| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១៨៧] ៧. ចតុមដ្ឋជាតកវណ្ណនា
[187] 7. Catumaṭṭhajātakavaṇṇanā
ឧច្ចេ វិដភិមារុយ្ហាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ អញ្ញតរំ មហល្លកភិក្ខុំ អារព្ភ កថេសិ។ ឯកទិវសំ កិរ ទ្វីសុ អគ្គសាវកេសុ អញ្ញមញ្ញំ បញ្ហបុច្ឆនវិស្សជ្ជនកថាយ និសិន្នេសុ ឯកោ មហល្លកោ ភិក្ខុ តេសំ សន្តិកំ គន្ត្វា តតិយោ ហុត្វា និសីទិត្វា ‘‘ភន្តេ, មយម្បិ តុម្ហេ បញ្ហំ បុច្ឆិស្សាម, តុម្ហេបិ អត្តនោ កង្ខំ អម្ហេ បុច្ឆថា’’តិ អាហ។ ថេរា តំ ជិគុច្ឆិត្វា ឧដ្ឋាយ បក្កមិំសុ។ ថេរានំ ធម្មំ សោតុំ និសិន្នបរិសា សមាគមស្ស ភិន្នកាលេ សត្ថុ សន្តិកំ គន្ត្វា ‘‘កិំ អកាលេ អាគតត្ថា’’តិ វុត្តេ តំ ការណំ អារោចយិំសុ។ សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ សារិបុត្តមោគ្គល្លានា ឯតំ ជិគុច្ឆិត្វា អកថេត្វា បក្កមន្តិ, បុព្ពេបិ បក្កមិំសូ’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Ucceviṭabhimāruyhāti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ mahallakabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Ekadivasaṃ kira dvīsu aggasāvakesu aññamaññaṃ pañhapucchanavissajjanakathāya nisinnesu eko mahallako bhikkhu tesaṃ santikaṃ gantvā tatiyo hutvā nisīditvā ‘‘bhante, mayampi tumhe pañhaṃ pucchissāma, tumhepi attano kaṅkhaṃ amhe pucchathā’’ti āha. Therā taṃ jigucchitvā uṭṭhāya pakkamiṃsu. Therānaṃ dhammaṃ sotuṃ nisinnaparisā samāgamassa bhinnakāle satthu santikaṃ gantvā ‘‘kiṃ akāle āgatatthā’’ti vutte taṃ kāraṇaṃ ārocayiṃsu. Satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva sāriputtamoggallānā etaṃ jigucchitvā akathetvā pakkamanti, pubbepi pakkamiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ អរញ្ញាយតនេ រុក្ខទេវតា អហោសិ។ អថ ទ្វេ ហំសបោតកា ចិត្តកូដបព្ពតា និក្ខមិត្វា តស្មិំ រុក្ខេ និសីទិត្វា គោចរាយ គន្ត្វា និវត្តន្តាបិ តស្មិំយេវ វិស្សមិត្វា ចិត្តកូដំ គច្ឆន្តិ។ គច្ឆន្តេ គច្ឆន្តេ កាលេ តេសំ ពោធិសត្តេន សទ្ធិំ វិស្សាសោ អហោសិ។ គច្ឆន្តា ច អាគច្ឆន្តា ច អញ្ញមញ្ញំ សម្មោទិត្វា ធម្មកថំ កថេត្វា បក្កមិំសុ។ អថេកទិវសំ តេសុ រុក្ខគ្គេ និសីទិត្វា ពោធិសត្តេន សទ្ធិំ កថេន្តេសុ ឯកោ សិង្គាលោ តស្ស រុក្ខស្ស ហេដ្ឋា ឋត្វា តេហិ ហំសបោតកេហិ សទ្ធិំ មន្តេន្តោ បឋមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto araññāyatane rukkhadevatā ahosi. Atha dve haṃsapotakā cittakūṭapabbatā nikkhamitvā tasmiṃ rukkhe nisīditvā gocarāya gantvā nivattantāpi tasmiṃyeva vissamitvā cittakūṭaṃ gacchanti. Gacchante gacchante kāle tesaṃ bodhisattena saddhiṃ vissāso ahosi. Gacchantā ca āgacchantā ca aññamaññaṃ sammoditvā dhammakathaṃ kathetvā pakkamiṃsu. Athekadivasaṃ tesu rukkhagge nisīditvā bodhisattena saddhiṃ kathentesu eko siṅgālo tassa rukkhassa heṭṭhā ṭhatvā tehi haṃsapotakehi saddhiṃ mantento paṭhamaṃ gāthamāha –
៧៣.
73.
‘‘ឧច្ចេ វិដភិមារុយ្ហ, មន្តយវ្ហោ រហោគតា;
‘‘Ucce viṭabhimāruyha, mantayavho rahogatā;
នីចេ ឱរុយ្ហ មន្តវ្ហោ, មិគរាជាបិ សោស្សតី’’តិ។
Nīce oruyha mantavho, migarājāpi sossatī’’ti.
តត្ថ ឧច្ចេ វិដភិមារុយ្ហាតិ បកតិយា ច ឧច្ចេ ឥមស្មិំ រុក្ខេ ឧច្ចតរំ ឯកំ វិដបំ អភិរុហិត្វា។ មន្តយវ្ហោតិ មន្តេថ កថេថ។ នីចេ ឱរុយ្ហាតិ ឱតរិត្វា នីចេ ឋានេ ឋត្វា មន្តេថ។ មិគរាជាបិ សោស្សតីតិ អត្តានំ មិគរាជានំ កត្វា អាហ។ ហំសបោតកា ជិគុច្ឆិត្វា ឧដ្ឋាយ ចិត្តកូដមេវ គតា។
Tattha ucce viṭabhimāruyhāti pakatiyā ca ucce imasmiṃ rukkhe uccataraṃ ekaṃ viṭapaṃ abhiruhitvā. Mantayavhoti mantetha kathetha. Nīce oruyhāti otaritvā nīce ṭhāne ṭhatvā mantetha. Migarājāpi sossatīti attānaṃ migarājānaṃ katvā āha. Haṃsapotakā jigucchitvā uṭṭhāya cittakūṭameva gatā.
តេសំ គតកាលេ ពោធិសត្តោ សិង្គាលស្ស ទុតិយំ គាថមាហ –
Tesaṃ gatakāle bodhisatto siṅgālassa dutiyaṃ gāthamāha –
៧៤.
74.
‘‘យំ សុវណ្ណោ សុវណ្ណេន, ទេវោ ទេវេន មន្តយេ;
‘‘Yaṃ suvaṇṇo suvaṇṇena, devo devena mantaye;
កិំ តេត្ថ ចតុមដ្ឋស្ស, ពិលំ បវិស ជម្ពុកា’’តិ។
Kiṃ tettha catumaṭṭhassa, bilaṃ pavisa jambukā’’ti.
តត្ថ សុវណ្ណោតិ សុន្ទរវណ្ណោ។ សុវណ្ណេនាតិ ទុតិយេន ហំសបោតកេន។ ទេវោ ទេវេនាតិ តេយេវ ទ្វេ ទេវេ កត្វា កថេតិ។ ចតុមដ្ឋស្សាតិ សរីរេន ជាតិយា សរេន គុណេនាតិ ឥមេហិ ចតូហិ មដ្ឋស្ស សុទ្ធស្សាតិ អក្ខរត្ថោ។ អសុទ្ធំយេវ បន តំ បសំសាវចនេន និន្ទន្តោ ឯវមាហ, ចតូហិ លាមកស្ស កិំ តេ ឯត្ថ សិង្គាលស្សាតិ អយមេត្ថ អធិប្បាយោ។ ‘‘ពិលំ បវិសា’’តិ ឥទំ ពោធិសត្តោ ភេរវារម្មណំ ទស្សេត្វា តំ បលាបេន្តោ អាហ។
Tattha suvaṇṇoti sundaravaṇṇo. Suvaṇṇenāti dutiyena haṃsapotakena. Devo devenāti teyeva dve deve katvā katheti. Catumaṭṭhassāti sarīrena jātiyā sarena guṇenāti imehi catūhi maṭṭhassa suddhassāti akkharattho. Asuddhaṃyeva pana taṃ pasaṃsāvacanena nindanto evamāha, catūhi lāmakassa kiṃ te ettha siṅgālassāti ayamettha adhippāyo. ‘‘Bilaṃ pavisā’’ti idaṃ bodhisatto bheravārammaṇaṃ dassetvā taṃ palāpento āha.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា សិង្គាលោ មហល្លកោ អហោសិ, ទ្វេ ហំសបោតកា សារិបុត្តមោគ្គល្លានា, រុក្ខទេវតា បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā siṅgālo mahallako ahosi, dve haṃsapotakā sāriputtamoggallānā, rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.
ចតុមដ្ឋជាតកវណ្ណនា សត្តមា។
Catumaṭṭhajātakavaṇṇanā sattamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១៨៧. ចតុមដ្ឋជាតកំ • 187. Catumaṭṭhajātakaṃ
