Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
౪. చతుత్థనయో సఙ్గహితేనసఙ్గహితపదవణ్ణనా
4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
౧౯౧. తిణ్ణం సఙ్గహానన్తి ఖన్ధాయతనధాతుసఙ్గహానం. సఙ్గహణపుబ్బం అసఙ్గహణం, అసఙ్గహణపుబ్బం సఙ్గహణఞ్చ వుచ్చమానం సఙ్గహణాసఙ్గహణానం పవత్తివిసేసేన వుత్తం హోతీతి ఆహ ‘‘సఙ్గహణా…పే॰… ఉద్దిట్ఠా’’తి. సఙ్గహాభావకతో అసఙ్గహో సఙ్గహహేతుకో సఙ్గహస్స పవత్తివిసేసోయేవ నామ హోతీతి ఆహ ‘‘సఙ్గహణప్పవత్తివిసేసవిరహే’’తి. కేనచి సముదయసచ్చాదినా తీహిపి సఙ్గహేహి సఙ్గహితేన సఙ్ఖారక్ఖన్ధపరియాపన్నేన ధమ్మవిసేసేన పున తథేవ సఙ్గహితో సో ఏవ సముదయసచ్చాదికో ధమ్మవిసేసో సఙ్గహితేన సఙ్గహితో. సఙ్గాహకత్తాభావసబ్భావా సఙ్గాహకభావేన న ఉద్ధటా, న అసఙ్గాహకత్తా ఏవ. యథా హి తీహి సఙ్గహేహి న సఙ్గాహకా, ఏవం ద్వీహి, ఏకేనపి సఙ్గహేన న సఙ్గాహకా ఇధ న ఉద్ధటా. తేహి సఙ్గహితాతి తేహి తీహి సఙ్గహేహి సఙ్గహితా ధమ్మా. యస్సాతి యస్స అత్తనో సఙ్గాహకస్స.
191. Tiṇṇaṃsaṅgahānanti khandhāyatanadhātusaṅgahānaṃ. Saṅgahaṇapubbaṃ asaṅgahaṇaṃ, asaṅgahaṇapubbaṃ saṅgahaṇañca vuccamānaṃ saṅgahaṇāsaṅgahaṇānaṃ pavattivisesena vuttaṃ hotīti āha ‘‘saṅgahaṇā…pe… uddiṭṭhā’’ti. Saṅgahābhāvakato asaṅgaho saṅgahahetuko saṅgahassa pavattivisesoyeva nāma hotīti āha ‘‘saṅgahaṇappavattivisesavirahe’’ti. Kenaci samudayasaccādinā tīhipi saṅgahehi saṅgahitena saṅkhārakkhandhapariyāpannena dhammavisesena puna tatheva saṅgahito so eva samudayasaccādiko dhammaviseso saṅgahitena saṅgahito. Saṅgāhakattābhāvasabbhāvā saṅgāhakabhāvena na uddhaṭā, na asaṅgāhakattā eva. Yathā hi tīhi saṅgahehi na saṅgāhakā, evaṃ dvīhi, ekenapi saṅgahena na saṅgāhakā idha na uddhaṭā. Tehi saṅgahitāti tehi tīhi saṅgahehi saṅgahitā dhammā. Yassāti yassa attano saṅgāhakassa.
సకలవాచకేనాతి అనవసేసం ఖన్ధాదిఅత్థం వదన్తేన. తేన ఖన్ధాదిపదేనాతి ‘‘తేనేవ సఙ్గహం గచ్ఛేయ్యా’’తి ఏత్థ తేన ఖన్ధాదిపదేనాతి ఏవం యోజేతబ్బం. ఏవం పన అయోజేత్వా ‘‘యం అత్తనో సఙ్గాహకం సఙ్గణ్హిత్వా పున తేనేవ సఙ్గహం గచ్ఛేయ్య, తం అఞ్ఞం సఙ్గహితం నామ నత్థీ’’తి ఏవం న సక్కా వత్తుం. కస్మాతి చే? న హి యేన సముదయసచ్చాదినా యం సఙ్ఖారక్ఖన్ధపరియాపన్నం ధమ్మజాతం ఖన్ధాదిసఙ్గహేహి సఙ్గహితం, తేనేవ సముదయసచ్చాదినా తస్స తదవసిట్ఠస్స సఙ్ఖారక్ఖన్ధధమ్మస్స, న చ తస్సేవ కేవలస్స సముదయసచ్చాదికస్స సఙ్గహో పుచ్ఛితో విస్సజ్జితోతి యోజనా, అథ ఖో తేన సఙ్ఖారక్ఖన్ధధమ్మేన ఫస్సాదినా. సఙ్గహితస్సాతి సఙ్గహితతావిసిట్ఠస్సాతి అత్థో. తస్మా అత్తనో సఙ్గాహకం సకలక్ఖణాదిం సఙ్గణ్హిత్వా పున తేన ఖన్ధాదిపదేన యం సఙ్గహం గచ్ఛేయ్య, తం తాదిసం నత్థీతి అత్థో వేదితబ్బో. వేదనా సద్దో చ ఖన్ధో ఆయతనఞ్చాతి వేదనా విసుం ఖన్ధో, సద్దో చ విసుం ఆయతనన్తి అత్థో. అఞ్ఞేన ఖన్ధన్తరాదినా. అసమ్మిస్సన్తి అబ్యాకతదుక్ఖసచ్చాది వియ అమిస్సితం. న హి…పే॰… ఏత్థాతి సఙ్గహితతావిసిట్ఠేన ధమ్మేన యో ధమ్మో సఙ్గహితో, తస్స సఙ్గహితతావిసిట్ఠోయేవ యో సఙ్గహో, సో న ఏత్థ వారే పుచ్ఛితో విస్సజ్జితో చ. సఙ్గహోవాతి కేవలో సఙ్గహో , న కత్తాపేక్ఖోతి అత్థో. న సఙ్గాహకేనాతి ఇదం యథావుత్తేన అత్థేన నివత్తితస్స దస్సనం. న హీతిఆది తంసమత్థనం.
Sakalavācakenāti anavasesaṃ khandhādiatthaṃ vadantena. Tena khandhādipadenāti ‘‘teneva saṅgahaṃ gaccheyyā’’ti ettha tena khandhādipadenāti evaṃ yojetabbaṃ. Evaṃ pana ayojetvā ‘‘yaṃ attano saṅgāhakaṃ saṅgaṇhitvā puna teneva saṅgahaṃ gaccheyya, taṃ aññaṃ saṅgahitaṃ nāma natthī’’ti evaṃ na sakkā vattuṃ. Kasmāti ce? Na hi yena samudayasaccādinā yaṃ saṅkhārakkhandhapariyāpannaṃ dhammajātaṃ khandhādisaṅgahehi saṅgahitaṃ, teneva samudayasaccādinā tassa tadavasiṭṭhassa saṅkhārakkhandhadhammassa, na ca tasseva kevalassa samudayasaccādikassa saṅgaho pucchito vissajjitoti yojanā, atha kho tena saṅkhārakkhandhadhammena phassādinā. Saṅgahitassāti saṅgahitatāvisiṭṭhassāti attho. Tasmā attano saṅgāhakaṃ sakalakkhaṇādiṃ saṅgaṇhitvā puna tena khandhādipadena yaṃ saṅgahaṃ gaccheyya, taṃ tādisaṃ natthīti attho veditabbo. Vedanā saddo ca khandho āyatanañcāti vedanā visuṃ khandho, saddo ca visuṃ āyatananti attho. Aññena khandhantarādinā. Asammissanti abyākatadukkhasaccādi viya amissitaṃ. Na hi…pe… etthāti saṅgahitatāvisiṭṭhena dhammena yo dhammo saṅgahito, tassa saṅgahitatāvisiṭṭhoyeva yo saṅgaho, so na ettha vāre pucchito vissajjito ca. Saṅgahovāti kevalo saṅgaho , na kattāpekkhoti attho. Na saṅgāhakenāti idaṃ yathāvuttena atthena nivattitassa dassanaṃ. Na hītiādi taṃsamatthanaṃ.
చతుత్థనయసఙ్గహితేనసఙ్గహితపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Catutthanayasaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధాతుకథాపాళి • Dhātukathāpāḷi / ౪. సఙ్గహితేనసఙ్గహితపదనిద్దేసో • 4. Saṅgahitenasaṅgahitapadaniddeso
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౪. చతుత్థనయో సఙ్గహితేనసఙ్గహితపదవణ్ణనా • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౪. చతుత్థనయో సఙ్గహితేనసఙ్గహితపదవణ్ణనా • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā