| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
९. चतुचक्कसुत्तवण्णना
9. Catucakkasuttavaṇṇanā
२९. नवमे चतुचक्कन्ति चतुइरियापथं। इरियापथो हि इध चक्कन्ति अधिप्पेतो। नवद्वारन्ति नवहि वणमुखेहि नवद्वारं। पुण्णन्ति असुचिपूरं। लोभेन संयुतन्ति तण्हाय संयुत्तं। कथं यात्रा भविस्सतीति एतस्स एवरूपस्स सरीरस्स कथं निग्गमनं भविस्सति, कथं मुत्ति परिमुत्ति समतिक्कमो भविस्सतीति पुच्छति। नद्धिन्ति उपनाहं, पुब्बकाले कोधो, अपरकाले उपनाहोति एवं पवत्तं बलवकोधन्ति अत्थो। वरत्तन्ति ‘‘छेत्वा नद्धि वरत्तञ्च, सन्दानं सहनुक्कम’’न्ति गाथाय (ध॰ प॰ ३९८; सु॰ नि॰ ६२७) तण्हा वरत्ता, दिट्ठि सन्दानं नाम जातं। इध पन पाळिनिद्दिट्ठे किलेसे ठपेत्वा अवसेसा ‘‘वरत्ता’’ति वेदितब्बा, इति किलेसवरत्तञ्च छेत्वाति अत्थो। इच्छा लोभन्ति एकोयेव धम्मो इच्छनट्ठेन इच्छा, लुब्भनट्ठेन लोभोति वुत्तो। पठमुप्पत्तिका वा दुब्बला इच्छा, अपरापरुप्पत्तिको बलवा लोभो। अलद्धपत्थना वा इच्छा, पटिलद्धवत्थुम्हि लोभो। समूलं तण्हन्ति अविज्जामूलेन समूलकं तण्हं। अब्बुय्हाति अग्गमग्गेन उप्पाटेत्वा। सेसं उत्तानमेवाति। नवमं।
29. Navame catucakkanti catuiriyāpathaṃ. Iriyāpatho hi idha cakkanti adhippeto. Navadvāranti navahi vaṇamukhehi navadvāraṃ. Puṇṇanti asucipūraṃ. Lobhena saṃyutanti taṇhāya saṃyuttaṃ. Kathaṃ yātrā bhavissatīti etassa evarūpassa sarīrassa kathaṃ niggamanaṃ bhavissati, kathaṃ mutti parimutti samatikkamo bhavissatīti pucchati. Naddhinti upanāhaṃ, pubbakāle kodho, aparakāle upanāhoti evaṃ pavattaṃ balavakodhanti attho. Varattanti ‘‘chetvā naddhi varattañca, sandānaṃ sahanukkama’’nti gāthāya (dha. pa. 398; su. ni. 627) taṇhā varattā, diṭṭhi sandānaṃ nāma jātaṃ. Idha pana pāḷiniddiṭṭhe kilese ṭhapetvā avasesā ‘‘varattā’’ti veditabbā, iti kilesavarattañca chetvāti attho. Icchā lobhanti ekoyeva dhammo icchanaṭṭhena icchā, lubbhanaṭṭhena lobhoti vutto. Paṭhamuppattikā vā dubbalā icchā, aparāparuppattiko balavā lobho. Aladdhapatthanā vā icchā, paṭiladdhavatthumhi lobho. Samūlaṃ taṇhanti avijjāmūlena samūlakaṃ taṇhaṃ. Abbuyhāti aggamaggena uppāṭetvā. Sesaṃ uttānamevāti. Navamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ९. चतुचक्कसुत्तं • 9. Catucakkasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ९. चतुचक्कसुत्तवण्णना • 9. Catucakkasuttavaṇṇanā
