Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సమ్మోహవినోదనీ-అట్ఠకథా • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā

    (౪.) చతుక్కనిద్దేసవణ్ణనా

    (4.) Catukkaniddesavaṇṇanā

    ౯౩౯. చతుక్కనిద్దేసే తణ్హుప్పాదేసు చీవరహేతూతి ‘కత్థ మనాపం చీవరం లభిస్సామీ’తి చీవరకారణా ఉప్పజ్జతి. ఇతిభవాభవహేతూతి ఏత్థ ఇతీతి నిదస్సనత్థే నిపాతో; యథా చీవరాదిహేతు ఏవం భవాభవహేతూతిపి అత్థో. భవాభవోతి చేత్థ పణీతపణీతతరాని తేలమధుఫాణితాదీని అధిప్పేతాని. ఇమేసం పన చతున్నం తణ్హుప్పాదానం పహానత్థాయ పటిపాటియావ చత్తారో అరియవంసా దేసితాతి వేదితబ్బా.

    939. Catukkaniddese taṇhuppādesu cīvarahetūti ‘kattha manāpaṃ cīvaraṃ labhissāmī’ti cīvarakāraṇā uppajjati. Itibhavābhavahetūti ettha itīti nidassanatthe nipāto; yathā cīvarādihetu evaṃ bhavābhavahetūtipi attho. Bhavābhavoti cettha paṇītapaṇītatarāni telamadhuphāṇitādīni adhippetāni. Imesaṃ pana catunnaṃ taṇhuppādānaṃ pahānatthāya paṭipāṭiyāva cattāro ariyavaṃsā desitāti veditabbā.

    అగతిగమనేసు ఛన్దాగతిం గచ్ఛతీతి ఛన్దేన పేమేన అగతిం గచ్ఛతి, అకత్తబ్బం కరోతి. పరపదేసుపి ఏసేవ నయో. తత్థ యో ‘అయం మే మిత్తో వా సన్దిట్ఠో వా సమ్భత్తో వా ఞాతకో వా లఞ్జం వా పన మే దేతీ’తి ఛన్దవసేన అస్సామికం సామికం కరోతి – అయం ఛన్దాగతిం గచ్ఛతి నామ. యో ‘అయం మే వేరీ’తి పకతివేరవసేన వా తఙ్ఖణుప్పన్నకోధవసేన వా సామికం అస్సామికం కరోతి – అయం దోసాగతిం గచ్ఛతి నామ. యో పన మన్దత్తా మోమూహత్తా యం వా తం వా వత్వా అస్సామికం సామికం కరోతి – అయం మోహాగతిం గచ్ఛతి నామ. యో పన ‘అయం రాజవల్లభో వా విసమనిస్సితో వా అనత్థమ్పి మే కరేయ్యా’తి భీతో అస్సామికం సామికం కరోతి – అయం భయాగతిం గచ్ఛతి నామ. యో వా పన భాజియట్ఠానే కిఞ్చి భాజేన్తో ‘అయం మే మిత్తో వా సన్దిట్ఠో వా సమ్భత్తో వా’తి పేమవసేన అతిరేకం దేతి, ‘అయం మే వేరీ’తి దోసవసేన ఊనకం దేతి, మోమూహత్తా దిన్నాదిన్నం అజానమానో కస్సచి ఊనకం కస్సచి అధికం దేతి, ‘అయం ఇమస్మిం అదీయమానే మయ్హం అనత్థమ్పి కరేయ్యా’తి భీతో కస్సచి అతిరేకం దేతి, సో చతుబ్బిధోపి యథానుక్కమేన ఛన్దాగతిఆదీని గచ్ఛతి నామ. అరియా ఏతాయ న గచ్ఛన్తీతి అగతి, అనరియా ఇమినా అగతిం గచ్ఛన్తీతి అగతిగమనం. ఇమం ద్వయం చతున్నమ్పి సాధారణవసేన వుత్తం. ఛన్దేన గమనం ఛన్దగమనం. ఇదం దోసాదీనం అసాధారణవసేన వుత్తం. సకపక్ఖరాగఞ్చ పరపక్ఖదోసఞ్చ పురక్ఖత్వా అసమగ్గభావేన గమనం వగ్గగమనం. ఇదం ఛన్దదోససాధారణవసేన వుత్తం. వారినో వియ యథానిన్నం గమనన్తి వారిగమనం. ఇదం చతున్నమ్పి సాధారణవసేన వుత్తం.

    Agatigamanesu chandāgatiṃ gacchatīti chandena pemena agatiṃ gacchati, akattabbaṃ karoti. Parapadesupi eseva nayo. Tattha yo ‘ayaṃ me mitto vā sandiṭṭho vā sambhatto vā ñātako vā lañjaṃ vā pana me detī’ti chandavasena assāmikaṃ sāmikaṃ karoti – ayaṃ chandāgatiṃ gacchati nāma. Yo ‘ayaṃ me verī’ti pakativeravasena vā taṅkhaṇuppannakodhavasena vā sāmikaṃ assāmikaṃ karoti – ayaṃ dosāgatiṃ gacchati nāma. Yo pana mandattā momūhattā yaṃ vā taṃ vā vatvā assāmikaṃ sāmikaṃ karoti – ayaṃ mohāgatiṃ gacchati nāma. Yo pana ‘ayaṃ rājavallabho vā visamanissito vā anatthampi me kareyyā’ti bhīto assāmikaṃ sāmikaṃ karoti – ayaṃ bhayāgatiṃ gacchati nāma. Yo vā pana bhājiyaṭṭhāne kiñci bhājento ‘ayaṃ me mitto vā sandiṭṭho vā sambhatto vā’ti pemavasena atirekaṃ deti, ‘ayaṃ me verī’ti dosavasena ūnakaṃ deti, momūhattā dinnādinnaṃ ajānamāno kassaci ūnakaṃ kassaci adhikaṃ deti, ‘ayaṃ imasmiṃ adīyamāne mayhaṃ anatthampi kareyyā’ti bhīto kassaci atirekaṃ deti, so catubbidhopi yathānukkamena chandāgatiādīni gacchati nāma. Ariyā etāya na gacchantīti agati, anariyā iminā agatiṃ gacchantīti agatigamanaṃ. Imaṃ dvayaṃ catunnampi sādhāraṇavasena vuttaṃ. Chandena gamanaṃ chandagamanaṃ. Idaṃ dosādīnaṃ asādhāraṇavasena vuttaṃ. Sakapakkharāgañca parapakkhadosañca purakkhatvā asamaggabhāvena gamanaṃ vaggagamanaṃ. Idaṃ chandadosasādhāraṇavasena vuttaṃ. Vārino viya yathāninnaṃ gamananti vārigamanaṃ. Idaṃ catunnampi sādhāraṇavasena vuttaṃ.

    విపరియాసేసు అనిచ్చాదీని వత్థూని నిచ్చన్తిఆదినా నయేన విపరీతతో ఏసన్తీతి విపరియాసా, సఞ్ఞాయ విపరియాసో సఞ్ఞావిపరియాసో. ఇతరేసుపి ద్వీసు ఏసేవ నయో. ఏవమేతే చతున్నం వత్థూనం వసేన చత్తారో, యేసు వత్థూసు సఞ్ఞాదీనం వసేన ద్వాదస హోన్తి. తేసు అట్ఠ సోతాపత్తిమగ్గేన పహీయన్తి. అసుభే సుభన్తి సఞ్ఞాచిత్తవిపల్లాసా సకదాగామిమగ్గేన తనుకా హోన్తి, అనాగామిమగ్గేన పహీయన్తి. దుక్ఖే సుఖన్తి సఞ్ఞాచిత్తవిపల్లాసా అరహత్తమగ్గేన పహీయన్తీతి వేదితబ్బా.

    Vipariyāsesu aniccādīni vatthūni niccantiādinā nayena viparītato esantīti vipariyāsā, saññāya vipariyāso saññāvipariyāso. Itaresupi dvīsu eseva nayo. Evamete catunnaṃ vatthūnaṃ vasena cattāro, yesu vatthūsu saññādīnaṃ vasena dvādasa honti. Tesu aṭṭha sotāpattimaggena pahīyanti. Asubhe subhanti saññācittavipallāsā sakadāgāmimaggena tanukā honti, anāgāmimaggena pahīyanti. Dukkhe sukhanti saññācittavipallāsā arahattamaggena pahīyantīti veditabbā.

    అనరియవోహారేసు అనరియవోహారాతి అనరియానం లామకానం వోహారా. దిట్ఠవాదితాతి ‘దిట్ఠం మయా’తి ఏవం వాదితా. ఏత్థ చ తం తం సముట్ఠాపికచేతనావసేన అత్థో వేదితబ్బో. సహ సద్దేన చేతనా కథితాతిపి వుత్తమేవ. దుతియచతుక్కేపి ఏసేవ నయో. అరియో హి అదిస్వా వా ‘దిట్ఠం మయా’తి దిస్వా వా ‘న దిట్ఠం మయా’తి వత్తా నామ నత్థి; అనరియోవ ఏవం వదతి. తస్మా ఏవం వదన్తస్స ఏతా సహ సద్దేన అట్ఠ చేతనా అనరియవోహారాతి వేదితబ్బా.

    Anariyavohāresu anariyavohārāti anariyānaṃ lāmakānaṃ vohārā. Diṭṭhavāditāti ‘diṭṭhaṃ mayā’ti evaṃ vāditā. Ettha ca taṃ taṃ samuṭṭhāpikacetanāvasena attho veditabbo. Saha saddena cetanā kathitātipi vuttameva. Dutiyacatukkepi eseva nayo. Ariyo hi adisvā vā ‘diṭṭhaṃ mayā’ti disvā vā ‘na diṭṭhaṃ mayā’ti vattā nāma natthi; anariyova evaṃ vadati. Tasmā evaṃ vadantassa etā saha saddena aṭṭha cetanā anariyavohārāti veditabbā.

    దుచ్చరితేసు పఠమచతుక్కం వేరచేతనావసేన వుత్తం, దుతియం వచీదుచ్చరితవసేన.

    Duccaritesu paṭhamacatukkaṃ veracetanāvasena vuttaṃ, dutiyaṃ vacīduccaritavasena.

    భయేసు పఠమచతుక్కే జాతిం పటిచ్చ ఉప్పన్నం భయం జాతిభయం. సేసేసుపి ఏసేవ నయో. దుతియచతుక్కే రాజతో ఉప్పన్నం భయం రాజభయం. సేసేసుపి ఏసేవ నయో.

    Bhayesu paṭhamacatukke jātiṃ paṭicca uppannaṃ bhayaṃ jātibhayaṃ. Sesesupi eseva nayo. Dutiyacatukke rājato uppannaṃ bhayaṃ rājabhayaṃ. Sesesupi eseva nayo.

    తతియచతుక్కే చత్తారి భయానీతి మహాసముద్దే ఉదకం ఓరోహన్తస్స వుత్తభయాని. మహాసముద్దే కిర మహిన్దవీచి నామ సట్ఠి యోజనాని ఉగ్గచ్ఛతి. గఙ్గావీచి నామ పణ్ణాస. రోహణవీచి నామ చత్తాలీస యోజనాని ఉగ్గచ్ఛతి. ఏవరూపా ఊమియో పటిచ్చ ఉప్పన్నం భయం ఊమిభయం నామ. కుమ్భీలతో ఉప్పన్నం భయం కుమ్భీలభయం. ఉదకావట్టతో భయం ఆవట్టభయం. సుసుకా వుచ్చతి చణ్డమచ్ఛో; తతో భయం సుసుకాభయం.

    Tatiyacatukke cattāri bhayānīti mahāsamudde udakaṃ orohantassa vuttabhayāni. Mahāsamudde kira mahindavīci nāma saṭṭhi yojanāni uggacchati. Gaṅgāvīci nāma paṇṇāsa. Rohaṇavīci nāma cattālīsa yojanāni uggacchati. Evarūpā ūmiyo paṭicca uppannaṃ bhayaṃ ūmibhayaṃ nāma. Kumbhīlato uppannaṃ bhayaṃ kumbhīlabhayaṃ. Udakāvaṭṭato bhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ. Susukā vuccati caṇḍamaccho; tato bhayaṃ susukābhayaṃ.

    చతుత్థచతుక్కే అత్తానువాదభయన్తి పాపకమ్మినో అత్తానం అనువదన్తస్స ఉప్పజ్జనకభయం. పరానువాదభయన్తి పరస్స అనువాదతో ఉప్పజ్జనకభయం. దణ్డభయన్తి అగారికస్స రఞ్ఞా పవత్తితదణ్డం, అనగారికస్స వినయదణ్డం పటిచ్చ ఉప్పజ్జనకభయం. దుగ్గతిభయన్తి చత్తారో అపాయే పటిచ్చ ఉప్పజ్జనకభయం. ఇతి ఇమేహి చతూహి చతుక్కేహి సోళస మహాభయాని నామ కథితాని.

    Catutthacatukke attānuvādabhayanti pāpakammino attānaṃ anuvadantassa uppajjanakabhayaṃ. Parānuvādabhayanti parassa anuvādato uppajjanakabhayaṃ. Daṇḍabhayanti agārikassa raññā pavattitadaṇḍaṃ, anagārikassa vinayadaṇḍaṃ paṭicca uppajjanakabhayaṃ. Duggatibhayanti cattāro apāye paṭicca uppajjanakabhayaṃ. Iti imehi catūhi catukkehi soḷasa mahābhayāni nāma kathitāni.

    దిట్ఠిచతుక్కే తిమ్బరుకదిట్ఠి (సం॰ ని॰ ౨.౧౮) నామ కథితా. తత్థ సయంకతం సుఖదుక్ఖన్తి వేదనం అత్తతో సమనుపస్సతో వేదనాయ ఏవ వేదనా కతాతి ఉప్పన్నా దిట్ఠి. ఏవఞ్చ సతి తస్సా వేదనాయ పుబ్బేపి అత్థితా ఆపజ్జతీతి అయం సస్సతదిట్ఠి నామ హోతి. సచ్చతో థేతతోతి సచ్చతో థిరతో. పరంకతన్తి పచ్చుప్పన్నవేదనతో అఞ్ఞం వేదనాకారణం వేదనత్తానం సమనుపస్సతో ‘అఞ్ఞాయ వేదనాయ అయం వేదనా కతా’తి ఉప్పన్నా దిట్ఠి. ఏవం సతి పురిమాయ కారణవేదనాయ ఉచ్ఛేదో ఆపజ్జతీతి అయం ఉచ్ఛేదదిట్ఠి నామ హోతి. సయంకతఞ్చ పరంకతఞ్చాతి యథావుత్తేనేవ అత్థేన ‘ఉపడ్ఢం సయంకతం, ఉపడ్ఢం పరేన కత’న్తి గణ్హతో ఉప్పన్నా దిట్ఠి – అయం సస్సతుచ్ఛేదదిట్ఠి నామ. చతుత్థా అకారణా ఏవ సుఖదుక్ఖం హోతీతి గణ్హతో ఉప్పన్నా దిట్ఠి. ఏవం సతి అయం అహేతుకదిట్ఠి నామ. సేసమేత్థ హేట్ఠా వుత్తనయత్తా ఉత్తానత్థమేవాతి.

    Diṭṭhicatukke timbarukadiṭṭhi (saṃ. ni. 2.18) nāma kathitā. Tattha sayaṃkataṃ sukhadukkhanti vedanaṃ attato samanupassato vedanāya eva vedanā katāti uppannā diṭṭhi. Evañca sati tassā vedanāya pubbepi atthitā āpajjatīti ayaṃ sassatadiṭṭhi nāma hoti. Saccato thetatoti saccato thirato. Paraṃkatanti paccuppannavedanato aññaṃ vedanākāraṇaṃ vedanattānaṃ samanupassato ‘aññāya vedanāya ayaṃ vedanā katā’ti uppannā diṭṭhi. Evaṃ sati purimāya kāraṇavedanāya ucchedo āpajjatīti ayaṃ ucchedadiṭṭhi nāma hoti. Sayaṃkatañca paraṃkatañcāti yathāvutteneva atthena ‘upaḍḍhaṃ sayaṃkataṃ, upaḍḍhaṃ parena kata’nti gaṇhato uppannā diṭṭhi – ayaṃ sassatucchedadiṭṭhi nāma. Catutthā akāraṇā eva sukhadukkhaṃ hotīti gaṇhato uppannā diṭṭhi. Evaṃ sati ayaṃ ahetukadiṭṭhi nāma. Sesamettha heṭṭhā vuttanayattā uttānatthamevāti.

    చతుక్కనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Catukkaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / విభఙ్గపాళి • Vibhaṅgapāḷi / ౧౭. ఖుద్దకవత్థువిభఙ్గో • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / విభఙ్గ-మూలటీకా • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ౧౭. ఖుద్దకవత్థువిభఙ్గో • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / విభఙ్గ-అనుటీకా • Vibhaṅga-anuṭīkā / ౧౭. ఖుద్దకవత్థువిభఙ్గో • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact