Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / നേത്തിപ്പകരണപാളി • Nettippakaraṇapāḷi |
൬. ചതുബ്യൂഹഹാരവിഭങ്ഗോ
6. Catubyūhahāravibhaṅgo
൨൫. തത്ഥ കതമോ ചതുബ്യൂഹോ ഹാരോ? ‘‘നേരുത്തമധിപ്പായോ’’തി അയം. ബ്യഞ്ജനേന സുത്തസ്സ നേരുത്തഞ്ച അധിപ്പായോ ച നിദാനഞ്ച പുബ്ബാപരസന്ധി ച ഗവേസിതബ്ബോ . തത്ഥ കതമം നേരുത്തം, യാ നിരുത്തിപദസംഹിതാ, യം ധമ്മാനം നാമസോ ഞാണം. യദാ ഹി ഭിക്ഖു അത്ഥസ്സ ച നാമം ജാനാതി, ധമ്മസ്സ ച നാമം ജാനാതി, തഥാ തഥാ നം അഭിനിരോപേതി. അയഞ്ച വുച്ചതി അത്ഥകുസലോ ധമ്മകുസലോ ബ്യഞ്ജനകുസലോ നിരുത്തികുസലോ പുബ്ബാപരകുസലോ ദേസനാകുസലോ അതീതാധിവചനകുസലോ അനാഗതാധിവചനകുസലോ പച്ചുപ്പന്നാധിവചനകുസലോ ഇത്ഥാധിവചനകുസലോ പുരിസാധിവചനകുസലോ നപുംസകാധിവചനകുസലോ ഏകാധിവചനകുസലോ അനേകാധിവചനകുസലോ, ഏവം സബ്ബാനി കാതബ്ബാനി ജനപദനിരുത്താനി സബ്ബാ ച ജനപദനിരുത്തിയോ. അയം നിരുത്തിപദസംഹിതാ.
25. Tattha katamo catubyūho hāro? ‘‘Neruttamadhippāyo’’ti ayaṃ. Byañjanena suttassa neruttañca adhippāyo ca nidānañca pubbāparasandhi ca gavesitabbo . Tattha katamaṃ neruttaṃ, yā niruttipadasaṃhitā, yaṃ dhammānaṃ nāmaso ñāṇaṃ. Yadā hi bhikkhu atthassa ca nāmaṃ jānāti, dhammassa ca nāmaṃ jānāti, tathā tathā naṃ abhiniropeti. Ayañca vuccati atthakusalo dhammakusalo byañjanakusalo niruttikusalo pubbāparakusalo desanākusalo atītādhivacanakusalo anāgatādhivacanakusalo paccuppannādhivacanakusalo itthādhivacanakusalo purisādhivacanakusalo napuṃsakādhivacanakusalo ekādhivacanakusalo anekādhivacanakusalo, evaṃ sabbāni kātabbāni janapadaniruttāni sabbā ca janapadaniruttiyo. Ayaṃ niruttipadasaṃhitā.
൨൬. തത്ഥ കതമോ അധിപ്പായോ?
26. Tattha katamo adhippāyo?
‘‘ധമ്മോ ഹവേ രക്ഖതി ധമ്മചാരിം, ഛത്തം മഹന്തം യഥ വസ്സകാലേ 1;
‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, chattaṃ mahantaṃ yatha vassakāle 2;
ഏസാനിസംസോ ധമ്മേ സുചിണ്ണേ, ന ദുഗ്ഗതിം ഗച്ഛതി ധമ്മചാരീ’’തി.
Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī’’ti.
ഇധ ഭഗവതോ കോ അധിപ്പായോ? യേ അപായേഹി പരിമുച്ചിതുകാമാ ഭവിസ്സന്തി, തേ ധമ്മചാരിനോ ഭവിസ്സന്തീതി അയം ഏത്ഥ ഭഗവതോ അധിപ്പായോ.
Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye apāyehi parimuccitukāmā bhavissanti, te dhammacārino bhavissantīti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo.
‘‘ചോരോ യഥാ സന്ധിമുഖേ ഗഹീതോ, സകമ്മുനാ ഹഞ്ഞതി 3 ബജ്ഝതേ ച;
‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati 4 bajjhate ca;
ഏവം അയം പേച്ച പജാ പരത്ഥ, സകമ്മുനാ ഹഞ്ഞതി 5 ബജ്ഝതേ ചാ’’തി.
Evaṃ ayaṃ pecca pajā parattha, sakammunā haññati 6 bajjhate cā’’ti.
ഇധ ഭഗവതോ കോ അധിപ്പായോ? സഞ്ചേതനികാനം കതാനം കമ്മാനം ഉപചിതാനം ദുക്ഖവേദനീയാനം അനിട്ഠം അസാതം വിപാകം പച്ചനുഭവിസ്സതീതി അയം ഏത്ഥ ഭഗവതോ അധിപ്പായോ.
Idha bhagavato ko adhippāyo? Sañcetanikānaṃ katānaṃ kammānaṃ upacitānaṃ dukkhavedanīyānaṃ aniṭṭhaṃ asātaṃ vipākaṃ paccanubhavissatīti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo.
അത്തനോ സുഖമേസാനോ, പേച്ച സോ ന ലഭതേ സുഖ’’ന്തി.
Attano sukhamesāno, pecca so na labhate sukha’’nti.
ഇധ ഭഗവതോ കോ അധിപ്പായോ? യേ സുഖേന അത്ഥികാ ഭവിസ്സന്തി, തേ പാപകമ്മം 9 ന കരിസ്സന്തീതി അയം ഏത്ഥ ഭഗവതോ അധിപ്പായോ.
Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye sukhena atthikā bhavissanti, te pāpakammaṃ 10 na karissantīti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo.
‘‘മിദ്ധീ 11 യദാ ഹോതി മഹഗ്ഘസോ ച, നിദ്ദായിതാ സമ്പരിവത്തസായീ;
‘‘Middhī 12 yadā hoti mahagghaso ca, niddāyitā samparivattasāyī;
മഹാവരാഹോവ നിവാപപുട്ഠോ, പുനപ്പുനം ഗബ്ഭമുപേതി മന്ദോ’’തി.
Mahāvarāhova nivāpapuṭṭho, punappunaṃ gabbhamupeti mando’’ti.
ഇധ ഭഗവതോ കോ അധിപ്പായോ? യേ ജരാമരണേന അട്ടിയിതുകാമാ ഭവിസ്സന്തി, തേ ഭവിസ്സന്തി ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുനോ ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരാ പുബ്ബരത്താപരരത്തം ജാഗരിയാനുയോഗമനുയുത്താ വിപസ്സകാ കുസലേസു ധമ്മേസു സഗാരവാ ച സബ്രഹ്മചാരീസു ഥേരേസു നവേസു മജ്ഝിമേസൂതി അയം ഏത്ഥ ഭഗവതോ അധിപ്പായോ.
Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye jarāmaraṇena aṭṭiyitukāmā bhavissanti, te bhavissanti bhojane mattaññuno indriyesu guttadvārā pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyuttā vipassakā kusalesu dhammesu sagāravā ca sabrahmacārīsu theresu navesu majjhimesūti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo.
അപ്പമത്താ ന മീയന്തി, യേ പമത്താ യഥാ മതാ’’തി.
Appamattā na mīyanti, ye pamattā yathā matā’’ti.
ഇധ ഭഗവതോ കോ അധിപ്പായോ? യേ അമതപരിയേസനം പരിയേസിതുകാമാ ഭവിസ്സന്തി, തേ അപ്പമത്താ വിഹരിസ്സന്തീതി അയം ഏത്ഥ ഭഗവതോ അധിപ്പായോ. അയം അധിപ്പായോ.
Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye amatapariyesanaṃ pariyesitukāmā bhavissanti, te appamattā viharissantīti ayaṃ ettha bhagavato adhippāyo. Ayaṃ adhippāyo.
൨൭. തത്ഥ കതമം നിദാനം? യഥാ സോ ധനിയോ ഗോപാലകോ ഭഗവന്തം ആഹ –
27. Tattha katamaṃ nidānaṃ? Yathā so dhaniyo gopālako bhagavantaṃ āha –
‘‘നന്ദതി പുത്തേഹി പുത്തിമാ, ഗോമാ 15 ഗോഹി തഥേവ നന്ദതി;
‘‘Nandati puttehi puttimā, gomā 16 gohi tatheva nandati;
ഉപധീ ഹി നരസ്സ നന്ദനാ, ന ഹി സോ നന്ദതി യോ നിരൂപധീ’’തി.
Upadhī hi narassa nandanā, na hi so nandati yo nirūpadhī’’ti.
ഭഗവാ ആഹ –
Bhagavā āha –
‘‘സോചതി പുത്തേഹി പുത്തിമാ, ഗോപികോ 17 ഗോഹി തഥേവ സോചതി;
‘‘Socati puttehi puttimā, gopiko 18 gohi tatheva socati;
ഉപധീ ഹി നരസ്സ സോചനാ, ന ഹി സോ സോചതി യോ നിരൂപധീ’’തി.
Upadhī hi narassa socanā, na hi so socati yo nirūpadhī’’ti.
ഇമിനാ വത്ഥുനാ ഇമിനാ നിദാനേന ഏവം ഞായതി ‘‘ഇധ ഭഗവാ ബാഹിരം പരിഗ്ഗഹം ഉപധി ആഹാ’’തി. യഥാ ച മാരോ പാപിമാ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ പുഥുസിലം പാതേസി, ഭഗവാ ആഹ –
Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā bāhiraṃ pariggahaṃ upadhi āhā’’ti. Yathā ca māro pāpimā gijjhakūṭā pabbatā puthusilaṃ pātesi, bhagavā āha –
നേവ സമ്മാവിമുത്താനം, ബുദ്ധാനം അത്ഥി ഇഞ്ജിതം.
Neva sammāvimuttānaṃ, buddhānaṃ atthi iñjitaṃ.
നഭം ഫലേയ്യപ്പഥവീ ചലേയ്യ, സബ്ബേവ പാണാ ഉദ സന്തസേയ്യും;
Nabhaṃ phaleyyappathavī caleyya, sabbeva pāṇā uda santaseyyuṃ;
സല്ലമ്പി ചേ ഉരസി കമ്പയേയ്യും 21, ഉപധീസു താണം ന കരോന്തി ബുദ്ധാ’’തി.
Sallampi ce urasi kampayeyyuṃ 22, upadhīsu tāṇaṃ na karonti buddhā’’ti.
ഇമിനാ വത്ഥുനാ ഇമിനാ നിദാനേന ഏവം ഞായതി ‘‘ഇധ ഭഗവാ കായം ഉപധിം ആഹാ’’തി. യഥാ ചാഹ –
Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā kāyaṃ upadhiṃ āhā’’ti. Yathā cāha –
‘‘ന തം ദള്ഹം ബന്ധനമാഹു ധീരാ, യദായസം ദാരുജപബ്ബജഞ്ച 23;
‘‘Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca 24;
സാരത്തരത്താ മണികുണ്ഡലേസു, പുത്തേസു ദാരേസു ച യാ അപേക്ഖാ’’തി.
Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā’’ti.
ഇമിനാ വത്ഥുനാ ഇമിനാ നിദാനേന ഏവം ഞായതി ‘‘ഇധ ഭഗവാ ബാഹിരേസു വത്ഥൂസു തണ്ഹം ആഹാ’’തി. യഥാ ചാഹ –
Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā bāhiresu vatthūsu taṇhaṃ āhā’’ti. Yathā cāha –
‘‘ഏതം ദള്ഹം ബന്ധനമാഹു ധീരാ, ഓഹാരിനം സിഥിലം ദുപ്പമുഞ്ചം;
‘‘Etaṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, ohārinaṃ sithilaṃ duppamuñcaṃ;
ഏതമ്പി ഛേത്വാന പരിബ്ബജന്തി, അനപേക്ഖിനോ കാമസുഖം പഹായാ’’തി.
Etampi chetvāna paribbajanti, anapekkhino kāmasukhaṃ pahāyā’’ti.
ഇമിനാ വത്ഥുനാ ഇമിനാ നിദാനേന ഏവം ഞായതി ‘‘ഇധ ഭഗവാ ബാഹിരവത്ഥുകായ തണ്ഹായ പഹാനം ആഹാ’’തി. യഥാ ചാഹ –
Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā bāhiravatthukāya taṇhāya pahānaṃ āhā’’ti. Yathā cāha –
‘‘ആതുരം അസുചിം പൂതിം, ദുഗ്ഗന്ധം ദേഹനിസ്സിതം;
‘‘Āturaṃ asuciṃ pūtiṃ, duggandhaṃ dehanissitaṃ;
പഗ്ഘരന്തം ദിവാ രത്തിം, ബാലാനം അഭിനന്ദിത’’ന്തി.
Paggharantaṃ divā rattiṃ, bālānaṃ abhinandita’’nti.
ഇമിനാ വത്ഥുനാ ഇമിനാ നിദാനേന ഏവം ഞായതി ‘‘ഇധ ഭഗവാ അജ്ഝത്തികവത്ഥുകായ തണ്ഹായ പഹാനം ആഹാ’’തി. യഥാ ചാഹ –
Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā ajjhattikavatthukāya taṇhāya pahānaṃ āhā’’ti. Yathā cāha –
‘‘ഉച്ഛിന്ദ 25 സിനേഹമത്തനോ, കുമുദം സാരദികംവ പാണിനാ;
‘‘Ucchinda 26 sinehamattano, kumudaṃ sāradikaṃva pāṇinā;
സന്തിമഗ്ഗമേവ ബ്രൂഹയ, നിബ്ബാനം സുഗതേന ദേസിത’’ന്തി.
Santimaggameva brūhaya, nibbānaṃ sugatena desita’’nti.
ഇമിനാ വത്ഥുനാ ഇമിനാ നിദാനേന ഏവം ഞായതി ‘‘ഇധ ഭഗവാ അജ്ഝത്തികവത്ഥുകായ തണ്ഹായ പഹാനം ആഹാ’’തി. ഇദം നിദാനം.
Iminā vatthunā iminā nidānena evaṃ ñāyati ‘‘idha bhagavā ajjhattikavatthukāya taṇhāya pahānaṃ āhā’’ti. Idaṃ nidānaṃ.
തത്ഥ കതമോ പുബ്ബാപരസന്ധി. യഥാഹ –
Tattha katamo pubbāparasandhi. Yathāha –
‘‘കാമന്ധാ ജാലസഞ്ഛന്നാ, തണ്ഹാഛദനഛാദിതാ;
‘‘Kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditā;
ജരാമരണമന്വേന്തി, വച്ഛോ ഖീരപകോവ മാതര’’ന്തി.
Jarāmaraṇamanventi, vaccho khīrapakova mātara’’nti.
അയം കാമതണ്ഹാ വുത്താ. സാ കതമേന പുബ്ബാപരേന യുജ്ജതി? യഥാഹ –
Ayaṃ kāmataṇhā vuttā. Sā katamena pubbāparena yujjati? Yathāha –
‘‘രത്തോ അത്ഥം ന ജാനാതി, രത്തോ ധമ്മം ന പസ്സതി;
‘‘Ratto atthaṃ na jānāti, ratto dhammaṃ na passati;
അന്ധന്തമം തദാ ഹോതി, യം രാഗോ സഹതേ നര’’ന്തി.
Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ rāgo sahate nara’’nti.
ഇതി അന്ധതായ ച സഞ്ഛന്നതായ ച സായേവ തണ്ഹാ അഭിലപിതാ. യഞ്ചാഹ കാമന്ധാ ജാലസഞ്ഛന്നാ, തണ്ഹാഛദനഛാദിതാതി. യഞ്ചാഹ രത്തോ അത്ഥം ന ജാനാതി, രത്തോ ധമ്മം ന പസ്സതീതി, ഇമേഹി പദേഹി പരിയുട്ഠാനേഹി സായേവ തണ്ഹാ അഭിലപിതാ. യം അന്ധകാരം, അയം ദുക്ഖസമുദയോ, യാ ച തണ്ഹാ പോനോഭവികാ, യഞ്ചാഹ കാമാതി ഇമേ കിലേസകാമാ. യഞ്ചാഹ ജാലസഞ്ഛന്നാതി തേസം യേവ കാമാനം പയോഗേന പരിയുട്ഠാനം ദസ്സേതി, തസ്മാ കിലേസവസേന ച പരിയുട്ഠാനവസേന ച തണ്ഹാബന്ധനം വുത്തം. യേ ഏദിസികാ, തേ ജരാമരണം അന്വേന്തി, അയം ഭഗവതാ യഥാനിക്ഖിത്തഗാഥാബലേന ദസ്സിതാ ജരാമരണമന്വേന്തീതി.
Iti andhatāya ca sañchannatāya ca sāyeva taṇhā abhilapitā. Yañcāha kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditāti. Yañcāha ratto atthaṃ na jānāti, ratto dhammaṃ na passatīti, imehi padehi pariyuṭṭhānehi sāyeva taṇhā abhilapitā. Yaṃ andhakāraṃ, ayaṃ dukkhasamudayo, yā ca taṇhā ponobhavikā, yañcāha kāmāti ime kilesakāmā. Yañcāha jālasañchannāti tesaṃ yeva kāmānaṃ payogena pariyuṭṭhānaṃ dasseti, tasmā kilesavasena ca pariyuṭṭhānavasena ca taṇhābandhanaṃ vuttaṃ. Ye edisikā, te jarāmaraṇaṃ anventi, ayaṃ bhagavatā yathānikkhittagāthābalena dassitā jarāmaraṇamanventīti.
‘‘യസ്സ പപഞ്ചാ ഠിതീ ച നത്ഥി, സന്ദാനം പലിഘഞ്ച 31 വീതിവത്തോ;
‘‘Yassa papañcā ṭhitī ca natthi, sandānaṃ palighañca 32 vītivatto;
തം നിത്തണ്ഹം മുനിം ചരന്തം, ന വിജാനാതി സദേവകോപി ലോകോ’’തി.
Taṃ nittaṇhaṃ muniṃ carantaṃ, na vijānāti sadevakopi loko’’ti.
പപഞ്ചാ നാമ തണ്ഹാദിട്ഠിമാനാ, തദഭിസങ്ഖതാ ച സങ്ഖാരാ. ഠിതി നാമ അനുസയാ. സന്ദാനം നാമ തണ്ഹായ പരിയുട്ഠാനം, യാനി ഛത്തിംസതണ്ഹായ ജാലിനിയാ വിചരിതാനി. പലിഘോ നാമ മോഹോ. യേ ച പപഞ്ചാ സങ്ഖാരാ യാ ച ഠിതി യം സന്ദാനഞ്ച യം പലിഘഞ്ച യോ ഏതം സബ്ബം സമതിക്കന്തോ, അയം വുച്ചതി നിത്തണ്ഹോ ഇതി.
Papañcā nāma taṇhādiṭṭhimānā, tadabhisaṅkhatā ca saṅkhārā. Ṭhiti nāma anusayā. Sandānaṃ nāma taṇhāya pariyuṭṭhānaṃ, yāni chattiṃsataṇhāya jāliniyā vicaritāni. Paligho nāma moho. Ye ca papañcā saṅkhārā yā ca ṭhiti yaṃ sandānañca yaṃ palighañca yo etaṃ sabbaṃ samatikkanto, ayaṃ vuccati nittaṇho iti.
൨൮. തത്ഥ പരിയുട്ഠാനസങ്ഖാരാ ദിട്ഠധമ്മവേദനീയാ വാ ഉപപജ്ജവേദനീയാ വാ അപരാപരിയവേദനീയാ വാ, ഏവം തണ്ഹാ തിവിധം ഫലം ദേതി ദിട്ഠേ വാ ധമ്മേ ഉപപജ്ജേ വാ അപരേ വാ പരിയായേ. ഏവം ഭഗവാ ആഹ ‘‘യം ലോഭപകതം കമ്മം കരോതി കായേന വാ വാചായ വാ മനസാ വാ, തസ്സ വിപാകം അനുഭോതി ദിട്ഠേ വാ ധമ്മേ ഉപപജ്ജേ വാ അപരേ വാ പരിയായേ’’തി. ഇദം ഭഗവതോ പുബ്ബാപരേന യുജ്ജതി. തത്ഥ പരിയുട്ഠാനം ദിട്ഠധമ്മവേദനീയം വാ കമ്മം ഉപപജ്ജവേദനീയം വാ കമ്മം അപരാപരിയായവേദനീയം 33 വാ കമ്മം, ഏവം കമ്മം തിധാ വിപച്ചതി ദിട്ഠേ വാ ധമ്മേ ഉപപജ്ജേ വാ അപരേ വാ പരിയായേ. യഥാഹ –
28. Tattha pariyuṭṭhānasaṅkhārā diṭṭhadhammavedanīyā vā upapajjavedanīyā vā aparāpariyavedanīyā vā, evaṃ taṇhā tividhaṃ phalaṃ deti diṭṭhe vā dhamme upapajje vā apare vā pariyāye. Evaṃ bhagavā āha ‘‘yaṃ lobhapakataṃ kammaṃ karoti kāyena vā vācāya vā manasā vā, tassa vipākaṃ anubhoti diṭṭhe vā dhamme upapajje vā apare vā pariyāye’’ti. Idaṃ bhagavato pubbāparena yujjati. Tattha pariyuṭṭhānaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ vā kammaṃ upapajjavedanīyaṃ vā kammaṃ aparāpariyāyavedanīyaṃ 34 vā kammaṃ, evaṃ kammaṃ tidhā vipaccati diṭṭhe vā dhamme upapajje vā apare vā pariyāye. Yathāha –
‘‘യഞ്ചേ ബാലോ ഇധ പാണാതിപാതീ ഹോതി…പേ॰… മിച്ഛാദിട്ഠി ഹോതി, തസ്സ ദിട്ഠേ വാ ധമ്മേ വിപാകം പടിസംവേദേതി ഉപപജ്ജേ വാ അപരേ വാ പരിയായേ’’തി. ഇദം ഭഗവതോ പുബ്ബാപരേന യുജ്ജതി. തത്ഥ പരിയുട്ഠാനം പടിസങ്ഖാനബലേന പഹാതബ്ബം, സങ്ഖാരാ ദസ്സനബലേന, ഛത്തിംസ തണ്ഹാവിചരിതാനി ഭാവനാബലേന പഹാതബ്ബാനീതി ഏവം തണ്ഹാപി തിധാ പഹീയതി. യാ നിത്തണ്ഹാതാ അയം സഉപാദിസേസാ നിബ്ബാനധാതു. ഭേദാ കായസ്സ അയം അനുപാദിസേസാ നിബ്ബാനധാതു.
‘‘Yañce bālo idha pāṇātipātī hoti…pe… micchādiṭṭhi hoti, tassa diṭṭhe vā dhamme vipākaṃ paṭisaṃvedeti upapajje vā apare vā pariyāye’’ti. Idaṃ bhagavato pubbāparena yujjati. Tattha pariyuṭṭhānaṃ paṭisaṅkhānabalena pahātabbaṃ, saṅkhārā dassanabalena, chattiṃsa taṇhāvicaritāni bhāvanābalena pahātabbānīti evaṃ taṇhāpi tidhā pahīyati. Yā nittaṇhātā ayaṃ saupādisesā nibbānadhātu. Bhedā kāyassa ayaṃ anupādisesā nibbānadhātu.
പപഞ്ചോ നാമ വുച്ചതി അനുബന്ധോ. യഞ്ചാഹ ഭഗവാ ‘‘പപഞ്ചേതി അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നം ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യം രൂപം ആരബ്ഭാ’’തി. യഞ്ചാഹ ഭഗവാ – ‘‘അതീതേ, രാധ, രൂപേ അനപേക്ഖോ ഹോഹി, അനാഗതം രൂപം മാ അഭിനന്ദി, പച്ചുപ്പന്നസ്സ രൂപസ്സ നിബ്ബിദായ വിരാഗായ നിരോധായ പടിനിസ്സഗ്ഗായ പടിപജ്ജാ’’തി. ഇദം ഭഗവതോ പുബ്ബാപരേന യുജ്ജതി. യോ ചാപി പപഞ്ചോ യേ ച സങ്ഖാരാ യാ ച അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നസ്സ അഭിനന്ദനാ, ഇദം ഏകത്ഥം. അപി ച അഞ്ഞമഞ്ഞേഹി പദേഹി അഞ്ഞമഞ്ഞേഹി അക്ഖരേഹി അഞ്ഞമഞ്ഞേഹി ബ്യഞ്ജനേഹി അപരിമാണാ ധമ്മദേസനാ വുത്താ ഭഗവതാ. ഏവം സുത്തേന സുത്തം സംസന്ദയിത്വാ പുബ്ബാപരേന സദ്ധിം യോജയിത്വാ സുത്തം നിദ്ദിട്ഠം ഭവതി.
Papañco nāma vuccati anubandho. Yañcāha bhagavā ‘‘papañceti atītānāgatapaccuppannaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ ārabbhā’’ti. Yañcāha bhagavā – ‘‘atīte, rādha, rūpe anapekkho hohi, anāgataṃ rūpaṃ mā abhinandi, paccuppannassa rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭinissaggāya paṭipajjā’’ti. Idaṃ bhagavato pubbāparena yujjati. Yo cāpi papañco ye ca saṅkhārā yā ca atītānāgatapaccuppannassa abhinandanā, idaṃ ekatthaṃ. Api ca aññamaññehi padehi aññamaññehi akkharehi aññamaññehi byañjanehi aparimāṇā dhammadesanā vuttā bhagavatā. Evaṃ suttena suttaṃ saṃsandayitvā pubbāparena saddhiṃ yojayitvā suttaṃ niddiṭṭhaṃ bhavati.
സോ ചായം 35 പുബ്ബാപരോ സന്ധി ചതുബ്ബിധോ അത്ഥസന്ധി ബ്യഞ്ജനസന്ധി ദേസനാസന്ധി നിദ്ദേസസന്ധീതി.
So cāyaṃ 36 pubbāparo sandhi catubbidho atthasandhi byañjanasandhi desanāsandhi niddesasandhīti.
തത്ഥ അത്ഥസന്ധി ഛപ്പദാനി സങ്കാസനാ പകാസനാ വിവരണാ വിഭജനാ ഉത്താനീകമ്മതാ പഞ്ഞത്തീതി.
Tattha atthasandhi chappadāni saṅkāsanā pakāsanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammatā paññattīti.
ബ്യഞ്ജനസന്ധി ഛപ്പദാനി അക്ഖരം പദം ബ്യഞ്ജനം ആകാരോ നിരുത്തി നിദ്ദേസോതി.
Byañjanasandhi chappadāni akkharaṃ padaṃ byañjanaṃ ākāro nirutti niddesoti.
ദേസനാസന്ധി ന ച പഥവിം നിസ്സായ ഝായതി ഝായീ ഝായതി ച. ന ച ആപം നിസ്സായ ഝായതി ഝായീ ഝായതി ച, ന ച തേജം നിസ്സായ ഝായതി ഝായീ ഝായതി ച, ന ച വായും നിസ്സായ ഝായതി ഝായീ ഝായതി ച. ന ച ആകാസാനഞ്ചായതനം നിസ്സായ…പേ॰… ന ച വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം നിസ്സായ…പേ॰… ന ച ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം നിസ്സായ…പേ॰… ന ച നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനം നിസ്സായ…പേ॰… ന ച ഇമം ലോകം നിസ്സായ…പേ॰… ന ച പരലോകം നിസ്സായ ഝായതി ഝായീ ഝായതി ച. യമിദം ഉഭയമന്തരേന ദിട്ഠം സുതം മുതം വിഞ്ഞാതം പത്തം പരിയേസിതം വിതക്കിതം വിചാരിതം മനസാനുചിന്തിതം, തമ്പി നിസ്സായ ന ഝായതി ഝായീ ഝായതി ച. അയം സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ അനിസ്സിതേന ചിത്തേന ന ഞായതി ഝായന്തോ.
Desanāsandhi na ca pathaviṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca. Na ca āpaṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca, na ca tejaṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca, na ca vāyuṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca. Na ca ākāsānañcāyatanaṃ nissāya…pe… na ca viññāṇañcāyatanaṃ nissāya…pe… na ca ākiñcaññāyatanaṃ nissāya…pe… na ca nevasaññānāsaññāyatanaṃ nissāya…pe… na ca imaṃ lokaṃ nissāya…pe… na ca paralokaṃ nissāya jhāyati jhāyī jhāyati ca. Yamidaṃ ubhayamantarena diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ vitakkitaṃ vicāritaṃ manasānucintitaṃ, tampi nissāya na jhāyati jhāyī jhāyati ca. Ayaṃ sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anissitena cittena na ñāyati jhāyanto.
യഥാ മാരോ പാപിമാ ഗോധികസ്സ കുലപുത്തസ്സ 37 വിഞ്ഞാണം സമന്വേസന്തോ ന ജാനാതി ന പസ്സതി. സോ ഹി പപഞ്ചാതീതോ തണ്ഹാപഹാനേന ദിട്ഠിനിസ്സയോപിസ്സ നത്ഥി. യഥാ ച ഗോധികസ്സ, ഏവം വക്കലിസ്സ സദേവകേന ലോകേന സമാരകേന സബ്രഹ്മകേന സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ അനിസ്സിതചിത്താ ന ഞായന്തി ഝായമാനാ. അയം ദേസനാസന്ധി.
Yathā māro pāpimā godhikassa kulaputtassa 38 viññāṇaṃ samanvesanto na jānāti na passati. So hi papañcātīto taṇhāpahānena diṭṭhinissayopissa natthi. Yathā ca godhikassa, evaṃ vakkalissa sadevakena lokena samārakena sabrahmakena sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anissitacittā na ñāyanti jhāyamānā. Ayaṃ desanāsandhi.
തത്ഥ കതമാ നിദ്ദേസസന്ധി? നിസ്സിതചിത്താ അകുസലപക്ഖേന നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ കുസലപക്ഖേന നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ കിലേസേന നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ വോദാനേന നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ സംസാരപ്പവത്തിയാ നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ സംസാരനിവത്തിയാ നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ തണ്ഹായ ച അവിജ്ജായ ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ സമഥേന ച വിപസ്സനായ ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ അഹിരികേന ച അനോത്തപ്പേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ ഹിരിയാ ച ഓത്തപ്പേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ അസതിയാ ച അസമ്പജഞ്ഞേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ സതിയാ ച സമ്പജഞ്ഞേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ അയോനിയാ ച അയോനിസോമനസികാരേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ യോനിയാ ച യോനിസോമനസികാരേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ കോസജ്ജേന ച ദോവചസ്സേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ വീരിയാരമ്ഭേന ച സോവചസ്സേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ അസ്സദ്ധിയേന ച പമാദേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ സദ്ധായ ച അപ്പമാദേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ അസദ്ധമ്മസ്സവനേന ച അസംവരണേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ സദ്ധമ്മസ്സവനേന ച സംവരേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ അഭിജ്ഝായ ച ബ്യാപാദേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ അനഭിജ്ഝായ ച അബ്യാപാദേന ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ നീവരണേഹി ച സംയോജനിയേഹി ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ രാഗവിരാഗായ ച ചേതോവിമുത്തിയാ അവിജ്ജാവിരാഗായ ച പഞ്ഞാവിമുത്തിയാ നിദ്ദിസിതബ്ബാ. നിസ്സിതചിത്താ ഉച്ഛേദദിട്ഠിയാ ച സസ്സതദിട്ഠിയാ ച നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അനിസ്സിതചിത്താ സഉപാദിസേസായ ച അനുപാദിസേസായ ച നിബ്ബാനധാതുയാ നിദ്ദിസിതബ്ബാ. അയം നിദ്ദേസസന്ധി. തേനാഹ ആയസ്മാ മഹാകച്ചായനോ ‘‘നേരുത്തമധിപ്പായോ’’തി.
Tattha katamā niddesasandhi? Nissitacittā akusalapakkhena niddisitabbā, anissitacittā kusalapakkhena niddisitabbā. Nissitacittā kilesena niddisitabbā, anissitacittā vodānena niddisitabbā. Nissitacittā saṃsārappavattiyā niddisitabbā, anissitacittā saṃsāranivattiyā niddisitabbā. Nissitacittā taṇhāya ca avijjāya ca niddisitabbā, anissitacittā samathena ca vipassanāya ca niddisitabbā. Nissitacittā ahirikena ca anottappena ca niddisitabbā, anissitacittā hiriyā ca ottappena ca niddisitabbā. Nissitacittā asatiyā ca asampajaññena ca niddisitabbā, anissitacittā satiyā ca sampajaññena ca niddisitabbā. Nissitacittā ayoniyā ca ayonisomanasikārena ca niddisitabbā, anissitacittā yoniyā ca yonisomanasikārena ca niddisitabbā. Nissitacittā kosajjena ca dovacassena ca niddisitabbā, anissitacittā vīriyārambhena ca sovacassena ca niddisitabbā. Nissitacittā assaddhiyena ca pamādena ca niddisitabbā, anissitacittā saddhāya ca appamādena ca niddisitabbā. Nissitacittā asaddhammassavanena ca asaṃvaraṇena ca niddisitabbā, anissitacittā saddhammassavanena ca saṃvarena ca niddisitabbā. Nissitacittā abhijjhāya ca byāpādena ca niddisitabbā, anissitacittā anabhijjhāya ca abyāpādena ca niddisitabbā. Nissitacittā nīvaraṇehi ca saṃyojaniyehi ca niddisitabbā, anissitacittā rāgavirāgāya ca cetovimuttiyā avijjāvirāgāya ca paññāvimuttiyā niddisitabbā. Nissitacittā ucchedadiṭṭhiyā ca sassatadiṭṭhiyā ca niddisitabbā, anissitacittā saupādisesāya ca anupādisesāya ca nibbānadhātuyā niddisitabbā. Ayaṃ niddesasandhi. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘neruttamadhippāyo’’ti.
നിയുത്തോ ചതുബ്യൂഹോ ഹാരോ.
Niyutto catubyūho hāro.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / നേത്തിപ്പകരണ-അട്ഠകഥാ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ൬. ചതുബ്യൂഹഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിപ്പകരണ-ടീകാ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ൬. ചതുബ്യൂഹഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിവിഭാവിനീ • Nettivibhāvinī / ൬. ചതുബ്യൂഹഹാരവിഭങ്ഗവിഭാവനാ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavibhāvanā