Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / നേത്തിപ്പകരണ-ടീകാ • Nettippakaraṇa-ṭīkā |
൬. ചതുബ്യൂഹഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ
6. Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā
൨൫. ഹാരാനന്തി നിദ്ധാരണേ സാമിവചനം. ഹാരേസു ഇമസ്സ ചതുബ്യൂഹഹാരസ്സ വിസേസതോ സുത്തസ്സ ബ്യഞ്ജനവിചയഭാവതോതി യോജനാ. തേന വുത്തം ‘‘ബ്യഞ്ജന…പേ॰… ദസ്സേതീ’’തി. യായാതി നിരുത്തിയാ.
25.Hārānanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Hāresu imassa catubyūhahārassa visesato suttassa byañjanavicayabhāvatoti yojanā. Tena vuttaṃ ‘‘byañjana…pe… dassetī’’ti. Yāyāti niruttiyā.
യഥാരഹന്തി സംവണ്ണിയമാനേ സുത്തേ യം യം അരഹതി നിബ്ബചനം വത്തും, തംതംലോകസമഞ്ഞാനുരോധേനേവ. പുബ്ബഭാഗപടിപദാ സമ്പാദേത്വാ പച്ഛാ സച്ചാഭിസമയം പാപുണാതീതി ആഹ ‘‘സമ്മുതി…പേ॰… ഹോതീ’’തി, തംതംപഞ്ഞത്തിഗ്ഗഹണമുഖേന പരമത്ഥഗ്ഗഹണം ഹോതീതി ഏവം വാ ഇമിനാ സമ്ബന്ധോ.
Yathārahanti saṃvaṇṇiyamāne sutte yaṃ yaṃ arahati nibbacanaṃ vattuṃ, taṃtaṃlokasamaññānurodheneva. Pubbabhāgapaṭipadā sampādetvā pacchā saccābhisamayaṃ pāpuṇātīti āha ‘‘sammuti…pe… hotī’’ti, taṃtaṃpaññattiggahaṇamukhena paramatthaggahaṇaṃ hotīti evaṃ vā iminā sambandho.
യമിദം അനിന്ദ്രിയബദ്ധരൂപസന്താനം സന്ധായ ‘‘ഉഭയമന്തരേനാ’’തി ഇധ വുത്തം. ഓതരണഹാരേ (നേത്തി॰ അട്ഠ॰ ൪൨ ആദയോ) പനസ്സ ദ്വാരപ്പവത്തഫസ്സാദിധമ്മേ സന്ധായ വുത്തഭാവം ദസ്സേതും ‘‘ഉഭയമന്തരേനാതി ഫസ്സസമുദിതേസു ധമ്മേസൂ’’തി അത്ഥോ വുത്തോ. അട്ഠകഥാചരിയാ പനാഹു ‘‘അന്തരേനാതി വചനം പന വികപ്പന്തരദീപന’’ന്തി. തസ്മാ അയമേത്ഥ അത്ഥോ – ന ഇമം ലോകം, ന ഹുരം ലോകം, അഥ ഖോ ഉഭയമന്തരേനാതി. അപരോ വികപ്പോ – ഉഭയമന്തരേനാതി വാ വചനം വികപ്പന്തരാഭാവദീപനം. തസ്സത്ഥോ – ന ഇമം ലോകം, ന ഹുരം ലോകം നിസ്സായ ഝായതി ഝായീ, ഉഭയമന്തരേന പന അഞ്ഞം ഠാനം അത്ഥീതി.
Yamidaṃ anindriyabaddharūpasantānaṃ sandhāya ‘‘ubhayamantarenā’’ti idha vuttaṃ. Otaraṇahāre (netti. aṭṭha. 42 ādayo) panassa dvārappavattaphassādidhamme sandhāya vuttabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘ubhayamantarenāti phassasamuditesu dhammesū’’ti attho vutto. Aṭṭhakathācariyā panāhu ‘‘antarenāti vacanaṃ pana vikappantaradīpana’’nti. Tasmā ayamettha attho – na imaṃ lokaṃ, na huraṃ lokaṃ, atha kho ubhayamantarenāti. Aparo vikappo – ubhayamantarenāti vā vacanaṃ vikappantarābhāvadīpanaṃ. Tassattho – na imaṃ lokaṃ, na huraṃ lokaṃ nissāya jhāyati jhāyī, ubhayamantarena pana aññaṃ ṭhānaṃ atthīti.
യേപി ച ‘‘അന്തരാപരിനിബ്ബായീ, സമ്ഭവേസീ’’തി ച ഇമേസം സുത്തപദാനം അത്ഥം മിച്ഛാ ഗഹേത്വാ അത്ഥി ഏവ അന്തരാഭവോതി വദന്തി, തേപി യസ്മാ അവിഹാദീസു തത്ഥ തത്ഥ ആയുവേമജ്ഝം അനതിക്കമിത്വാ അന്തരാ അഗ്ഗമഗ്ഗാധിഗമേന അനവസേസകിലേസപരിനിബ്ബാനേന പരിനിബ്ബായന്തീതി അന്തരാപരിനിബ്ബായീ, ന അന്തരാഭവഭൂതോതി പുരിമസ്സ സുത്തപദസ്സ അത്ഥോ. പച്ഛിമസ്സ ച യേ ഭൂതാ ഏവ, ന പുന ഭവിസ്സന്തി, തേ ഹി (കഥാ॰ അനുടീ॰ ൫൦൭) ഖീണാസവാ, പുരിമപദേഹി ‘‘ഭൂതാ’’തി വുത്താ. തബ്ബിപരീതതായ സമ്ഭവം ഏസന്തീതി സമ്ഭവേസിനോ. അപ്പഹീനഭവസംയോജനത്താ സേക്ഖാ, പുഥുജ്ജനാ ച. ചതൂസു വാ യോനീസു അണ്ഡജജലാബുജസത്താ യാവ അണ്ഡകോസം, വത്ഥികോസഞ്ച ന ഭിന്ദന്തി, താവ സമ്ഭവേസീ നാമ. അണ്ഡകോസതോ, വത്ഥികോസതോ ച ബഹി നിക്ഖന്താ ഭൂതാ നാമ. സംസേദജഓപപാതികാ ച പഠമചിത്തക്ഖണേ സമ്ഭവേസീ നാമ, ദുതിയചിത്തക്ഖണതോ പട്ഠായ ഭൂതാ നാമ. യേന വാ ഇരിയാപഥേന ജായന്തി, യാവ തതോ അഞ്ഞം ന പാപുണന്തി, താവ സമ്ഭവേസീ, തതോ പരം ഭൂതാതി അത്ഥോ, തസ്മാ നത്ഥീതി പടിക്ഖിപിതബ്ബം. സതി ഹി ഉജുകേ പാളിഅനുഗതേ അത്ഥേ കിം അനിദ്ധാരിതസാമത്ഥിയേന അന്തരാഭവേന അത്തഭാവപരികപ്പിതേന പയോജനന്തി.
Yepi ca ‘‘antarāparinibbāyī, sambhavesī’’ti ca imesaṃ suttapadānaṃ atthaṃ micchā gahetvā atthi eva antarābhavoti vadanti, tepi yasmā avihādīsu tattha tattha āyuvemajjhaṃ anatikkamitvā antarā aggamaggādhigamena anavasesakilesaparinibbānena parinibbāyantīti antarāparinibbāyī, na antarābhavabhūtoti purimassa suttapadassa attho. Pacchimassa ca ye bhūtā eva, na puna bhavissanti, te hi (kathā. anuṭī. 507) khīṇāsavā, purimapadehi ‘‘bhūtā’’ti vuttā. Tabbiparītatāya sambhavaṃ esantīti sambhavesino. Appahīnabhavasaṃyojanattā sekkhā, puthujjanā ca. Catūsu vā yonīsu aṇḍajajalābujasattā yāva aṇḍakosaṃ, vatthikosañca na bhindanti, tāva sambhavesī nāma. Aṇḍakosato, vatthikosato ca bahi nikkhantā bhūtā nāma. Saṃsedajaopapātikā ca paṭhamacittakkhaṇe sambhavesī nāma, dutiyacittakkhaṇato paṭṭhāya bhūtā nāma. Yena vā iriyāpathena jāyanti, yāva tato aññaṃ na pāpuṇanti, tāva sambhavesī, tato paraṃ bhūtāti attho, tasmā natthīti paṭikkhipitabbaṃ. Sati hi ujuke pāḷianugate atthe kiṃ aniddhāritasāmatthiyena antarābhavena attabhāvaparikappitena payojananti.
യം പന യേ ‘‘സന്താനവസേന പവത്തമാനാനം ധമ്മാനം അവിച്ഛേദേന ദേസന്തരേസു പാതുഭാവോ ദിട്ഠോ. യഥാ തം വീഹിആദിഅവിഞ്ഞാണകസന്താനേ, ഏവം സവിഞ്ഞാണകസന്താനേപി അവിച്ഛേദേന ദേസന്തരേസു പാതുഭാവേന ഭവിതബ്ബം. അയഞ്ച നയോ സതി അന്തരാഭവേ യുജ്ജതി, നാഞ്ഞഥാ’’തി യുത്തിം വദന്തി. തേഹി ഇദ്ധിമതോ ചേതോവസിപ്പത്തസ്സ ചിത്താനുഗതികം കായം അധിട്ഠഹന്തസ്സ ഖണേന ബ്രഹ്മലോകതോ ഇധൂപസങ്കമനേ, ഇതോ വാ ബ്രഹ്മലോകഗമനേ യുത്തി വത്തബ്ബാ. യദി സബ്ബത്ഥേവ വിച്ഛിന്നദേസേ ധമ്മാനം പവത്തി ന ഇച്ഛിതാ, യദിപി സിയാ ‘‘ഇദ്ധിവിസയോ അചിന്തേയ്യോ’’തി, തം ഇധാപി സമാനം ‘‘കമ്മവിപാകോ അചിന്തേയ്യോ’’തി വചനതോ, തസ്മാ തം തേസം മതിമത്തമേവ. അചിന്തേയ്യസഭാവാ ഹി സഭാവധമ്മാ, തേ കത്ഥചി പച്ചയവിസേസേന വിച്ഛിന്നദേസേ പാതുഭവന്തി, കത്ഥചി അവിച്ഛിന്നദേസേ ച. തഥാ ഹി മുഖഘോസാദീഹി അഞ്ഞസ്മിം ദേസേ ആദാസപബ്ബതപ്പദേസാദികേ പടിബിമ്ബപടിഘോസാദികം പച്ചയുപ്പന്നം നിബ്ബത്തമാനം ദിസ്സതി, തസ്മാ ന സബ്ബം സബ്ബത്ഥ ഉപനേതബ്ബന്തി അയമേത്ഥ സങ്ഖേപോ. വിത്ഥാരതോ പന പടിബിമ്ബസ്സ ഉദാഹരണഭാവസാധനാദികോ അന്തരാഭവവിചാരോ കഥാവത്ഥുപ്പകരണസ്സടീകായം (കഥാ॰ അനുടീ॰ ൫൦൭) ഗഹേതബ്ബോ.
Yaṃ pana ye ‘‘santānavasena pavattamānānaṃ dhammānaṃ avicchedena desantaresu pātubhāvo diṭṭho. Yathā taṃ vīhiādiaviññāṇakasantāne, evaṃ saviññāṇakasantānepi avicchedena desantaresu pātubhāvena bhavitabbaṃ. Ayañca nayo sati antarābhave yujjati, nāññathā’’ti yuttiṃ vadanti. Tehi iddhimato cetovasippattassa cittānugatikaṃ kāyaṃ adhiṭṭhahantassa khaṇena brahmalokato idhūpasaṅkamane, ito vā brahmalokagamane yutti vattabbā. Yadi sabbattheva vicchinnadese dhammānaṃ pavatti na icchitā, yadipi siyā ‘‘iddhivisayo acinteyyo’’ti, taṃ idhāpi samānaṃ ‘‘kammavipāko acinteyyo’’ti vacanato, tasmā taṃ tesaṃ matimattameva. Acinteyyasabhāvā hi sabhāvadhammā, te katthaci paccayavisesena vicchinnadese pātubhavanti, katthaci avicchinnadese ca. Tathā hi mukhaghosādīhi aññasmiṃ dese ādāsapabbatappadesādike paṭibimbapaṭighosādikaṃ paccayuppannaṃ nibbattamānaṃ dissati, tasmā na sabbaṃ sabbattha upanetabbanti ayamettha saṅkhepo. Vitthārato pana paṭibimbassa udāharaṇabhāvasādhanādiko antarābhavavicāro kathāvatthuppakaraṇassaṭīkāyaṃ (kathā. anuṭī. 507) gahetabbo.
അപരേ പന ‘‘ഇധാതി കാമഭവോ, ഹുരന്തി അരൂപഭവോ, ഉഭയമന്തരേനാതി രൂപഭവോ വുത്തോ’’തി വദന്തി, ‘‘ഇധാതി പച്ചയധമ്മാ, ഹുരന്തി പച്ചയുപ്പന്നധമ്മാ, ഉഭയമന്തരേനാതി പണ്ണത്തിധമ്മാ വുത്താ’’തി ച വദന്തി, തം സബ്ബഅട്ഠകഥാസു നത്ഥി, തസ്മാ വുത്തനയേനേവ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. അവസിട്ഠം രൂപന്തി ആപോധാതുആകാസധാതൂഹി സദ്ധിം ലക്ഖണരൂപാനി, ഓജഞ്ച സന്ധായാഹ അനിന്ദ്രിയബദ്ധരൂപസ്സ അധിപ്പേതത്താ. തസ്സ ഖീണാസവസ്സ തം നിബ്ബാനാരമ്മണം ചിത്തം ന ജാനന്തി ന ഞായന്തി ‘‘ഝായമാനാ’’തി വുത്തത്താ. സേസം സുവിഞ്ഞേയ്യമേവ.
Apare pana ‘‘idhāti kāmabhavo, huranti arūpabhavo, ubhayamantarenāti rūpabhavo vutto’’ti vadanti, ‘‘idhāti paccayadhammā, huranti paccayuppannadhammā, ubhayamantarenāti paṇṇattidhammā vuttā’’ti ca vadanti, taṃ sabbaaṭṭhakathāsu natthi, tasmā vuttanayeneva attho veditabbo. Avasiṭṭhaṃ rūpanti āpodhātuākāsadhātūhi saddhiṃ lakkhaṇarūpāni, ojañca sandhāyāha anindriyabaddharūpassa adhippetattā. Tassa khīṇāsavassa taṃ nibbānārammaṇaṃ cittaṃ na jānanti na ñāyanti ‘‘jhāyamānā’’ti vuttattā. Sesaṃ suviññeyyameva.
ചതുബ്യൂഹഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / നേത്തിപ്പകരണപാളി • Nettippakaraṇapāḷi / ൬. ചതുബ്യൂഹഹാരവിഭങ്ഗോ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgo
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / നേത്തിപ്പകരണ-അട്ഠകഥാ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ൬. ചതുബ്യൂഹഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിവിഭാവിനീ • Nettivibhāvinī / ൬. ചതുബ്യൂഹഹാരവിഭങ്ഗവിഭാവനാ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavibhāvanā