Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / నేత్తివిభావినీ • Nettivibhāvinī |
౬. చతుబ్యూహహారసమ్పాతవిభావనా
6. Catubyūhahārasampātavibhāvanā
౬౮. యేన యేన లక్ఖణహారసమ్పాతేన సుత్తప్పదేసత్థా సమానలక్ఖణేన గహితా, సో లక్ఖణహారసమ్పాతో పరిపుణ్ణో, ‘‘కతమో చతుబ్యూహహారసమ్పాతో’’తి పుచ్ఛితబ్బత్తా ‘‘తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారసమ్పాతో’’తిఆది వుత్తం. తత్థ తేసు దేసనాహారసమ్పాతాదీసు సోళససు హారసమ్పాతేసు కతమో సంవణ్ణనావిసేసో చతుబ్యూహహారసమ్పాతో నామాతి పుచ్ఛతి.
68. Yena yena lakkhaṇahārasampātena suttappadesatthā samānalakkhaṇena gahitā, so lakkhaṇahārasampāto paripuṇṇo, ‘‘katamo catubyūhahārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo catubyūho hārasampāto’’tiādi vuttaṃ. Tattha tesu desanāhārasampātādīsu soḷasasu hārasampātesu katamo saṃvaṇṇanāviseso catubyūhahārasampāto nāmāti pucchati.
‘‘కతమస్మిం సుత్తే కతమే నిరుత్యాధిప్పాయనిదానపుబ్బాపరానుసన్ధయో నిద్ధారితా’’తి పుచ్ఛితబ్బత్తా ‘‘తస్మా’’తిఆది వుత్తం. ‘‘తస్మా రక్ఖితచిత్తస్సా’’తి సుత్తప్పదేసే ‘‘రక్ఖీయతే రక్ఖిత’’న్తి నిరుత్తిం ‘‘పరిపాలీయతీ’’తి ఇమినా పరియాయేన దస్సేతి, ఇతిసద్దస్స ఆద్యత్థత్తా ‘‘చిన్తేతీతి చిత్తం, అత్తనో సన్తానం చినోతీతి చిత్తం, పచ్చయేహి చితన్తి చిత్తం, చిత్తవిచిత్తట్ఠేన చిత్తం, చిత్తకరణట్ఠేన చిత్తం, రక్ఖితం చిత్తం యస్సాతి రక్ఖితచిత్తో. సమ్మా సఙ్కప్పేతీతి సమ్మాసఙ్కప్పో, గావో చరన్తి ఏత్థాతి గోచరో, గోచరో వియాతి గోచరో, సమ్మాసఙ్కప్పో గోచరో అస్సాతి సమ్మాసఙ్కప్పగోచరో. సమ్మా పస్సతీతి సమ్మాదిట్ఠి, సమ్మాదిట్ఠి పురేక్ఖారో అస్సాతి సమ్మాదిట్ఠిపురేక్ఖారో. జానాతీతి ఞత్వాన. ఉదయో చ వయో చ ఉదయబ్బయం. థినఞ్చ మిద్ధఞ్చ థినమిద్ధం, అభిభవతీతి అభిభూ, థినమిద్ధం అభిభూతి థినమిద్ధాభిభూ. భిక్ఖతీతి భిక్ఖూ’’తి నిరుత్తిపి నీహరితా. తేనాహ – ‘‘ఇతి-సద్దో ఆద్యత్థో’’తి (నేత్తి॰ అట్ఠ॰ ౬౮). ఏసా వుత్తప్పకారా పఞ్ఞత్తి నిరుత్తి నామాతి నీహరితా.
‘‘Katamasmiṃ sutte katame nirutyādhippāyanidānapubbāparānusandhayo niddhāritā’’ti pucchitabbattā ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Tasmā rakkhitacittassā’’ti suttappadese ‘‘rakkhīyate rakkhita’’nti niruttiṃ ‘‘paripālīyatī’’ti iminā pariyāyena dasseti, itisaddassa ādyatthattā ‘‘cintetīti cittaṃ, attano santānaṃ cinotīti cittaṃ, paccayehi citanti cittaṃ, cittavicittaṭṭhena cittaṃ, cittakaraṇaṭṭhena cittaṃ, rakkhitaṃ cittaṃ yassāti rakkhitacitto. Sammā saṅkappetīti sammāsaṅkappo, gāvo caranti etthāti gocaro, gocaro viyāti gocaro, sammāsaṅkappo gocaro assāti sammāsaṅkappagocaro. Sammā passatīti sammādiṭṭhi, sammādiṭṭhi purekkhāro assāti sammādiṭṭhipurekkhāro. Jānātīti ñatvāna. Udayo ca vayo ca udayabbayaṃ. Thinañca middhañca thinamiddhaṃ, abhibhavatīti abhibhū, thinamiddhaṃ abhibhūti thinamiddhābhibhū. Bhikkhatīti bhikkhū’’ti niruttipi nīharitā. Tenāha – ‘‘iti-saddo ādyattho’’ti (netti. aṭṭha. 68). Esā vuttappakārā paññatti nirutti nāmāti nīharitā.
ఇధ సుత్తప్పదేసే భగవతో కో అధిప్పాయోతి చే పుచ్ఛేయ్య, యే సప్పురిసా సబ్బాహి దుగ్గతీహి పరిముచ్చితుకామా భవిస్సన్తి, తే సప్పురిసా ధమ్మచారినో రక్ఖితచిత్తా భవిస్సన్తీతి అయం అధిప్పాయో. ఏత్థ ‘‘తస్మా రక్ఖితచిత్తస్సా’’తిఆదిసుత్తప్పదేసే భగవతో అధిప్పాయోతి నీహరితబ్బో.
Idha suttappadese bhagavato ko adhippāyoti ce puccheyya, ye sappurisā sabbāhi duggatīhi parimuccitukāmā bhavissanti, te sappurisā dhammacārino rakkhitacittā bhavissantīti ayaṃ adhippāyo. Ettha ‘‘tasmā rakkhitacittassā’’tiādisuttappadese bhagavato adhippāyoti nīharitabbo.
‘‘కతమం నిదాన’’న్తి చే పుచ్ఛేయ్య, కోకాలికో సారిపుత్తమోగ్గల్లానేసు థేరేసు చిత్తం అరక్ఖిత్వా పదోసయిత్వా మహాపదుమనిరయే యస్మా ఉపపన్నో, యస్మా భగవా చ సతిఆరక్ఖేన సమన్నాగతో సబ్బా దుగ్గతియో జహతి, తస్మా చ సబ్బా దుగ్గతియో జహితుకామో భిక్ఖు సప్పురిసో రక్ఖితచిత్తో అస్స భవేయ్యాతి నిదానం నీహరితబ్బం.
‘‘Katamaṃ nidāna’’nti ce puccheyya, kokāliko sāriputtamoggallānesu theresu cittaṃ arakkhitvā padosayitvā mahāpadumaniraye yasmā upapanno, yasmā bhagavā ca satiārakkhena samannāgato sabbā duggatiyo jahati, tasmā ca sabbā duggatiyo jahitukāmo bhikkhu sappuriso rakkhitacitto assa bhaveyyāti nidānaṃ nīharitabbaṃ.
‘‘కతమో పుబ్బాపరసన్ధీ’’తి చే పుచ్ఛేయ్య, సుత్తమ్హి ‘‘సతియా చిత్తం రక్ఖితబ్బ’’న్తి యం వచనం వుత్తం, తేన పుబ్బవచనేన అయం ‘‘తస్మా రక్ఖితచిత్తస్స…పే॰… సబ్బా దుగ్గతియో జహే’’తి సుత్తప్పదేసో అనుసన్ధి సంసన్దతి సమేతీతి పుబ్బపరానుసన్ధి నిద్ధారితబ్బోతి.
‘‘Katamo pubbāparasandhī’’ti ce puccheyya, suttamhi ‘‘satiyā cittaṃ rakkhitabba’’nti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, tena pubbavacanena ayaṃ ‘‘tasmā rakkhitacittassa…pe… sabbā duggatiyo jahe’’ti suttappadeso anusandhi saṃsandati sametīti pubbaparānusandhi niddhāritabboti.
‘‘ఏత్తకోవ చతుబ్యూహహారసమ్పాతో పరిపుణ్ణో’’తి వత్తబ్బత్తా ‘‘నియుత్తో చతుబ్యూహో హారసమ్పాతో’’తి వుత్తం. యేన యేన సంవణ్ణనావిసేసభూతేన చతుబ్యూహహారసమ్పాతేన నిరుత్యాధిప్పాయనిదానపుబ్బాపరానుసన్ధి నిద్ధారితబ్బో, సో సో సంవణ్ణనావిసేసభూతో చతుబ్యూహహారసమ్పాతో నియుత్తో యథారహం నిద్ధారేత్వా యుజ్జితబ్బోతి అత్థో గహేతబ్బోతి.
‘‘Ettakova catubyūhahārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto catubyūho hārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena catubyūhahārasampātena nirutyādhippāyanidānapubbāparānusandhi niddhāritabbo, so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto catubyūhahārasampāto niyutto yathārahaṃ niddhāretvā yujjitabboti attho gahetabboti.
ఇతి చతుబ్యూహహారసమ్పాతే సత్తిబలానురూపా రచితా
Iti catubyūhahārasampāte sattibalānurūpā racitā
విభావనా నిట్ఠితా.
Vibhāvanā niṭṭhitā.
పణ్డితేహి పన…పే॰… గహేతబ్బోతి.
Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / నేత్తిప్పకరణపాళి • Nettippakaraṇapāḷi / ౬. చతుబ్యూహహారసమ్పాతో • 6. Catubyūhahārasampāto
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / నేత్తిప్పకరణ-అట్ఠకథా • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ౬. చతుబ్యూహహారసమ్పాతవణ్ణనా • 6. Catubyūhahārasampātavaṇṇanā