Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
၁၀. စတုတ္ထအနာဂတဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
10. Catutthaanāgatabhayasuttavaṇṇanā
၈၀. ဒသမေ ပဉ္စဝိဓေန သံသဂ္ဂေနာတိ ‘‘သဝနသံသဂ္ဂော, ဒသ္သနသံသဂ္ဂော, သမုလ္လာပသံသဂ္ဂော, သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂော, ကာယသံသဂ္ဂော’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေန ပဉ္စဝိဓေန သံသဂ္ဂေန။ သံသဇ္ဇတိ ဧတေနာတိ သံသဂ္ဂော, ရာဂော။ သဝနဟေတုကော, သဝနဝသေန ဝာ ပဝတ္တော သံသဂ္ဂော သဝနသံသဂ္ဂော။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ ကာယသံသဂ္ဂော ပန ကာယပရာမာသော။ တေသု ပရေဟိ ဝာ ကထိယမာနံ ရူပာဒိသမ္ပတ္တိံ အတ္တနာ ဝာ သိတလပိတဂီတသဒ္ဒံ သုဏန္တသ္သ သောတဝိညာဏဝီထိဝသေန ဥပ္ပန္နော ရာဂော သဝနသံသဂ္ဂော နာမ။ ဝိသဘာဂရူပံ ဩလောကေန္တသ္သ ပန စက္ခုဝိညာဏဝီထိဝသေန ဥပ္ပန္နော ရာဂော ဒသ္သနသံသဂ္ဂော နာမ။ အညမညအာလာပသလ္လာပဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂော သမုလ္လာပသံသဂ္ဂော နာမ။ ဘိက္ခုနော ဘိက္ခုနိယာ သန္တကံ, ဘိက္ခုနိယာ ဘိက္ခုသ္သ သန္တကံ ဂဟေတ္ဝာ ပရိဘောဂကရဏဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂော သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂော နာမ။ ဟတ္ထဂ္ဂာဟာဒိဝသေန ဥပ္ပန္နော ရာဂော ကာယသံသဂ္ဂော နာမ။
80. Dasame pañcavidhena saṃsaggenāti ‘‘savanasaṃsaggo, dassanasaṃsaggo, samullāpasaṃsaggo, sambhogasaṃsaggo, kāyasaṃsaggo’’ti evaṃ vuttena pañcavidhena saṃsaggena. Saṃsajjati etenāti saṃsaggo, rāgo. Savanahetuko, savanavasena vā pavatto saṃsaggo savanasaṃsaggo. Esa nayo sesesupi. Kāyasaṃsaggo pana kāyaparāmāso. Tesu parehi vā kathiyamānaṃ rūpādisampattiṃ attanā vā sitalapitagītasaddaṃ suṇantassa sotaviññāṇavīthivasena uppanno rāgo savanasaṃsaggo nāma. Visabhāgarūpaṃ olokentassa pana cakkhuviññāṇavīthivasena uppanno rāgo dassanasaṃsaggo nāma. Aññamaññaālāpasallāpavasena uppannarāgo samullāpasaṃsaggo nāma. Bhikkhuno bhikkhuniyā santakaṃ, bhikkhuniyā bhikkhussa santakaṃ gahetvā paribhogakaraṇavasena uppannarāgo sambhogasaṃsaggo nāma. Hatthaggāhādivasena uppanno rāgo kāyasaṃsaggo nāma.
အနေကဝိဟိတန္တိ အန္နသန္နိဓိပာနသန္နိဓိဝတ္ထသန္နိဓိယာနသန္နိဓိသယနသန္နိဓိဂန္ဓသန္နိဓိ- အာမိသသန္နိဓိဝသေန အနေကပ္ပကာရံ။ သန္နိဓိကတသ္သာတိ ဧတေန ‘‘သန္နိဓိကာရပရိဘောဂ’’န္တိ (ဓ. သ. တိကမာတိကာ ၁၀) ဧတ္ထ ကာရ-သဒ္ဒသ္သ ကမ္မတ္ထတံ ဒသ္သေတိ။ ယထာ ဝာ ‘‘အာစယံ ဂာမိနော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ အနုနာသိကလောပေန ‘‘အာစယဂာမိနော’’တိ နိဒ္ဒေသော ကတော, ဧဝံ ‘‘သန္နိဓိကာရံ ပရိဘောဂ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ အနုနာသိကလောပေန ‘‘သန္နိဓိကာရပရိဘောဂ’’န္တိ ဝုတ္တံ, သန္နိဓိံ ကတ္ဝာ ပရိဘောဂန္တိ အတ္ထော။
Anekavihitanti annasannidhipānasannidhivatthasannidhiyānasannidhisayanasannidhigandhasannidhi- āmisasannidhivasena anekappakāraṃ. Sannidhikatassāti etena ‘‘sannidhikāraparibhoga’’nti (dha. sa. tikamātikā 10) ettha kāra-saddassa kammatthataṃ dasseti. Yathā vā ‘‘ācayaṃ gāmino’’ti vattabbe anunāsikalopena ‘‘ācayagāmino’’ti niddeso kato, evaṃ ‘‘sannidhikāraṃ paribhoga’’nti vattabbe anunāsikalopena ‘‘sannidhikāraparibhoga’’nti vuttaṃ, sannidhiṃ katvā paribhoganti attho.
‘‘သန္နိဓိကတသ္သ ပရိဘောဂ’’န္တိ ဧတ္ထ (ဒီ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁၂) ပန ဒုဝိဓာ ကထာ ဝိနယဝသေန သလ္လေခဝသေန စ။ ဝိနယဝသေန တာဝ ယံ ကိဉ္စိ အန္နံ အဇ္ဇ ပဋိဂ္ဂဟိတံ အပရဇ္ဇု သန္နိဓိကာရံ ဟောတိ, တသ္သ ပရိဘောဂေ ပာစိတ္တိယံ။ အတ္တနာ လဒ္ဓံ ပန သာမဏေရာနံ ဒတ္ဝာ တေဟိ လဒ္ဓံ ဝာ ပာပေတ္ဝာ ဒုတိယဒိဝသေ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ, သလ္လေခော ပန န ဟောတိ။ ပာနသန္နိဓိမ္ဟိပိ ဧသေဝ နယော။ ဝတ္ထသန္နိဓိမ္ဟိ အနဓိဋ္ဌိတာဝိကပ္ပိတံ သန္နိဓိ စ ဟောတိ, သလ္လေခဉ္စ ကောပေတိ။ အယံ နိပ္ပရိယာယကထာ။ ပရိယာယတော ပန တိစီဝရသန္တုဋ္ဌေန ဘဝိတဗ္ဗံ, စတုတ္ထံ လဘိတ္ဝာ အညသ္သ ဒာတဗ္ဗံ။ သစေ ယသ္သ ကသ္သစိ ဒာတုံ န သက္ကောတိ, ယသ္သ ပန ဒာတုကာမော ဟောတိ, သော ဥဒ္ဒေသတ္ထာယ ဝာ ပရိပုစ္ဆတ္ထာယ ဝာ ဂတော, အာဂတမတ္တေ ဒာတဗ္ဗံ, အဒာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ စီဝရေ ပန အပ္ပဟောန္တေ, သတိယာ ဝာ ပစ္စာသာယ အနုညာတကာလံ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သူစိသုတ္တစီဝရကာရကာနံ အလာဘေ တတောပိ ဝိနယကမ္မံ ကတ္ဝာ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ ‘‘ဣမသ္မိံ ဇိဏ္ဏေ ပုန ဤဒိသံ ကုတော လဘိသ္သာမီ’’တိ ပန ဌပေတုံ န ဝဋ္ဋတိ, သန္နိဓိ စ ဟောတိ, သလ္လေခဉ္စ ကောပေတိ။
‘‘Sannidhikatassa paribhoga’’nti ettha (dī. ni. aṭṭha. 1.12) pana duvidhā kathā vinayavasena sallekhavasena ca. Vinayavasena tāva yaṃ kiñci annaṃ ajja paṭiggahitaṃ aparajju sannidhikāraṃ hoti, tassa paribhoge pācittiyaṃ. Attanā laddhaṃ pana sāmaṇerānaṃ datvā tehi laddhaṃ vā pāpetvā dutiyadivase bhuñjituṃ vaṭṭati, sallekho pana na hoti. Pānasannidhimhipi eseva nayo. Vatthasannidhimhi anadhiṭṭhitāvikappitaṃ sannidhi ca hoti, sallekhañca kopeti. Ayaṃ nippariyāyakathā. Pariyāyato pana ticīvarasantuṭṭhena bhavitabbaṃ, catutthaṃ labhitvā aññassa dātabbaṃ. Sace yassa kassaci dātuṃ na sakkoti, yassa pana dātukāmo hoti, so uddesatthāya vā paripucchatthāya vā gato, āgatamatte dātabbaṃ, adātuṃ na vaṭṭati. Cīvare pana appahonte, satiyā vā paccāsāya anuññātakālaṃ ṭhapetuṃ vaṭṭati. Sūcisuttacīvarakārakānaṃ alābhe tatopi vinayakammaṃ katvā ṭhapetuṃ vaṭṭati ‘‘imasmiṃ jiṇṇe puna īdisaṃ kuto labhissāmī’’ti pana ṭhapetuṃ na vaṭṭati, sannidhi ca hoti, sallekhañca kopeti.
ယာနသန္နိဓိမ္ဟိ ယာနံ နာမ ဝယ္ဟံ ရထော သကဋံ သန္ဒမာနိကာ ပာဋင္ကီတိ။ န ပနေတံ ပဗ္ဗဇိတသ္သ ယာနံ, ဥပာဟနံ ပန ယာနံ။ ဧကဘိက္ခုသ္သ ဟိ ဧကော အရညဝာသတ္ထာယ, ဧကော ဓောတပာဒကတ္ထာယာတိ ဥက္ကံသတော ဒ္ဝေ ဥပာဟနသင္ဃာဋကာ ဝဋ္ဋန္တိ, တတိယံ လဘိတ္ဝာ အညသ္သ ဒာတဗ္ဗော။ ‘‘ဣမသ္မိံ ဇိဏ္ဏေ အညံ ကုတော လဘိသ္သာမီ’’တိ ဌပေတုံ န ဝဋ္ဋတိ, သန္နိဓိ စ ဟောတိ, သလ္လေခဉ္စ ကောပေတိ။ သယနသန္နိဓိမ္ဟိ သယနန္တိ မဉ္စော။ ဧကသ္သ ဘိက္ခုနော ဧကော သယနဂဗ္ဘေ, ဧကော ဒိဝာဋ္ဌာနေတိ ဥက္ကံသတော ဒ္ဝေ မဉ္စာ ဝဋ္ဋန္တိ။ တတော ဥတ္တရိံ လဘိတ္ဝာ အညသ္သ ဘိက္ခုနော, ဂဏသ္သ ဝာ ဒာတဗ္ဗော, အဒာတုံ န ဝဋ္ဋတိ, သန္နိဓိ စေဝ ဟောတိ, သလ္လေခော စ ကုပ္ပတိ။ ဂန္ဓသန္နိဓိမ္ဟိ ဘိက္ခုနော ကဏ္ဍုကစ္ဆုဆဝိဒောသာဒိအာဗာဓေ သတိ ဂန္ဓာ ဝဋ္ဋန္တိ။ ဂန္ဓတ္ထိကေန ဂန္ဓဉ္စ အာဟရာပေတ္ဝာ တသ္မိံ ရောဂေ ဝူပသန္တေ အညေသံ ဝာ အာဗာဓိကာနံ ဒာတဗ္ဗံ, ဒ္ဝာရေ ပဉ္စင္ဂုလိဃရဓူပနာဒီသု ဝာ ဥပနေတဗ္ဗံ။ ‘‘ပုန ရောဂေ သတိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ ဌပေတုံ န ဝဋ္ဋတိ, ဂန္ဓသန္နိဓိ စ ဟောတိ, သလ္လေခဉ္စ ကောပေတိ။
Yānasannidhimhi yānaṃ nāma vayhaṃ ratho sakaṭaṃ sandamānikā pāṭaṅkīti. Na panetaṃ pabbajitassa yānaṃ, upāhanaṃ pana yānaṃ. Ekabhikkhussa hi eko araññavāsatthāya, eko dhotapādakatthāyāti ukkaṃsato dve upāhanasaṅghāṭakā vaṭṭanti, tatiyaṃ labhitvā aññassa dātabbo. ‘‘Imasmiṃ jiṇṇe aññaṃ kuto labhissāmī’’ti ṭhapetuṃ na vaṭṭati, sannidhi ca hoti, sallekhañca kopeti. Sayanasannidhimhi sayananti mañco. Ekassa bhikkhuno eko sayanagabbhe, eko divāṭṭhāneti ukkaṃsato dve mañcā vaṭṭanti. Tato uttariṃ labhitvā aññassa bhikkhuno, gaṇassa vā dātabbo, adātuṃ na vaṭṭati, sannidhi ceva hoti, sallekho ca kuppati. Gandhasannidhimhi bhikkhuno kaṇḍukacchuchavidosādiābādhe sati gandhā vaṭṭanti. Gandhatthikena gandhañca āharāpetvā tasmiṃ roge vūpasante aññesaṃ vā ābādhikānaṃ dātabbaṃ, dvāre pañcaṅguligharadhūpanādīsu vā upanetabbaṃ. ‘‘Puna roge sati bhavissatī’’ti ṭhapetuṃ na vaṭṭati, gandhasannidhi ca hoti, sallekhañca kopeti.
အာမိသန္တိ ဝုတ္တာဝသေသံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သေယ္ယထိဒံ – ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ‘‘တထာရူပေ ကာလေ ဥပကာရာယ ဘဝိသ္သန္တီ’’တိ တိလတဏ္ဍုလမုဂ္ဂမာသနာဠိကေရလောဏမစ္ဆသပ္ပိတေလကုလာလဘာဇနာဒီနိ အာဟရာပေတ္ဝာ ဌပေတိ။ သော ဝသ္သကာလေ ကာလသ္သေဝ သာမဏေရေဟိ ယာဂုံ ပစာပေတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိတ္ဝာ ‘‘သာမဏေရ ဥဒကကဒ္ဒမေ ဒုက္ခံ ဂာမံ ပဝိသိတုံ, ဂစ္ဆ အသုကကုလံ ဂန္တ္ဝာ မယ္ဟံ ဝိဟာရေ နိသိန္နဘာဝံ အာရောစေဟိ, အသုကကုလတော ဒဓိအာဒီနိ အာဟရာ’’တိ ပေသေတိ။ ဘိက္ခူဟိ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ , ဂာမံ ပဝိသိသ္သာမာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ‘‘ဒုပ္ပဝေသော, အာဝုသော, ဣဒာနိ ဂာမော’’တိ ဝဒတိ။ တေ ‘‘ဟောတု, ဘန္တေ, အစ္ဆထ တုမ္ဟေ, မယံ ဘိက္ခံ ပရိယေသိတ္ဝာ အာဟရိသ္သာမာ’’တိ ဂစ္ဆန္တိ။ အထ သာမဏေရော ဒဓိအာဒီနိ အာဟရိတ္ဝာ ဘတ္တဉ္စ ဗ္ယဉ္ဇနဉ္စ သမ္ပာဒေတ္ဝာ ဥပနေတိ, တံ ဘုဉ္ဇန္တသ္သေဝ ဥပဋ္ဌာကာ ဘတ္တံ ပဟိဏန္တိ, တတောပိ မနာပမနာပံ ဘုဉ္ဇတိ။ အထ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍပာတံ ဂဟေတ္ဝာ အာဂစ္ဆန္တိ, တတောပိ မနာပမနာပံ ဘုဉ္ဇတိယေဝ။ ဧဝံ စတုမာသမ္ပိ ဝီတိနာမေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခု မုဏ္ဍကုဋုမ္ဗိကဇီဝိကံ ဇီဝတိ, န သမဏဇီဝိကန္တိ။ ဧဝရူပော အာမိသသန္နိဓိ နာမ ဟောတိ။ ဘိက္ခုနော ပန ဝသနဋ္ဌာနေ ဧကာ တဏ္ဍုလနာဠိ ဧကော ဂုဠပိဏ္ဍော ကုဍုဝမတ္တံ သပ္ပီတိ ဧတ္တကံ နိဓေတုံ ဝဋ္ဋတိ အကာလေ သမ္ပတ္တစောရာနံ အတ္ထာယ။ တေ ဟိ ဧတ္တကံ အာမိသပဋိသန္ထာရံ အလဘန္တာ ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယုံ, တသ္မာ သစေ ဟိ ဧတ္တကံ နတ္ထိ, အာဟရာပေတ္ဝာပိ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အဖာသုကကာလေ စ ယဒေတ္ထ ကပ္ပိယံ, တံ အတ္တနာပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကပ္ပိယကုဋိယံ ပန ဗဟုံ ဌပေန္တသ္သပိ သန္နိဓိ နာမ နတ္ထိ။
Āmisanti vuttāvasesaṃ daṭṭhabbaṃ. Seyyathidaṃ – idhekacco bhikkhu ‘‘tathārūpe kāle upakārāya bhavissantī’’ti tilataṇḍulamuggamāsanāḷikeraloṇamacchasappitelakulālabhājanādīni āharāpetvā ṭhapeti. So vassakāle kālasseva sāmaṇerehi yāguṃ pacāpetvā paribhuñjitvā ‘‘sāmaṇera udakakaddame dukkhaṃ gāmaṃ pavisituṃ, gaccha asukakulaṃ gantvā mayhaṃ vihāre nisinnabhāvaṃ ārocehi, asukakulato dadhiādīni āharā’’ti peseti. Bhikkhūhi ‘‘kiṃ, bhante , gāmaṃ pavisissāmā’’ti vuttepi ‘‘duppaveso, āvuso, idāni gāmo’’ti vadati. Te ‘‘hotu, bhante, acchatha tumhe, mayaṃ bhikkhaṃ pariyesitvā āharissāmā’’ti gacchanti. Atha sāmaṇero dadhiādīni āharitvā bhattañca byañjanañca sampādetvā upaneti, taṃ bhuñjantasseva upaṭṭhākā bhattaṃ pahiṇanti, tatopi manāpamanāpaṃ bhuñjati. Atha bhikkhū piṇḍapātaṃ gahetvā āgacchanti, tatopi manāpamanāpaṃ bhuñjatiyeva. Evaṃ catumāsampi vītināmeti. Ayaṃ vuccati bhikkhu muṇḍakuṭumbikajīvikaṃ jīvati, na samaṇajīvikanti. Evarūpo āmisasannidhi nāma hoti. Bhikkhuno pana vasanaṭṭhāne ekā taṇḍulanāḷi eko guḷapiṇḍo kuḍuvamattaṃ sappīti ettakaṃ nidhetuṃ vaṭṭati akāle sampattacorānaṃ atthāya. Te hi ettakaṃ āmisapaṭisanthāraṃ alabhantā jīvitā voropeyyuṃ, tasmā sace hi ettakaṃ natthi, āharāpetvāpi ṭhapetuṃ vaṭṭati. Aphāsukakāle ca yadettha kappiyaṃ, taṃ attanāpi paribhuñjituṃ vaṭṭati. Kappiyakuṭiyaṃ pana bahuṃ ṭhapentassapi sannidhi nāma natthi.
စတုတ္ထအနာဂတဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Catutthaanāgatabhayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ယောဓာဇီဝဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Yodhājīvavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၁၀. စတုတ္ထအနာဂတဘယသုတ္တံ • 10. Catutthaanāgatabhayasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. စတုတ္ထအနာဂတဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Catutthaanāgatabhayasuttavaṇṇanā