| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
10. චතුත්‌ථඅනාගතභයසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Catutthaanāgatabhayasuttavaṇṇanā
80. දසමෙ පඤ්‌චවිධෙන සංසග්‌ගෙනාති ‘‘සවනසංසග්‌ගො, දස්‌සනසංසග්‌ගො, සමුල්‌ලාපසංසග්‌ගො, සම්‌භොගසංසග්‌ගො, කායසංසග්‌ගො’’ති එවං වුත්‌තෙන පඤ්‌චවිධෙන සංසග්‌ගෙන. සංසජ්‌ජති එතෙනාති සංසග්‌ගො, රාගො. සවනහෙතුකො, සවනවසෙන වා පවත්‌තො සංසග්‌ගො සවනසංසග්‌ගො. එස නයො සෙසෙසුපි. කායසංසග්‌ගො පන කායපරාමාසො. තෙසු පරෙහි වා කථියමානං රූපාදිසම්‌පත්‌තිං අත්‌තනා වා සිතලපිතගීතසද්‌දං සුණන්‌තස්‌ස සොතවිඤ්‌ඤාණවීථිවසෙන උප්‌පන්‌නො රාගො සවනසංසග්‌ගො නාම. විසභාගරූපං ඔලොකෙන්‌තස්‌ස පන චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණවීථිවසෙන උප්‌පන්‌නො රාගො දස්‌සනසංසග්‌ගො නාම. අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤආලාපසල්‌ලාපවසෙන උප්‌පන්‌නරාගො සමුල්‌ලාපසංසග්‌ගො නාම. භික්‌ඛුනො භික්‌ඛුනියා සන්‌තකං, භික්‌ඛුනියා භික්‌ඛුස්‌ස සන්‌තකං ගහෙත්‌වා පරිභොගකරණවසෙන උප්‌පන්‌නරාගො සම්‌භොගසංසග්‌ගො නාම. හත්‌ථග්‌ගාහාදිවසෙන උප්‌පන්‌නො රාගො කායසංසග්‌ගො නාම.
80. Dasame pañcavidhena saṃsaggenāti ‘‘savanasaṃsaggo, dassanasaṃsaggo, samullāpasaṃsaggo, sambhogasaṃsaggo, kāyasaṃsaggo’’ti evaṃ vuttena pañcavidhena saṃsaggena. Saṃsajjati etenāti saṃsaggo, rāgo. Savanahetuko, savanavasena vā pavatto saṃsaggo savanasaṃsaggo. Esa nayo sesesupi. Kāyasaṃsaggo pana kāyaparāmāso. Tesu parehi vā kathiyamānaṃ rūpādisampattiṃ attanā vā sitalapitagītasaddaṃ suṇantassa sotaviññāṇavīthivasena uppanno rāgo savanasaṃsaggo nāma. Visabhāgarūpaṃ olokentassa pana cakkhuviññāṇavīthivasena uppanno rāgo dassanasaṃsaggo nāma. Aññamaññaālāpasallāpavasena uppannarāgo samullāpasaṃsaggo nāma. Bhikkhuno bhikkhuniyā santakaṃ, bhikkhuniyā bhikkhussa santakaṃ gahetvā paribhogakaraṇavasena uppannarāgo sambhogasaṃsaggo nāma. Hatthaggāhādivasena uppanno rāgo kāyasaṃsaggo nāma.
අනෙකවිහිතන්‌ති අන්‌නසන්‌නිධිපානසන්‌නිධිවත්‌ථසන්‌නිධියානසන්‌නිධිසයනසන්‌නිධිගන්‌ධසන්‌නිධි- ආමිසසන්‌නිධිවසෙන අනෙකප්‌පකාරං. සන්‌නිධිකතස්‌සාති එතෙන ‘‘සන්‌නිධිකාරපරිභොග’’න්‌ති (ධ. ස. තිකමාතිකා 10) එත්‌ථ කාර-සද්‌දස්‌ස කම්‌මත්‌ථතං දස්‌සෙති. යථා වා ‘‘ආචයං ගාමිනො’’ති වත්‌තබ්‌බෙ අනුනාසිකලොපෙන ‘‘ආචයගාමිනො’’ති නිද්‌දෙසො කතො, එවං ‘‘සන්‌නිධිකාරං පරිභොග’’න්‌ති වත්‌තබ්‌බෙ අනුනාසිකලොපෙන ‘‘සන්‌නිධිකාරපරිභොග’’න්‌ති වුත්‌තං, සන්‌නිධිං කත්‌වා පරිභොගන්‌ති අත්‌ථො.
Anekavihitanti annasannidhipānasannidhivatthasannidhiyānasannidhisayanasannidhigandhasannidhi- āmisasannidhivasena anekappakāraṃ. Sannidhikatassāti etena ‘‘sannidhikāraparibhoga’’nti (dha. sa. tikamātikā 10) ettha kāra-saddassa kammatthataṃ dasseti. Yathā vā ‘‘ācayaṃ gāmino’’ti vattabbe anunāsikalopena ‘‘ācayagāmino’’ti niddeso kato, evaṃ ‘‘sannidhikāraṃ paribhoga’’nti vattabbe anunāsikalopena ‘‘sannidhikāraparibhoga’’nti vuttaṃ, sannidhiṃ katvā paribhoganti attho.
‘‘සන්‌නිධිකතස්‌ස පරිභොග’’න්‌ති එත්‌ථ (දී. නි. අට්‌ඨ. 1.12) පන දුවිධා කථා විනයවසෙන සල්‌ලෙඛවසෙන ච. විනයවසෙන තාව යං කිඤ්‌චි අන්‌නං අජ්‌ජ පටිග්‌ගහිතං අපරජ්‌ජු සන්‌නිධිකාරං හොති, තස්‌ස පරිභොගෙ පාචිත්‌තියං. අත්‌තනා ලද්‌ධං පන සාමණෙරානං දත්‌වා තෙහි ලද්‌ධං වා පාපෙත්‌වා දුතියදිවසෙ භුඤ්‌ජිතුං වට්‌ටති, සල්‌ලෙඛො පන න හොති. පානසන්‌නිධිම්‌හිපි එසෙව නයො. වත්‌ථසන්‌නිධිම්‌හි අනධිට්‌ඨිතාවිකප්‌පිතං සන්‌නිධි ච හොති, සල්‌ලෙඛඤ්‌ච කොපෙති. අයං නිප්‌පරියායකථා. පරියායතො පන තිචීවරසන්‌තුට්‌ඨෙන භවිතබ්‌බං, චතුත්‌ථං ලභිත්‌වා අඤ්‌ඤස්‌ස දාතබ්‌බං. සචෙ යස්‌ස කස්‌සචි දාතුං න සක්‌කොති, යස්‌ස පන දාතුකාමො හොති, සො උද්‌දෙසත්‌ථාය වා පරිපුච්‌ඡත්‌ථාය වා ගතො, ආගතමත්‌තෙ දාතබ්‌බං, අදාතුං න වට්‌ටති. චීවරෙ පන අප්‌පහොන්‌තෙ, සතියා වා පච්‌චාසාය අනුඤ්‌ඤාතකාලං ඨපෙතුං වට්‌ටති. සූචිසුත්‌තචීවරකාරකානං අලාභෙ තතොපි විනයකම්‌මං කත්‌වා ඨපෙතුං වට්‌ටති ‘‘ඉමස්‌මිං ජිණ්‌ණෙ පුන ඊදිසං කුතො ලභිස්‌සාමී’’ති පන ඨපෙතුං න වට්‌ටති, සන්‌නිධි ච හොති, සල්‌ලෙඛඤ්‌ච කොපෙති.
‘‘Sannidhikatassa paribhoga’’nti ettha (dī. ni. aṭṭha. 1.12) pana duvidhā kathā vinayavasena sallekhavasena ca. Vinayavasena tāva yaṃ kiñci annaṃ ajja paṭiggahitaṃ aparajju sannidhikāraṃ hoti, tassa paribhoge pācittiyaṃ. Attanā laddhaṃ pana sāmaṇerānaṃ datvā tehi laddhaṃ vā pāpetvā dutiyadivase bhuñjituṃ vaṭṭati, sallekho pana na hoti. Pānasannidhimhipi eseva nayo. Vatthasannidhimhi anadhiṭṭhitāvikappitaṃ sannidhi ca hoti, sallekhañca kopeti. Ayaṃ nippariyāyakathā. Pariyāyato pana ticīvarasantuṭṭhena bhavitabbaṃ, catutthaṃ labhitvā aññassa dātabbaṃ. Sace yassa kassaci dātuṃ na sakkoti, yassa pana dātukāmo hoti, so uddesatthāya vā paripucchatthāya vā gato, āgatamatte dātabbaṃ, adātuṃ na vaṭṭati. Cīvare pana appahonte, satiyā vā paccāsāya anuññātakālaṃ ṭhapetuṃ vaṭṭati. Sūcisuttacīvarakārakānaṃ alābhe tatopi vinayakammaṃ katvā ṭhapetuṃ vaṭṭati ‘‘imasmiṃ jiṇṇe puna īdisaṃ kuto labhissāmī’’ti pana ṭhapetuṃ na vaṭṭati, sannidhi ca hoti, sallekhañca kopeti.
යානසන්‌නිධිම්‌හි යානං නාම වය්‌හං රථො සකටං සන්‌දමානිකා පාටඞ්‌කීති. න පනෙතං පබ්‌බජිතස්‌ස යානං, උපාහනං පන යානං. එකභික්‌ඛුස්‌ස හි එකො අරඤ්‌ඤවාසත්‌ථාය, එකො ධොතපාදකත්‌ථායාති උක්‌කංසතො ද්‌වෙ උපාහනසඞ්‌ඝාටකා වට්‌ටන්‌ති, තතියං ලභිත්‌වා අඤ්‌ඤස්‌ස දාතබ්‌බො. ‘‘ඉමස්‌මිං ජිණ්‌ණෙ අඤ්‌ඤං කුතො ලභිස්‌සාමී’’ති ඨපෙතුං න වට්‌ටති, සන්‌නිධි ච හොති, සල්‌ලෙඛඤ්‌ච කොපෙති. සයනසන්‌නිධිම්‌හි සයනන්‌ති මඤ්‌චො. එකස්‌ස භික්‌ඛුනො එකො සයනගබ්‌භෙ, එකො දිවාට්‌ඨානෙති උක්‌කංසතො ද්‌වෙ මඤ්‌චා වට්‌ටන්‌ති. තතො උත්‌තරිං ලභිත්‌වා අඤ්‌ඤස්‌ස භික්‌ඛුනො, ගණස්‌ස වා දාතබ්‌බො, අදාතුං න වට්‌ටති, සන්‌නිධි චෙව හොති, සල්‌ලෙඛො ච කුප්‌පති. ගන්‌ධසන්‌නිධිම්‌හි භික්‌ඛුනො කණ්‌ඩුකච්‌ඡුඡවිදොසාදිආබාධෙ සති ගන්‌ධා වට්‌ටන්‌ති. ගන්‌ධත්‌ථිකෙන ගන්‌ධඤ්‌ච ආහරාපෙත්‌වා තස්‌මිං රොගෙ වූපසන්‌තෙ අඤ්‌ඤෙසං වා ආබාධිකානං දාතබ්‌බං, ද්‌වාරෙ පඤ්‌චඞ්‌ගුලිඝරධූපනාදීසු වා උපනෙතබ්‌බං. ‘‘පුන රොගෙ සති භවිස්‌සතී’’ති ඨපෙතුං න වට්‌ටති, ගන්‌ධසන්‌නිධි ච හොති, සල්‌ලෙඛඤ්‌ච කොපෙති.
Yānasannidhimhi yānaṃ nāma vayhaṃ ratho sakaṭaṃ sandamānikā pāṭaṅkīti. Na panetaṃ pabbajitassa yānaṃ, upāhanaṃ pana yānaṃ. Ekabhikkhussa hi eko araññavāsatthāya, eko dhotapādakatthāyāti ukkaṃsato dve upāhanasaṅghāṭakā vaṭṭanti, tatiyaṃ labhitvā aññassa dātabbo. ‘‘Imasmiṃ jiṇṇe aññaṃ kuto labhissāmī’’ti ṭhapetuṃ na vaṭṭati, sannidhi ca hoti, sallekhañca kopeti. Sayanasannidhimhi sayananti mañco. Ekassa bhikkhuno eko sayanagabbhe, eko divāṭṭhāneti ukkaṃsato dve mañcā vaṭṭanti. Tato uttariṃ labhitvā aññassa bhikkhuno, gaṇassa vā dātabbo, adātuṃ na vaṭṭati, sannidhi ceva hoti, sallekho ca kuppati. Gandhasannidhimhi bhikkhuno kaṇḍukacchuchavidosādiābādhe sati gandhā vaṭṭanti. Gandhatthikena gandhañca āharāpetvā tasmiṃ roge vūpasante aññesaṃ vā ābādhikānaṃ dātabbaṃ, dvāre pañcaṅguligharadhūpanādīsu vā upanetabbaṃ. ‘‘Puna roge sati bhavissatī’’ti ṭhapetuṃ na vaṭṭati, gandhasannidhi ca hoti, sallekhañca kopeti.
ආමිසන්‌ති වුත්‌තාවසෙසං දට්‌ඨබ්‌බං. සෙය්‍යථිදං – ඉධෙකච්‌චො භික්‌ඛු ‘‘තථාරූපෙ කාලෙ උපකාරාය භවිස්‌සන්‌තී’’ති තිලතණ්‌ඩුලමුග්‌ගමාසනාළිකෙරලොණමච්‌ඡසප්‌පිතෙලකුලාලභාජනාදීනි ආහරාපෙත්‌වා ඨපෙති. සො වස්‌සකාලෙ කාලස්‌සෙව සාමණෙරෙහි යාගුං පචාපෙත්‌වා පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා ‘‘සාමණෙර උදකකද්‌දමෙ දුක්‌ඛං ගාමං පවිසිතුං, ගච්‌ඡ අසුකකුලං ගන්‌ත්‌වා මය්‌හං විහාරෙ නිසින්‌නභාවං ආරොචෙහි, අසුකකුලතො දධිආදීනි ආහරා’’ති පෙසෙති. භික්‌ඛූහි ‘‘කිං, භන්‌තෙ , ගාමං පවිසිස්‌සාමා’’ති වුත්‌තෙපි ‘‘දුප්‌පවෙසො, ආවුසො, ඉදානි ගාමො’’ති වදති. තෙ ‘‘හොතු, භන්‌තෙ, අච්‌ඡථ තුම්‌හෙ, මයං භික්‌ඛං පරියෙසිත්‌වා ආහරිස්‌සාමා’’ති ගච්‌ඡන්‌ති. අථ සාමණෙරො දධිආදීනි ආහරිත්‌වා භත්‌තඤ්‌ච බ්‍යඤ්‌ජනඤ්‌ච සම්‌පාදෙත්‌වා උපනෙති, තං භුඤ්‌ජන්‌තස්‌සෙව උපට්‌ඨාකා භත්‌තං පහිණන්‌ති, තතොපි මනාපමනාපං භුඤ්‌ජති. අථ භික්‌ඛූ පිණ්‌ඩපාතං ගහෙත්‌වා ආගච්‌ඡන්‌ති, තතොපි මනාපමනාපං භුඤ්‌ජතියෙව. එවං චතුමාසම්‌පි වීතිනාමෙති. අයං වුච්‌චති භික්‌ඛු මුණ්‌ඩකුටුම්‌බිකජීවිකං ජීවති, න සමණජීවිකන්‌ති. එවරූපො ආමිසසන්‌නිධි නාම හොති. භික්‌ඛුනො පන වසනට්‌ඨානෙ එකා තණ්‌ඩුලනාළි එකො ගුළපිණ්‌ඩො කුඩුවමත්‌තං සප්‌පීති එත්‌තකං නිධෙතුං වට්‌ටති අකාලෙ සම්‌පත්‌තචොරානං අත්‌ථාය. තෙ හි එත්‌තකං ආමිසපටිසන්‌ථාරං අලභන්‌තා ජීවිතා වොරොපෙය්‍යුං, තස්‌මා සචෙ හි එත්‌තකං නත්‌ථි, ආහරාපෙත්‌වාපි ඨපෙතුං වට්‌ටති. අඵාසුකකාලෙ ච යදෙත්‌ථ කප්‌පියං, තං අත්‌තනාපි පරිභුඤ්‌ජිතුං වට්‌ටති. කප්‌පියකුටියං පන බහුං ඨපෙන්‌තස්‌සපි සන්‌නිධි නාම නත්‌ථි.
Āmisanti vuttāvasesaṃ daṭṭhabbaṃ. Seyyathidaṃ – idhekacco bhikkhu ‘‘tathārūpe kāle upakārāya bhavissantī’’ti tilataṇḍulamuggamāsanāḷikeraloṇamacchasappitelakulālabhājanādīni āharāpetvā ṭhapeti. So vassakāle kālasseva sāmaṇerehi yāguṃ pacāpetvā paribhuñjitvā ‘‘sāmaṇera udakakaddame dukkhaṃ gāmaṃ pavisituṃ, gaccha asukakulaṃ gantvā mayhaṃ vihāre nisinnabhāvaṃ ārocehi, asukakulato dadhiādīni āharā’’ti peseti. Bhikkhūhi ‘‘kiṃ, bhante , gāmaṃ pavisissāmā’’ti vuttepi ‘‘duppaveso, āvuso, idāni gāmo’’ti vadati. Te ‘‘hotu, bhante, acchatha tumhe, mayaṃ bhikkhaṃ pariyesitvā āharissāmā’’ti gacchanti. Atha sāmaṇero dadhiādīni āharitvā bhattañca byañjanañca sampādetvā upaneti, taṃ bhuñjantasseva upaṭṭhākā bhattaṃ pahiṇanti, tatopi manāpamanāpaṃ bhuñjati. Atha bhikkhū piṇḍapātaṃ gahetvā āgacchanti, tatopi manāpamanāpaṃ bhuñjatiyeva. Evaṃ catumāsampi vītināmeti. Ayaṃ vuccati bhikkhu muṇḍakuṭumbikajīvikaṃ jīvati, na samaṇajīvikanti. Evarūpo āmisasannidhi nāma hoti. Bhikkhuno pana vasanaṭṭhāne ekā taṇḍulanāḷi eko guḷapiṇḍo kuḍuvamattaṃ sappīti ettakaṃ nidhetuṃ vaṭṭati akāle sampattacorānaṃ atthāya. Te hi ettakaṃ āmisapaṭisanthāraṃ alabhantā jīvitā voropeyyuṃ, tasmā sace hi ettakaṃ natthi, āharāpetvāpi ṭhapetuṃ vaṭṭati. Aphāsukakāle ca yadettha kappiyaṃ, taṃ attanāpi paribhuñjituṃ vaṭṭati. Kappiyakuṭiyaṃ pana bahuṃ ṭhapentassapi sannidhi nāma natthi.
චතුත්‌ථඅනාගතභයසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Catutthaanāgatabhayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
යොධාජීවවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Yodhājīvavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 10. චතුත්‌ථඅනාගතභයසුත්‌තං • 10. Catutthaanāgatabhayasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 10. චතුත්‌ථඅනාගතභයසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Catutthaanāgatabhayasuttavaṇṇanā
