| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
៤. ចតុក្កនិទ្ទេសវណ្ណនា
4. Catukkaniddesavaṇṇanā
១៣៣. បរេន កតំ ទុស្សីល្យំ អាណត្តិយា អត្តនា ច បយោគេន កតន្តិ អាណត្តិយា បាបស្ស ទាយាទោ ‘‘តតោ ឧបឌ្ឍស្ស ទាយាទោ’’តិ វុត្តោ។
133. Parena kataṃ dussīlyaṃ āṇattiyā attanā ca payogena katanti āṇattiyā pāpassa dāyādo ‘‘tato upaḍḍhassa dāyādo’’ti vutto.
១៤៥. អយន្តិ ‘‘តេសុ បឋមោ’’តិអាទិកំ នយំ វទតិ។
145. Ayanti ‘‘tesu paṭhamo’’tiādikaṃ nayaṃ vadati.
១៤៨. ទេសនាយ ធម្មានំ ញាណស្ស អាបាថភាវសម្បាទនំ ញាណុគ្ឃាដនំ។ សហ ឧទាហដវេលាយាតិ ឧទាហដវេលាយ សទ្ធិំ តស្មិំ កាលេ អនតិក្កន្តេ ឯវាតិ អត្ថោ។
148. Desanāya dhammānaṃ ñāṇassa āpāthabhāvasampādanaṃ ñāṇugghāṭanaṃ. Saha udāhaṭavelāyāti udāhaṭavelāya saddhiṃ tasmiṃ kāle anatikkante evāti attho.
១៥២. តន្តិ អនន្តរវចនំ វទតិ។ ‘‘កតមោ លោកោ’’តិ វុត្តេ ‘‘បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា’’តិ មហន្តំ អត្ថំ សង្គហិត្វា ឋិតវចនំ អត្ថយុត្តំ។ លុជ្ជតីតិ លោកោតិ ការណយុត្តំ។
152. Tanti anantaravacanaṃ vadati. ‘‘Katamo loko’’ti vutte ‘‘pañcupādānakkhandhā’’ti mahantaṃ atthaṃ saṅgahitvā ṭhitavacanaṃ atthayuttaṃ. Lujjatīti lokoti kāraṇayuttaṃ.
១៥៦. សហិតាសហិតស្សាតិ សហិតាសហិតេតិ អត្ថោ, សហិតាសហិតស្ស បរិច្ឆិន្ទនេតិ វា ។ ទ្វេយេវាតិ ទុតិយចតុត្ថាយេវ។ ទេសកសាវកសម្បត្តិយា ពោធេតុំ សមត្ថតាយ សភាវធម្មកថិកា, សច្ចធម្មកថិកាតិ អត្ថោ។
156. Sahitāsahitassāti sahitāsahiteti attho, sahitāsahitassa paricchindaneti vā . Dveyevāti dutiyacatutthāyeva. Desakasāvakasampattiyā bodhetuṃ samatthatāya sabhāvadhammakathikā, saccadhammakathikāti attho.
១៥៧. កុសលធម្មេហិ ចិត្តស្ស វាសនាភាវនា វាសធុរំ។ អយំ បាបបុគ្គលោតិ ចតុត្ថោ វុត្តោ, ន បឋមោ។ បឋមោ ហិ អវិសំវាទេតុកាមោ វេរញ្ជព្រាហ្មណសទិសោ អធិប្បេតោតិ។
157. Kusaladhammehi cittassa vāsanābhāvanā vāsadhuraṃ. Ayaṃ pāpapuggaloti catuttho vutto, na paṭhamo. Paṭhamo hi avisaṃvādetukāmo verañjabrāhmaṇasadiso adhippetoti.
១៥៩. បុគ្គលេបិ អរិយានំ អភិក្កមនាទិសទិសតាតិ បុគ្គលេ អភិក្កមនាទីនំ អរិយានំ អភិក្កមនាទិសទិសតាតិ អត្ថោ, អរិយានំ អភិក្កមនាទិនា បុគ្គលស្ស សទិសតាតិ វា សទិសាភិក្កមនាទិតាតិ អត្ថោ។
159. Puggalepi ariyānaṃ abhikkamanādisadisatāti puggale abhikkamanādīnaṃ ariyānaṃ abhikkamanādisadisatāti attho, ariyānaṃ abhikkamanādinā puggalassa sadisatāti vā sadisābhikkamanāditāti attho.
១៦៦. ទុស្សីលំ ‘‘ទុស្សីលោ’’តិ វទន្តោ ភូតំ ភាសតិ នាម។ បាណាតិបាតេន ទុស្សីលំ អទិន្នាទានេន ទុស្សីលោតិ អវត្វា បាណាតិបាតេនេវាតិ វទន្តោ តច្ឆំ ភាសតិ នាម។ យមិទំ ‘‘កាលេនា’’តិ វុត្តំ, តត្រ តស្មិំ វចនេ, យោ ‘‘កាលេន ភណតី’’តិ វុត្តោ, សោ កីទិសោតិ ទស្សនត្ថំ ‘‘កាលញ្ញូ ហោតី’’តិអាទិ វុត្តន្តិ ទស្សេន្តោ ‘‘យមិទំ កាលេនាតិ វុត្តំ, តត្រ យោ បុគ្គលោ’’តិអាទិមាហ។
166. Dussīlaṃ ‘‘dussīlo’’ti vadanto bhūtaṃ bhāsati nāma. Pāṇātipātena dussīlaṃ adinnādānena dussīloti avatvā pāṇātipātenevāti vadanto tacchaṃ bhāsati nāma. Yamidaṃ ‘‘kālenā’’ti vuttaṃ, tatra tasmiṃ vacane, yo ‘‘kālena bhaṇatī’’ti vutto, so kīdisoti dassanatthaṃ ‘‘kālaññū hotī’’tiādi vuttanti dassento ‘‘yamidaṃ kālenāti vuttaṃ, tatra yo puggalo’’tiādimāha.
១៦៨. អាគមនវិបត្តិ នាម កម្មំ, បុព្ពុប្បន្នបច្ចយវិបត្តិ សុក្កសោណិតំ។ បវត្តេ, បវត្តស្ស វា បច្ចយា បវត្តបច្ចយា, អាហារាទយោ។ ជោតេតីតិ ជោតិ, អាលោកោ។ កុលសម្បត្តិយាទីហិ ជោតមានោ ច ជោតិ វិយាតិ ជោតិ។
168. Āgamanavipatti nāma kammaṃ, pubbuppannapaccayavipatti sukkasoṇitaṃ. Pavatte, pavattassa vā paccayā pavattapaccayā, āhārādayo. Jotetīti joti, āloko. Kulasampattiyādīhi jotamāno ca joti viyāti joti.
១៧៣. បហីនាវសិដ្ឋកិលេសបច្ចវេក្ខណាបិ យេហិ កិលេសេហិ វិមុត្តោ អវិមុត្តោ ច, តេសំ ទស្សនវសេន វិមុត្តិទស្សនមេវ ហោតីតិ អាហ ‘‘វិមុត្តិញាណទស្សនំ ឯកូនវីសតិវិធំ បច្ចវេក្ខណញាណ’’ន្តិ។
173. Pahīnāvasiṭṭhakilesapaccavekkhaṇāpi yehi kilesehi vimutto avimutto ca, tesaṃ dassanavasena vimuttidassanameva hotīti āha ‘‘vimuttiñāṇadassanaṃ ekūnavīsatividhaṃ paccavekkhaṇañāṇa’’nti.
១៧៤. យានិ កានិចិ តន្តាវុតានន្តិ តន្តាវុតានំ វត្ថានំ យានិ កានិចិ វត្ថានីតិ វុត្តំ ហោតិ។ សាយំ តតិយំ អស្សាតិ សាយតតិយោ។ អនុយុញ្ជនំ អនុយោគោ។ តំ អនុយុត្តោតិ ឧបយោគវចនំ ទដ្ឋព្ពំ, ភាវនបុំសកំ វា។
174. Yāni kānici tantāvutānanti tantāvutānaṃ vatthānaṃ yāni kānici vatthānīti vuttaṃ hoti. Sāyaṃ tatiyaṃ assāti sāyatatiyo. Anuyuñjanaṃ anuyogo. Taṃ anuyuttoti upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ, bhāvanapuṃsakaṃ vā.
១៧៨. តត្ថ សិក្ខនភាវេនាតិ សិក្ខាយ សាជីវេ ច សិក្ខនភាវេន។ សិក្ខំ បរិបូរេន្តោតិ សីលសំវរំ បរិបូរេន្តោ។ សាជីវញ្ច អវីតិក្កមន្តោតិ ‘‘នាមកាយោ បទកាយោ និរុត្តិកាយោ ព្យញ្ជនកាយោ’’តិ វុត្តំ សិក្ខាបទំ ភគវតោ វចនំ អវីតិក្កមន្តោ ហុត្វាតិ អត្ថោ។ ឥទមេវ ច ទ្វយំ ‘‘សិក្ខន’’ន្តិ វុត្តំ។ តត្ថ សាជីវានតិក្កមោ សិក្ខាបារិបូរិយា បច្ចយោ។ តតោ ហិ យាវ មគ្គា សំវរបារិបូរី ហោតីតិ។ វិនាសនភាវតោតិ ហិំសនភាវតោ។ ហលិទ្ទិរាគោ វិយ ន ថិរកថោ ហោតីតិ ឯត្ថ កថាយ អដ្ឋិតភាវេន ហលិទ្ទិរាគសទិសតា វេទិតព្ពា, ន បុគ្គលស្ស។
178. Tatthasikkhanabhāvenāti sikkhāya sājīve ca sikkhanabhāvena. Sikkhaṃ paripūrentoti sīlasaṃvaraṃ paripūrento. Sājīvañca avītikkamantoti ‘‘nāmakāyo padakāyo niruttikāyo byañjanakāyo’’ti vuttaṃ sikkhāpadaṃ bhagavato vacanaṃ avītikkamanto hutvāti attho. Idameva ca dvayaṃ ‘‘sikkhana’’nti vuttaṃ. Tattha sājīvānatikkamo sikkhāpāripūriyā paccayo. Tato hi yāva maggā saṃvarapāripūrī hotīti. Vināsanabhāvatoti hiṃsanabhāvato. Haliddirāgo viya na thirakatho hotīti ettha kathāya aṭṭhitabhāvena haliddirāgasadisatā veditabbā, na puggalassa.
១៧៩. ទារុមាសកោតិ យេ វោហារំ គច្ឆន្តីតិ ឥតិ-សទ្ទេន ឯវំបការេ ទស្សេតិ។ អញ្ញំ ទស្សេត្វា អញ្ញស្ស បរិវត្តនន្តិ ទសគ្ឃនកំ វត្ថយុគំ ទស្សេត្វា តស្ស អជានន្តស្ស បញ្ចគ្ឃនកស្ស ទានំ។
179. Dārumāsakoti ye vohāraṃ gacchantīti iti-saddena evaṃpakāre dasseti. Aññaṃ dassetvā aññassa parivattananti dasagghanakaṃ vatthayugaṃ dassetvā tassa ajānantassa pañcagghanakassa dānaṃ.
១៨១. អវិកិណ្ណសុខន្តិ រូបាទីសុ សុភាទិបរិកប្បនវសេន អវិសដសុខំ។
181. Avikiṇṇasukhanti rūpādīsu subhādiparikappanavasena avisaṭasukhaṃ.
១៨៧. ខន្ធធម្មេសុ អនិច្ចាទិវសេន បវត្តា វិបស្សនា មគ្គផលលាភេន បដិលទ្ធា នាម ហោតិ តទលាភេន អនវដ្ឋានតោតិ មគ្គផលលាភី ឯវ ‘‘អធិបញ្ញាធម្មវិបស្សនាលាភី’’តិ វុត្តោ, មគ្គផលញាណមេវ ច អធិកបញ្ញាភាវតោ ចតុសច្ចធម្មេ សព្ពធម្មស្ស វរេ និព្ពានេ ឯវ វា វិសិដ្ឋទស្សនភាវតោ ច អធិបញ្ញាធម្មវិបស្សនាតិ ទដ្ឋព្ពា។
187. Khandhadhammesu aniccādivasena pavattā vipassanā maggaphalalābhena paṭiladdhā nāma hoti tadalābhena anavaṭṭhānatoti maggaphalalābhī eva ‘‘adhipaññādhammavipassanālābhī’’ti vutto, maggaphalañāṇameva ca adhikapaññābhāvato catusaccadhamme sabbadhammassa vare nibbāne eva vā visiṭṭhadassanabhāvato ca adhipaññādhammavipassanāti daṭṭhabbā.
១៨៩. សុតេន អនុបបន្នោតិ យថាសុតេន វា អត្ថេន វា ន សមន្នាគតោតិ អត្ថោ។
189. Sutena anupapannoti yathāsutena vā atthena vā na samannāgatoti attho.
ចតុក្កនិទ្ទេសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Catukkaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បុគ្គលបញ្ញត្តិបាឡិ • Puggalapaññattipāḷi / ៤. ចតុក្កបុគ្គលបញ្ញត្តិ • 4. Catukkapuggalapaññatti
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ៤. ចតុក្កនិទ្ទេសវណ្ណនា • 4. Catukkaniddesavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ៤. ចតុក្កនិទ្ទេសវណ្ណនា • 4. Catukkaniddesavaṇṇanā
