങ്കപ്പേതീതി സമ്മാസങ്കപ്പോതിആദിനാ നിരുത്തി വേദിതബ്ബാ.
68. Rakkhīyatīti rakkhitaṃ. Idaṃ padavasena nibbacanaṃ. Yasmā pana atthavasena nibbacane vutte padavasena nibbacanaṃ vuttameva hoti, tasmā ‘‘rakkhitaṃ paripālīyatīti esā niruttī’’ti vuttaṃ. Tattha iti-saddo ādyattho, pakāre vā. Tena evamādikā evaṃpakārā vā esā niruttīti vuttaṃ hoti. Tasmā cintetīti cittaṃ. Attano santānaṃ cinotīti cittaṃ, paccayehi citanti cittaṃ, cittavicittaṭṭhena cittaṃ, cittakaraṇaṭṭhena cittaṃ. Sammā saṅkappetīti sammāsaṅkappotiādinā nirutti veditabbā.
അയം ഏത്ഥ ഭഗവതോ അധിപ്പായോതി ‘‘രക്ഖിതചിത്തോ അസ്സാ’’തിആദിനാ ഇന്ദ്രിയസംവരാദയോ ദുഗ്ഗതിപഹാനഞ്ച വദതോ ഭഗവതോ ഏത്ഥ ഗാഥായം അധിപ്പായോ. കോകാലികോ ഹീതിആദി നിദാനനിദ്ദേസോ. തത്ഥ ഹി-സദ്ദോ കാരണേ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യസ്മാ കോകാലികോ (സം॰ നി॰ ൧.൧൮൧; അ॰ നി॰ ൧൦.൮൯; സു॰ നി॰ കോകാലികസുത്ത) അരക്ഖിതചിത്തതായ അഗ്ഗസാവകേസു ചിത്തം പദോസേത്വാ പദുമനിരയം ഉപപന്നോ, തസ്മാ ദുഗ്ഗതിയോ ജഹിതുകാമോ രക്ഖിതചിത്തോ അസ്സാതി ഭഗവാ സതിആരക്ഖേന ചേതസാ സമന്നാഗതോ സബ്ബാ ദുഗ്ഗതിയോ ജഹതീതി അത്ഥോ. സുത്തമ്ഹി വുത്തം ‘‘സതിയാ ചിത്തം രക്ഖിതബ്ബ’’ന്തി ദേസനാനുസന്ധിദസ്സനം.
Ayaṃ ettha bhagavato adhippāyoti ‘‘rakkhitacitto assā’’tiādinā indriyasaṃvarādayo duggatipahānañca vadato bhagavato ettha gāthāyaṃ adhippāyo. Kokāliko hītiādi nidānaniddeso. Tattha hi-saddo kāraṇe. Idaṃ vuttaṃ hoti – yasmā kokāliko (saṃ. ni. 1.181; a. ni. 10.89; su. ni. kokālikasutta) arakkhitacittatāya aggasāvakesu cittaṃ padosetvā padumanirayaṃ upapanno, tasmā duggatiyo jahitukāmo rakkhitacitto assāti bhagavā satiārakkhena cetasā samannāgato sabbā duggatiyo jahatīti attho. Suttamhi vuttaṃ ‘‘satiyā cittaṃ rakkhitabba’’nti desanānusandhidassanaṃ.
ചതുബ്യൂഹഹാരസമ്പാതവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Catubyūhahārasampātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / നേത്തിപ്പകരണപാളി • Nettippakaraṇapāḷi / ൬. ചതുബ്യൂഹഹാരസമ്പാതോ • 6. Catubyūhahārasampāto
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിവിഭാവിനീ • Nettivibhāvinī / ൬. ചതുബ്യൂഹഹാരസമ്പാതവിഭാവനാ • 6. Catubyūhahārasampātavibhāvanā