Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
౪. చతుత్థనయో సఙ్గహితేనసఙ్గహితపదవణ్ణనా
4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
౧౯౧. సఙ్గహితేనసఙ్గహితపదనిద్దేసే యస్మా యథా దుతియతతియనయా తిణ్ణం సఙ్గహానం సఙ్గహణాసఙ్గహణప్పవత్తివిసేసేన ‘‘సఙ్గహితేన అసఙ్గహితం, అసఙ్గహితేన సఙ్గహిత’’న్తి చ ఉద్దిట్ఠా, నేవం చతుత్థపఞ్చమా. సఙ్గహణప్పవత్తియా ఏవ హి సఙ్గహితేన సఙ్గహితం ఉద్దిట్ఠం, అసఙ్గహణప్పవత్తియా ఏవ చ అసఙ్గహితేన అసఙ్గహితన్తి, తస్మా సఙ్గహణప్పవత్తివిసేసవిరహే సఙ్గహితధమ్మాసఙ్గహితధమ్మవిసేసే నిస్సితా ఏతే ద్వే నయాతి ఏత్థ కేనచి సఙ్గహితేన ధమ్మవిసేసేన పున సఙ్గహితో ధమ్మవిసేసో సఙ్గహితేన సఙ్గహితో సఙ్గహితతాయ పుచ్ఛితబ్బో విస్సజ్జితబ్బో చ, తమేవ తావ యథానిద్ధారితం దస్సేన్తో ‘‘సముదయసచ్చేన యే ధమ్మా ఖన్ధ…పే॰… సఙ్గహితా, తేహి ధమ్మేహి యే ధమ్మా ఖన్ధ…పే॰… సఙ్గహితా’’తి ఆహ. ఏత్థ చ యే తీహిపి సఙ్గహేహి న సఙ్గాహకా రూపక్ఖన్ధవిఞ్ఞాణక్ఖన్ధధమ్మాయతనదుక్ఖసచ్చాదీని వియ, యే చ ద్వీహాయతనధాతుసఙ్గహేహి అసఙ్గాహకా చక్ఖాయతనాదీని వియ, యే చ ఏకేన ఖన్ధసఙ్గహేనేవ ధాతుసఙ్గహేనేవ చ న సఙ్గాహకా వేదనాదిక్ఖన్ధనిరోధసచ్చజీవితిన్ద్రియాదీని వియ చక్ఖువిఞ్ఞాణధాతాదయో వియ చ, తే ధమ్మా సఙ్గాహకత్తాభావసబ్భావా సఙ్గాహకభావేన న ఉద్ధటా, తీహిపి పన సఙ్గహేహి యే సఙ్గాహకా, తే సఙ్గాహకత్తాభావాభావతో ఇధ ఉద్ధటా. తేహి సఙ్గహితాపి హి ఏకన్తేన అత్తనో సఙ్గాహకస్స సఙ్గాహకా హోన్తి, యస్స పున సఙ్గహో పుచ్ఛితబ్బో విస్సజ్జితబ్బో చాతి.
191. Saṅgahitenasaṅgahitapadaniddese yasmā yathā dutiyatatiyanayā tiṇṇaṃ saṅgahānaṃ saṅgahaṇāsaṅgahaṇappavattivisesena ‘‘saṅgahitena asaṅgahitaṃ, asaṅgahitena saṅgahita’’nti ca uddiṭṭhā, nevaṃ catutthapañcamā. Saṅgahaṇappavattiyā eva hi saṅgahitena saṅgahitaṃ uddiṭṭhaṃ, asaṅgahaṇappavattiyā eva ca asaṅgahitena asaṅgahitanti, tasmā saṅgahaṇappavattivisesavirahe saṅgahitadhammāsaṅgahitadhammavisese nissitā ete dve nayāti ettha kenaci saṅgahitena dhammavisesena puna saṅgahito dhammaviseso saṅgahitena saṅgahito saṅgahitatāya pucchitabbo vissajjitabbo ca, tameva tāva yathāniddhāritaṃ dassento ‘‘samudayasaccena ye dhammā khandha…pe… saṅgahitā, tehi dhammehi ye dhammā khandha…pe… saṅgahitā’’ti āha. Ettha ca ye tīhipi saṅgahehi na saṅgāhakā rūpakkhandhaviññāṇakkhandhadhammāyatanadukkhasaccādīni viya, ye ca dvīhāyatanadhātusaṅgahehi asaṅgāhakā cakkhāyatanādīni viya, ye ca ekena khandhasaṅgaheneva dhātusaṅgaheneva ca na saṅgāhakā vedanādikkhandhanirodhasaccajīvitindriyādīni viya cakkhuviññāṇadhātādayo viya ca, te dhammā saṅgāhakattābhāvasabbhāvā saṅgāhakabhāvena na uddhaṭā, tīhipi pana saṅgahehi ye saṅgāhakā, te saṅgāhakattābhāvābhāvato idha uddhaṭā. Tehi saṅgahitāpi hi ekantena attano saṅgāhakassa saṅgāhakā honti, yassa puna saṅgaho pucchitabbo vissajjitabbo cāti.
అట్ఠకథాయం పన సకలేన హి ఖన్ధాదిపదేనాతి సకలవాచకేన రూపక్ఖన్ధాదిపదేనాతి అత్థో. యం పనేతం వుత్తం ‘‘యం అత్తనో సఙ్గాహకం సఙ్గణ్హిత్వా పున తేనేవ సఙ్గహం గచ్ఛేయ్యా’’తి, తం తేన ఖన్ధాదిపదేనాతి ఏవం అయోజేత్వా తం అఞ్ఞం సఙ్గహితం నామ నత్థీతి ఏవం న సక్కా వత్తుం. న హి యేన యం సఙ్గహితం, తేనేవ తస్స సఙ్గహో పుచ్ఛితో విస్సజ్జితో, న చ తస్సేవ, అథ ఖో తేన సఙ్గహితస్సాతి. యథా వేదనా సద్దో చ ఖన్ధో ఆయతనఞ్చ, న ఏవం సుఖుమరూపం, తం పన ఖన్ధాయతనానం ఏకదేసోవ, తస్మా ‘‘సుఖుమరూపేకదేసం వా’’తి అవత్వా ‘‘సుఖుమరూపం వా’’తి వుత్తం. సబ్బత్థ చ అఞ్ఞేన అసమ్మిస్సన్తి యోజేతబ్బం. యమ్పి చేతం వుత్తం ‘‘తదేవ యేహి ధమ్మేహి ఖన్ధాదివసేన సఙ్గహితం, తే ధమ్మే సన్ధాయా’’తి, తమ్పి తథా న సక్కా వత్తుం. న హి సఙ్గహితేన సఙ్గహితస్స సఙ్గహితేన సఙ్గహో ఏత్థ పుచ్ఛితో విస్సజ్జితో చ, అథ ఖో సఙ్గహోవ, తస్మా ఏకేన ఖన్ధేనాతి ఏకేన ఖన్ధగణనేనాతి అయమేవేత్థ అత్థో, న సఙ్గాహకేనాతి. న హి ఏకో ఖన్ధో అత్తనో ఏకదేసస్స సఙ్గాహకోతి.
Aṭṭhakathāyaṃ pana sakalena hi khandhādipadenāti sakalavācakena rūpakkhandhādipadenāti attho. Yaṃ panetaṃ vuttaṃ ‘‘yaṃ attano saṅgāhakaṃ saṅgaṇhitvā puna teneva saṅgahaṃ gaccheyyā’’ti, taṃ tena khandhādipadenāti evaṃ ayojetvā taṃ aññaṃ saṅgahitaṃ nāma natthīti evaṃ na sakkā vattuṃ. Na hi yena yaṃ saṅgahitaṃ, teneva tassa saṅgaho pucchito vissajjito, na ca tasseva, atha kho tena saṅgahitassāti. Yathā vedanā saddo ca khandho āyatanañca, na evaṃ sukhumarūpaṃ, taṃ pana khandhāyatanānaṃ ekadesova, tasmā ‘‘sukhumarūpekadesaṃ vā’’ti avatvā ‘‘sukhumarūpaṃ vā’’ti vuttaṃ. Sabbattha ca aññena asammissanti yojetabbaṃ. Yampi cetaṃ vuttaṃ ‘‘tadeva yehi dhammehi khandhādivasena saṅgahitaṃ, te dhamme sandhāyā’’ti, tampi tathā na sakkā vattuṃ. Na hi saṅgahitena saṅgahitassa saṅgahitena saṅgaho ettha pucchito vissajjito ca, atha kho saṅgahova, tasmā ekena khandhenāti ekena khandhagaṇanenāti ayamevettha attho, na saṅgāhakenāti. Na hi eko khandho attano ekadesassa saṅgāhakoti.
చతుత్థనయసఙ్గహితేనసఙ్గహితపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Catutthanayasaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధాతుకథాపాళి • Dhātukathāpāḷi / ౪. సఙ్గహితేనసఙ్గహితపదనిద్దేసో • 4. Saṅgahitenasaṅgahitapadaniddeso
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౪. చతుత్థనయో సఙ్గహితేనసఙ్గహితపదవణ్ణనా • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౪. చతుత్థనయో సఙ్గహితేనసఙ్గహితపదవణ్ణనా • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā