| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
4. චතුත්‌ථනයො සඞ්‌ගහිතෙනසඞ්‌ගහිතපදවණ්‌ණනා
4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
191. සඞ්‌ගහිතෙනසඞ්‌ගහිතපදනිද්‌දෙසෙ යස්‌මා යථා දුතියතතියනයා තිණ්‌ණං සඞ්‌ගහානං සඞ්‌ගහණාසඞ්‌ගහණප්‌පවත්‌තිවිසෙසෙන ‘‘සඞ්‌ගහිතෙන අසඞ්‌ගහිතං, අසඞ්‌ගහිතෙන සඞ්‌ගහිත’’න්‌ති ච උද්‌දිට්‌ඨා, නෙවං චතුත්‌ථපඤ්‌චමා. සඞ්‌ගහණප්‌පවත්‌තියා එව හි සඞ්‌ගහිතෙන සඞ්‌ගහිතං උද්‌දිට්‌ඨං, අසඞ්‌ගහණප්‌පවත්‌තියා එව ච අසඞ්‌ගහිතෙන අසඞ්‌ගහිතන්‌ති, තස්‌මා සඞ්‌ගහණප්‌පවත්‌තිවිසෙසවිරහෙ සඞ්‌ගහිතධම්‌මාසඞ්‌ගහිතධම්‌මවිසෙසෙ නිස්‌සිතා එතෙ ද්‌වෙ නයාති එත්‌ථ කෙනචි සඞ්‌ගහිතෙන ධම්‌මවිසෙසෙන පුන සඞ්‌ගහිතො ධම්‌මවිසෙසො සඞ්‌ගහිතෙන සඞ්‌ගහිතො සඞ්‌ගහිතතාය පුච්‌ඡිතබ්‌බො විස්‌සජ්‌ජිතබ්‌බො ච, තමෙව තාව යථානිද්‌ධාරිතං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘සමුදයසච්‌චෙන යෙ ධම්‌මා ඛන්‌ධ…පෙ.… සඞ්‌ගහිතා, තෙහි ධම්‌මෙහි යෙ ධම්‌මා ඛන්‌ධ…පෙ.… සඞ්‌ගහිතා’’ති ආහ. එත්‌ථ ච යෙ තීහිපි සඞ්‌ගහෙහි න සඞ්‌ගාහකා රූපක්‌ඛන්‌ධවිඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධධම්‌මායතනදුක්‌ඛසච්‌චාදීනි විය, යෙ ච ද්‌වීහායතනධාතුසඞ්‌ගහෙහි අසඞ්‌ගාහකා චක්‌ඛායතනාදීනි විය, යෙ ච එකෙන ඛන්‌ධසඞ්‌ගහෙනෙව ධාතුසඞ්‌ගහෙනෙව ච න සඞ්‌ගාහකා වෙදනාදික්‌ඛන්‌ධනිරොධසච්‌චජීවිතින්‌ද්‍රියාදීනි විය චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණධාතාදයො විය ච, තෙ ධම්‌මා සඞ්‌ගාහකත්‌තාභාවසබ්‌භාවා සඞ්‌ගාහකභාවෙන න උද්‌ධටා, තීහිපි පන සඞ්‌ගහෙහි යෙ සඞ්‌ගාහකා, තෙ සඞ්‌ගාහකත්‌තාභාවාභාවතො ඉධ උද්‌ධටා. තෙහි සඞ්‌ගහිතාපි හි එකන්‌තෙන අත්‌තනො සඞ්‌ගාහකස්‌ස සඞ්‌ගාහකා හොන්‌ති, යස්‌ස පුන සඞ්‌ගහො පුච්‌ඡිතබ්‌බො විස්‌සජ්‌ජිතබ්‌බො චාති.
191. Saṅgahitenasaṅgahitapadaniddese yasmā yathā dutiyatatiyanayā tiṇṇaṃ saṅgahānaṃ saṅgahaṇāsaṅgahaṇappavattivisesena ‘‘saṅgahitena asaṅgahitaṃ, asaṅgahitena saṅgahita’’nti ca uddiṭṭhā, nevaṃ catutthapañcamā. Saṅgahaṇappavattiyā eva hi saṅgahitena saṅgahitaṃ uddiṭṭhaṃ, asaṅgahaṇappavattiyā eva ca asaṅgahitena asaṅgahitanti, tasmā saṅgahaṇappavattivisesavirahe saṅgahitadhammāsaṅgahitadhammavisese nissitā ete dve nayāti ettha kenaci saṅgahitena dhammavisesena puna saṅgahito dhammaviseso saṅgahitena saṅgahito saṅgahitatāya pucchitabbo vissajjitabbo ca, tameva tāva yathāniddhāritaṃ dassento ‘‘samudayasaccena ye dhammā khandha…pe… saṅgahitā, tehi dhammehi ye dhammā khandha…pe… saṅgahitā’’ti āha. Ettha ca ye tīhipi saṅgahehi na saṅgāhakā rūpakkhandhaviññāṇakkhandhadhammāyatanadukkhasaccādīni viya, ye ca dvīhāyatanadhātusaṅgahehi asaṅgāhakā cakkhāyatanādīni viya, ye ca ekena khandhasaṅgaheneva dhātusaṅgaheneva ca na saṅgāhakā vedanādikkhandhanirodhasaccajīvitindriyādīni viya cakkhuviññāṇadhātādayo viya ca, te dhammā saṅgāhakattābhāvasabbhāvā saṅgāhakabhāvena na uddhaṭā, tīhipi pana saṅgahehi ye saṅgāhakā, te saṅgāhakattābhāvābhāvato idha uddhaṭā. Tehi saṅgahitāpi hi ekantena attano saṅgāhakassa saṅgāhakā honti, yassa puna saṅgaho pucchitabbo vissajjitabbo cāti.
අට්‌ඨකථායං පන සකලෙන හි ඛන්‌ධාදිපදෙනාති සකලවාචකෙන රූපක්‌ඛන්‌ධාදිපදෙනාති අත්‌ථො. යං පනෙතං වුත්‌තං ‘‘යං අත්‌තනො සඞ්‌ගාහකං සඞ්‌ගණ්‌හිත්‌වා පුන තෙනෙව සඞ්‌ගහං ගච්‌ඡෙය්‍යා’’ති, තං තෙන ඛන්‌ධාදිපදෙනාති එවං අයොජෙත්‌වා තං අඤ්‌ඤං සඞ්‌ගහිතං නාම නත්‌ථීති එවං න සක්‌කා වත්‌තුං. න හි යෙන යං සඞ්‌ගහිතං, තෙනෙව තස්‌ස සඞ්‌ගහො පුච්‌ඡිතො විස්‌සජ්‌ජිතො, න ච තස්‌සෙව, අථ ඛො තෙන සඞ්‌ගහිතස්‌සාති. යථා වෙදනා සද්‌දො ච ඛන්‌ධො ආයතනඤ්‌ච, න එවං සුඛුමරූපං, තං පන ඛන්‌ධායතනානං එකදෙසොව, තස්‌මා ‘‘සුඛුමරූපෙකදෙසං වා’’ති අවත්‌වා ‘‘සුඛුමරූපං වා’’ති වුත්‌තං. සබ්‌බත්‌ථ ච අඤ්‌ඤෙන අසම්‌මිස්‌සන්‌ති යොජෙතබ්‌බං. යම්‌පි චෙතං වුත්‌තං ‘‘තදෙව යෙහි ධම්‌මෙහි ඛන්‌ධාදිවසෙන සඞ්‌ගහිතං, තෙ ධම්‌මෙ සන්‌ධායා’’ති, තම්‌පි තථා න සක්‌කා වත්‌තුං. න හි සඞ්‌ගහිතෙන සඞ්‌ගහිතස්‌ස සඞ්‌ගහිතෙන සඞ්‌ගහො එත්‌ථ පුච්‌ඡිතො විස්‌සජ්‌ජිතො ච, අථ ඛො සඞ්‌ගහොව, තස්‌මා එකෙන ඛන්‌ධෙනාති එකෙන ඛන්‌ධගණනෙනාති අයමෙවෙත්‌ථ අත්‌ථො, න සඞ්‌ගාහකෙනාති. න හි එකො ඛන්‌ධො අත්‌තනො එකදෙසස්‌ස සඞ්‌ගාහකොති.
Aṭṭhakathāyaṃ pana sakalena hi khandhādipadenāti sakalavācakena rūpakkhandhādipadenāti attho. Yaṃ panetaṃ vuttaṃ ‘‘yaṃ attano saṅgāhakaṃ saṅgaṇhitvā puna teneva saṅgahaṃ gaccheyyā’’ti, taṃ tena khandhādipadenāti evaṃ ayojetvā taṃ aññaṃ saṅgahitaṃ nāma natthīti evaṃ na sakkā vattuṃ. Na hi yena yaṃ saṅgahitaṃ, teneva tassa saṅgaho pucchito vissajjito, na ca tasseva, atha kho tena saṅgahitassāti. Yathā vedanā saddo ca khandho āyatanañca, na evaṃ sukhumarūpaṃ, taṃ pana khandhāyatanānaṃ ekadesova, tasmā ‘‘sukhumarūpekadesaṃ vā’’ti avatvā ‘‘sukhumarūpaṃ vā’’ti vuttaṃ. Sabbattha ca aññena asammissanti yojetabbaṃ. Yampi cetaṃ vuttaṃ ‘‘tadeva yehi dhammehi khandhādivasena saṅgahitaṃ, te dhamme sandhāyā’’ti, tampi tathā na sakkā vattuṃ. Na hi saṅgahitena saṅgahitassa saṅgahitena saṅgaho ettha pucchito vissajjito ca, atha kho saṅgahova, tasmā ekena khandhenāti ekena khandhagaṇanenāti ayamevettha attho, na saṅgāhakenāti. Na hi eko khandho attano ekadesassa saṅgāhakoti.
චතුත්‌ථනයසඞ්‌ගහිතෙනසඞ්‌ගහිතපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Catutthanayasaṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / ධාතුකථාපාළි • Dhātukathāpāḷi / 4. සඞ්‌ගහිතෙනසඞ්‌ගහිතපදනිද්‌දෙසො • 4. Saṅgahitenasaṅgahitapadaniddeso
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 4. චතුත්‌ථනයො සඞ්‌ගහිතෙනසඞ්‌ගහිතපදවණ්‌ණනා • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 4. චතුත්‌ථනයො සඞ්‌ගහිතෙනසඞ්‌ගහිතපදවණ්‌ණනා • 4. Catutthanayo saṅgahitenasaṅgahitapadavaṇṇanā
