| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
4. චතුක්‌කනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
4. Catukkaniddesavaṇṇanā
133. පරෙන කතං දුස්‌සීල්‍යං ආණත්‌තියා අත්‌තනා ච පයොගෙන කතන්‌ති ආණත්‌තියා පාපස්‌ස දායාදො ‘‘තතො උපඩ්‌ඪස්‌ස දායාදො’’ති වුත්‌තො.
133. Parena kataṃ dussīlyaṃ āṇattiyā attanā ca payogena katanti āṇattiyā pāpassa dāyādo ‘‘tato upaḍḍhassa dāyādo’’ti vutto.
145. අයන්‌ති ‘‘තෙසු පඨමො’’තිආදිකං නයං වදති.
145. Ayanti ‘‘tesu paṭhamo’’tiādikaṃ nayaṃ vadati.
148. දෙසනාය ධම්‌මානං ඤාණස්‌ස ආපාථභාවසම්‌පාදනං ඤාණුග්‌ඝාටනං. සහ උදාහටවෙලායාති උදාහටවෙලාය සද්‌ධිං තස්‌මිං කාලෙ අනතික්‌කන්‌තෙ එවාති අත්‌ථො.
148. Desanāya dhammānaṃ ñāṇassa āpāthabhāvasampādanaṃ ñāṇugghāṭanaṃ. Saha udāhaṭavelāyāti udāhaṭavelāya saddhiṃ tasmiṃ kāle anatikkante evāti attho.
152. තන්‌ති අනන්‌තරවචනං වදති. ‘‘කතමො ලොකො’’ති වුත්‌තෙ ‘‘පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධා’’ති මහන්‌තං අත්‌ථං සඞ්‌ගහිත්‌වා ඨිතවචනං අත්‌ථයුත්‌තං. ලුජ්‌ජතීති ලොකොති කාරණයුත්‌තං.
152. Tanti anantaravacanaṃ vadati. ‘‘Katamo loko’’ti vutte ‘‘pañcupādānakkhandhā’’ti mahantaṃ atthaṃ saṅgahitvā ṭhitavacanaṃ atthayuttaṃ. Lujjatīti lokoti kāraṇayuttaṃ.
156. සහිතාසහිතස්‌සාති සහිතාසහිතෙති අත්‌ථො, සහිතාසහිතස්‌ස පරිච්‌ඡින්‌දනෙති වා . ද්‌වෙයෙවාති දුතියචතුත්‌ථායෙව. දෙසකසාවකසම්‌පත්‌තියා බොධෙතුං සමත්‌ථතාය සභාවධම්‌මකථිකා, සච්‌චධම්‌මකථිකාති අත්‌ථො.
156. Sahitāsahitassāti sahitāsahiteti attho, sahitāsahitassa paricchindaneti vā . Dveyevāti dutiyacatutthāyeva. Desakasāvakasampattiyā bodhetuṃ samatthatāya sabhāvadhammakathikā, saccadhammakathikāti attho.
157. කුසලධම්‌මෙහි චිත්‌තස්‌ස වාසනාභාවනා වාසධුරං. අයං පාපපුග්‌ගලොති චතුත්‌ථො වුත්‌තො, න පඨමො. පඨමො හි අවිසංවාදෙතුකාමො වෙරඤ්‌ජබ්‍රාහ්‌මණසදිසො අධිප්‌පෙතොති.
157. Kusaladhammehi cittassa vāsanābhāvanā vāsadhuraṃ. Ayaṃ pāpapuggaloti catuttho vutto, na paṭhamo. Paṭhamo hi avisaṃvādetukāmo verañjabrāhmaṇasadiso adhippetoti.
159. පුග්‌ගලෙපි අරියානං අභික්‌කමනාදිසදිසතාති පුග්‌ගලෙ අභික්‌කමනාදීනං අරියානං අභික්‌කමනාදිසදිසතාති අත්‌ථො, අරියානං අභික්‌කමනාදිනා පුග්‌ගලස්‌ස සදිසතාති වා සදිසාභික්‌කමනාදිතාති අත්‌ථො.
159. Puggalepi ariyānaṃ abhikkamanādisadisatāti puggale abhikkamanādīnaṃ ariyānaṃ abhikkamanādisadisatāti attho, ariyānaṃ abhikkamanādinā puggalassa sadisatāti vā sadisābhikkamanāditāti attho.
166. දුස්‌සීලං ‘‘දුස්‌සීලො’’ති වදන්‌තො භූතං භාසති නාම. පාණාතිපාතෙන දුස්‌සීලං අදින්‌නාදානෙන දුස්‌සීලොති අවත්‌වා පාණාතිපාතෙනෙවාති වදන්‌තො තච්‌ඡං භාසති නාම. යමිදං ‘‘කාලෙනා’’ති වුත්‌තං, තත්‍ර තස්‌මිං වචනෙ, යො ‘‘කාලෙන භණතී’’ති වුත්‌තො, සො කීදිසොති දස්‌සනත්‌ථං ‘‘කාලඤ්‌ඤූ හොතී’’තිආදි වුත්‌තන්‌ති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘යමිදං කාලෙනාති වුත්‌තං, තත්‍ර යො පුග්‌ගලො’’තිආදිමාහ.
166. Dussīlaṃ ‘‘dussīlo’’ti vadanto bhūtaṃ bhāsati nāma. Pāṇātipātena dussīlaṃ adinnādānena dussīloti avatvā pāṇātipātenevāti vadanto tacchaṃ bhāsati nāma. Yamidaṃ ‘‘kālenā’’ti vuttaṃ, tatra tasmiṃ vacane, yo ‘‘kālena bhaṇatī’’ti vutto, so kīdisoti dassanatthaṃ ‘‘kālaññū hotī’’tiādi vuttanti dassento ‘‘yamidaṃ kālenāti vuttaṃ, tatra yo puggalo’’tiādimāha.
168. ආගමනවිපත්‌ති නාම කම්‌මං, පුබ්‌බුප්‌පන්‌නපච්‌චයවිපත්‌ති සුක්‌කසොණිතං. පවත්‌තෙ, පවත්‌තස්‌ස වා පච්‌චයා පවත්‌තපච්‌චයා, ආහාරාදයො. ජොතෙතීති ජොති, ආලොකො. කුලසම්‌පත්‌තියාදීහි ජොතමානො ච ජොති වියාති ජොති.
168. Āgamanavipatti nāma kammaṃ, pubbuppannapaccayavipatti sukkasoṇitaṃ. Pavatte, pavattassa vā paccayā pavattapaccayā, āhārādayo. Jotetīti joti, āloko. Kulasampattiyādīhi jotamāno ca joti viyāti joti.
173. පහීනාවසිට්‌ඨකිලෙසපච්‌චවෙක්‌ඛණාපි යෙහි කිලෙසෙහි විමුත්‌තො අවිමුත්‌තො ච, තෙසං දස්‌සනවසෙන විමුත්‌තිදස්‌සනමෙව හොතීති ආහ ‘‘විමුත්‌තිඤාණදස්‌සනං එකූනවීසතිවිධං පච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණ’’න්‌ති.
173. Pahīnāvasiṭṭhakilesapaccavekkhaṇāpi yehi kilesehi vimutto avimutto ca, tesaṃ dassanavasena vimuttidassanameva hotīti āha ‘‘vimuttiñāṇadassanaṃ ekūnavīsatividhaṃ paccavekkhaṇañāṇa’’nti.
174. යානි කානිචි තන්‌තාවුතානන්‌ති තන්‌තාවුතානං වත්‌ථානං යානි කානිචි වත්‌ථානීති වුත්‌තං හොති. සායං තතියං අස්‌සාති සායතතියො. අනුයුඤ්‌ජනං අනුයොගො. තං අනුයුත්‌තොති උපයොගවචනං දට්‌ඨබ්‌බං, භාවනපුංසකං වා.
174. Yāni kānici tantāvutānanti tantāvutānaṃ vatthānaṃ yāni kānici vatthānīti vuttaṃ hoti. Sāyaṃ tatiyaṃ assāti sāyatatiyo. Anuyuñjanaṃ anuyogo. Taṃ anuyuttoti upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ, bhāvanapuṃsakaṃ vā.
178. තත්‌ථ සික්‌ඛනභාවෙනාති සික්‌ඛාය සාජීවෙ ච සික්‌ඛනභාවෙන. සික්‌ඛං පරිපූරෙන්‌තොති සීලසංවරං පරිපූරෙන්‌තො. සාජීවඤ්‌ච අවීතික්‌කමන්‌තොති ‘‘නාමකායො පදකායො නිරුත්‌තිකායො බ්‍යඤ්‌ජනකායො’’ති වුත්‌තං සික්‌ඛාපදං භගවතො වචනං අවීතික්‌කමන්‌තො හුත්‌වාති අත්‌ථො. ඉදමෙව ච ද්‌වයං ‘‘සික්‌ඛන’’න්‌ති වුත්‌තං. තත්‌ථ සාජීවානතික්‌කමො සික්‌ඛාපාරිපූරියා පච්‌චයො. තතො හි යාව මග්‌ගා සංවරපාරිපූරී හොතීති. විනාසනභාවතොති හිංසනභාවතො. හලිද්‌දිරාගො විය න ථිරකථො හොතීති එත්‌ථ කථාය අට්‌ඨිතභාවෙන හලිද්‌දිරාගසදිසතා වෙදිතබ්‌බා, න පුග්‌ගලස්‌ස.
178. Tatthasikkhanabhāvenāti sikkhāya sājīve ca sikkhanabhāvena. Sikkhaṃ paripūrentoti sīlasaṃvaraṃ paripūrento. Sājīvañca avītikkamantoti ‘‘nāmakāyo padakāyo niruttikāyo byañjanakāyo’’ti vuttaṃ sikkhāpadaṃ bhagavato vacanaṃ avītikkamanto hutvāti attho. Idameva ca dvayaṃ ‘‘sikkhana’’nti vuttaṃ. Tattha sājīvānatikkamo sikkhāpāripūriyā paccayo. Tato hi yāva maggā saṃvarapāripūrī hotīti. Vināsanabhāvatoti hiṃsanabhāvato. Haliddirāgo viya na thirakatho hotīti ettha kathāya aṭṭhitabhāvena haliddirāgasadisatā veditabbā, na puggalassa.
179. දාරුමාසකොති යෙ වොහාරං ගච්‌ඡන්‌තීති ඉති-සද්‌දෙන එවංපකාරෙ දස්‌සෙති. අඤ්‌ඤං දස්‌සෙත්‌වා අඤ්‌ඤස්‌ස පරිවත්‌තනන්‌ති දසග්‌ඝනකං වත්‌ථයුගං දස්‌සෙත්‌වා තස්‌ස අජානන්‌තස්‌ස පඤ්‌චග්‌ඝනකස්‌ස දානං.
179. Dārumāsakoti ye vohāraṃ gacchantīti iti-saddena evaṃpakāre dasseti. Aññaṃ dassetvā aññassa parivattananti dasagghanakaṃ vatthayugaṃ dassetvā tassa ajānantassa pañcagghanakassa dānaṃ.
181. අවිකිණ්‌ණසුඛන්‌ති රූපාදීසු සුභාදිපරිකප්‌පනවසෙන අවිසටසුඛං.
181. Avikiṇṇasukhanti rūpādīsu subhādiparikappanavasena avisaṭasukhaṃ.
187. ඛන්‌ධධම්‌මෙසු අනිච්‌චාදිවසෙන පවත්‌තා විපස්‌සනා මග්‌ගඵලලාභෙන පටිලද්‌ධා නාම හොති තදලාභෙන අනවට්‌ඨානතොති මග්‌ගඵලලාභී එව ‘‘අධිපඤ්‌ඤාධම්‌මවිපස්‌සනාලාභී’’ති වුත්‌තො, මග්‌ගඵලඤාණමෙව ච අධිකපඤ්‌ඤාභාවතො චතුසච්‌චධම්‌මෙ සබ්‌බධම්‌මස්‌ස වරෙ නිබ්‌බානෙ එව වා විසිට්‌ඨදස්‌සනභාවතො ච අධිපඤ්‌ඤාධම්‌මවිපස්‌සනාති දට්‌ඨබ්‌බා.
187. Khandhadhammesu aniccādivasena pavattā vipassanā maggaphalalābhena paṭiladdhā nāma hoti tadalābhena anavaṭṭhānatoti maggaphalalābhī eva ‘‘adhipaññādhammavipassanālābhī’’ti vutto, maggaphalañāṇameva ca adhikapaññābhāvato catusaccadhamme sabbadhammassa vare nibbāne eva vā visiṭṭhadassanabhāvato ca adhipaññādhammavipassanāti daṭṭhabbā.
189. සුතෙන අනුපපන්‌නොති යථාසුතෙන වා අත්‌ථෙන වා න සමන්‌නාගතොති අත්‌ථො.
189. Sutena anupapannoti yathāsutena vā atthena vā na samannāgatoti attho.
චතුක්‌කනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Catukkaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌තිපාළි • Puggalapaññattipāḷi / 4. චතුක්‌කපුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌ති • 4. Catukkapuggalapaññatti
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 4. චතුක්‌කනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා • 4. Catukkaniddesavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 4. චතුක්‌කනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා • 4. Catukkaniddesavaṇṇanā
