| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
7. චතුමහාරාජසුත්‌තවණ්‌ණනා
7. Catumahārājasuttavaṇṇanā
37. සත්‌තමෙ අමච්‌චා පාරිසජ්‌ජාති පරිචාරිකදෙවතා. ඉමං ලොකං අනුවිචරන්‌තීති අට්‌ඨමීදිවසෙ කිර සක්‌කො දෙවරාජා චත්‌තාරො මහාරාජානො ආණාපෙති – ‘‘තාතා, අජ්‌ජ අට්‌ඨමීදිවසෙ මනුස්‌සලොකං අනුවිචරිත්‌වා පුඤ්‌ඤානි කරොන්‌තානං නාමගොත්‌තං උග්‌ගණ්‌හිත්‌වා ආගච්‌ඡථා’’ති. තෙ ගන්‌ත්‌වා අත්‌තනො පරිචාරකෙ පෙසෙන්‌ති – ‘‘ගච්‌ඡථ, තාතා, මනුස්‌සලොකං විචරිත්‌වා පුඤ්‌ඤකාරකානං නාමගොත්‌තානි සුවණ්‌ණපට්‌ටෙ ලිඛිත්‌වා ආනෙථා’’ති. තෙ තථා කරොන්‌ති. තෙන වුත්‌තං – ‘‘ඉමං ලොකං අනුවිචරන්‌තී’’ති. කච්‌චි බහූතිආදි තෙසං උපපරික්‌ඛාකාරදස්‌සනත්‌ථං වුත්‌තං. එවං උපපරික්‌ඛන්‌තා හි තෙ අනුවිචරන්‌ති. තත්‌ථ උපොසථං උපවසන්‌තීති මාසස්‌ස අට්‌ඨවාරෙ උපොසථඞ්‌ගානි අධිට්‌ඨහන්‌ති. පටිජාගරොන්‌තීති පටිජාගරඋපොසථකම්‌මං නාම කරොන්‌ති. තං කරොන්‌තා එකස්‌මිං අද්‌ධමාසෙ චතුන්‌නං උපොසථදිවසානං පච්‌චුග්‌ගමනානුග්‌ගමනවසෙන කරොන්‌ති. පඤ්‌චමීඋපොසථං පච්‌චුග්‌ගච්‌ඡන්‌තා චතුත්‌ථියං උපොසථිකා හොන්‌ති, අනුගච්‌ඡන්‌තා ඡට්‌ඨියං. අට්‌ඨමීඋපොසථං පච්‌චුග්‌ගච්‌ඡන්‌තා සත්‌තමියං, අනුගච්‌ඡන්‌තා නවමියං. චාතුද්‌දසිං පච්‌චුග්‌ගච්‌ඡන්‌තා තෙරසියං, පන්‌නරසීඋපොසථං අනුගච්‌ඡන්‌තා පාටිපදෙ උපොසථිකා හොන්‌ති. පුඤ්‌ඤානි කරොන්‌තීති සරණගමනනිච්‌චසීලපුප්‌ඵපූජාධම්‌මස්‌සවනපදීපසහස්‌සආරොපනවිහාරකරණාදීනි නානප්‌පකාරානි පුඤ්‌ඤානි කරොන්‌ති. තෙ එවං අනුවිචරිත්‌වා පුඤ්‌ඤකම්‌මකාරකානං නාමගොත්‌තානි සොවණ්‌ණමයෙ පට්‌ටෙ ලිඛිත්‌වා ආහරිත්‌වා චතුන්‌නං මහාරාජානං දෙන්‌ති. පුත්‌තා ඉමං ලොකං අනුවිචරන්‌තීති චතූහි මහාරාජෙහි පුරිමනයෙනෙව පහිතත්‌තා අනුවිචරන්‌ති. තදහූති තංදිවසං. උපොසථෙති උපොසථදිවසෙ.
37. Sattame amaccā pārisajjāti paricārikadevatā. Imaṃ lokaṃ anuvicarantīti aṭṭhamīdivase kira sakko devarājā cattāro mahārājāno āṇāpeti – ‘‘tātā, ajja aṭṭhamīdivase manussalokaṃ anuvicaritvā puññāni karontānaṃ nāmagottaṃ uggaṇhitvā āgacchathā’’ti. Te gantvā attano paricārake pesenti – ‘‘gacchatha, tātā, manussalokaṃ vicaritvā puññakārakānaṃ nāmagottāni suvaṇṇapaṭṭe likhitvā ānethā’’ti. Te tathā karonti. Tena vuttaṃ – ‘‘imaṃ lokaṃ anuvicarantī’’ti. Kaccibahūtiādi tesaṃ upaparikkhākāradassanatthaṃ vuttaṃ. Evaṃ upaparikkhantā hi te anuvicaranti. Tattha uposathaṃ upavasantīti māsassa aṭṭhavāre uposathaṅgāni adhiṭṭhahanti. Paṭijāgarontīti paṭijāgarauposathakammaṃ nāma karonti. Taṃ karontā ekasmiṃ addhamāse catunnaṃ uposathadivasānaṃ paccuggamanānuggamanavasena karonti. Pañcamīuposathaṃ paccuggacchantā catutthiyaṃ uposathikā honti, anugacchantā chaṭṭhiyaṃ. Aṭṭhamīuposathaṃ paccuggacchantā sattamiyaṃ, anugacchantā navamiyaṃ. Cātuddasiṃ paccuggacchantā terasiyaṃ, pannarasīuposathaṃ anugacchantā pāṭipade uposathikā honti. Puññāni karontīti saraṇagamananiccasīlapupphapūjādhammassavanapadīpasahassaāropanavihārakaraṇādīni nānappakārāni puññāni karonti. Te evaṃ anuvicaritvā puññakammakārakānaṃ nāmagottāni sovaṇṇamaye paṭṭe likhitvā āharitvā catunnaṃ mahārājānaṃ denti. Puttā imaṃ lokaṃ anuvicarantīti catūhi mahārājehi purimanayeneva pahitattā anuvicaranti. Tadahūti taṃdivasaṃ. Uposatheti uposathadivase.
සචෙ, භික්‌ඛවෙ, අප්‌පකා හොන්‌තීති චතුන්‌නං මහාරාජානං අමච්‌චා පාරිසජ්‌ජා තා තා ගාමනිගමරාජධානියො උපසඞ්‌කමන්‌ති, තතො තං උපනිස්‌සාය අධිවත්‌ථා දෙවතා ‘‘මහාරාජානං අමච්‌චා ආගතා’’ති පණ්‌ණාකාරං ගහෙත්‌වා තෙසං සන්‌තිකං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙ පණ්‌ණාකාරං ගහෙත්‌වා ‘‘කච්‌චි නු ඛො මාරිසා බහූ මනුස්‌සා මත්‌තෙය්‍යා’’ති වුත්‌තනයෙන මනුස්‌සානං පුඤ්‌ඤපටිපත්‌තිං පුච්‌ඡිත්‌වා ‘‘ආම, මාරිස, ඉමස්‌මිං ගාමෙ අසුකො ච අසුකො ච පුඤ්‌ඤානි කරොන්‌තී’’ති වුත්‌තෙ තෙසං නාමගොත්‌තං ලිඛිත්‌වා අඤ්‌ඤත්‌ථ ගච්‌ඡන්‌ති. අථ චාතුද්‌දසියං චතුන්‌නං මහාරාජානං පුත්‌තාපි තමෙව සුවණ්‌ණපට්‌ටං ගහෙත්‌වා තෙනෙව නයෙන අනුවිචරන්‌තා නාමගොත්‌තානි ලිඛන්‌ති. තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ චත්‌තාරොපි මහාරාජානො තෙනෙව නයෙන තස්‌මිංයෙව සුවණ්‌ණපට්‌ටෙ නාමගොත්‌තානි ලිඛන්‌ති. තෙ සුවණ්‌ණපට්‌ටපරිමාණෙනෙව – ‘‘ඉමස්‌මිං කාලෙ මනුස්‌සා අප්‌පකා, ඉමස්‌මිං කාලෙ බහුකා’’ති ජානන්‌ති. තං සන්‌ධාය ‘‘සචෙ, භික්‌ඛවෙ, අප්‌පකා හොන්‌ති මනුස්‌සා’’තිආදි වුත්‌තං. දෙවානං තාවතිංසානන්‌ති පඨමං අභිනිබ්‌බත්‌තෙ තෙත්‌තිංස දෙවපුත්‌තෙ උපාදාය එවංලද්‌ධනාමානං. තෙසං පන උප්‌පත්‌තිකථා දීඝනිකායෙ සක්‌කපඤ්‌හසුත්‌තවණ්‌ණනාය විත්‌ථාරිතා. තෙනාති තෙන ආරොචනෙන, තෙන වා පුඤ්‌ඤකාරකානං අප්‌පකභාවෙන. දිබ්‌බා වත, භො, කායා පරිහායිස්‌සන්‌තීති නවනවානං දෙවපුත්‌තානං අපාතුභාවෙන දෙවකායා පරිහායිස්‌සන්‌ති, රමණීයං දසයොජනසහස්‌සං දෙවනගරං සුඤ්‌ඤං භවිස්‌සති. පරිපූරිස්‌සන්‌ති අසුරකායාති චත්‌තාරො අපායා පරිපූරිස්‌සන්‌ති. ඉමිනා ‘‘මයං පරිපුණ්‌ණෙ දෙවනගරෙ දෙවසඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ නක්‌ඛත්‌තං කීළිතුං න ලභිස්‌සාමා’’ති අනත්‌තමනා හොන්‌ති. සුක්‌කපක්‌ඛෙපි ඉමිනාව උපායෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.
Sace, bhikkhave, appakā hontīti catunnaṃ mahārājānaṃ amaccā pārisajjā tā tā gāmanigamarājadhāniyo upasaṅkamanti, tato taṃ upanissāya adhivatthā devatā ‘‘mahārājānaṃ amaccā āgatā’’ti paṇṇākāraṃ gahetvā tesaṃ santikaṃ gacchanti. Te paṇṇākāraṃ gahetvā ‘‘kacci nu kho mārisā bahū manussā matteyyā’’ti vuttanayena manussānaṃ puññapaṭipattiṃ pucchitvā ‘‘āma, mārisa, imasmiṃ gāme asuko ca asuko ca puññāni karontī’’ti vutte tesaṃ nāmagottaṃ likhitvā aññattha gacchanti. Atha cātuddasiyaṃ catunnaṃ mahārājānaṃ puttāpi tameva suvaṇṇapaṭṭaṃ gahetvā teneva nayena anuvicarantā nāmagottāni likhanti. Tadahuposathe pannarase cattāropi mahārājāno teneva nayena tasmiṃyeva suvaṇṇapaṭṭe nāmagottāni likhanti. Te suvaṇṇapaṭṭaparimāṇeneva – ‘‘imasmiṃ kāle manussā appakā, imasmiṃ kāle bahukā’’ti jānanti. Taṃ sandhāya ‘‘sace, bhikkhave, appakā honti manussā’’tiādi vuttaṃ. Devānaṃ tāvatiṃsānanti paṭhamaṃ abhinibbatte tettiṃsa devaputte upādāya evaṃladdhanāmānaṃ. Tesaṃ pana uppattikathā dīghanikāye sakkapañhasuttavaṇṇanāya vitthāritā. Tenāti tena ārocanena, tena vā puññakārakānaṃ appakabhāvena. Dibbā vata, bho, kāyā parihāyissantīti navanavānaṃ devaputtānaṃ apātubhāvena devakāyā parihāyissanti, ramaṇīyaṃ dasayojanasahassaṃ devanagaraṃ suññaṃ bhavissati. Paripūrissanti asurakāyāti cattāro apāyā paripūrissanti. Iminā ‘‘mayaṃ paripuṇṇe devanagare devasaṅghamajjhe nakkhattaṃ kīḷituṃ na labhissāmā’’ti anattamanā honti. Sukkapakkhepi imināva upāyena attho veditabbo.
භූතපුබ්‌බං, භික්‌ඛවෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දොති අත්‌තනො සක්‌කදෙවරාජකාලං සන්‌ධාය කථෙති. එකස්‌ස වා සක්‌කස්‌ස අජ්‌ඣාසයං ගහෙත්‌වා කථෙතීති වුත්‌තං. අනුනයමානොති අනුබොධයමානො. තායං වෙලායන්‌ති තස්‌මිං කාලෙ.
Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, sakko devānamindoti attano sakkadevarājakālaṃ sandhāya katheti. Ekassa vā sakkassa ajjhāsayaṃ gahetvā kathetīti vuttaṃ. Anunayamānoti anubodhayamāno. Tāyaṃ velāyanti tasmiṃ kāle.
පාටිහාරියපක්‌ඛඤ්‌චාති එත්‌ථ පාටිහාරියපක්‌ඛො නාම අන්‌තොවස්‌සෙ තෙමාසං නිබද්‌ධුපොසථො, තං අසක්‌කොන්‌තස්‌ස ද්‌වින්‌නං පවාරණානං අන්‌තරෙ එකමාසං නිබද්‌ධුපොසථො, තම්‌පි අසක්‌කොන්‌තස්‌ස පඨමපවාරණතො පට්‌ඨාය එකො අද්‌ධමාසො පාටිහාරියපක්‌ඛොයෙව නාම. අට්‌ඨඞ්‌ගසුසමාගතන්‌ති අට්‌ඨහි ගුණඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතං. යොපිස්‌ස මාදිසො නරොති යොපි සත්‌තො මාදිසො භවෙය්‍ය. සක්‌කොපි කිර වුත්‌තප්‌පකාරස්‌ස උපොසථකම්‌මස්‌ස ගුණං ජානිත්‌වා ද්‌වෙ දෙවලොකසම්‌පත්‌තියො පහාය මාසස්‌ස අට්‌ඨ වාරෙ උපොසථං උපවසති. තස්‌මා එවමාහ. අපරො නයො – යොපිස්‌ස මාදිසො නරොති යොපි සත්‌තො මාදිසො අස්‌ස, මයා පත්‌තං සම්‌පත්‌තිං පාපුණිතුං ඉච්‌ඡෙය්‍යාති අත්‌ථො. සක්‌කා හි එවරූපෙන උපොසථකම්‌මෙන සක්‌කසම්‌පත්‌තිං පාපුණිතුන්‌ති අයමෙත්‌ථ අධිප්‌පායො.
Pāṭihāriyapakkhañcāti ettha pāṭihāriyapakkho nāma antovasse temāsaṃ nibaddhuposatho, taṃ asakkontassa dvinnaṃ pavāraṇānaṃ antare ekamāsaṃ nibaddhuposatho, tampi asakkontassa paṭhamapavāraṇato paṭṭhāya eko addhamāso pāṭihāriyapakkhoyeva nāma. Aṭṭhaṅgasusamāgatanti aṭṭhahi guṇaṅgehi samannāgataṃ. Yopissamādiso naroti yopi satto mādiso bhaveyya. Sakkopi kira vuttappakārassa uposathakammassa guṇaṃ jānitvā dve devalokasampattiyo pahāya māsassa aṭṭha vāre uposathaṃ upavasati. Tasmā evamāha. Aparo nayo – yopissa mādiso naroti yopi satto mādiso assa, mayā pattaṃ sampattiṃ pāpuṇituṃ iccheyyāti attho. Sakkā hi evarūpena uposathakammena sakkasampattiṃ pāpuṇitunti ayamettha adhippāyo.
වුසිතවාති වුත්‌ථවාසො. කතකරණීයොති චතූහි මග්‌ගෙහි කත්‌තබ්‌බකිච්‌චං කත්‌වා ඨිතො. ඔහිතභාරොති ඛන්‌ධභාරකිලෙසභාරඅභිසඞ්‌ඛාරභාරෙ ඔතාරෙත්‌වා ඨිතො. අනුප්‌පත්‌තසදත්‌ථොති සදත්‌ථො වුච්‌චති අරහත්‌තං, තං අනුප්‌පත්‌තො. පරික්‌ඛීණභවසංයොජනොති යෙන සංයොජනෙන බද්‌ධො භවෙසු ආකඩ්‌ඪීයති, තස්‌ස ඛීණත්‌තා පරික්‌ඛීණභවසංයොජනො. සම්‌මදඤ්‌ඤා විමුත්‌තොති හෙතුනා නයෙන කාරණෙන ජානිත්‌වා විමුත්‌තො. කල්‌ලං වචනායාති යුත්‌තං වත්‌තුං.
Vusitavāti vutthavāso. Katakaraṇīyoti catūhi maggehi kattabbakiccaṃ katvā ṭhito. Ohitabhāroti khandhabhārakilesabhāraabhisaṅkhārabhāre otāretvā ṭhito. Anuppattasadatthoti sadattho vuccati arahattaṃ, taṃ anuppatto. Parikkhīṇabhavasaṃyojanoti yena saṃyojanena baddho bhavesu ākaḍḍhīyati, tassa khīṇattā parikkhīṇabhavasaṃyojano. Sammadaññā vimuttoti hetunā nayena kāraṇena jānitvā vimutto. Kallaṃ vacanāyāti yuttaṃ vattuṃ.
යොපිස්‌ස මාදිසො නරොති යොපි මාදිසො ඛීණාසවො අස්‌ස, සොපි එවරූපං උපොසථං උපවසෙය්‍යාති උපොසථකම්‌මස්‌ස ගුණං ජානන්‌තො එවං වදෙය්‍ය. අපරො නයො යොපිස්‌ස මාදිසො නරොති යොපි සත්‌තො මාදිසො අස්‌ස, මයා පත්‌තං සම්‌පත්‌තිං පාපුණිතුං ඉච්‌ඡෙය්‍යාති අත්‌ථො. සක්‌කා හි එවරූපෙන උපොසථකම්‌මෙන ඛීණාසවසම්‌පත්‌තිං පාපුණිතුන්‌ති අයමෙත්‌ථ අධිප්‌පායො. අට්‌ඨමං උත්‌තානත්‌ථමෙව.
Yopissa mādiso naroti yopi mādiso khīṇāsavo assa, sopi evarūpaṃ uposathaṃ upavaseyyāti uposathakammassa guṇaṃ jānanto evaṃ vadeyya. Aparo nayo yopissa mādiso naroti yopi satto mādiso assa, mayā pattaṃ sampattiṃ pāpuṇituṃ iccheyyāti attho. Sakkā hi evarūpena uposathakammena khīṇāsavasampattiṃ pāpuṇitunti ayamettha adhippāyo. Aṭṭhamaṃ uttānatthameva.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 7. චතුමහාරාජසුත්‌තං • 7. Catumahārājasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 7. චතුමහාරාජසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Catumahārājasuttavaṇṇanā
