| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๔. จตุตฺถนโย สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทวณฺณนา
4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
๑๙๑. อิทานิ สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทํ ภาเชตุํ สมุทยสเจฺจนาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ยํ ขนฺธาทีหิ สงฺคหิเตน ขนฺธาทิวเสน สงฺคหิตํ, ปุน ตเสฺสว ขนฺธาทีหิ สงฺคหํ ปุจฺฉิตฺวา วิสฺสชฺชนํ กตํฯ ตํ ขนฺธายตนธาตูสุ เอกมฺปิ สกลโกฎฺฐาสํ คเหตฺวา ฐิตปเทสุ น ยุชฺชติฯ สกเลน หิ ขนฺธาทิปเทน อญฺญํ ขนฺธาทิวเสน สงฺคหิตํ นาม นตฺถิ, ยํ อตฺตโน สงฺคาหกํ สงฺคณฺหิตฺวา ปุน เตเนว สงฺคหํ คเจฺฉยฺยฯ ตสฺมา ตถารูปานิ ปทานิ อิมสฺมิํ วาเร น คหิตานิฯ ยานิ ปน ปทานิ สงฺขาเรกเทสํ วา อเญฺญน อสมฺมิสฺสํ ทีเปนฺติ – เวทเนกเทสํ วา สุขุมรูปํ วา สเทฺทกเทสํ วา, ตานิ อิธ คหิตานิฯ เตสํ อิทมุทฺทานํ –
191. Idāni saṅgahitenasaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ samudayasaccenātiādi āraddhaṃ. Tattha yaṃ khandhādīhi saṅgahitena khandhādivasena saṅgahitaṃ, puna tasseva khandhādīhi saṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ khandhāyatanadhātūsu ekampi sakalakoṭṭhāsaṃ gahetvā ṭhitapadesu na yujjati. Sakalena hi khandhādipadena aññaṃ khandhādivasena saṅgahitaṃ nāma natthi, yaṃ attano saṅgāhakaṃ saṅgaṇhitvā puna teneva saṅgahaṃ gaccheyya. Tasmā tathārūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana padāni saṅkhārekadesaṃ vā aññena asammissaṃ dīpenti – vedanekadesaṃ vā sukhumarūpaṃ vā saddekadesaṃ vā, tāni idha gahitāni. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘เทฺว สจฺจา ปนฺนรสินฺทฺริยา, เอกาทส ปฎิจฺจปทา;
‘‘Dve saccā pannarasindriyā, ekādasa paṭiccapadā;
อุทฺธํ ปุน เอกาทส, โคจฺฉกปทเมตฺถ ติํสวิธ’’นฺติฯ
Uddhaṃ puna ekādasa, gocchakapadamettha tiṃsavidha’’nti.
ปญฺหา ปเนตฺถ เทฺวเยว โหนฺติฯ ตตฺถ ยํ ปุจฺฉาย อุทฺธฎํ ปทํ, ตเทว เยหิ ธเมฺมหิ ขนฺธาทิวเสน สงฺคหิตํ, เต ธเมฺม สนฺธาย สพฺพตฺถ เอเกน ขเนฺธนาติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺรายํ นโย – สมุทยสเจฺจน หิ ตณฺหาวชฺชา เสสา สงฺขารา ขนฺธาทิสงฺคเหน สงฺคหิตาฯ ปุน เตหิ ตณฺหาว สงฺคหิตาฯ สา ตณฺหา ปุน สงฺขาเรเหว ขนฺธาทิสงฺคเหน สงฺคหิตาติฯ เอเสว นโย สพฺพตฺถฯ อรูปธมฺมปุจฺฉาสุ ปเนตฺถ สงฺขารกฺขโนฺธ วา เวทนากฺขโนฺธ วา เอโก ขโนฺธ นามฯ รูปธมฺมปุจฺฉาสุ รูปกฺขโนฺธฯ ปริเทวปุจฺฉาย สทฺทายตนํ เอกํ อายตนํ นามฯ สทฺทธาตุ เอกา ธาตุ นาม, เสสฎฺฐาเนสุ ธมฺมายตนธมฺมธาตุวเสเนว อโตฺถ เวทิตโพฺพติฯ
Pañhā panettha dveyeva honti. Tattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi dhammehi khandhādivasena saṅgahitaṃ, te dhamme sandhāya sabbattha ekena khandhenātiādi vuttaṃ. Tatrāyaṃ nayo – samudayasaccena hi taṇhāvajjā sesā saṅkhārā khandhādisaṅgahena saṅgahitā. Puna tehi taṇhāva saṅgahitā. Sā taṇhā puna saṅkhāreheva khandhādisaṅgahena saṅgahitāti. Eseva nayo sabbattha. Arūpadhammapucchāsu panettha saṅkhārakkhandho vā vedanākkhandho vā eko khandho nāma. Rūpadhammapucchāsu rūpakkhandho. Paridevapucchāya saddāyatanaṃ ekaṃ āyatanaṃ nāma. Saddadhātu ekā dhātu nāma, sesaṭṭhānesu dhammāyatanadhammadhātuvaseneva attho veditabboti.
สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทวณฺณนาฯ
Saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ธาตุกถาปาฬิ • Dhātukathāpāḷi / ๔. สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทนิเทฺทโส • 4. Saṅgahitenasaṅgahitapadaniddeso
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๔. จตุตฺถนโย สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทวณฺณนา • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๔. จตุตฺถนโย สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทวณฺณนา • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
