| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ಚತುಮಗ್ಗನಯಸಹಸ್ಸಂ
Catumagganayasahassaṃ
ಸಬ್ಬಮಗ್ಗೇಸು ಪದಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಸಮಸಟ್ಠಿಪದಾನಿ, ಚತೂಹಿ ಅಪಣ್ಣಕಙ್ಗೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಚತುಸಟ್ಠಿ ಹೋನ್ತಿ। ಅಸಮ್ಭಿನ್ನತೋ ಪನ ತೇತ್ತಿಂಸ। ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರಸುಞ್ಞತವಾರಾ ಪಾಕತಿಕಾ ಏವ। ಯಥಾ ಚ ಪನ ಪಠಮಮಗ್ಗೇ ಏವಂ ದುತಿಯಾದೀಸುಪಿ ನಯಸಹಸ್ಸಮೇವಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಮಗ್ಗೇ ಚತೂಹಿ ನಯಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಭಾಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ ಧಮ್ಮರಾಜಾ।
Sabbamaggesu padapaṭipāṭiyā samasaṭṭhipadāni, catūhi apaṇṇakaṅgehi saddhiṃ catusaṭṭhi honti. Asambhinnato pana tettiṃsa. Koṭṭhāsavārasuññatavārā pākatikā eva. Yathā ca pana paṭhamamagge evaṃ dutiyādīsupi nayasahassamevāti cattāro magge catūhi nayasahassehi bhājetvā dassesi dhammarājā.
ಸಚ್ಚವಿಭಙ್ಗೇ ಪನ ಸಟ್ಠಿ ನಯಸಹಸ್ಸಾನಿ ಲೋಕುತ್ತರಾನಿ ಇಮೇಸಂ ಏವ ವಸೇನ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ। ಸತಿಪಟ್ಠಾನವಿಭಙ್ಗೇ ವೀಸತಿ ನಯಸಹಸ್ಸಾನಿ ಲೋಕುತ್ತರಾನಿ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನವಿಭಙ್ಗೇ ವೀಸತಿ, ಇದ್ಧಿಪಾದವಿಭಙ್ಗೇ ದ್ವತ್ತಿಂಸ, ಬೋಜ್ಝಙ್ಗವಿಭಙ್ಗೇ ದ್ವತ್ತಿಂಸ, ಮಗ್ಗಙ್ಗವಿಭಙ್ಗೇ ಅಟ್ಠವೀಸತಿ ನಯಸಹಸ್ಸಾನಿ ಲೋಕುತ್ತರಾನಿ ಇಮೇಸಂ ಏವ ವಸೇನ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ।
Saccavibhaṅge pana saṭṭhi nayasahassāni lokuttarāni imesaṃ eva vasena nikkhittāni. Satipaṭṭhānavibhaṅge vīsati nayasahassāni lokuttarāni, sammappadhānavibhaṅge vīsati, iddhipādavibhaṅge dvattiṃsa, bojjhaṅgavibhaṅge dvattiṃsa, maggaṅgavibhaṅge aṭṭhavīsati nayasahassāni lokuttarāni imesaṃ eva vasena nikkhittāni.
ಇಧ ಪನ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಚತ್ತಾರಿಯೇವ ನಯಸಹಸ್ಸಾನಿ। ತೇಸು ಪಠಮಜ್ಝಾನಿಕೇ ಪಠಮಮಗ್ಗೇ ಅಟ್ಠಙ್ಗಾನಿ ಭಾಜಿತಾನಿ; ತಥಾ ದುತಿಯಾದೀಸು। ತತ್ಥ ಪಠಮಮಗ್ಗೇ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಪಜಹತೀತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾದಯೋಪಿ ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾದೀನಂ ಪಜಹನಟ್ಠೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ‘ಪಠಮಮಗ್ಗೇನೇವ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿಯಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ದಿಟ್ಠಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀತಿ ನಾಮಂ ಕಥಂ ಹೋತೀ’ತಿ? ‘ಯಥಾ ವಿಸಂ ಅತ್ಥಿ ವಾ, ಹೋತು ಮಾ ವಾ, ಅಗದೋ ಅಗದೋ ತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಅತ್ಥಿ ವಾ, ಹೋತು ಮಾ ವಾ, ಅಯಂ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಏವ ನಾಮ’।
Idha pana catūsu maggesu cattāriyeva nayasahassāni. Tesu paṭhamajjhānike paṭhamamagge aṭṭhaṅgāni bhājitāni; tathā dutiyādīsu. Tattha paṭhamamagge sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiṃ pajahatīti sammādiṭṭhi. Sammāsaṅkappādayopi micchāsaṅkappādīnaṃ pajahanaṭṭheneva veditabbā. Evaṃ sante ‘paṭhamamaggeneva dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ pahīnattā uparimaggattayena pahātabbā diṭṭhi nāma natthi. Tattha sammādiṭṭhīti nāmaṃ kathaṃ hotī’ti? ‘Yathā visaṃ atthi vā, hotu mā vā, agado agado tveva vuccati, evaṃ micchādiṭṭhi atthi vā, hotu mā vā, ayaṃ sammādiṭṭhi eva nāma’.
‘ಯದಿ ಏವಂ ನಾಮಮತ್ತಮೇವೇತಂ ಹೋತಿ, ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯೇ ಪನ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಕಿಚ್ಚಾಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಿ ನ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಸಕಿಚ್ಚಕಾ ಕಾತಬ್ಬಾ ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಿ ಪೂರೇತಬ್ಬಾನೀ’ತಿ। ಸಕಿಚ್ಚಕಾ ಚೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಯಥಾಲಾಭನಿಯಮೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬಾ। ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯವಜ್ಝೋ ಹಿ ಏಕೋ ಮಾನೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತಿ। ಸಾ ತಂ ಮಾನಂ ಪಜಹತೀತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಪಜಹತಿ। ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಪನ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗವಜ್ಝೋ ಮಾನೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಸಾ ತಂ ಮಾನಂ ಪಜಹತೀತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ತಸ್ಸೇವ ಸತ್ತಅಕುಸಲಚಿತ್ತಸಹಜಾತೋ ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಅತ್ಥಿ। ತೇಹೇವ ಚಿತ್ತೇಹಿ ವಾಚಙ್ಗಚೋಪನಂ ಅತ್ಥಿ, ಕಾಯಙ್ಗಚೋಪನಂ ಅತ್ಥಿ , ಪಚ್ಚಯಪರಿಭೋಗೋ ಅತ್ಥಿ, ಸಹಜಾತವಾಯಾಮೋ ಅತ್ಥಿ, ಅಸತಿಭಾವೋ ಅತ್ಥಿ, ಸಹಜಾತಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ಅತ್ಥಿ। ಏತೇ ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾದಯೋ ನಾಮ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾದಯೋ। ತೇಸಂ ಪಹಾನೇನ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾದಯೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇ ಅಟ್ಠಙ್ಗಾನಿ ಸಕಿಚ್ಚಕಾನಿ ಕತ್ವಾ ಆಗತಾನಿ। ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗವಜ್ಝೋ ಮಾನೋ ಅತ್ಥಿ। ಸೋ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತಿ। ತಸ್ಸೇವ ಸತ್ತಹಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ ಸಹಜಾತಾ ಸಙ್ಕಪ್ಪಾದಯೋ। ತೇಸಂ ಪಹಾನೇನ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ಸಕಿಚ್ಚಕತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವಜ್ಝೋ ಮಾನೋ ಅತ್ಥಿ। ಸೋ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತಿ। ಯಾನಿ ಪನಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ, ತೇಹಿ ಸಹಜಾತಾ ಸಙ್ಕಪ್ಪಾದಯೋ। ತೇಸಂ ಪಹಾನೇನ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ಸಕಿಚ್ಚಕತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
‘Yadi evaṃ nāmamattamevetaṃ hoti, uparimaggattaye pana sammādiṭṭhiyā kiccābhāvo āpajjati, maggaṅgāni na paripūrenti, tasmā sammādiṭṭhi sakiccakā kātabbā maggaṅgāni pūretabbānī’ti. Sakiccakā cettha sammādiṭṭhi yathālābhaniyamena dīpetabbā. Uparimaggattayavajjho hi eko māno atthi, so diṭṭhiṭṭhāne tiṭṭhati. Sā taṃ mānaṃ pajahatīti sammādiṭṭhi. Sotāpattimaggasmiñhi sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiṃ pajahati. Sotāpannassa pana sakadāgāmimaggavajjho māno atthi, so diṭṭhiṭṭhāne tiṭṭhati sā taṃ mānaṃ pajahatīti sammādiṭṭhi. Tasseva sattaakusalacittasahajāto saṅkappo atthi. Teheva cittehi vācaṅgacopanaṃ atthi, kāyaṅgacopanaṃ atthi , paccayaparibhogo atthi, sahajātavāyāmo atthi, asatibhāvo atthi, sahajātacittekaggatā atthi. Ete micchāsaṅkappādayo nāma sakadāgāmimagge sammāsaṅkappādayo. Tesaṃ pahānena sammāsaṅkappādayoti veditabbā. Evaṃ sakadāgāmimagge aṭṭhaṅgāni sakiccakāni katvā āgatāni. Sakadāgāmissa anāgāmimaggavajjho māno atthi. So diṭṭhiṭṭhāne tiṭṭhati. Tasseva sattahi cittehi sahajātā saṅkappādayo. Tesaṃ pahānena anāgāmimagge aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ sakiccakatā veditabbā. Anāgāmissa arahattamaggavajjho māno atthi. So diṭṭhiṭṭhāne tiṭṭhati. Yāni panassa pañca akusalacittāni, tehi sahajātā saṅkappādayo. Tesaṃ pahānena arahattamagge aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ sakiccakatā veditabbā.
ಇಮೇಸು ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಪಠಮಮಗ್ಗೇನ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ದಿಟ್ಠಾನಿ। ‘ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯಂ ದಿಟ್ಠಕಮೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ಅದಿಟ್ಠಕಂ ಪಸ್ಸತೀ’ತಿ ದಿಟ್ಠಕಮೇವ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಅಯಂ ಆಚರಿಯಾನಂ ಸಮಾನತ್ಥಕಥಾ। ವಿತಣ್ಡವಾದೀ ಪನಾಹ ‘ಅದಿಟ್ಠಂ ಪಸ್ಸತೀ’ತಿ। ಸೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘ಪಠಮಮಗ್ಗೇ ಕತಮಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾಜೇಸೀ’ತಿ? ಜಾನಮಾನೋ ‘ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯ’ನ್ತಿ ವಕ್ಖತಿ। ‘ಉಪರಿಮಗ್ಗೇಸು ಕತರ’ನ್ತಿ? ವುತ್ತೇಪಿ ‘ಅಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯ’ನ್ತಿ ವಕ್ಖತಿ। ಸೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘ಅದಿಟ್ಠಸಚ್ಚದಸ್ಸನೇ ಸತಿ ಉಪರಿಮಗ್ಗೇಸುಪಿ ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯಮೇವ ಭಾಜೇಹಿ। ಏವಂ ತೇ ಪಞ್ಹೋ ಸಮೇಸ್ಸತೀ’ತಿ। ‘ಕಿಲೇಸೇ ಪನ ಅಞ್ಞೇ ಅಞ್ಞೋ ಪಜಹತಿ; ಪಹೀನೇ ಏವ ಪಜಹತೀ’ತಿ? ‘ಅಞ್ಞೇ ಅಞ್ಞೋ ಪಜಹತೀ’ತಿ। ‘ಯದಿ ಅಞ್ಞೇ ಅಞ್ಞೋ, ಅಪ್ಪಹೀನೇ ಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹತಿ। ಸಚ್ಚಾನಿಪಿ ಅದಿಟ್ಠಾನೇವ ಪಸ್ಸತೀ’ತಿ ಏವಂವಾದೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ – ‘ಸಚ್ಚಾನಿ ನಾಮ ಕತೀ’ತಿ? ಜಾನನ್ತೋ ‘ಚತ್ತಾರೀ’ತಿ ವಕ್ಖತಿ। ಸೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘ತವ ವಾದೇ ಸೋಳಸ ಸಚ್ಚಾನಿ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತ್ವಂ ಬುದ್ಧೇಹಿಪಿ ಅದಿಟ್ಠಂ ಪಸ್ಸಸಿ। ಬಹುಸಚ್ಚಕೋ ನಾಮ ತ್ವಂ। ಏವಂ ಮಾ ಗಣ್ಹ। ಸಚ್ಚದಸ್ಸನಂ ನಾಮ ಅಪುಬ್ಬಂ ನತ್ಥಿ, ಕಿಲೇಸೇ ಪನ ಅಪ್ಪಹೀನೇ ಪಜಹತೀ’ತಿ।
Imesu catūsu maggesu paṭhamamaggena cattāri saccāni diṭṭhāni. ‘Uparimaggattayaṃ diṭṭhakameva passati, adiṭṭhakaṃ passatī’ti diṭṭhakameva passatīti ayaṃ ācariyānaṃ samānatthakathā. Vitaṇḍavādī panāha ‘adiṭṭhaṃ passatī’ti. So vattabbo – ‘paṭhamamagge katamaṃ indriyaṃ bhājesī’ti? Jānamāno ‘anaññātaññassāmītindriya’nti vakkhati. ‘Uparimaggesu katara’nti? Vuttepi ‘aññindriya’nti vakkhati. So vattabbo – ‘adiṭṭhasaccadassane sati uparimaggesupi anaññātaññassāmītindriyameva bhājehi. Evaṃ te pañho samessatī’ti. ‘Kilese pana aññe añño pajahati; pahīne eva pajahatī’ti? ‘Aññe añño pajahatī’ti. ‘Yadi aññe añño, appahīne kilese pajahati. Saccānipi adiṭṭhāneva passatī’ti evaṃvādī puggalo pucchitabbo – ‘saccāni nāma katī’ti? Jānanto ‘cattārī’ti vakkhati. So vattabbo – ‘tava vāde soḷasa saccāni āpajjanti. Tvaṃ buddhehipi adiṭṭhaṃ passasi. Bahusaccako nāma tvaṃ. Evaṃ mā gaṇha. Saccadassanaṃ nāma apubbaṃ natthi, kilese pana appahīne pajahatī’ti.
ತತ್ಥ ಸಚ್ಚದಸ್ಸನಸ್ಸ ಅಪುಬ್ಬಾಭಾವೇ ಪೇಳೋಪಮಂ ನಾಮ ಗಹಿತಂ – ಏಕಸ್ಸ ಕಿರ ಚತ್ತಾರೋ ರತನಪೇಳಾ ಸಾರಗಬ್ಭೇ ಠಪಿತಾ। ಸೋ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಪೇಳಾಸು ಉಪ್ಪನ್ನಕಿಚ್ಚೋ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ, ದೀಪಂ ಜಾಲೇತ್ವಾ, ದೀಪೇನ ವಿಹತೇ ಅನ್ಧಕಾರೇ, ಪೇಳಾಸು ಪಾಕಟಭಾವಂ ಗತಾಸು, ತಾಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ಗತೋ। ಪುನ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಅವತ್ಥರಿ। ದುತಿಯವಾರೇಪಿ ತತಿಯವಾರೇಪಿ ತಥೇವ ಅಕಾಸಿ। ಚತುತ್ಥವಾರೇ ದ್ವಾರೇ ವಿವಟೇ ಅನ್ಧಕಾರೇ ಪೇಳಾ ನ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತೀತಿ ವೀಮಂಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಸೂರಿಯೋ ಉಗ್ಗಞ್ಛಿ, ಸೂರಿಯೋಭಾಸೇನ ವಿಹತೇ ಅನ್ಧಕಾರೇ ಪೇಳಾಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
Tattha saccadassanassa apubbābhāve peḷopamaṃ nāma gahitaṃ – ekassa kira cattāro ratanapeḷā sāragabbhe ṭhapitā. So rattibhāge peḷāsu uppannakicco dvāraṃ vivaritvā, dīpaṃ jāletvā, dīpena vihate andhakāre, peḷāsu pākaṭabhāvaṃ gatāsu, tāsu kiccaṃ katvā dvāraṃ pidahitvā gato. Puna andhakāraṃ avatthari. Dutiyavārepi tatiyavārepi tatheva akāsi. Catutthavāre dvāre vivaṭe andhakāre peḷā na paññāyantīti vīmaṃsantasseva sūriyo uggañchi, sūriyobhāsena vihate andhakāre peḷāsu kiccaṃ katvā pakkāmi.
ತತ್ಥ ಚತ್ತಾರೋ ಪೇಳಾ ವಿಯ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ। ತಾಸು ಕಿಚ್ಚೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ದ್ವಾರವಿವರಣಕಾಲೋ ವಿಯ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಭಿನೀಹರಣಕಾಲೋ। ಅನ್ಧಕಾರಂ ವಿಯ ಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಛಾದಕತಮಂ। ದೀಪೋ ಭಾಸೋ ವಿಯ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೋಭಾಸೋ। ವಿಹತೇ ಅನ್ಧಕಾರೇ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಪೇಳಾನಂ ಪಾಕಟಭಾವೋ ವಿಯ ಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಸಚ್ಚಾನಂ ಪಾಕಟಭಾವೋ। ಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಪಾಕಟಾನಿ ಪನ ಮಗ್ಗಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಾಕಟಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ। ಪೇಳಾಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಗತಕಾಲೋ ವಿಯ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹಿತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧಕಾಲೋ। ಪುನ ಅನ್ಧಕಾರಾವತ್ಥರಣಂ ವಿಯ ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯವಜ್ಝಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಛಾದಕತಮಂ।
Tattha cattāro peḷā viya cattāri saccāni. Tāsu kicce uppanne dvāravivaraṇakālo viya sotāpattimaggassa vipassanābhinīharaṇakālo. Andhakāraṃ viya saccapaṭicchādakatamaṃ. Dīpo bhāso viya sotāpattimaggobhāso. Vihate andhakāre tassa purisassa peḷānaṃ pākaṭabhāvo viya maggañāṇassa saccānaṃ pākaṭabhāvo. Maggañāṇassa pākaṭāni pana maggasamaṅgissa puggalassa pākaṭāneva honti. Peḷāsu kiccaṃ katvā gatakālo viya sotāpattimaggassa attanā pahātabbakilese pajahitvā niruddhakālo. Puna andhakārāvattharaṇaṃ viya uparimaggattayavajjhasaccapaṭicchādakatamaṃ.
ದುತಿಯವಾರೇ ದ್ವಾರವಿವರಣಕಾಲೋ ವಿಯ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಭಿನೀಹರಣಕಾಲೋ। ದೀಪೋಭಾಸೋ ವಿಯ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೋಭಾಸೋ। ಪೇಳಾಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಗತಕಾಲೋ ವಿಯ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹಿತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧಕಾಲೋ। ಪುನ ಅನ್ಧಕಾರಾವತ್ಥರಣಂ ವಿಯ ಉಪರಿಮಗ್ಗದ್ವಯವಜ್ಝಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಛಾದಕತಮಂ।
Dutiyavāre dvāravivaraṇakālo viya sakadāgāmimaggassa vipassanābhinīharaṇakālo. Dīpobhāso viya sakadāgāmimaggobhāso. Peḷāsu kiccaṃ katvā gatakālo viya sakadāgāmimaggassa attanā pahātabbakilese pajahitvā niruddhakālo. Puna andhakārāvattharaṇaṃ viya uparimaggadvayavajjhasaccapaṭicchādakatamaṃ.
ತತಿಯವಾರೇ ದ್ವಾರವಿವರಣಕಾಲೋ ವಿಯ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಭಿನೀಹರಣಕಾಲೋ। ದೀಪೋಭಾಸೋ ವಿಯ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೋಭಾಸೋ। ಪೇಳಾಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಗತಕಾಲೋ ವಿಯ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹಿತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧಕಾಲೋ। ಪುನ ಅನ್ಧಕಾರಾವತ್ಥರಣಂ ವಿಯ ಉಪರಿಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವಜ್ಝಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಛಾದಕತಮಂ।
Tatiyavāre dvāravivaraṇakālo viya anāgāmimaggassa vipassanābhinīharaṇakālo. Dīpobhāso viya anāgāmimaggobhāso. Peḷāsu kiccaṃ katvā gatakālo viya anāgāmimaggassa attanā pahātabbakilese pajahitvā niruddhakālo. Puna andhakārāvattharaṇaṃ viya upariarahattamaggavajjhasaccapaṭicchādakatamaṃ.
ಚತುತ್ಥವಾರೇ ದ್ವಾರವಿವರಣಕಾಲೋ ವಿಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಭಿನೀಹರಣಕಾಲೋ। ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಂ ವಿಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗುಪ್ಪಾದೋ। ಅನ್ಧಕಾರವಿಧಮನಂ ವಿಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಛಾದಕತಮವಿನೋದನಂ । ವಿಹತೇ ಅನ್ಧಕಾರೇ ತಸ್ಸ ಪೇಳಾನಂ ಪಾಕಟಭಾವೋ ವಿಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಚತುನ್ನಂ ಸಚ್ಚಾನಂ ಪಾಕಟಭಾವೋ। ಞಾಣಸ್ಸ ಪಾಕಟಾನಿ ಪನ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಾಕಟಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ। ಪೇಳಾಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಗತಕಾಲೋ ವಿಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಖೇಪನಂ। ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಆಲೋಕಸ್ಸೇವ ಪವತ್ತಿಕಾಲೋ ವಿಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುನ ಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಛಾದಕತಮಾಭಾವೋ । ಇದಂ ತಾವ ಸಚ್ಚದಸ್ಸನಸ್ಸ ಅಪುಬ್ಬಾಭಾವೇ ಓಪಮ್ಮಂ।
Catutthavāre dvāravivaraṇakālo viya arahattamaggassa vipassanābhinīharaṇakālo. Sūriyuggamanaṃ viya arahattamagguppādo. Andhakāravidhamanaṃ viya arahattamaggassa saccapaṭicchādakatamavinodanaṃ . Vihate andhakāre tassa peḷānaṃ pākaṭabhāvo viya arahattamaggañāṇassa catunnaṃ saccānaṃ pākaṭabhāvo. Ñāṇassa pākaṭāni pana puggalassa pākaṭāneva honti. Peḷāsu kiccaṃ katvā gatakālo viya arahattamaggassa sabbakilesakhepanaṃ. Sūriyuggamanato paṭṭhāya ālokasseva pavattikālo viya arahattamaggassa uppannakālato paṭṭhāya puna saccapaṭicchādakatamābhāvo . Idaṃ tāva saccadassanassa apubbābhāve opammaṃ.
ದಿಟ್ಠಕಮೇವ ಹಿ ಪಸ್ಸತಿ। ‘ಕಿಲೇಸೇ ಪನ ಅಞ್ಞೇ ಅಞ್ಞೋ ಪಜಹತೀ’ತಿ ಏತ್ಥ ಖಾರೋಪಮಂ ನಾಮ ಗಹಿತಂ। ಏಕೋ ಪುರಿಸೋ ಕಿಲಿಟ್ಠಂ ವತ್ಥಂ ರಜಕಸ್ಸ ಅದಾಸಿ। ರಜಕೋ ಊಸಖಾರಂ ಛಾರಿಕಖಾರಂ ಗೋಮಯಖಾರನ್ತಿ ತಯೋ ಖಾರೇ ದತ್ವಾ ಖಾರೇಹಿ ಖಾದಿತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಉದಕೇ ವಿಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ಓಳಾರಿಕೋಳಾರಿಕಂ ಮಲಂ ಪವಾಹೇಸಿ। ತತೋ ನ ತಾವ ಪರಿಸುದ್ಧನ್ತಿ ದುತಿಯಮ್ಪಿ ತಥೇವ ಖಾರೇ ದತ್ವಾ, ಉದಕೇ ವಿಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ, ತತೋ ನಾತಿಸಣ್ಹತರಂ ಮಲಂ ಪವಾಹೇಸಿ। ತತೋ ನ ತಾವ ಪರಿಸುದ್ಧನ್ತಿ ತತಿಯಮ್ಪಿ ತೇ ಖಾರೇ ದತ್ವಾ ಉದಕೇ ವಿಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ತತೋ ಸಣ್ಹತರಂ ಮಲಂ ಪವಾಹೇಸಿ। ತತೋ ನ ತಾವ ಪರಿಸುದ್ಧನ್ತಿ ಚತುತ್ಥಮ್ಪಿ ತೇ ಖಾರೇ ದತ್ವಾ, ಉದಕೇ ವಿಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ಅಂಸುಅಬ್ಭನ್ತರಗತಮ್ಪಿ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಮಲಂ ಪವಾಹೇತ್ವಾ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ಗನ್ಧಕರಣ್ಡಕೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕಾಲೇ ಪರಿದಹತಿ।
Diṭṭhakameva hi passati. ‘Kilese pana aññe añño pajahatī’ti ettha khāropamaṃ nāma gahitaṃ. Eko puriso kiliṭṭhaṃ vatthaṃ rajakassa adāsi. Rajako ūsakhāraṃ chārikakhāraṃ gomayakhāranti tayo khāre datvā khārehi khāditabhāvaṃ ñatvā udake vikkhāletvā oḷārikoḷārikaṃ malaṃ pavāhesi. Tato na tāva parisuddhanti dutiyampi tatheva khāre datvā, udake vikkhāletvā, tato nātisaṇhataraṃ malaṃ pavāhesi. Tato na tāva parisuddhanti tatiyampi te khāre datvā udake vikkhāletvā tato saṇhataraṃ malaṃ pavāhesi. Tato na tāva parisuddhanti catutthampi te khāre datvā, udake vikkhāletvā aṃsuabbhantaragatampi nissesaṃ malaṃ pavāhetvā sāmikassa adāsi. So gandhakaraṇḍake pakkhipitvā icchiticchitakāle paridahati.
ತತ್ಥ ಕಿಲಿಟ್ಠವತ್ಥಂ ವಿಯ ಕಿಲೇಸಾನುಗತಂ ಚಿತ್ತಂ। ತಿವಿಧಖಾರದಾನಕಾಲೋ ವಿಯ ತೀಸು ಅನುಪಸ್ಸನಾಸು ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಪವತ್ತನಕಾಲೋ। ಉದಕೇ ವಿಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ಓಳಾರಿಕೋಳಾರಿಕಮಲಪ್ಪವಾಹನಂ ವಿಯ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಪಞ್ಚಕಿಲೇಸಖೇಪನಂ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಖಾರಾನಂ ಅನುಪ್ಪದಾನಂ ವಿಯ ‘ನ ತಾವ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಇದಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ತಾಸುಯೇವ ತೀಸು ಅನುಪಸ್ಸನಾಸು ಕಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತನಂ। ತತೋ ನಾತಿಸಣ್ಹತರಮಲಪ್ಪವಾಹನಂ ವಿಯ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಓಳಾರಿಕಸಂಯೋಜನದ್ವಯಖೇಪನಂ। ತತೋ ‘ನ ತಾವ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ವತ್ಥ’ನ್ತಿ ಪುನ ಖಾರತ್ತಯದಾನಂ ವಿಯ ‘ನ ತಾವ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಇದಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ತಾಸುಯೇವ ತೀಸು ಅನುಪಸ್ಸನಾಸು ಕಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತನಂ। ತತೋ ಸಣ್ಹತರಮಲಪ್ಪವಾಹನಂ ವಿಯ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಅಣುಸಹಗತಸಂಯೋಜನದ್ವಯಖೇಪನಂ। ‘ನ ತಾವ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ವತ್ಥ’ನ್ತಿ ಪುನ ಖಾರತ್ತಯದಾನಂ ವಿಯ ‘ನ ತಾವ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಇದಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ತಾಸುಯೇವ ತೀಸು ಅನುಪಸ್ಸನಾಸು ಕಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತನಂ। ತತೋ ವಿಕ್ಖಾಲನೇನ ಅಂಸುಅಬ್ಭನ್ತರಗತೇ ಮಲೇ ಪವಾಹೇತ್ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧಸ್ಸ ರಜತಪಟ್ಟಸದಿಸಸ್ಸ ಗನ್ಧಕರಣ್ಡಕೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ವತ್ಥಸ್ಸ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕ್ಖಣೇ ಪರಿದಹನಂ ವಿಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಖೇಪಿತತ್ತಾ ಪರಿಸುದ್ಧಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಚಿತ್ತಸ್ಸ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕ್ಖಣೇ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿವಿಹಾರೇನ ವೀತಿನಾಮನಂ। ಇದಂ ‘ಅಞ್ಞೇ ಅಞ್ಞೋ ಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹತೀ’ತಿ ಏತ್ಥ ಓಪಮ್ಮಂ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
Tattha kiliṭṭhavatthaṃ viya kilesānugataṃ cittaṃ. Tividhakhāradānakālo viya tīsu anupassanāsu kammassa pavattanakālo. Udake vikkhāletvā oḷārikoḷārikamalappavāhanaṃ viya sotāpattimaggena pañcakilesakhepanaṃ. Dutiyampi tesaṃ khārānaṃ anuppadānaṃ viya ‘na tāva parisuddhaṃ idaṃ citta’nti tāsuyeva tīsu anupassanāsu kammappavattanaṃ. Tato nātisaṇhataramalappavāhanaṃ viya sakadāgāmimaggena oḷārikasaṃyojanadvayakhepanaṃ. Tato ‘na tāva parisuddhaṃ vattha’nti puna khārattayadānaṃ viya ‘na tāva parisuddhaṃ idaṃ citta’nti tāsuyeva tīsu anupassanāsu kammappavattanaṃ. Tato saṇhataramalappavāhanaṃ viya anāgāmimaggena aṇusahagatasaṃyojanadvayakhepanaṃ. ‘Na tāva parisuddhaṃ vattha’nti puna khārattayadānaṃ viya ‘na tāva parisuddhaṃ idaṃ citta’nti tāsuyeva tīsu anupassanāsu kammappavattanaṃ. Tato vikkhālanena aṃsuabbhantaragate male pavāhetvā parisuddhassa rajatapaṭṭasadisassa gandhakaraṇḍake nikkhittassa vatthassa icchiticchitakkhaṇe paridahanaṃ viya arahattamaggena aṭṭhannaṃ kilesānaṃ khepitattā parisuddhassa khīṇāsavacittassa icchiticchitakkhaṇe phalasamāpattivihārena vītināmanaṃ. Idaṃ ‘aññe añño kilese pajahatī’ti ettha opammaṃ. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಆವುಸೋ, ವತ್ಥಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಮಲಗ್ಗಹಿತಂ, ತಮೇನಂ ಸಾಮಿಕಾ ರಜಕಸ್ಸ ಅನುಪದಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ। ತಮೇನಂ ರಜಕೋ ಊಸೇ ವಾ ಖಾರೇ ವಾ ಗೋಮಯೇ ವಾ ಸಮ್ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಅಚ್ಛೇ ಉದಕೇ ವಿಕ್ಖಾಲೇತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತಂ ಹೋತಿ ವತ್ಥಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಪರಿಯೋದಾತಂ, ಅಥ ಖ್ವಸ್ಸ ಹೋತಿಯೇವ ‘ಅಣುಸಹಗತೋ ಊಸಗನ್ಧೋ ವಾ ಖಾರಗನ್ಧೋ ವಾ ಗೋಮಯಗನ್ಧೋ ವಾ ಅಸಮೂಹತೋ’। ತಮೇನಂ ರಜಕೋ ಸಾಮಿಕಾನಂ ದೇತಿ। ತಮೇನಂ ಸಾಮಿಕಾ ಗನ್ಧಪರಿಭಾವಿತೇ ಕರಣ್ಡಕೇ ನಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ಯೋಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಅಣುಸಹಗತೋ ಊಸಗನ್ಧೋ ವಾ ಖಾರಗನ್ಧೋ ವಾ ಗೋಮಯಗನ್ಧೋ ವಾ ಅಸಮೂಹತೋ, ಸೋಪಿ ಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಪಞ್ಚೋರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಭವನ್ತಿ, ಅಥ ಖ್ವಸ್ಸ ಹೋತಿಯೇವ ಪಞ್ಚಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು ಅಣುಸಹಗತೋ ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ಮಾನೋ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ಛನ್ದೋ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ಅನುಸಯೋ ಅಸಮೂಹತೋ, ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಪಞ್ಚಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು ಉದಯಬ್ಬಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ – ‘ಇತಿ ರೂಪಂ, ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ, ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ; ಇತಿ ವೇದನಾ ಇತಿ ಸಞ್ಞಾ ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ, ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ’ತಿ। ತಸ್ಸಿಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು ಉದಯಬ್ಬಯಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ಯೋಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಪಞ್ಚಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು ಅಣುಸಹಗತೋ ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ಮಾನೋ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ಛನ್ದೋ, ‘ಅಸ್ಮೀ’ತಿ ಅನುಸಯೋ ಅಸಮೂಹತೋ, ಸೋಪಿ ಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೮೯)।
‘‘Seyyathāpi , āvuso, vatthaṃ saṃkiliṭṭhaṃ malaggahitaṃ, tamenaṃ sāmikā rajakassa anupadajjeyyuṃ. Tamenaṃ rajako ūse vā khāre vā gomaye vā sammadditvā acche udake vikkhāleti. Kiñcāpi taṃ hoti vatthaṃ parisuddhaṃ pariyodātaṃ, atha khvassa hotiyeva ‘aṇusahagato ūsagandho vā khāragandho vā gomayagandho vā asamūhato’. Tamenaṃ rajako sāmikānaṃ deti. Tamenaṃ sāmikā gandhaparibhāvite karaṇḍake nikkhipanti. Yopissa hoti aṇusahagato ūsagandho vā khāragandho vā gomayagandho vā asamūhato, sopi samugghātaṃ gacchati. Evameva kho, āvuso, kiñcāpi ariyasāvakassa pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni pahīnāni bhavanti, atha khvassa hotiyeva pañcasu upādānakkhandhesu aṇusahagato ‘asmī’ti māno, ‘asmī’ti chando, ‘asmī’ti anusayo asamūhato, so aparena samayena pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati – ‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā iti saññā iti saṅkhārā iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti. Tassimesu pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato yopissa hoti pañcasu upādānakkhandhesu aṇusahagato ‘asmī’ti māno, ‘asmī’ti chando, ‘asmī’ti anusayo asamūhato, sopi samugghātaṃ gacchatī’’ti (saṃ. ni. 3.89).
ತತ್ಥ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಪಞ್ಚ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ ಪಹೀಯನ್ತಿ ಸದ್ಧಿಂ ಚಿತ್ತಙ್ಗವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಪಾಪಧಮ್ಮೇಹಿ। ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ದ್ವೇ ದೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಚಿತ್ತಾನಿ ತನುಕಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಸದ್ಧಿಂ ಚಿತ್ತಙ್ಗವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಪಾಪಧಮ್ಮೇಹಿ। ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ತಾನಿಯೇವ ಪಹೀಯನ್ತಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇಹಿ। ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಪಞ್ಚ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ ಪಹೀಯನ್ತಿ ಸದ್ಧಿಂ ಚಿತ್ತಙ್ಗವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಪಾಪಧಮ್ಮೇಹಿ। ಇಮೇಸಂ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಂ ಪಹೀನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಚಿತ್ತಙ್ಗವಸೇನ ಪುನ ಪಚ್ಛತೋಪವತ್ತನಕಕಿಲೇಸೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ।
Tattha sotāpattimaggena pañca akusalacittāni pahīyanti saddhiṃ cittaṅgavasena uppajjanakapāpadhammehi. Sakadāgāmimaggena dve domanassasahagatacittāni tanukāni bhavanti saddhiṃ cittaṅgavasena uppajjanakapāpadhammehi. Anāgāmimaggena tāniyeva pahīyanti saddhiṃ sampayuttadhammehi. Arahattamaggena pañca akusalacittāni pahīyanti saddhiṃ cittaṅgavasena uppajjanakapāpadhammehi. Imesaṃ dvādasannaṃ akusalacittānaṃ pahīnakālato paṭṭhāya khīṇāsavassa cittaṅgavasena puna pacchatopavattanakakileso nāma na hoti.
ತತ್ರಿದಂ ಓಪಮ್ಮಂ – ಏಕೋ ಕಿರ ಮಹಾರಾಜಾ ಪಚ್ಚನ್ತೇ ಆರಕ್ಖಂ ದತ್ವಾ ಮಹಾನಗರೇ ಇಸ್ಸರಿಯಂ ಅನುಭವನ್ತೋ ವಸತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಪಚ್ಚನ್ತೋ ಕುಪ್ಪಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದ್ವಾದಸ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕಾ ಅನೇಕೇಹಿ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ರಟ್ಠಂ ವಿಲುಮ್ಪನ್ತಿ। ಪಚ್ಚನ್ತವಾಸಿನೋ ಮಹಾಮತ್ತಾ ‘ಪಚ್ಚನ್ತೋ ಕುಪಿತೋ’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಪಹಿಣಿಂಸು। ರಾಜಾ ‘ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಗಣ್ಹಥ, ಅಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಾಸನಂ ಪಹಿಣಿ । ತೇ ಪಠಮಸಮ್ಪಹಾರೇನೇವ ಅನೇಕೇಹಿ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಞ್ಚ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕೇ ಘಾತಯಿಂಸು। ಸೇಸಾ ಸತ್ತ ಜನಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪರಿವಾರೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬತಂ ಪವಿಸಿಂಸು। ಅಮಚ್ಚಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ರಞ್ಞೋ ಪೇಸಯಿಂಸು।
Tatridaṃ opammaṃ – eko kira mahārājā paccante ārakkhaṃ datvā mahānagare issariyaṃ anubhavanto vasati. Athassa paccanto kuppi. Tasmiṃ samaye dvādasa corajeṭṭhakā anekehi purisasahassehi saddhiṃ raṭṭhaṃ vilumpanti. Paccantavāsino mahāmattā ‘paccanto kupito’ti rañño pahiṇiṃsu. Rājā ‘vissaṭṭhā gaṇhatha, ahaṃ tumhākaṃ kattabbaṃ karissāmī’ti sāsanaṃ pahiṇi . Te paṭhamasampahāreneva anekehi purisasahassehi saddhiṃ pañca corajeṭṭhake ghātayiṃsu. Sesā satta janā attano attano parivāre gahetvā pabbataṃ pavisiṃsu. Amaccā taṃ pavattiṃ rañño pesayiṃsu.
ರಾಜಾ ‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಕತ್ತಬ್ಬಯುತ್ತಂ ಅಹಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಿ, ತೇಪಿ ಗಣ್ಹಥಾ’ತಿ ಧನಂ ಪಹಿಣಿ। ತೇ ದುತಿಯಸಮ್ಪಹಾರೇನ ದ್ವೇ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕೇ ಪಹರಿಂಸು, ಪರಿವಾರೇಪಿ ತೇಸಂ ದುಬ್ಬಲೇ ಅಕಂಸು। ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬತಂ ಪವಿಸಿಂಸು। ತಮ್ಪಿ ಪವತ್ತಿಂ ಅಮಚ್ಚಾ ರಞ್ಞೋ ಪೇಸಯಿಂಸು।
Rājā ‘tumhākaṃ kattabbayuttaṃ ahaṃ jānissāmi, tepi gaṇhathā’ti dhanaṃ pahiṇi. Te dutiyasampahārena dve corajeṭṭhake pahariṃsu, parivārepi tesaṃ dubbale akaṃsu. Te sabbepi palāyitvā pabbataṃ pavisiṃsu. Tampi pavattiṃ amaccā rañño pesayiṃsu.
ಪುನ ರಾಜಾ ‘ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಗಣ್ಹನ್ತೂ’ತಿ ಧನಂ ಪಹಿಣಿ। ತೇ ತತಿಯಸಮ್ಪಹಾರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಹಾಯಪುರಿಸೇಹಿ ದ್ವೇ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕೇ ಘಾತಯಿತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ರಞ್ಞೋ ಪೇಸಯಿಂಸು।
Puna rājā ‘vissaṭṭhā gaṇhantū’ti dhanaṃ pahiṇi. Te tatiyasampahārena saddhiṃ sahāyapurisehi dve corajeṭṭhake ghātayitvā taṃ pavattiṃ rañño pesayiṃsu.
ಪುನ ರಾಜಾ ‘ಅವಸೇಸೇ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಗಣ್ಹನ್ತೂ’ತಿ ಧನಂ ಪಹಿಣಿ। ತೇ ಚತುತ್ಥಸಮ್ಪಹಾರೇನ ಸಪರಿವಾರೇ ಪಞ್ಚ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕೇ ಘಾತಯಿಂಸು। ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕಾನಂ ಘಾತಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಕೋಚಿ ಚೋರೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಖೇಮಾ ಜನಪದಾ ಉರೇ ಪುತ್ತೇ ನಚ್ಚೇನ್ತಾ ಮಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತಿ। ರಾಜಾ ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮೇಹಿ ಯೋಧೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ವರಪಾಸಾದಗತೋ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಿ।
Puna rājā ‘avasese vissaṭṭhā gaṇhantū’ti dhanaṃ pahiṇi. Te catutthasampahārena saparivāre pañca corajeṭṭhake ghātayiṃsu. Dvādasannaṃ corajeṭṭhakānaṃ ghātitakālato paṭṭhāya koci coro nāma natthi. Khemā janapadā ure putte naccentā maññe viharanti. Rājā vijitasaṅgāmehi yodhehi parivuto varapāsādagato mahāsampattiṃ anubhavi.
ತತ್ಥ ಮಹನ್ತೋ ರಾಜಾ ವಿಯ ಧಮ್ಮರಾಜಾ। ಪಚ್ಚನ್ತವಾಸಿನೋ ಅಮಚ್ಚಾ ವಿಯ ಯೋಗಾವಚರಾ ಕುಲಪುತ್ತಾ। ದ್ವಾದಸ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕಾ ವಿಯ ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ। ತೇಸಂ ಸಹಾಯಾ ಅನೇಕಸಹಸ್ಸಪುರಿಸಾ ವಿಯ ಚಿತ್ತಙ್ಗವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಪಾಪಧಮ್ಮಾ। ರಞ್ಞೋ ಪಚ್ಚನ್ತೋ ಕುಪಿತೋತಿ ಪಹಿತಕಾಲೋ ವಿಯ ಆರಮ್ಮಣೇ ಕಿಲೇಸೇಸು ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ‘ಭನ್ತೇ, ಕಿಲೇಸೋ ಮೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’ತಿ ಸತ್ಥು ಆರೋಚನಕಾಲೋ। ‘ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಗಣ್ಹನ್ತೂ’ತಿ ಧನದಾನಂ ವಿಯ ‘ಕಿಲೇಸೇ ನಿಗ್ಗಣ್ಹ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಧಮ್ಮರಞ್ಞೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾಚಿಕ್ಖನಂ। ಸಪರಿವಾರಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕಾನಂ ಘಾತಿತಕಾಲೋ ವಿಯ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಂ ಪಹಾನಂ।
Tattha mahanto rājā viya dhammarājā. Paccantavāsino amaccā viya yogāvacarā kulaputtā. Dvādasa corajeṭṭhakā viya dvādasa akusalacittāni. Tesaṃ sahāyā anekasahassapurisā viya cittaṅgavasena uppajjanakapāpadhammā. Rañño paccanto kupitoti pahitakālo viya ārammaṇe kilesesu uppannesu ‘bhante, kileso me uppanno’ti satthu ārocanakālo. ‘Vissaṭṭhā gaṇhantū’ti dhanadānaṃ viya ‘kilese niggaṇha bhikkhū’ti dhammarañño kammaṭṭhānācikkhanaṃ. Saparivārānaṃ pañcannaṃ corajeṭṭhakānaṃ ghātitakālo viya sotāpattimaggena sampayuttānaṃ pañcannaṃ akusalacittānaṃ pahānaṃ.
ಪುನ ರಞ್ಞೋ ಪವತ್ತಿಪೇಸನಂ ವಿಯ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲದ್ಧಗುಣಾರೋಚನಂ। ‘ಸೇಸಕೇ ಚ ಗಣ್ಹನ್ತೂ’ತಿ ಪುನ ಧನದಾನಂ ವಿಯ ಭಗವತೋ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಚಿಕ್ಖನಂ। ದುತಿಯಸಮ್ಪಹಾರೇನ ಸಪರಿವಾರಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕಾನಂ ದುಬ್ಬಲೀಕರಣಂ ವಿಯ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ದೋಮನಸ್ಸಚಿತ್ತಾನಂ ತನುಭಾವಕರಣಂ।
Puna rañño pavattipesanaṃ viya sammāsambuddhassa paṭiladdhaguṇārocanaṃ. ‘Sesake ca gaṇhantū’ti puna dhanadānaṃ viya bhagavato sakadāgāmimaggassa vipassanācikkhanaṃ. Dutiyasampahārena saparivārānaṃ dvinnaṃ corajeṭṭhakānaṃ dubbalīkaraṇaṃ viya sakadāgāmimaggena sasampayuttānaṃ dvinnaṃ domanassacittānaṃ tanubhāvakaraṇaṃ.
ಪುನ ರಞ್ಞೋ ಪವತ್ತಿಪೇಸನಂ ವಿಯ ಸತ್ಥು ಪಟಿಲದ್ಧಗುಣಾರೋಚನಂ। ‘ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಗಣ್ಹನ್ತೂ’ತಿ ಪುನ ಧನದಾನಂ ವಿಯ ಭಗವತೋ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಚಿಕ್ಖನಂ। ತತಿಯಸಮ್ಪಹಾರೇನ ಸಪರಿವಾರಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕಾನಂ ಘಾತನಂ ವಿಯ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ದೋಮನಸ್ಸಚಿತ್ತಾನಂ ಪಹಾನಂ।
Puna rañño pavattipesanaṃ viya satthu paṭiladdhaguṇārocanaṃ. ‘Vissaṭṭhā gaṇhantū’ti puna dhanadānaṃ viya bhagavato anāgāmimaggassa vipassanācikkhanaṃ. Tatiyasampahārena saparivārānaṃ dvinnaṃ corajeṭṭhakānaṃ ghātanaṃ viya anāgāmimaggena sasampayuttānaṃ dvinnaṃ domanassacittānaṃ pahānaṃ.
ಪುನ ರಞ್ಞೋ ಪವತ್ತಿಪೇಸನಂ ವಿಯ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಟಿಲದ್ಧಗುಣಾರೋಚನಂ। ‘ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಗಣ್ಹನ್ತೂ’ತಿ ಪುನ ಧನದಾನಂ ವಿಯ ಭಗವತೋ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಚಿಕ್ಖನಂ। ಚತುತ್ಥಸಮ್ಪಹಾರೇನ ಸಪರಿವಾರಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಚೋರಜೇಟ್ಠಕಾನಂ ಘಾತಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಜನಪದಸ್ಸ ಖೇಮಕಾಲೋ ವಿಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಅಕುಸಲಚಿತ್ತೇಸು ಪಹೀನೇಸು ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಂ ಪಹೀನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುನ ಚಿತ್ತಙ್ಗವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸ್ಸ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಭಾವೋ। ರಞ್ಞೋ ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮಸ್ಸ ಅಮಚ್ಚಗಣಪರಿವುತಸ್ಸ ವರಪಾಸಾದೇ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿಅನುಭವನಂ ವಿಯ ಖೀಣಾಸವಪರಿವುತಸ್ಸ ಧಮ್ಮರಞ್ಞೋ ಸುಞ್ಞತಅನಿಮಿತ್ತಅಪ್ಪಣಿಹಿತಭೇದೇಸು ಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖೇಸು ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖಾನುಭವನಂ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
Puna rañño pavattipesanaṃ viya tathāgatassa paṭiladdhaguṇārocanaṃ. ‘Vissaṭṭhā gaṇhantū’ti puna dhanadānaṃ viya bhagavato arahattamaggassa vipassanācikkhanaṃ. Catutthasampahārena saparivārānaṃ pañcannaṃ corajeṭṭhakānaṃ ghātitakālato paṭṭhāya janapadassa khemakālo viya arahattamaggena sasampayuttesu pañcasu akusalacittesu pahīnesu dvādasannaṃ akusalacittānaṃ pahīnakālato paṭṭhāya puna cittaṅgavasena uppajjanakassa akusaladhammassa abhāvo. Rañño vijitasaṅgāmassa amaccagaṇaparivutassa varapāsāde mahāsampattianubhavanaṃ viya khīṇāsavaparivutassa dhammarañño suññataanimittaappaṇihitabhedesu samāpattisukhesu icchiticchitaphalasamāpattisukhānubhavanaṃ veditabbanti.
ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿಪದಸ್ಸ ವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kusalā dhammātipadassa vaṇṇanā niṭṭhitā.
