Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi

    ੬. ਚਤੁਬ੍ਯੂਹਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੋ

    6. Catubyūhahāravibhaṅgo

    ੨੫. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋ ਹਾਰੋ? ‘‘ਨੇਰੁਤ੍ਤਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਅਯਂ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇਰੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਚ ਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਨ੍ਧਿ ਚ ਗવੇਸਿਤਬ੍ਬੋ । ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨੇਰੁਤ੍ਤਂ, ਯਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਦਸਂਹਿਤਾ, ਯਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਾਮਸੋ ਞਾਣਂ। ਯਦਾ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਨਂ ਅਭਿਨਿਰੋਪੇਤਿ। ਅਯਞ੍ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਥਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮਕੁਸਲੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੁਸਲੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਕੁਸਲੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੁਸਲੋ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ ਅਤੀਤਾਧਿવਚਨਕੁਸਲੋ ਅਨਾਗਤਾਧਿવਚਨਕੁਸਲੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਧਿવਚਨਕੁਸਲੋ ਇਤ੍ਥਾਧਿવਚਨਕੁਸਲੋ ਪੁਰਿਸਾਧਿવਚਨਕੁਸਲੋ ਨਪੁਂਸਕਾਧਿવਚਨਕੁਸਲੋ ਏਕਾਧਿવਚਨਕੁਸਲੋ ਅਨੇਕਾਧਿવਚਨਕੁਸਲੋ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ ਜਨਪਦਨਿਰੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਜਨਪਦਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯੋ। ਅਯਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਦਸਂਹਿਤਾ।

    25. Tattha katamo catubyūho hāro? ‘‘Neruttamadhippāyo’’ti ayaṃ. Byañjanena suttassa neruttañca adhippāyo ca nidānañca pubbāparasandhi ca gavesitabbo . Tattha katamaṃ neruttaṃ, yā niruttipadasaṃhitā, yaṃ dhammānaṃ nāmaso ñāṇaṃ. Yadā hi bhikkhu atthassa ca nāmaṃ jānāti, dhammassa ca nāmaṃ jānāti, tathā tathā naṃ abhiniropeti. Ayañca vuccati atthakusalo dhammakusalo byañjanakusalo niruttikusalo pubbāparakusalo desanākusalo atītādhivacanakusalo anāgatādhivacanakusalo paccuppannādhivacanakusalo itthādhivacanakusalo purisādhivacanakusalo napuṃsakādhivacanakusalo ekādhivacanakusalo anekādhivacanakusalo, evaṃ sabbāni kātabbāni janapadaniruttāni sabbā ca janapadaniruttiyo. Ayaṃ niruttipadasaṃhitā.

    ੨੬. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ?

    26. Tattha katamo adhippāyo?

    ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹવੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਂ, ਛਤ੍ਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਯਥ વਸ੍ਸਕਾਲੇ 1

    ‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, chattaṃ mahantaṃ yatha vassakāle 2;

    ਏਸਾਨਿਸਂਸੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਚਿਣ੍ਣੇ, ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ’’ਤਿ॥

    Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī’’ti.

    ਇਧ ਭਗવਤੋ ਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ? ਯੇ ਅਪਾਯੇਹਿ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye apāyehi parimuccitukāmā bhavissanti, te dhammacārino bhavissantīti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo.

    ‘‘ਚੋਰੋ ਯਥਾ ਸਨ੍ਧਿਮੁਖੇ ਗਹੀਤੋ, ਸਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹਞ੍ਞਤਿ 3 ਬਜ੍ਝਤੇ ਚ।

    ‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati 4 bajjhate ca;

    ਏવਂ ਅਯਂ ਪੇਚ੍ਚ ਪਜਾ ਪਰਤ੍ਥ, ਸਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹਞ੍ਞਤਿ 5 ਬਜ੍ਝਤੇ ਚਾ’’ਤਿ॥

    Evaṃ ayaṃ pecca pajā parattha, sakammunā haññati 6 bajjhate cā’’ti.

    ਇਧ ਭਗવਤੋ ਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ? ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਾਨਂ ਕਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਚਿਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨੀਯਾਨਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਅਸਾਤਂ વਿਪਾਕਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Idha bhagavato ko adhippāyo? Sañcetanikānaṃ katānaṃ kammānaṃ upacitānaṃ dukkhavedanīyānaṃ aniṭṭhaṃ asātaṃ vipākaṃ paccanubhavissatīti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo.

    ‘‘ਸੁਖਕਾਮਾਨਿ 7 ਭੂਤਾਨਿ, ਯੋ ਦਣ੍ਡੇਨ વਿਹਿਂਸਤਿ।

    ‘‘Sukhakāmāni 8 bhūtāni, yo daṇḍena vihiṃsati;

    ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਖਮੇਸਾਨੋ, ਪੇਚ੍ਚ ਸੋ ਨ ਲਭਤੇ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Attano sukhamesāno, pecca so na labhate sukha’’nti.

    ਇਧ ਭਗવਤੋ ਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ? ਯੇ ਸੁਖੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ 9 ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye sukhena atthikā bhavissanti, te pāpakammaṃ 10 na karissantīti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo.

    ‘‘ਮਿਦ੍ਧੀ 11 ਯਦਾ ਹੋਤਿ ਮਹਗ੍ਘਸੋ ਚ, ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤਾ ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤਸਾਯੀ।

    ‘‘Middhī 12 yadā hoti mahagghaso ca, niddāyitā samparivattasāyī;

    ਮਹਾવਰਾਹੋવ ਨਿવਾਪਪੁਟ੍ਠੋ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਗਬ੍ਭਮੁਪੇਤਿ ਮਨ੍ਦੋ’’ਤਿ॥

    Mahāvarāhova nivāpapuṭṭho, punappunaṃ gabbhamupeti mando’’ti.

    ਇਧ ਭਗવਤੋ ਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ? ਯੇ ਜਰਾਮਰਣੇਨ ਅਟ੍ਟਿਯਿਤੁਕਾਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਪਸ੍ਸਕਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਗਾਰવਾ ਚ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਥੇਰੇਸੁ ਨવੇਸੁ ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੂਤਿ ਅਯਂ ਏਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye jarāmaraṇena aṭṭiyitukāmā bhavissanti, te bhavissanti bhojane mattaññuno indriyesu guttadvārā pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyuttā vipassakā kusalesu dhammesu sagāravā ca sabrahmacārīsu theresu navesu majjhimesūti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo.

    ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਅਮਤਪਦਂ 13, ਪਮਾਦੋ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਪਦਂ।

    ‘‘Appamādo amatapadaṃ 14, pamādo maccuno padaṃ;

    ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਨ ਮੀਯਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਪਮਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਮਤਾ’’ਤਿ॥

    Appamattā na mīyanti, ye pamattā yathā matā’’ti.

    ਇਧ ਭਗવਤੋ ਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ? ਯੇ ਅਮਤਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤੁਕਾਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ વਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye amatapariyesanaṃ pariyesitukāmā bhavissanti, te appamattā viharissantīti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo. Ayaṃ adhippāyo.

    ੨੭. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਿਦਾਨਂ? ਯਥਾ ਸੋ ਧਨਿਯੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਹ –

    27. Tattha katamaṃ nidānaṃ? Yathā so dhaniyo gopālako bhagavantaṃ āha –

    ‘‘ਨਨ੍ਦਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾ, ਗੋਮਾ 15 ਗੋਹਿ ਤਥੇવ ਨਨ੍ਦਤਿ।

    ‘‘Nandati puttehi puttimā, gomā 16 gohi tatheva nandati;

    ਉਪਧੀ ਹਿ ਨਰਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦਨਾ, ਨ ਹਿ ਸੋ ਨਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਨਿਰੂਪਧੀ’’ਤਿ॥

    Upadhī hi narassa nandanā, na hi so nandati yo nirūpadhī’’ti.

    ਭਗવਾ ਆਹ –

    Bhagavā āha –

    ‘‘ਸੋਚਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾ, ਗੋਪਿਕੋ 17 ਗੋਹਿ ਤਥੇવ ਸੋਚਤਿ।

    ‘‘Socati puttehi puttimā, gopiko 18 gohi tatheva socati;

    ਉਪਧੀ ਹਿ ਨਰਸ੍ਸ ਸੋਚਨਾ, ਨ ਹਿ ਸੋ ਸੋਚਤਿ ਯੋ ਨਿਰੂਪਧੀ’’ਤਿ॥

    Upadhī hi narassa socanā, na hi so socati yo nirūpadhī’’ti.

    ਇਮਿਨਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਇਮਿਨਾ ਨਿਦਾਨੇਨ ਏવਂ ਞਾਯਤਿ ‘‘ਇਧ ਭਗવਾ ਬਾਹਿਰਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਉਪਧਿ ਆਹਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਾ ਪਬ੍ਬਤਾ ਪੁਥੁਸਿਲਂ ਪਾਤੇਸਿ, ਭਗવਾ ਆਹ –

    Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā bāhiraṃ pariggahaṃ upadhi āhā’’ti. Yathā ca māro pāpimā gijjhakūṭā pabbatā puthusilaṃ pātesi, bhagavā āha –

    ‘‘ਸਚੇਪਿ ਕੇવਲਂ ਸਬ੍ਬਂ, ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਂ ਚਲੇਸ੍ਸਸਿ 19

    ‘‘Sacepi kevalaṃ sabbaṃ, gijjhakūṭaṃ calessasi 20;

    ਨੇવ ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ ਇਞ੍ਜਿਤਂ॥

    Neva sammāvimuttānaṃ, buddhānaṃ atthi iñjitaṃ.

    ਨਭਂ ਫਲੇਯ੍ਯਪ੍ਪਥવੀ ਚਲੇਯ੍ਯ, ਸਬ੍ਬੇવ ਪਾਣਾ ਉਦ ਸਨ੍ਤਸੇਯ੍ਯੁਂ।

    Nabhaṃ phaleyyappathavī caleyya, sabbeva pāṇā uda santaseyyuṃ;

    ਸਲ੍ਲਮ੍ਪਿ ਚੇ ਉਰਸਿ ਕਮ੍ਪਯੇਯ੍ਯੁਂ 21, ਉਪਧੀਸੁ ਤਾਣਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ॥

    Sallampi ce urasi kampayeyyuṃ 22, upadhīsu tāṇaṃ na karonti buddhā’’ti.

    ਇਮਿਨਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਇਮਿਨਾ ਨਿਦਾਨੇਨ ਏવਂ ਞਾਯਤਿ ‘‘ਇਧ ਭਗવਾ ਕਾਯਂ ਉਪਧਿਂ ਆਹਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਚਾਹ –

    Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā kāyaṃ upadhiṃ āhā’’ti. Yathā cāha –

    ‘‘ਨ ਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਮਾਹੁ ਧੀਰਾ, ਯਦਾਯਸਂ ਦਾਰੁਜਪਬ੍ਬਜਞ੍ਚ 23

    ‘‘Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca 24;

    ਸਾਰਤ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੇਸੁ, ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਾਰੇਸੁ ਚ ਯਾ ਅਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿ॥

    Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā’’ti.

    ਇਮਿਨਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਇਮਿਨਾ ਨਿਦਾਨੇਨ ਏવਂ ਞਾਯਤਿ ‘‘ਇਧ ਭਗવਾ ਬਾਹਿਰੇਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਤਣ੍ਹਂ ਆਹਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਚਾਹ –

    Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā bāhiresu vatthūsu taṇhaṃ āhā’’ti. Yathā cāha –

    ‘‘ਏਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਮਾਹੁ ਧੀਰਾ, ਓਹਾਰਿਨਂ ਸਿਥਿਲਂ ਦੁਪ੍ਪਮੁਞ੍ਚਂ।

    ‘‘Etaṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, ohārinaṃ sithilaṃ duppamuñcaṃ;

    ਏਤਮ੍ਪਿ ਛੇਤ੍વਾਨ ਪਰਿਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਨੋ ਕਾਮਸੁਖਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ॥

    Etampi chetvāna paribbajanti, anapekkhino kāmasukhaṃ pahāyā’’ti.

    ਇਮਿਨਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਇਮਿਨਾ ਨਿਦਾਨੇਨ ਏવਂ ਞਾਯਤਿ ‘‘ਇਧ ਭਗવਾ ਬਾਹਿਰવਤ੍ਥੁਕਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਹਾਨਂ ਆਹਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਚਾਹ –

    Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā bāhiravatthukāya taṇhāya pahānaṃ āhā’’ti. Yathā cāha –

    ‘‘ਆਤੁਰਂ ਅਸੁਚਿਂ ਪੂਤਿਂ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਂ ਦੇਹਨਿਸ੍ਸਿਤਂ।

    ‘‘Āturaṃ asuciṃ pūtiṃ, duggandhaṃ dehanissitaṃ;

    ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਂ ਦਿવਾ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਬਾਲਾਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Paggharantaṃ divā rattiṃ, bālānaṃ abhinandita’’nti.

    ਇਮਿਨਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਇਮਿਨਾ ਨਿਦਾਨੇਨ ਏવਂ ਞਾਯਤਿ ‘‘ਇਧ ਭਗવਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕવਤ੍ਥੁਕਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਹਾਨਂ ਆਹਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਚਾਹ –

    Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā ajjhattikavatthukāya taṇhāya pahānaṃ āhā’’ti. Yathā cāha –

    ‘‘ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਦ 25 ਸਿਨੇਹਮਤ੍ਤਨੋ, ਕੁਮੁਦਂ ਸਾਰਦਿਕਂવ ਪਾਣਿਨਾ।

    ‘‘Ucchinda 26 sinehamattano, kumudaṃ sāradikaṃva pāṇinā;

    ਸਨ੍ਤਿਮਗ੍ਗਮੇવ ਬ੍ਰੂਹਯ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸੁਗਤੇਨ ਦੇਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Santimaggameva brūhaya, nibbānaṃ sugatena desita’’nti.

    ਇਮਿਨਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਇਮਿਨਾ ਨਿਦਾਨੇਨ ਏવਂ ਞਾਯਤਿ ‘‘ਇਧ ਭਗવਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕવਤ੍ਥੁਕਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਹਾਨਂ ਆਹਾ’’ਤਿ। ਇਦਂ ਨਿਦਾਨਂ।

    Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā ajjhattikavatthukāya taṇhāya pahānaṃ āhā’’ti. Idaṃ nidānaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਨ੍ਧਿ। ਯਥਾਹ –

    Tattha katamo pubbāparasandhi. Yathāha –

    ‘‘ਕਾਮਨ੍ਧਾ ਜਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤਣ੍ਹਾਛਦਨਛਾਦਿਤਾ।

    ‘‘Kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditā;

    ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧਨਾ 27 ਬਦ੍ਧਾ 28, ਮਚ੍ਛਾવ ਕੁਮਿਨਾਮੁਖੇ।

    Pamattabandhanā 29 baddhā 30, macchāva kumināmukhe;

    ਜਰਾਮਰਣਮਨ੍વੇਨ੍ਤਿ, વਚ੍ਛੋ ਖੀਰਪਕੋવ ਮਾਤਰ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Jarāmaraṇamanventi, vaccho khīrapakova mātara’’nti.

    ਅਯਂ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਾ ਕਤਮੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੇਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ? ਯਥਾਹ –

    Ayaṃ kāmataṇhā vuttā. Sā katamena pubbāparena yujjati? Yathāha –

    ‘‘ਰਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਰਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Ratto atthaṃ na jānāti, ratto dhammaṃ na passati;

    ਅਨ੍ਧਨ੍ਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਰਾਗੋ ਸਹਤੇ ਨਰ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ rāgo sahate nara’’nti.

    ਇਤਿ ਅਨ੍ਧਤਾਯ ਚ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਤਾਯ ਚ ਸਾਯੇવ ਤਣ੍ਹਾ ਅਭਿਲਪਿਤਾ। ਯਞ੍ਚਾਹ ਕਾਮਨ੍ਧਾ ਜਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤਣ੍ਹਾਛਦਨਛਾਦਿਤਾਤਿ। ਯਞ੍ਚਾਹ ਰਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਰਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਾਯੇવ ਤਣ੍ਹਾ ਅਭਿਲਪਿਤਾ। ਯਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ, ਯਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਪੋਨੋਭવਿਕਾ, ਯਞ੍ਚਾਹ ਕਾਮਾਤਿ ਇਮੇ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ। ਯਞ੍ਚਾਹ ਜਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਤੇਸਂ ਯੇવ ਕਾਮਾਨਂ ਪਯੋਗੇਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਚ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਚ ਤਣ੍ਹਾਬਨ੍ਧਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੇ ਏਦਿਸਿਕਾ, ਤੇ ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਨ੍વੇਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਭਗવਤਾ ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਗਾਥਾਬਲੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਜਰਾਮਰਣਮਨ੍વੇਨ੍ਤੀਤਿ।

    Iti andhatāya ca sañchannatāya ca sāyeva taṇhā abhilapitā. Yañcāha kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditāti. Yañcāha ratto atthaṃ na jānāti, ratto dhammaṃ na passatīti, imehi padehi pariyuṭṭhānehi sāyeva taṇhā abhilapitā. Yaṃ andhakāraṃ, ayaṃ dukkhasamudayo, yā ca taṇhā ponobhavikā, yañcāha kāmāti ime kilesakāmā. Yañcāha jālasañchannāti tesaṃ yeva kāmānaṃ payogena pariyuṭṭhānaṃ dasseti, tasmā kilesavasena ca pariyuṭṭhānavasena ca taṇhābandhanaṃ vuttaṃ. Ye edisikā, te jarāmaraṇaṃ anventi, ayaṃ bhagavatā yathānikkhittagāthābalena dassitā jarāmaraṇamanventīti.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪਪਞ੍ਚਾ ਠਿਤੀ ਚ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਨ੍ਦਾਨਂ ਪਲਿਘਞ੍ਚ 31 વੀਤਿવਤ੍ਤੋ।

    ‘‘Yassa papañcā ṭhitī ca natthi, sandānaṃ palighañca 32 vītivatto;

    ਤਂ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਂ ਮੁਨਿਂ ਚਰਨ੍ਤਂ, ਨ વਿਜਾਨਾਤਿ ਸਦੇવਕੋਪਿ ਲੋਕੋ’’ਤਿ॥

    Taṃ nittaṇhaṃ muniṃ carantaṃ, na vijānāti sadevakopi loko’’ti.

    ਪਪਞ੍ਚਾ ਨਾਮ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾ, ਤਦਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾ। ਠਿਤਿ ਨਾਮ ਅਨੁਸਯਾ। ਸਨ੍ਦਾਨਂ ਨਾਮ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਾਨਿ ਛਤ੍ਤਿਂਸਤਣ੍ਹਾਯ ਜਾਲਿਨਿਯਾ વਿਚਰਿਤਾਨਿ। ਪਲਿਘੋ ਨਾਮ ਮੋਹੋ। ਯੇ ਚ ਪਪਞ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯਾ ਚ ਠਿਤਿ ਯਂ ਸਨ੍ਦਾਨਞ੍ਚ ਯਂ ਪਲਿਘਞ੍ਚ ਯੋ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੋ ਇਤਿ।

    Papañcā nāma taṇhādiṭṭhimānā, tadabhisaṅkhatā ca saṅkhārā. Ṭhiti nāma anusayā. Sandānaṃ nāma taṇhāya pariyuṭṭhānaṃ, yāni chattiṃsataṇhāya jāliniyā vicaritāni. Paligho nāma moho. Ye ca papañcā saṅkhārā yā ca ṭhiti yaṃ sandānañca yaṃ palighañca yo etaṃ sabbaṃ samatikkanto, ayaṃ vuccati nittaṇho iti.

    ੨੮. ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવੇਦਨੀਯਾ વਾ ਉਪਪਜ੍ਜવੇਦਨੀਯਾ વਾ ਅਪਰਾਪਰਿਯવੇਦਨੀਯਾ વਾ, ਏવਂ ਤਣ੍ਹਾ ਤਿવਿਧਂ ਫਲਂ ਦੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਪਜ੍ਜੇ વਾ ਅਪਰੇ વਾ ਪਰਿਯਾਯੇ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਆਹ ‘‘ਯਂ ਲੋਭਪਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਕਾਯੇਨ વਾ વਾਚਾਯ વਾ ਮਨਸਾ વਾ, ਤਸ੍ਸ વਿਪਾਕਂ ਅਨੁਭੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਪਜ੍ਜੇ વਾ ਅਪਰੇ વਾ ਪਰਿਯਾਯੇ’’ਤਿ। ਇਦਂ ਭਗવਤੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੇਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવੇਦਨੀਯਂ વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਉਪਪਜ੍ਜવੇਦਨੀਯਂ વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਅਪਰਾਪਰਿਯਾਯવੇਦਨੀਯਂ 33 વਾ ਕਮ੍ਮਂ, ਏવਂ ਕਮ੍ਮਂ ਤਿਧਾ વਿਪਚ੍ਚਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਪਜ੍ਜੇ વਾ ਅਪਰੇ વਾ ਪਰਿਯਾਯੇ। ਯਥਾਹ –

    28. Tattha pariyuṭṭhānasaṅkhārā diṭṭhadhammavedanīyā vā upapajjavedanīyā vā aparāpariyavedanīyā vā, evaṃ taṇhā tividhaṃ phalaṃ deti diṭṭhe vā dhamme upapajje vā apare vā pariyāye. Evaṃ bhagavā āha ‘‘yaṃ lobhapakataṃ kammaṃ karoti kāyena vā vācāya vā manasā vā, tassa vipākaṃ anubhoti diṭṭhe vā dhamme upapajje vā apare vā pariyāye’’ti. Idaṃ bhagavato pubbāparena yujjati. Tattha pariyuṭṭhānaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ vā kammaṃ upapajjavedanīyaṃ vā kammaṃ aparāpariyāyavedanīyaṃ 34 vā kammaṃ, evaṃ kammaṃ tidhā vipaccati diṭṭhe vā dhamme upapajje vā apare vā pariyāye. Yathāha –

    ‘‘ਯਞ੍ਚੇ ਬਾਲੋ ਇਧ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇ વਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜੇ વਾ ਅਪਰੇ વਾ ਪਰਿਯਾਯੇ’’ਤਿ। ਇਦਂ ਭਗવਤੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੇਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦਸ੍ਸਨਬਲੇਨ, ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਾਨਿ ਭਾવਨਾਬਲੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਏવਂ ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਤਿਧਾ ਪਹੀਯਤਿ। ਯਾ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਾਤਾ ਅਯਂ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ। ਭੇਦਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਯਂ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ।

    ‘‘Yañce bālo idha pāṇātipātī hoti…pe… micchādiṭṭhi hoti, tassa diṭṭhe vā dhamme vipākaṃ paṭisaṃvedeti upapajje vā apare vā pariyāye’’ti. Idaṃ bhagavato pubbāparena yujjati. Tattha pariyuṭṭhānaṃ paṭisaṅkhānabalena pahātabbaṃ, saṅkhārā dassanabalena, chattiṃsa taṇhāvicaritāni bhāvanābalena pahātabbānīti evaṃ taṇhāpi tidhā pahīyati. Yā nittaṇhātā ayaṃ saupādisesā nibbānadhātu. Bhedā kāyassa ayaṃ anupādisesā nibbānadhātu.

    ਪਪਞ੍ਚੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋ। ਯਞ੍ਚਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਪਪਞ੍ਚੇਤਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ। ਯਞ੍ਚਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਅਤੀਤੇ, ਰਾਧ, ਰੂਪੇ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਹਿ, ਅਨਾਗਤਂ ਰੂਪਂ ਮਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ। ਇਦਂ ਭਗવਤੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੇਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਯੋ ਚਾਪਿ ਪਪਞ੍ਚੋ ਯੇ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯਾ ਚ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾ, ਇਦਂ ਏਕਤ੍ਥਂ। ਅਪਿ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਹਿ ਅਕ੍ਖਰੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ વੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ। ਏવਂ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਂਸਨ੍ਦਯਿਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਯਿਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਭવਤਿ।

    Papañco nāma vuccati anubandho. Yañcāha bhagavā ‘‘papañceti atītānāgatapaccuppannaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ ārabbhā’’ti. Yañcāha bhagavā – ‘‘atīte, rādha, rūpe anapekkho hohi, anāgataṃ rūpaṃ mā abhinandi, paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭinissaggāya paṭipajjā’’ti. Idaṃ bhagavato pubbāparena yujjati. Yo cāpi papañco ye ca saṅkhārā yā ca atītānāgatapaccuppannassa abhinandanā, idaṃ ekatthaṃ. Api ca aññamaññehi padehi aññamaññehi akkharehi aññamaññehi byañjanehi aparimāṇā dhammadesanā vuttā bhagavatā. Evaṃ suttena suttaṃ saṃsandayitvā pubbāparena saddhiṃ yojayitvā suttaṃ niddiṭṭhaṃ bhavati.

    ਸੋ ਚਾਯਂ 35 ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੋ ਸਨ੍ਧਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਧਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਨ੍ਧਿ ਦੇਸਨਾਸਨ੍ਧਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸਨ੍ਧੀਤਿ।

    So cāyaṃ 36 pubbāparo sandhi catubbidho atthasandhi byañjanasandhi desanāsandhi niddesasandhīti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਧਿ ਛਪ੍ਪਦਾਨਿ ਸਙ੍ਕਾਸਨਾ ਪਕਾਸਨਾ વਿવਰਣਾ વਿਭਜਨਾ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਮ੍ਮਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ।

    Tattha atthasandhi chappadāni saṅkāsanā pakāsanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammatā paññattīti.

    ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਨ੍ਧਿ ਛਪ੍ਪਦਾਨਿ ਅਕ੍ਖਰਂ ਪਦਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਆਕਾਰੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ।

    Byañjanasandhi chappadāni akkharaṃ padaṃ byañjanaṃ ākāro nirutti niddesoti.

    ਦੇਸਨਾਸਨ੍ਧਿ ਨ ਚ ਪਥવਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਝਾਯਤਿ ਝਾਯੀ ਝਾਯਤਿ ਚ। ਨ ਚ ਆਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਝਾਯਤਿ ਝਾਯੀ ਝਾਯਤਿ ਚ, ਨ ਚ ਤੇਜਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਝਾਯਤਿ ਝਾਯੀ ਝਾਯਤਿ ਚ, ਨ ਚ વਾਯੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਝਾਯਤਿ ਝਾਯੀ ਝਾਯਤਿ ਚ। ਨ ਚ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ…ਪੇ॰… ਨ ਚ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ…ਪੇ॰… ਨ ਚ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ…ਪੇ॰… ਨ ਚ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ…ਪੇ॰… ਨ ਚ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ…ਪੇ॰… ਨ ਚ ਪਰਲੋਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਝਾਯਤਿ ਝਾਯੀ ਝਾਯਤਿ ਚ। ਯਮਿਦਂ ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇਨ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਿਞ੍ਞਾਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਂ વਿਤਕ੍ਕਿਤਂ વਿਚਾਰਿਤਂ ਮਨਸਾਨੁਚਿਨ੍ਤਿਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨ ਝਾਯਤਿ ਝਾਯੀ ਝਾਯਤਿ ਚ। ਅਯਂ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨ ਞਾਯਤਿ ਝਾਯਨ੍ਤੋ।

    Desanāsandhi na ca pathaviṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca. Na ca āpaṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca, na ca tejaṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca, na ca vāyuṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca. Na ca ākāsānañcāyatanaṃ nissāya…pe… na ca viññāṇañcāyatanaṃ nissāya…pe… na ca ākiñcaññāyatanaṃ nissāya…pe… na ca nevasaññānāsaññāyatanaṃ nissāya…pe… na ca imaṃ lokaṃ nissāya…pe… na ca paralokaṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca. Yamidaṃ ubhayamantarena diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ vitakkitaṃ vicāritaṃ manasānucintitaṃ, tampi nissāya na jhāyati jhāyī jhāyati ca. Ayaṃ sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anissitena cittena na ñāyati jhāyanto.

    ਯਥਾ ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾ ਗੋਧਿਕਸ੍ਸ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ 37 વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮਨ੍વੇਸਨ੍ਤੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਪਪਞ੍ਚਾਤੀਤੋ ਤਣ੍ਹਾਪਹਾਨੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੋਪਿਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਥਾ ਚ ਗੋਧਿਕਸ੍ਸ, ਏવਂ વਕ੍ਕਲਿਸ੍ਸ ਸਦੇવਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ਸਮਾਰਕੇਨ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇਨ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਨ ਞਾਯਨ੍ਤਿ ਝਾਯਮਾਨਾ। ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਸਨ੍ਧਿ।

    Yathā māro pāpimā godhikassa kulaputtassa 38 viññāṇaṃ samanvesanto na jānāti na passati. So hi papañcātīto taṇhāpahānena diṭṭhinissayopissa natthi. Yathā ca godhikassa, evaṃ vakkalissa sadevakena lokena samārakena sabrahmakena sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anissitacittā na ñāyanti jhāyamānā. Ayaṃ desanāsandhi.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸਨ੍ਧਿ? ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ વੋਦਾਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਂਸਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਂਸਾਰਨਿવਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਮਥੇਨ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਹਿਰਿਕੇਨ ਚ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਹਿਰਿਯਾ ਚ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਸਤਿਯਾ ਚ ਅਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਤਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਯੋਨਿਯਾ ਚ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਯੋਨਿਯਾ ਚ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਕੋਸਜ੍ਜੇਨ ਚ ਦੋવਚਸ੍ਸੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇਨ ਚ ਸੋવਚਸ੍ਸੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇਨ ਚ ਪਮਾਦੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਾਯ ਚ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨੇਨ ਚ ਅਸਂવਰਣੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨੇਨ ਚ ਸਂવਰੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਨੀવਰਣੇਹਿ ਚ ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਹਿ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਰਾਗવਿਰਾਗਾਯ ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਰਾਗਾਯ ਚ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਚ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸਨ੍ਧਿ। ਤੇਨਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ‘‘ਨੇਰੁਤ੍ਤਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ।

    Tattha katamā niddesasandhi? Nissitacittā akusalapakkhena niddisitabbā, anissitacittā kusalapakkhena niddisitabbā. Nissitacittā kilesena niddisitabbā, anissitacittā vodānena niddisitabbā. Nissitacittā saṃsārappavattiyā niddisitabbā, anissitacittā saṃsāranivattiyā niddisitabbā. Nissitacittā taṇhāya ca avijjāya ca niddisitabbā, anissitacittā samathena ca vipassanāya ca niddisitabbā. Nissitacittā ahirikena ca anottappena ca niddisitabbā, anissitacittā hiriyā ca ottappena ca niddisitabbā. Nissitacittā asatiyā ca asampajaññena ca niddisitabbā, anissitacittā satiyā ca sampajaññena ca niddisitabbā. Nissitacittā ayoniyā ca ayonisomanasikārena ca niddisitabbā, anissitacittā yoniyā ca yonisomanasikārena ca niddisitabbā. Nissitacittā kosajjena ca dovacassena ca niddisitabbā, anissitacittā vīriyārambhena ca sovacassena ca niddisitabbā. Nissitacittā assaddhiyena ca pamādena ca niddisitabbā, anissitacittā saddhāya ca appamādena ca niddisitabbā. Nissitacittā asaddhammassavanena ca asaṃvaraṇena ca niddisitabbā, anissitacittā saddhammassavanena ca saṃvarena ca niddisitabbā. Nissitacittā abhijjhāya ca byāpādena ca niddisitabbā, anissitacittā anabhijjhāya ca abyāpādena ca niddisitabbā. Nissitacittā nīvaraṇehi ca saṃyojaniyehi ca niddisitabbā, anissitacittā rāgavirāgāya ca cetovimuttiyā avijjāvirāgāya ca paññāvimuttiyā niddisitabbā. Nissitacittā ucchedadiṭṭhiyā ca sassatadiṭṭhiyā ca niddisitabbā, anissitacittā saupādisesāya ca anupādisesāya ca nibbānadhātuyā niddisitabbā. Ayaṃ niddesasandhi. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘neruttamadhippāyo’’ti.

    ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋ ਹਾਰੋ।

    Niyutto catubyūho hāro.







    Footnotes:
    1. વਿਯ વਸ੍ਸਕਾਲੇ ਜਾ॰ ੧.੧੦.੧੦੩
    2. viya vassakāle jā. 1.10.103
    3. ਹਞ੍ਞਤੇ (ਸੀ॰)
    4. haññate (sī.)
    5. ਹਞ੍ਞਤੇ (ਸੀ॰)
    6. haññate (sī.)
    7. ਪਸ੍ਸ ਧ॰ ਪ॰ ੧੩੧-੧੩੨
    8. passa dha. pa. 131-132
    9. ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ (ਕ॰)
    10. pāpakaṃ kammaṃ (ka.)
    11. ਪਸ੍ਸ ਧ॰ ਪ॰ ੩੨੫
    12. passa dha. pa. 325
    13. ਅਮਤਂ ਪਦਂ (ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਧ॰ ਪ॰ ੨੧
    14. amataṃ padaṃ (ka.) passa dha. pa. 21
    15. ਗੋਮਿਕੋ (ਸੀ॰), ਗੋਪਿਕੋ (ਕ॰) ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੩੩; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੪੪ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ
    16. gomiko (sī.), gopiko (ka.) su. ni. 33; saṃ. ni. 1.144 passitabbaṃ
    17. ਗੋਮਿਕੋ (ਸੀ॰)
    18. gomiko (sī.)
    19. ਚਲੇਯ੍ਯਾਸਿ (ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੪੭
    20. caleyyāsi (ka.) passa saṃ. ni. 1.147
    21. ਪਕਮ੍ਪਯੇਯ੍ਯੁਂ (ਸੀ॰), ਕਪ੍ਪਯੇਯ੍ਯੁਂ (ਕ॰)
    22. pakampayeyyuṃ (sī.), kappayeyyuṃ (ka.)
    23. ਦਾਰੁਜਂ ਬਬ੍ਬਜਞ੍ਚ (ਸੀ॰) ਪਸ੍ਸ ਧ॰ ਪ॰ ੩੪੫
    24. dārujaṃ babbajañca (sī.) passa dha. pa. 345
    25. ਪਸ੍ਸ ਧ॰ ਪ॰ ੨੮੫
    26. passa dha. pa. 285
    27. ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁਨਾ ਉਦਾ॰ ੬੪
    28. ਬਨ੍ਧਾ (ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਉਦਾ॰ ੬੪
    29. pamattabandhunā udā. 64
    30. bandhā (ka.) passa udā. 64
    31. ਪਲ਼ਿਘਞ੍ਚ (ਸੀ॰) ਪਸ੍ਸ ਉਦਾ॰ ੬੭
    32. paḷighañca (sī.) passa udā. 67
    33. ਅਪਰਾਪਰਿਯવੇਦਨੀਯਂ (ਸੀ॰)
    34. aparāpariyavedanīyaṃ (sī.)
    35. ਸ ਚਾਯਂ (ਸੀ॰)
    36. sa cāyaṃ (sī.)
    37. ਪਸ੍ਸ ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੫੯
    38. passa saṃ. ni. 1.159



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ੬. ਚਤੁਬ੍ਯੂਹਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ੬. ਚਤੁਬ੍ਯੂਹਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ੬. ਚਤੁਬ੍ਯੂਹਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਿਭਾવਨਾ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact