| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ
4. Catutthapārājikaṃ
ಚತುಸಚ್ಚವಿದೂ ಸತ್ಥಾ, ಚತುತ್ಥಂ ಯಂ ಪಕಾಸಯಿ।
Catusaccavidū satthā, catutthaṃ yaṃ pakāsayi;
ಪಾರಾಜಿಕಂ ತಸ್ಸ ದಾನಿ, ಪತ್ತೋ ಸಂವಣ್ಣನಾಕ್ಕಮೋ॥
Pārājikaṃ tassa dāni, patto saṃvaṇṇanākkamo.
ಯಸ್ಮಾ ತಸ್ಮಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ, ಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಚ ಪಕಾಸಿತಂ।
Yasmā tasmā suviññeyyaṃ, yaṃ pubbe ca pakāsitaṃ;
ತಂ ವಜ್ಜಯಿತ್ವಾ ಅಸ್ಸಾಪಿ, ಹೋತಿ ಸಂವಣ್ಣನಾ ಅಯಂ॥
Taṃ vajjayitvā assāpi, hoti saṃvaṇṇanā ayaṃ.
ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
೧೯೩. ತೇನ ಸಮಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ ವೇಸಾಲಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ಗಿಹೀನಂ ಕಮ್ಮನ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠೇಮಾತಿ ಗಿಹೀನಂ ಖೇತ್ತೇಸು ಚೇವ ಆರಾಮಾದೀಸು ಚ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಅಧಿಟ್ಠಾಮ; ‘‘ಏವಂ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ನ ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಆಚಿಕ್ಖಾಮ ಚೇವ ಅನುಸಾಸಾಮ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದೂತೇಯ್ಯನ್ತಿ ದೂತಕಮ್ಮಂ। ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಮನುಸ್ಸೇ ಉತ್ತಿಣ್ಣಧಮ್ಮಸ್ಸ; ಮನುಸ್ಸೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮತ್ತಂ ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಾ ಪಾಪನಕಧಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಾ ಸೇಟ್ಠಪುರಿಸಾನಂ ಝಾಯೀನಞ್ಚ ಅರಿಯಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಸ್ಸ। ಅಸುಕೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿಆದೀಸು ಅತ್ತನಾ ಏವಂ ಮನ್ತಯಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಗಿಹೀನಂ ಭಾಸನ್ತಾ ‘‘ಬುದ್ಧರಕ್ಖಿತೋ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖು ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀ, ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತೋ ದುತಿಯಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ನಾಮವಸೇನೇವ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸಿಂಸೂತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಏಸೋಯೇವ ಖೋ ಆವುಸೋ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಕಮ್ಮನ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ದೂತೇಯ್ಯಹರಣಞ್ಚ ಬಹುಸಪತ್ತಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ನ ಚ ಸಮಣಸಾರುಪ್ಪಂ। ತತೋ ಪನ ಉಭಯತೋಪಿ ಏಸೋ ಏವ ಸೇಯ್ಯೋ ಪಾಸಂಸತರೋ ಸುನ್ದರತರೋ ಯೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಗಿಹೀನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಣ್ಣೋ ಭಾಸಿತೋ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ಇರಿಯಾಪಥಂ ಸಣ್ಠಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಂ ವಾ ಚಙ್ಕಮನ್ತಂ ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಾನಂ ವಾ ಅಪುಚ್ಛನ್ತಾನಂ ವಾ ಗಿಹೀನಂ ‘‘ಅಯಂ ಅಸುಕೋ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖು ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಯೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಞ್ಞೇನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಣ್ಣೋ ಭಾಸಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏಸೋ ಏವ ಸೇಯ್ಯೋತಿ। ಅನಾಗತಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಪನ ಅಸತಿ ನ ಏತೇಹಿ ಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಭಾಸಿತೋವ ಯಸ್ಮಾ ನ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನಾಗತಸಮ್ಬನ್ಧಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಯೋ ಏವಂ ಭಾಸಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸೋ ಏವ ಸೇಯ್ಯೋ’’ತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಲಕ್ಖಣಂ ಪನ ಸದ್ದಸತ್ಥತೋ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಂ।
193.Tena samayena buddho bhagavā vesāliyaṃ viharati…pe… gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhemāti gihīnaṃ khettesu ceva ārāmādīsu ca kattabbakiccaṃ adhiṭṭhāma; ‘‘evaṃ kātabbaṃ, evaṃ na kātabba’’nti ācikkhāma ceva anusāsāma cāti vuttaṃ hoti. Dūteyyanti dūtakammaṃ. Uttarimanussadhammassāti manusse uttiṇṇadhammassa; manusse atikkamitvā brahmattaṃ vā nibbānaṃ vā pāpanakadhammassāti attho. Uttarimanussānaṃ vā seṭṭhapurisānaṃ jhāyīnañca ariyānañca dhammassa. Asuko bhikkhūtiādīsu attanā evaṃ mantayitvā pacchā gihīnaṃ bhāsantā ‘‘buddharakkhito nāma bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī, dhammarakkhito dutiyassā’’ti evaṃ nāmavaseneva vaṇṇaṃ bhāsiṃsūti veditabbo. Tattha esoyeva kho āvuso seyyoti kammantādhiṭṭhānaṃ dūteyyaharaṇañca bahusapattaṃ mahāsamārambhaṃ na ca samaṇasāruppaṃ. Tato pana ubhayatopi eso eva seyyo pāsaṃsataro sundarataro yo amhākaṃ gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito. Kiṃ vuttaṃ hoti? Iriyāpathaṃ saṇṭhapetvā nisinnaṃ vā caṅkamantaṃ vā pucchantānaṃ vā apucchantānaṃ vā gihīnaṃ ‘‘ayaṃ asuko nāma bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī’’ti evamādinā nayena yo amhākaṃ aññena aññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito bhavissati, eso eva seyyoti. Anāgatasambandhe pana asati na etehi so tasmiṃ khaṇe bhāsitova yasmā na yujjati, tasmā anāgatasambandhaṃ katvā ‘‘yo evaṃ bhāsito bhavissati, so eva seyyo’’ti evamettha attho veditabbo. Lakkhaṇaṃ pana saddasatthato pariyesitabbaṃ.
೧೯೪. ವಣ್ಣವಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ಅಞ್ಞೋಯೇವ ನೇಸಂ ಅಭಿನವೋ ಸರೀರವಣ್ಣೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ತೇನ ವಣ್ಣೇನ ವಣ್ಣವನ್ತೋ ಅಹೇಸುಂ। ಪೀಣಿನ್ದ್ರಿಯಾತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಪಸಾದೇಹಿ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠೋಕಾಸಸ್ಸ ಪರಿಪುಣ್ಣತ್ತಾ ಮನಚ್ಛಟ್ಠಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಅಮಿಲಾತಭಾವೇನ ಪೀಣಿನ್ದ್ರಿಯಾ। ಪಸನ್ನಮುಖವಣ್ಣಾತಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅವಿಸೇಸೇನ ವಣ್ಣವನ್ತೋ ಸರೀರವಣ್ಣತೋ ಪನ ನೇಸಂ ಮುಖವಣ್ಣೋ ಅಧಿಕತರಂ ಪಸನ್ನೋ; ಅಚ್ಛೋ ಅನಾವಿಲೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಪ್ಪಸನ್ನಛವಿವಣ್ಣಾತಿ ಯೇನ ಚ ತೇ ಮಹಾಕಣಿಕಾರಪುಪ್ಫಾದಿಸದಿಸೇನ ವಣ್ಣೇನ ವಣ್ಣವನ್ತೋ, ತಾದಿಸೋ ಅಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಣ್ಣೋ ಅತ್ಥಿ। ಯಥಾ ಪನ ಇಮೇಸಂ; ಏವಂ ನ ತೇಸಂ ಛವಿವಣ್ಣೋ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ವಿಪ್ಪಸನ್ನಛವಿವಣ್ಣಾ’’ತಿ। ಇತಿಹ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ನೇವ ಉದ್ದೇಸಂ ನ ಪರಿಪುಚ್ಛಂ ನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅನುಯುಞ್ಜನ್ತಾ। ಅಥ ಖೋ ಕುಹಕತಾಯ ಅಭೂತಗುಣಸಂವಣ್ಣನಾಯ ಲದ್ಧಾನಿ ಪಣೀತಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಸುಖಂ ನಿದ್ದಾರಾಮತಂ ಸಙ್ಗಣಿಕಾರಾಮತಞ್ಚ ಅನುಯುಞ್ಜನ್ತಾ ಇಮಂ ಸರೀರಸೋಭಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು, ಯಥಾ ತಂ ಬಾಲಾ ಭನ್ತಮಿಗಪ್ಪಟಿಭಾಗಾತಿ।
194.Vaṇṇavā ahesunti aññoyeva nesaṃ abhinavo sarīravaṇṇo uppajji, tena vaṇṇena vaṇṇavanto ahesuṃ. Pīṇindriyāti pañcahi pasādehi abhiniviṭṭhokāsassa paripuṇṇattā manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ amilātabhāvena pīṇindriyā. Pasannamukhavaṇṇāti kiñcāpi avisesena vaṇṇavanto sarīravaṇṇato pana nesaṃ mukhavaṇṇo adhikataraṃ pasanno; accho anāvilo parisuddhoti attho. Vippasannachavivaṇṇāti yena ca te mahākaṇikārapupphādisadisena vaṇṇena vaṇṇavanto, tādiso aññesampi manussānaṃ vaṇṇo atthi. Yathā pana imesaṃ; evaṃ na tesaṃ chavivaṇṇo vippasanno. Tena vuttaṃ – ‘‘vippasannachavivaṇṇā’’ti. Itiha te bhikkhū neva uddesaṃ na paripucchaṃ na kammaṭṭhānaṃ anuyuñjantā. Atha kho kuhakatāya abhūtaguṇasaṃvaṇṇanāya laddhāni paṇītabhojanāni bhuñjitvā yathāsukhaṃ niddārāmataṃ saṅgaṇikārāmatañca anuyuñjantā imaṃ sarīrasobhaṃ pāpuṇiṃsu, yathā taṃ bālā bhantamigappaṭibhāgāti.
ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಾತಿ ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರವಾಸಿನೋ। ಕಚ್ಚಿ ಭಿಕ್ಖವೇ ಖಮನೀಯನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖವೇ ಕಚ್ಚಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಇದಂ ಚತುಚಕ್ಕಂ ನವದ್ವಾರಂ ಸರೀರಯನ್ತಂ ಖಮನೀಯಂ ಸಕ್ಕಾ ಖಮಿತುಂ ಸಹಿತುಂ ಪರಿಹರಿತುಂ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪಾದೇತೀತಿ। ಕಚ್ಚಿ ಯಾಪನೀಯನ್ತಿ ಕಚ್ಚಿ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚೇಸು ಯಾಪೇತುಂ ಗಮೇತುಂ ಸಕ್ಕಾ, ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಅನ್ತರಾಯಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ। ಕುಚ್ಛಿ ಪರಿಕನ್ತೋತಿ ಕುಚ್ಛಿ ಪರಿಕನ್ತಿತೋ ವರಂ ಭವೇಯ್ಯ; ‘‘ಪರಿಕತ್ತೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ ಯುಜ್ಜತಿ। ಏವಂ ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯೇ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ವಿಗರಹಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ತೇಹಿ ಕತಕಮ್ಮಂ ಚೋರಕಮ್ಮಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಆಯತಿಂ ಅಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕರಣತ್ಥಂ ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ।
Vaggumudātīriyāti vaggumudātīravāsino. Kacci bhikkhave khamanīyanti bhikkhave kacci tumhākaṃ idaṃ catucakkaṃ navadvāraṃ sarīrayantaṃ khamanīyaṃ sakkā khamituṃ sahituṃ pariharituṃ na kiñci dukkhaṃ uppādetīti. Kacci yāpanīyanti kacci sabbakiccesu yāpetuṃ gametuṃ sakkā, na kiñci antarāyaṃ dassetīti. Kucchi parikantoti kucchi parikantito varaṃ bhaveyya; ‘‘parikatto’’tipi pāṭho yujjati. Evaṃ vaggumudātīriye anekapariyāyena vigarahitvā idāni yasmā tehi katakammaṃ corakammaṃ hoti, tasmā āyatiṃ aññesampi evarūpassa kammassa akaraṇatthaṃ atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi.
೧೯೫. ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ಚ ಪನ ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ ಭಿಕ್ಖವೇ ಮಹಾಚೋರಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾತಿ ಅತ್ಥಿ ಚೇವ ಉಪಲಬ್ಭನ್ತಿ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತಲೋಕೇ। ಏವಂ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಇಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕುದಾಸ್ಸು ನಾಮಾಹನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸುಇತಿ ನಿಪಾತೋ; ಕುದಾ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಸೋ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪರಿಸಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ಪನ್ಥದೂಹನಕಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮಗಾಮವಿಲೋಪನ್ತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಪರಿಸೋ ಹುತ್ವಾ ಗಾಮೇಪಿ ಅಗಾಮೇ, ಜನಪದೇಪಿ ಅಜನಪದೇ ಕರೋನ್ತೋ ಹನನ್ತೋ ಘಾತೇನ್ತೋ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಛೇದಾಪೇನ್ತೋ ಪಚನ್ತೋ ಪಾಚೇನ್ತೋ।
195. Āmantetvā ca pana ‘‘pañcime bhikkhave mahācorā’’tiādimāha. Tattha santo saṃvijjamānāti atthi ceva upalabbhanti cāti vuttaṃ hoti. Idhāti imasmiṃ sattaloke. Evaṃ hotīti evaṃ pubbabhāge icchā uppajjati. Kudāssu nāmāhanti ettha suiti nipāto; kudā nāmāti attho. So aparena samayenāti so pubbabhāge evaṃ cintetvā anukkamena parisaṃ vaḍḍhento panthadūhanakammaṃ paccantimagāmavilopanti evamādīni katvā vepullappattapariso hutvā gāmepi agāme, janapadepi ajanapade karonto hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācento.
ಇತಿ ಬಾಹಿರಕಮಹಾಚೋರಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತೇನ ಸದಿಸೇ ಸಾಸನೇ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಚೋರೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಾಪಭಿಕ್ಖುನೋತಿ ಅಞ್ಞೇಸು ಠಾನೇಸು ಮೂಲಚ್ಛಿನ್ನೋ ಪಾರಾಜಿಕಪ್ಪತ್ತೋ ‘‘ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಧ ಪನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಅನಾಪನ್ನೋ ಇಚ್ಛಾಚಾರೇ ಠಿತೋ ಖುದ್ದಾನುಖುದ್ದಕಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತೋ ‘‘ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತಸ್ಸಾಪಿ ಬಾಹಿರಕಚೋರಸ್ಸ ವಿಯ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಕುದಾಸ್ಸು ನಾಮಾಹಂ…ಪೇ॰… ಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಸಕ್ಕತೋತಿ ಸಕ್ಕಾರಪ್ಪತ್ತೋ। ಗರುಕತೋತಿ ಗರುಕಾರಪ್ಪತ್ತೋ। ಮಾನಿತೋತಿ ಮನಸಾ ಪಿಯಾಯಿತೋ। ಪೂಜಿತೋತಿ ಚತುಪಚ್ಚಯಾಭಿಹಾರಪೂಜಾಯ ಪೂಜಿತೋ। ಅಪಚಿತೋತಿ ಅಪಚಿತಿಪ್ಪತ್ತೋ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಸಕ್ಕರಿತ್ವಾ ಸುಟ್ಠು ಅಭಿಸಙ್ಖತೇ ಪಣೀತಪಣೀತೇ ಕತ್ವಾ ದೇನ್ತಿ, ಸೋ ಸಕ್ಕತೋ। ಯಸ್ಮಿಂ ಗರುಭಾವಂ ಪಚ್ಚುಪೇತ್ವಾ ದೇನ್ತಿ, ಸೋ ಗರುಕತೋ। ಯಂ ಮನಸಾ ಪಿಯಾಯನ್ತಿ, ಸೋ ಮಾನಿತೋ। ಯಸ್ಸ ಸಬ್ಬಮ್ಪೇತಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಸೋ ಪೂಜಿತೋ। ಯಸ್ಸ ಅಭಿವಾದನಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಾದಿವಸೇನ ಪರಮನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಸೋ ಅಪಚಿತೋ। ಇಮಸ್ಸ ಚ ಪನ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಇಮಂ ಲೋಕಾಮಿಸಂ ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ।
Iti bāhirakamahācoraṃ dassetvā tena sadise sāsane pañca mahācore dassetuṃ ‘‘evameva kho’’tiādimāha. Tattha pāpabhikkhunoti aññesu ṭhānesu mūlacchinno pārājikappatto ‘‘pāpabhikkhū’’ti vuccati. Idha pana pārājikaṃ anāpanno icchācāre ṭhito khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni madditvā vicaranto ‘‘pāpabhikkhū’’ti adhippeto. Tassāpi bāhirakacorassa viya pubbabhāge evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhaṃ…pe… parikkhārāna’’nti. Tattha sakkatoti sakkārappatto. Garukatoti garukārappatto. Mānitoti manasā piyāyito. Pūjitoti catupaccayābhihārapūjāya pūjito. Apacitoti apacitippatto. Tattha yassa cattāro paccaye sakkaritvā suṭṭhu abhisaṅkhate paṇītapaṇīte katvā denti, so sakkato. Yasmiṃ garubhāvaṃ paccupetvā denti, so garukato. Yaṃ manasā piyāyanti, so mānito. Yassa sabbampetaṃ karonti, so pūjito. Yassa abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammādivasena paramanipaccakāraṃ karonti, so apacito. Imassa ca pana sabbampi imaṃ lokāmisaṃ patthayamānassa evaṃ hoti.
ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಸೋ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸಿಕ್ಖಾಯ ಅತಿಬ್ಬಗಾರವೇ ಉದ್ಧತೇ ಉನ್ನಳೇ ಚಪಲೇ ಮುಖರೇ ವಿಕಿಣ್ಣವಾಚೇ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀ ಅಸಮ್ಪಜಾನೇ ಪಾಕತಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯೇಹಿ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಕೇ ಲಾಭಗರುಕೇ ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಇರಿಯಾಪಥಸಣ್ಠಪನಾದೀನಿ ಕುಹಕವತ್ತಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಥೇರೋ ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಸೇನಾಸನೇ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗಮ್ಮ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪೂರಯಮಾನೋ ವಸ್ಸಂ ವಸಿತ್ವಾ ನಿಗ್ಗತೋ’’ತಿ ಲೋಕಸಮ್ಮತಸೇನಾಸನಸಂವಣ್ಣನಾದೀಹಿ ಉಪಾಯೇಹಿ ಲೋಕಂ ಪರಿಪಾಚೇತುಂ ಪಟಿಬಲೇಹಿ ಜಾತಕಾದೀಸು ಕತಪರಿಚಯೇಹಿ ಸರಸಮ್ಪನ್ನೇಹಿ ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಂವಣ್ಣಿಯಮಾನಗುಣೋ ಹುತ್ವಾ ಸತೇನ ವಾ ಸಹಸ್ಸೇನ ವಾ ಪರಿವುತೋ…ಪೇ॰… ಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ। ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖವೇ ಪಠಮೋ ಮಹಾಚೋರೋತಿ ಅಯಂ ಸನ್ಧಿಚ್ಛೇದಾದಿಚೋರಕೋ ವಿಯ ನ ಏಕಂ ಕುಲಂ ನ ದ್ವೇ, ಅಥ ಖೋ ಮಹಾಜನಂ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಚತುಪಚ್ಚಯಗಹಣತೋ ‘‘ಪಠಮೋ ಮಹಾಚೋರೋ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯೇ ಪನ ಸುತ್ತನ್ತಿಕಾ ವಾ ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕಾ ವಾ ವಿನಯಧರಾ ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರೇ ಅಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನೇ ಪಾಳಿಂ ವಾಚೇನ್ತಾ ಅಟ್ಠಕಥಂ ಕಥೇನ್ತಾ ಅನುಮೋದನಾಯ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಇರಿಯಾಪಥಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಲೋಕಂ ಪಸಾದೇನ್ತಾ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಿ ಸಕ್ಕತಾ ಗರುಕತಾ ಮಾನಿತಾ ಪೂಜಿತಾ ಅಪಚಿತಾ, ತೇ ‘‘ತನ್ತಿಪವೇಣಿಘಟನಕಾ ಸಾಸನಜೋತಕಾ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
So aparena samayenāti so pubbabhāge evaṃ cintetvā anukkamena sikkhāya atibbagārave uddhate unnaḷe capale mukhare vikiṇṇavāce muṭṭhassatī asampajāne pākatindriye ācariyupajjhāyehi pariccattake lābhagaruke pāpabhikkhū saṅgaṇhitvā iriyāpathasaṇṭhapanādīni kuhakavattāni sikkhāpetvā ‘‘ayaṃ thero asukasmiṃ nāma senāsane vassaṃ upagamma vattapaṭipattiṃ pūrayamāno vassaṃ vasitvā niggato’’ti lokasammatasenāsanasaṃvaṇṇanādīhi upāyehi lokaṃ paripācetuṃ paṭibalehi jātakādīsu kataparicayehi sarasampannehi pāpabhikkhūhi saṃvaṇṇiyamānaguṇo hutvā satena vā sahassena vā parivuto…pe… bhesajjaparikkhārānaṃ. Ayaṃ bhikkhave paṭhamo mahācoroti ayaṃ sandhicchedādicorako viya na ekaṃ kulaṃ na dve, atha kho mahājanaṃ vañcetvā catupaccayagahaṇato ‘‘paṭhamo mahācoro’’ti veditabbo. Ye pana suttantikā vā ābhidhammikā vā vinayadharā vā bhikkhū bhikkhācāre asampajjamāne pāḷiṃ vācentā aṭṭhakathaṃ kathentā anumodanāya dhammakathāya iriyāpathasampattiyā ca lokaṃ pasādentā janapadacārikaṃ caranti sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā, te ‘‘tantipaveṇighaṭanakā sāsanajotakā’’ti veditabbā.
ತಥಾಗತಪ್ಪವೇದಿತನ್ತಿ ತಥಾಗತೇನ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಕತಂ ಜಾನಾಪಿತಂ ವಾ। ಅತ್ತನೋ ದಹತೀತಿ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಪಾಳಿಞ್ಚ ಅಟ್ಠಕಥಞ್ಚ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ಮಧುರೇನ ಸರೇನ ಪಸಾದನೀಯಂ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಾವಸೇನ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಜಾತೇನ ವಿಞ್ಞೂಜನೇನ ‘‘ಅಹೋ, ಭನ್ತೇ, ಪಾಳಿ ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾ ಚ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಾ, ಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತೋ ‘‘ಕೋ ಅಮ್ಹಾದಿಸೇ ಉಗ್ಗಹಾಪೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ’’ತಿ ಆಚರಿಯಂ ಅನುದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ ಸಯಮ್ಭುಞಾಣಾಧಿಗತಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಪವೇದೇತಿ। ಅಯಂ ತಥಾಗತೇನ ಸತಸಹಸ್ಸಕಪ್ಪಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖೇಯ್ಯಾನಿ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಕಿಚ್ಛೇನ ಕಸಿರೇನ ಪಟಿವಿದ್ಧಧಮ್ಮತ್ಥೇನಕೋ ದುತಿಯೋ ಮಹಾಚೋರೋ।
Tathāgatappaveditanti tathāgatena paṭividdhaṃ paccakkhakataṃ jānāpitaṃ vā. Attano dahatīti parisamajjhe pāḷiñca aṭṭhakathañca saṃsanditvā madhurena sarena pasādanīyaṃ suttantaṃ kathetvā dhammakathāvasena acchariyabbhutajātena viññūjanena ‘‘aho, bhante, pāḷi ca aṭṭhakathā ca suparisuddhā, kassa santike uggaṇhitthā’’ti pucchito ‘‘ko amhādise uggahāpetuṃ samattho’’ti ācariyaṃ anuddisitvā attanā paṭividdhaṃ sayambhuñāṇādhigataṃ dhammavinayaṃ pavedeti. Ayaṃ tathāgatena satasahassakappādhikāni cattāri asaṅkheyyāni pāramiyo pūretvā kicchena kasirena paṭividdhadhammatthenako dutiyo mahācoro.
ಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನ್ತಿ ಖೀಣಾಸವಭಿಕ್ಖುಂ। ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತನ್ತಿ ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಸೇಟ್ಠಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಂ; ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ವಾ ಅನಾಗಾಮಿಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವ ಸೀಲವನ್ತಂ ಪುಥುಜ್ಜನಂ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾದಿವತ್ಥುಕಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಂ। ಅಮೂಲಕೇನ ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ಅನುದ್ಧಂಸೇತೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಅವಿಜ್ಜಮಾನೇನ ಅನ್ತಿಮವತ್ಥುನಾ ಅನುವದತಿ ಚೋದೇತಿ; ಅಯಂ ವಿಜ್ಜಮಾನಗುಣಮಕ್ಖೀ ಅರಿಯಗುಣತ್ಥೇನಕೋ ತತಿಯೋ ಮಹಾಚೋರೋ।
Suddhaṃ brahmacārinti khīṇāsavabhikkhuṃ. Parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carantanti nirupakkilesaṃ seṭṭhacariyaṃ carantaṃ; aññampi vā anāgāmiṃ ādiṃ katvā yāva sīlavantaṃ puthujjanaṃ avippaṭisārādivatthukaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carantaṃ. Amūlakena abrahmacariyena anuddhaṃsetīti tasmiṃ puggale avijjamānena antimavatthunā anuvadati codeti; ayaṃ vijjamānaguṇamakkhī ariyaguṇatthenako tatiyo mahācoro.
ಗರುಭಣ್ಡಾನಿ ಗರುಪರಿಕ್ಖಾರಾನೀತಿ ಯಥಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನೇ ‘‘ಚತುರೋ ಜನಾ ಸಂವಿಧಾಯ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಅವಾಹರು’’ನ್ತಿ (ಪರಿ॰ ೪೭೯) ಏತ್ಥ ಪಞ್ಚಮಾಸಕಗ್ಘನಕಂ ‘‘ಗರುಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಇಧ ಪನ ನ ಏವಂ। ಅಥ ಖೋ ‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯಾನಿ ನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಬ್ಬಾನಿ ಸಙ್ಘೇನ ವಾ ಗಣೇನ ವಾ ಪುಗ್ಗಲೇನ ವಾ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾನಿಪಿ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ? ಆರಾಮೋ, ಆರಾಮವತ್ಥು…ಪೇ॰… ದಾರುಭಣ್ಡಂ, ಮತ್ತಿಕಾಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಗರುಭಣ್ಡಾನಿ। ‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವೇಭಙ್ಗಿಯಾನಿ ನ ವಿಭಜಿತಬ್ಬಾನಿ ಸಙ್ಘೇನ ವಾ ಗಣೇನ ವಾ ಪುಗ್ಗಲೇನ ವಾ। ವಿಭತ್ತಾನಿಪಿ ಅವಿಭತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯೋ ವಿಭಜೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ? ಆರಾಮೋ, ಆರಾಮವತ್ಥು…ಪೇ॰… ದಾರುಭಣ್ಡಂ, ಮತ್ತಿಕಾಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೨೨) ವಚನತೋ ಅವೇಭಙ್ಗಿಯತ್ತಾ ಸಾಧಾರಣಪರಿಕ್ಖಾರಭಾವೇನ ಗರುಪರಿಕ್ಖಾರಾನಿ। ಆರಾಮೋ ಆರಾಮವತ್ಥೂತಿಆದೀಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯಾನೀ’’ತಿ ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯಮೇವ ಭಣಿಸ್ಸಾಮ। ತೇಹಿ ಗಿಹೀ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ತಾನಿ ದತ್ವಾ ದತ್ವಾ ಗಿಹೀಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಉಪಲಾಪೇತೀತಿ ‘‘ಅಹೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಯ್ಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ಲಪನಕೇ ಅನುಬನ್ಧನಕೇ ಸಸ್ನೇಹೇ ಕರೋತಿ। ಅಯಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯಂ ಅವೇಭಙ್ಗಿಯಞ್ಚ ಗರುಪರಿಕ್ಖಾರಂ ತಥಾಭಾವತೋ ಥೇನೇತ್ವಾ ಗಿಹಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹನಕೋ ಚತುತ್ಥೋ ಮಹಾಚೋರೋ। ಸೋ ಚ ಪನಾಯಂ ಇಮಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಕುಲಸಙ್ಗಣ್ಹನತ್ಥಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಕುಲದೂಸಕದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಪಬ್ಬಾಜನೀಯಕಮ್ಮಾರಹೋ ಚ ಹೋತಿ। ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಇಸ್ಸರವತಾಯ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಭಣ್ಡಂ ಅಗ್ಘಾಪೇತ್ವಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ।
Garubhaṇḍāni garuparikkhārānīti yathā adinnādāne ‘‘caturo janā saṃvidhāya garubhaṇḍaṃ avāharu’’nti (pari. 479) ettha pañcamāsakagghanakaṃ ‘‘garubhaṇḍa’’nti vuccati, idha pana na evaṃ. Atha kho ‘‘pañcimāni, bhikkhave, avissajjiyāni na vissajjetabbāni saṅghena vā gaṇena vā puggalena vā. Vissajjitānipi avissajjitāni honti. Yo vissajjeyya, āpatti thullaccayassa. Katamāni pañca? Ārāmo, ārāmavatthu…pe… dārubhaṇḍaṃ, mattikābhaṇḍa’’nti vacanato avissajjitabbattā garubhaṇḍāni. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, avebhaṅgiyāni na vibhajitabbāni saṅghena vā gaṇena vā puggalena vā. Vibhattānipi avibhattāni honti. Yo vibhajeyya, āpatti thullaccayassa. Katamāni pañca? Ārāmo, ārāmavatthu…pe… dārubhaṇḍaṃ, mattikābhaṇḍa’’nti (cūḷava. 322) vacanato avebhaṅgiyattā sādhāraṇaparikkhārabhāvena garuparikkhārāni. Ārāmo ārāmavatthūtiādīsu yaṃ vattabbaṃ taṃ sabbaṃ ‘‘pañcimāni, bhikkhave, avissajjiyānī’’ti khandhake āgatasuttavaṇṇanāyameva bhaṇissāma. Tehi gihī saṅgaṇhātīti tāni datvā datvā gihīṃ saṅgaṇhāti anuggaṇhāti. Upalāpetīti ‘‘aho amhākaṃ ayyo’’ti evaṃ lapanake anubandhanake sasnehe karoti. Ayaṃ avissajjiyaṃ avebhaṅgiyañca garuparikkhāraṃ tathābhāvato thenetvā gihi saṅgaṇhanako catuttho mahācoro. So ca panāyaṃ imaṃ garubhaṇḍaṃ kulasaṅgaṇhanatthaṃ vissajjento kuladūsakadukkaṭaṃ āpajjati. Pabbājanīyakammāraho ca hoti. Bhikkhusaṅghaṃ abhibhavitvā issaravatāya vissajjento thullaccayaṃ āpajjati. Theyyacittena vissajjento bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabboti.
ಅಯಂ ಅಗ್ಗೋ ಮಹಾಚೋರೋತಿ ಅಯಂ ಇಮೇಸಂ ಚೋರಾನಂ ಜೇಟ್ಠಚೋರೋ; ಇಮಿನಾ ಸದಿಸೋ ಚೋರೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಯೋ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಗ್ಗಹಣಾತೀತಂ ಅತಿಸಣ್ಹಸುಖುಮಂ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಂ ಥೇನೇತಿ। ಕಿಂ ಪನ ಸಕ್ಕಾ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೋ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಾದೀನಿ ವಿಯ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಥೇನೇತ್ವಾ ಗಹೇತುನ್ತಿ? ನ ಸಕ್ಕಾ, ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಯೋ ಅಸನ್ತಂ ಅಭೂತಂ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ ಉಲ್ಲಪತೀ’’ತಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಿ ಅಸನ್ತಂ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಕೇವಲಂ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಮಯ್ಹಂ ಏಸೋ’’ತಿ ಉಲ್ಲಪತಿ, ನ ಪನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಠಾನಾ ಚಾವೇತುಂ, ಅತ್ತನಿ ವಾ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಂ ಕಾತುಂ। ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಚೋರೋತಿ ವುತ್ತೋತಿ? ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಉಲ್ಲಪಿತ್ವಾ ಅಸನ್ತಸಮ್ಭಾವನಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಪಚ್ಚಯೇ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ಗಣ್ಹತಾ ತೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಸುಖುಮೇನ ಉಪಾಯೇನ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಥೇನೇತ್ವಾ ಗಹಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಥೇಯ್ಯಾಯ ವೋ ಭಿಕ್ಖವೇ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡೋ ಭುತ್ತೋ’’ತಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಯಂ ಅವೋಚುಮ್ಹ – ‘‘ಅಯಂ ಅಗ್ಗೋ ಮಹಾಚೋರೋ, ಯೋ ಅಸನ್ತಂ ಅಭೂತಂ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ ಉಲ್ಲಪತೀ’’ತಿ । ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತೂತಿ ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಏತಂ ಅವೋಚುಮ್ಹಾತಿ ಚೇ। ‘‘ಥೇಯ್ಯಾಯ ವೋ ಭಿಕ್ಖವೇ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡೋ ಭುತ್ತೋ’’ತಿ ಭಿಕ್ಖವೇ ಯಸ್ಮಾ ಸೋ ತೇನ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡೋ ಥೇಯ್ಯಾಯ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಭುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಏತ್ಥ ಹಿ ವೋಕಾರೋ ‘‘ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೫-೩೬) ವಿಯ ಪದಪೂರಣಮತ್ತೇ ನಿಪಾತೋ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ ಭುತ್ತೋ’’ತಿ ಏವಮಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ನ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Ayaṃ aggo mahācoroti ayaṃ imesaṃ corānaṃ jeṭṭhacoro; iminā sadiso coro nāma natthi, yo pañcindriyaggahaṇātītaṃ atisaṇhasukhumaṃ lokuttaradhammaṃ theneti. Kiṃ pana sakkā lokuttaradhammo hiraññasuvaṇṇādīni viya vañcetvā thenetvā gahetunti? Na sakkā, tenevāha – ‘‘yo asantaṃ abhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ ullapatī’’ti. Ayañhi attani asantaṃ taṃ dhammaṃ kevalaṃ ‘‘atthi mayhaṃ eso’’ti ullapati, na pana sakkoti ṭhānā cāvetuṃ, attani vā saṃvijjamānaṃ kātuṃ. Atha kasmā coroti vuttoti? Yasmā taṃ ullapitvā asantasambhāvanāya uppanne paccaye gaṇhāti. Evañhi gaṇhatā te paccayā sukhumena upāyena vañcetvā thenetvā gahitā honti. Tenevāha – ‘‘taṃ kissa hetu? Theyyāya vo bhikkhave raṭṭhapiṇḍo bhutto’’ti. Ayañhi ettha attho – yaṃ avocumha – ‘‘ayaṃ aggo mahācoro, yo asantaṃ abhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ ullapatī’’ti . Taṃ kissa hetūti kena kāraṇena etaṃ avocumhāti ce. ‘‘Theyyāya vo bhikkhave raṭṭhapiṇḍo bhutto’’ti bhikkhave yasmā so tena raṭṭhapiṇḍo theyyāya theyyacittena bhutto hoti. Ettha hi vokāro ‘‘ye hi vo ariyā araññavanapatthānī’’tiādīsu (ma. ni. 1.35-36) viya padapūraṇamatte nipāto. Tasmā ‘‘tumhehi bhutto’’ti evamassa attho na daṭṭhabbo.
ಇದಾನಿ ತಮೇವತ್ಥಂ ಗಾಥಾಹಿ ವಿಭೂತತರಂ ಕರೋನ್ತೋ ‘‘ಅಞ್ಞಥಾ ಸನ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಞ್ಞಥಾ ಸನ್ತನ್ತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರಾದಿಕೇನ ಅಞ್ಞೇನಾಕಾರೇನ ಸನ್ತಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ಯೋ ಪವೇದಯೇತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರಾದಿಕೇನ ಅಞ್ಞೇನ ಆಕಾರೇನ ಯೋ ಪವೇದೇಯ್ಯ। ‘‘ಪರಮಪರಿಸುದ್ಧೋ ಅಹಂ, ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಏವಂ ಜಾನಾಪೇಯ್ಯ। ಪವೇದೇತ್ವಾ ಚ ಪನ ತಾಯ ಪವೇದನಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಭೋಜನಂ ಅರಹಾ ವಿಯ ಭುಞ್ಜತಿ। ನಿಕಚ್ಚ ಕಿತವಸ್ಸೇವ ಭುತ್ತಂ ಥೇಯ್ಯೇನ ತಸ್ಸ ತನ್ತಿ ನಿಕಚ್ಚಾತಿ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಥಾ ಸನ್ತಂ ಅಞ್ಞಥಾ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ। ಅಗುಮ್ಬಅಗಚ್ಛಭೂತಮೇವ ಸಾಖಾಪಲಾಸಪಲ್ಲವಾದಿಚ್ಛಾದನೇನ ಗುಮ್ಬಮಿವ ಗಚ್ಛಮಿವ ಚ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ। ಕಿತವಸ್ಸೇವಾತಿ ವಞ್ಚಕಸ್ಸ ಕೇರಾಟಿಕಸ್ಸ ಗುಮ್ಬಗಚ್ಛಸಞ್ಞಾಯ ಅರಞ್ಞೇ ಆಗತಾಗತೇ ಸಕುಣೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಜೀವಿತಕಪ್ಪಕಸ್ಸ ಸಾಕುಣಿಕಸ್ಸೇವ। ಭುತ್ತಂ ಥೇಯ್ಯೇನ ತಸ್ಸ ತನ್ತಿ ತಸ್ಸಾಪಿ ಅನರಹನ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಅರಹನ್ತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಲದ್ಧಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜತೋ; ಯಂ ತಂ ಭುತ್ತಂ ತಂ ಯಥಾ ಸಾಕುಣಿಕಕಿತವಸ್ಸ ನಿಕಚ್ಚ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಸಕುಣಗ್ಗಹಣಂ, ಏವಂ ಮನುಸ್ಸೇ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಲದ್ಧಸ್ಸ ಭೋಜನಸ್ಸ ಭುತ್ತತ್ತಾ ಥೇಯ್ಯೇನ ಭುತ್ತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Idāni tamevatthaṃ gāthāhi vibhūtataraṃ karonto ‘‘aññathā santa’’ntiādimāha. Tattha aññathā santanti aparisuddhakāyasamācārādikena aññenākārena santaṃ. Aññathā yo pavedayeti parisuddhakāyasamācārādikena aññena ākārena yo pavedeyya. ‘‘Paramaparisuddho ahaṃ, atthi me abbhantare lokuttaradhammo’’ti evaṃ jānāpeyya. Pavedetvā ca pana tāya pavedanāya uppannaṃ bhojanaṃ arahā viya bhuñjati. Nikacca kitavasseva bhuttaṃ theyyena tassa tanti nikaccāti vañcetvā aññathā santaṃ aññathā dassetvā. Agumbaagacchabhūtameva sākhāpalāsapallavādicchādanena gumbamiva gacchamiva ca attānaṃ dassetvā. Kitavassevāti vañcakassa kerāṭikassa gumbagacchasaññāya araññe āgatāgate sakuṇe gahetvā jīvitakappakassa sākuṇikasseva. Bhuttaṃ theyyena tassa tanti tassāpi anarahantasseva sato arahantabhāvaṃ dassetvā laddhabhojanaṃ bhuñjato; yaṃ taṃ bhuttaṃ taṃ yathā sākuṇikakitavassa nikacca vañcetvā sakuṇaggahaṇaṃ, evaṃ manusse vañcetvā laddhassa bhojanassa bhuttattā theyyena bhuttaṃ nāma hoti.
ಇಮಂ ಪನ ಅತ್ಥವಸಂ ಅಜಾನನ್ತಾ ಯೇ ಏವಂ ಭುಞ್ಜನ್ತಿ, ಕಾಸಾವಕಣ್ಠಾ…ಪೇ॰… ನಿರಯಂ ತೇ ಉಪಪಜ್ಜರೇ ಕಾಸಾವಕಣ್ಠಾತಿ ಕಾಸಾವೇನ ವೇಠಿತಕಣ್ಠಾ। ಏತ್ತಕಮೇವ ಅರಿಯದ್ಧಜಧಾರಣಮತ್ತಂ, ಸೇಸಂ ಸಾಮಞ್ಞಂ ನತ್ಥೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಖೋ ಪನಾನನ್ದ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ ಗೋತ್ರಭುನೋ ಕಾಸಾವಕಣ್ಠಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೮೦) ಏವಂ ವುತ್ತದುಸ್ಸೀಲಾನಂ ಏತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಪಾಪಧಮ್ಮಾತಿ ಲಾಮಕಧಮ್ಮಾ। ಅಸಞ್ಞತಾತಿ ಕಾಯಾದೀಹಿ ಅಸಞ್ಞತಾ। ಪಾಪಾತಿ ಲಾಮಕಪುಗ್ಗಲಾ। ಪಾಪೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹೀತಿ ತೇಹಿ ಕರಣಕಾಲೇ ಆದೀನವಂ ಅದಿಸ್ವಾ ಕತೇಹಿ ಪರವಞ್ಚನಾದೀಹಿ ಪಾಪಕಮ್ಮೇಹಿ। ನಿರಯಂ ತೇ ಉಪಪಜ್ಜರೇತಿ ನಿರಸ್ಸಾದಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ತೇ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ; ತಸ್ಮಾ ಸೇಯ್ಯೋ ಅಯೋಗುಳೋತಿ ಗಾಥಾ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಸಚಾಯಂ ದುಸ್ಸೀಲೋ ಅಸಞ್ಞತೋ ಇಚ್ಛಾಚಾರೇ ಠಿತೋ ಕುಹನಾಯ ಲೋಕಂ ವಞ್ಚಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ತತ್ತಂ ಅಗ್ಗಿಸಿಖೂಪಮಂ ಅಯೋಗುಳಂ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ ಅಜ್ಝೋಹರೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಯಞ್ಚೇತಂ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಂ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಯಞ್ಚೇತಂ ಅಯೋಗುಳಂ, ತೇಸು ದ್ವೀಸು ಅಯೋಗುಳೋವ ಭುತ್ತೋ ಸೇಯ್ಯೋ ಸುನ್ದರತರೋ ಪಣೀತತರೋ ಚ ಭವೇಯ್ಯ, ನ ಹಿ ಅಯೋಗುಳಸ್ಸ ಭುತ್ತತ್ತಾ ಸಮ್ಪರಾಯೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣೇನಾಪಿ ದುಜ್ಜಾನಪರಿಚ್ಛೇದಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವತಿ। ಏವಂ ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪನ ತಸ್ಸ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಸ್ಸ ಭುತ್ತತ್ತಾ ಸಮ್ಪರಾಯೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನುಭೋತಿ, ಅಯಞ್ಹಿ ಕೋಟಿಪ್ಪತ್ತೋ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೋತಿ।
Imaṃ pana atthavasaṃ ajānantā ye evaṃ bhuñjanti, kāsāvakaṇṭhā…pe… nirayaṃ te upapajjare kāsāvakaṇṭhāti kāsāvena veṭhitakaṇṭhā. Ettakameva ariyaddhajadhāraṇamattaṃ, sesaṃ sāmaññaṃ natthīti vuttaṃ hoti. ‘‘Bhavissanti kho panānanda anāgatamaddhānaṃ gotrabhuno kāsāvakaṇṭhā’’ti (ma. ni. 3.380) evaṃ vuttadussīlānaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Pāpadhammāti lāmakadhammā. Asaññatāti kāyādīhi asaññatā. Pāpāti lāmakapuggalā. Pāpehi kammehīti tehi karaṇakāle ādīnavaṃ adisvā katehi paravañcanādīhi pāpakammehi. Nirayaṃ te upapajjareti nirassādaṃ duggatiṃ te upapajjanti; tasmā seyyo ayoguḷoti gāthā. Tassattho – sacāyaṃ dussīlo asaññato icchācāre ṭhito kuhanāya lokaṃ vañcako puggalo tattaṃ aggisikhūpamaṃ ayoguḷaṃ bhuñjeyya ajjhohareyya, tassa yañcetaṃ raṭṭhapiṇḍaṃ bhuñjeyya, yañcetaṃ ayoguḷaṃ, tesu dvīsu ayoguḷova bhutto seyyo sundarataro paṇītataro ca bhaveyya, na hi ayoguḷassa bhuttattā samparāye sabbaññutañāṇenāpi dujjānaparicchedaṃ dukkhaṃ anubhavati. Evaṃ paṭiladdhassa pana tassa raṭṭhapiṇḍassa bhuttattā samparāye vuttappakāraṃ dukkhaṃ anubhoti, ayañhi koṭippatto micchājīvoti.
ಏವಂ ಪಾಪಕಿರಿಯಾಯ ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವೀನಂ ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ವಿಗರಹಿತ್ವಾ ದುಬ್ಭರತಾಯ ದುಪ್ಪೋಸತಾಯ…ಪೇ॰… ಇಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ಚ ವತ್ವಾ ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಅನಭಿಜಾನ’’ನ್ತಿ ಆದಿಮಾಹ।
Evaṃ pāpakiriyāya anādīnavadassāvīnaṃ ādīnavaṃ dassetvā ‘‘atha kho bhagavā vaggumudātīriye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā dubbharatāya dupposatāya…pe… imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyāthā’’ti ca vatvā catutthapārājikaṃ paññapento ‘‘yo pana bhikkhu anabhijāna’’nti ādimāha.
ಏವಂ ಮೂಲಚ್ಛೇಜ್ಜವಸೇನ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕೇ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಅಪರಮ್ಪಿ ಅನುಪ್ಪಞ್ಞತ್ತತ್ಥಾಯ ಅಧಿಮಾನವತ್ಥು ಉದಪಾದಿ। ತಸ್ಸುಪ್ಪತ್ತಿದೀಪನತ್ಥಂ ಏತಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏವಞ್ಚಿದಂ ಭಗವತಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ।
Evaṃ mūlacchejjavasena daḷhaṃ katvā catutthapārājike paññatte aparampi anuppaññattatthāya adhimānavatthu udapādi. Tassuppattidīpanatthaṃ etaṃ vuttaṃ – ‘‘evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hotī’’ti.
ಅಧಿಮಾನವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Adhimānavatthuvaṇṇanā
೧೯೬. ತತ್ಥ ಅದಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠಸಞ್ಞಿನೋತಿ ಅರಹತ್ತೇ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ಅದಿಟ್ಠೇಯೇವ ‘‘ದಿಟ್ಠಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅರಹತ್ತ’’ನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಸಞ್ಞಿನೋ ಹುತ್ವಾ। ಏಸ ನಯೋ ಅಪ್ಪತ್ತಾದೀಸು। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಅಪ್ಪತ್ತೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನೇ ಉಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಅಪ್ಪತ್ತೇ। ಅನಧಿಗತೇತಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ಅನಧಿಗತೇ; ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧೇತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಸಚ್ಛಿಕತೇತಿ ಅಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೇ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವಸೇನ ವಾ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಕತೇ। ಅಧಿಮಾನೇನಾತಿ ಅಧಿಗತಮಾನೇನ; ‘‘ಅಧಿಗತಾ ಮಯ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಉಪ್ಪನ್ನಮಾನೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಅಧಿಕಮಾನೇನ ವಾ ಥದ್ಧಮಾನೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರಿಂಸೂತಿ ಅರಹತ್ತಂ ಬ್ಯಾಕರಿಂಸು; ‘‘ಪತ್ತಂ ಆವುಸೋ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅರಹತ್ತಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯ’’ನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ತೇಸಂ ಮಗ್ಗೇನ ಅಪ್ಪಹೀನಕಿಲೇಸತ್ತಾ ಕೇವಲಂ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಬಲೇನ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಕಿಲೇಸಾನಂ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಥಾರೂಪಪಚ್ಚಯಸಮಾಯೋಗೇ ರಾಗಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ; ರಾಗತ್ಥಾಯ ನಮತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಇತರೇಸು।
196. Tattha adiṭṭhe diṭṭhasaññinoti arahatte ñāṇacakkhunā adiṭṭheyeva ‘‘diṭṭhaṃ amhehi arahatta’’nti diṭṭhasaññino hutvā. Esa nayo appattādīsu. Ayaṃ pana viseso – appatteti attano santāne uppattivasena appatte. Anadhigateti maggabhāvanāya anadhigate; appaṭiladdhetipi attho. Asacchikateti appaṭividdhe paccavekkhaṇavasena vā appaccakkhakate. Adhimānenāti adhigatamānena; ‘‘adhigatā maya’’nti evaṃ uppannamānenāti attho, adhikamānena vā thaddhamānenāti attho. Aññaṃ byākariṃsūti arahattaṃ byākariṃsu; ‘‘pattaṃ āvuso amhehi arahattaṃ, kataṃ karaṇīya’’nti bhikkhūnaṃ ārocesuṃ. Tesaṃ maggena appahīnakilesattā kevalaṃ samathavipassanābalena vikkhambhitakilesānaṃ aparena samayena tathārūpapaccayasamāyoge rāgāya cittaṃ namati; rāgatthāya namatīti attho. Esa nayo itaresu.
ತಞ್ಚ ಖೋ ಏತಂ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕನ್ತಿ ತಞ್ಚ ಖೋ ಏತಂ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಂ ಆಪತ್ತಿಪಞ್ಞಾಪನೇ ವೋಹಾರಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ; ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅಙ್ಗಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tañcakho etaṃ abbohārikanti tañca kho etaṃ tesaṃ aññabyākaraṇaṃ abbohārikaṃ āpattipaññāpane vohāraṃ na gacchati; āpattiyā aṅgaṃ na hotīti attho.
ಕಸ್ಸ ಪನಾಯಂ ಅಧಿಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕಸ್ಸ ನುಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ? ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ತಾವ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸೋ ಹಿ ಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಪಹೀನಕಿಲೇಸಅವಸಿಟ್ಠಕಿಲೇಸಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣೇನ ಸಞ್ಜಾತಸೋಮನಸ್ಸೋ ಅರಿಯಗುಣಪಟಿವೇಧೇ ನಿಕ್ಕಙ್ಖೋ। ತಸ್ಮಾ ಸೋತಾಪನ್ನಾದೀನಂ ‘‘ಅಹಂ ಸಕದಾಗಾಮೀ’’ತಿಆದಿವಸೇನ ಅಧಿಮಾನೋ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸೋ ಹಿ ಅರಿಯಗುಣಾಧಿಗಮೇ ನಿರಾಸೋವ। ಸೀಲವತೋಪಿ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸ್ಸ ನಿದ್ದಾರಾಮತಾದಿಮನುಯುತ್ತಸ್ಸ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಸುಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲಸ್ಸ ಪನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ನಾಮರೂಪಂ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯಪರಿಗ್ಗಹೇನ ವಿತಿಣ್ಣಕಙ್ಖಸ್ಸ ತಿಲಕ್ಖಣಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸನ್ತಸ್ಸ ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಸುದ್ಧಸಮಥಲಾಭಿಂ ವಾ ಸುದ್ಧವಿಪಸ್ಸನಾಲಾಭಿಂ ವಾ ಅನ್ತರಾ ಠಪೇತಿ, ಸೋ ಹಿ ದಸಪಿ ವೀಸತಿಪಿ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಕಿಲೇಸಸಮುದಾಚಾರಂ ಅಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ ಸೋತಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಸಕದಾಗಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಅನಾಗಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ಮಞ್ಞತಿ। ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಲಾಭಿಂ ಪನ ಅರಹತ್ತೇಯೇವ ಠಪೇತಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಸಮಾಧಿಬಲೇನ ಕಿಲೇಸಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಾ, ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲೇನ ಸಙ್ಖಾರಾ ಸುಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ, ತಸ್ಮಾ ಸಟ್ಠಿಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಅಸೀತಿಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ಕಿಲೇಸಾ ನ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ, ಖೀಣಾಸವಸ್ಸೇವ ಚಿತ್ತಚಾರೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಏವಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಕಿಲೇಸಸಮುದಾಚಾರಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅನ್ತರಾ ಅಠತ್ವಾವ ‘‘ಅರಹಾ ಅಹ’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞತೀತಿ।
Kassa panāyaṃ adhimāno uppajjati, kassa nuppajjatīti? Ariyasāvakassa tāva nuppajjati so hi maggaphalanibbānapahīnakilesaavasiṭṭhakilesapaccavekkhaṇena sañjātasomanasso ariyaguṇapaṭivedhe nikkaṅkho. Tasmā sotāpannādīnaṃ ‘‘ahaṃ sakadāgāmī’’tiādivasena adhimāno nuppajjati. Dussīlassa nuppajjati, so hi ariyaguṇādhigame nirāsova. Sīlavatopi pariccattakammaṭṭhānassa niddārāmatādimanuyuttassa nuppajjati. Suparisuddhasīlassa pana kammaṭṭhāne appamattassa nāmarūpaṃ vavatthapetvā paccayapariggahena vitiṇṇakaṅkhassa tilakkhaṇaṃ āropetvā saṅkhāre sammasantassa āraddhavipassakassa uppajjati, uppanno ca suddhasamathalābhiṃ vā suddhavipassanālābhiṃ vā antarā ṭhapeti, so hi dasapi vīsatipi tiṃsampi vassāni kilesasamudācāraṃ apassitvā ‘‘ahaṃ sotāpanno’’ti vā ‘‘sakadāgāmī’’ti vā ‘‘anāgāmī’’ti vā maññati. Samathavipassanālābhiṃ pana arahatteyeva ṭhapeti. Tassa hi samādhibalena kilesā vikkhambhitā, vipassanābalena saṅkhārā supariggahitā, tasmā saṭṭhimpi vassāni asītimpi vassāni vassasatampi kilesā na samudācaranti, khīṇāsavasseva cittacāro hoti. So evaṃ dīgharattaṃ kilesasamudācāraṃ apassanto antarā aṭhatvāva ‘‘arahā aha’’nti maññatīti.
ಸವಿಭಙ್ಗಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
Savibhaṅgasikkhāpadavaṇṇanā
೧೯೭. ಅನಭಿಜಾನನ್ತಿ ನ ಅಭಿಜಾನಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನಾಯಂ ಅನಭಿಜಾನಂ ಸಮುದಾಚರತಿ, ಸ್ವಸ್ಸ ಸನ್ತಾನೇ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ಞಾಣೇನ ಚ ಅಸಚ್ಛಿಕತೋತಿ ಅಭೂತೋ ಹೋತಿ। ತೇನಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ಅಸನ್ತಂ ಅಭೂತಂ ಅಸಂವಿಜ್ಜಮಾನ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಅಜಾನನ್ತೋ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ।
197.Anabhijānanti na abhijānaṃ. Yasmā panāyaṃ anabhijānaṃ samudācarati, svassa santāne anuppanno ñāṇena ca asacchikatoti abhūto hoti. Tenassa padabhājane ‘‘asantaṃ abhūtaṃ asaṃvijjamāna’’nti vatvā ‘‘ajānanto apassanto’’ti vuttaṃ .
ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮನ್ತಿ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಾನಂ ಝಾಯೀನಞ್ಚೇವ ಅರಿಯಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಂ। ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕನ್ತಿ ಅತ್ತನಿ ತಂ ಉಪನೇತಿ, ಅತ್ತಾನಂ ವಾ ತತ್ಥ ಉಪನೇತೀತಿ ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕೋ, ತಂ ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕಂ; ಏವಂ ಕತ್ವಾ ಸಮುದಾಚರೇಯ್ಯಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪದಭಾಜನೇ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ಝಾನಂ ವಿಮೋಕ್ಖಂ ಸಮಾಧಿ ಸಮಾಪತ್ತಿ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ…ಪೇ॰… ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇ ಅಭಿರತೀತಿ ಏವಂ ಝಾನಾದಯೋ ಅನೇಕಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ವಸೇನ ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತೇ ವಾ ಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಅತ್ತನಿ ಉಪನೇತೀ’’ತಿ ಬಹುವಚನನಿದ್ದೇಸಂ ಅಕಾಸಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಮಯಿ ಸನ್ದಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಸಮುದಾಚರನ್ತೋ ಅತ್ತನಿ ಉಪನೇತಿ। ‘‘ಅಹಂ ಏತೇಸು ಸನ್ದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಮುದಾಚರನ್ತೋ ಅತ್ತಾನಂ ತೇಸು ಉಪನೇತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Uttarimanussadhammanti uttarimanussānaṃ jhāyīnañceva ariyānañca dhammaṃ. Attupanāyikanti attani taṃ upaneti, attānaṃ vā tattha upanetīti attupanāyiko, taṃ attupanāyikaṃ; evaṃ katvā samudācareyyāti sambandho. Padabhājane pana yasmā uttarimanussadhammo nāma jhānaṃ vimokkhaṃ samādhi samāpatti ñāṇadassanaṃ…pe… suññāgāre abhiratīti evaṃ jhānādayo anekadhammā vuttā. Tasmā tesaṃ sabbesaṃ vasena attupanāyikabhāvaṃ dassento ‘‘te vā kusale dhamme attani upanetī’’ti bahuvacananiddesaṃ akāsi. Tattha ‘‘ete dhammā mayi sandissantī’’ti samudācaranto attani upaneti. ‘‘Ahaṃ etesu sandissāmī’’ti samudācaranto attānaṃ tesu upanetīti veditabbo.
ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾ ಪಞ್ಞಾ ಜಾನನಟ್ಠೇನ ಞಾಣಂ, ಚಕ್ಖುನಾ ದಿಟ್ಠಮಿವ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಕರಣತೋ ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ದಸ್ಸನನ್ತಿ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ। ಅರಿಯಂ ವಿಸುದ್ಧಂ ಉತ್ತಮಂ ಞಾಣದಸ್ಸನನ್ತಿ ಅರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನಂ। ಅಲಂ ಪರಿಯತ್ತಂ ಕಿಲೇಸವಿದ್ಧಂಸನಸಮತ್ಥಂ ಅರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನಮೇತ್ಥ, ಝಾನಾದಿಭೇದೇ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮೇ ಅಲಂ ವಾ ಅರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನಮಸ್ಸಾತಿ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನೋ, ತಂ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮನ್ತಿ ಏವಂ ಪದತ್ಥಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಯೇನ ಞಾಣದಸ್ಸನೇನ ಸೋ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತದೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಞಾಣನ್ತಿ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ, ದಸ್ಸನನ್ತಿ ಯಂ ಞಾಣಂ ತಂ ದಸ್ಸನಂ; ಯಂ ದಸ್ಸನಂ ತಂ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ವಿಜ್ಜಾಸೀಸೇನ ಪದಭಾಜನಂ ವುತ್ತಂ। ಮಹಗ್ಗತಲೋಕುತ್ತರಾ ಪನೇತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪಞ್ಞಾ ‘‘ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Alamariyañāṇadassananti ettha lokiyalokuttarā paññā jānanaṭṭhena ñāṇaṃ, cakkhunā diṭṭhamiva dhammaṃ paccakkhakaraṇato dassanaṭṭhena dassananti ñāṇadassanaṃ. Ariyaṃ visuddhaṃ uttamaṃ ñāṇadassananti ariyañāṇadassanaṃ. Alaṃ pariyattaṃ kilesaviddhaṃsanasamatthaṃ ariyañāṇadassanamettha, jhānādibhede uttarimanussadhamme alaṃ vā ariyañāṇadassanamassāti alamariyañāṇadassano, taṃ alamariyañāṇadassanaṃ uttarimanussadhammanti evaṃ padatthasambandho veditabbo. Tattha yena ñāṇadassanena so alamariyañāṇadassanoti vuccati. Tadeva dassetuṃ ‘‘ñāṇanti tisso vijjā, dassananti yaṃ ñāṇaṃ taṃ dassanaṃ; yaṃ dassanaṃ taṃ ñāṇa’’nti vijjāsīsena padabhājanaṃ vuttaṃ. Mahaggatalokuttarā panettha sabbāpi paññā ‘‘ñāṇa’’nti veditabbā.
ಸಮುದಾಚರೇಯ್ಯಾತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಮೇತಂ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಆರೋಚೇಯ್ಯ। ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾತಿಆದಿ ಪನ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಪುಗ್ಗಲನಿದಸ್ಸನಂ। ಏತೇಸಞ್ಹಿ ಆರೋಚಿತೇ ಆರೋಚಿತಂ ಹೋತಿ ನ ದೇವಮಾರಬ್ರಹ್ಮಾನಂ, ನಾಪಿ ಪೇತಯಕ್ಖತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನನ್ತಿ। ಇತಿ ಜಾನಾಮಿ ಇತಿ ಪಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಮುದಾಚರಣಾಕಾರನಿದಸ್ಸನಮೇತಂ। ಪದಭಾಜನೇ ಪನಸ್ಸ ‘‘ಜಾನಾಮಹಂ ಏತೇ ಧಮ್ಮೇ, ಪಸ್ಸಾಮಹಂ ಏತೇ ಧಮ್ಮೇ’’ತಿ ಇದಂ ತೇಸು ಝಾನಾದೀಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಜಾನನಪಸ್ಸನಾನಂ ಪವತ್ತಿದೀಪನಂ, ‘‘ಅತ್ಥಿ ಚ ಮೇ ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕಭಾವದೀಪನಂ ।
Samudācareyyāti vuttappakārametaṃ uttarimanussadhammaṃ attupanāyikaṃ katvā āroceyya. Itthiyā vātiādi pana ārocetabbapuggalanidassanaṃ. Etesañhi ārocite ārocitaṃ hoti na devamārabrahmānaṃ, nāpi petayakkhatiracchānagatānanti. Iti jānāmi iti passāmīti samudācaraṇākāranidassanametaṃ. Padabhājane panassa ‘‘jānāmahaṃ ete dhamme, passāmahaṃ ete dhamme’’ti idaṃ tesu jhānādīsu dhammesu jānanapassanānaṃ pavattidīpanaṃ, ‘‘atthi ca me ete dhammā’’tiādi attupanāyikabhāvadīpanaṃ .
೧೯೮. ತತೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಆಪತ್ತಿಪಟಿಜಾನನಸಮಯದಸ್ಸನಮೇತಂ। ಅಯಂ ಪನ ಆರೋಚಿತಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಆಪತ್ತಿಂ ಪನ ಆಪನ್ನೋ ಯಸ್ಮಾ ಪರೇನ ಚೋದಿತೋ ವಾ ಅಚೋದಿತೋ ವಾ ಪಟಿಜಾನಾತಿ; ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸಮನುಗ್ಗಾಹಿಯಮಾನೋ ವಾ ಅಸಮನುಗ್ಗಾಹಿಯಮಾನೋ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
198.Tato aparena samayenāti āpattipaṭijānanasamayadassanametaṃ. Ayaṃ pana ārocitakkhaṇeyeva pārājikaṃ āpajjati. Āpattiṃ pana āpanno yasmā parena codito vā acodito vā paṭijānāti; tasmā ‘‘samanuggāhiyamāno vā asamanuggāhiyamāno vā’’ti vuttaṃ.
ತತ್ಥ ಸಮನುಗ್ಗಾಹಿಯಮಾನೇ ತಾವ – ಕಿಂ ತೇ ಅಧಿಗತನ್ತಿ ಅಧಿಗಮಪುಚ್ಛಾ; ಝಾನವಿಮೋಕ್ಖಾದೀಸು, ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಾದೀಸು ವಾ ಕಿಂ ತಯಾ ಅಧಿಗತನ್ತಿ। ಕಿನ್ತಿ ತೇ ಅಧಿಗತನ್ತಿ ಉಪಾಯಪುಚ್ಛಾ। ಅಯಞ್ಹಿ ಏತ್ಥಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಕಿಂ ತಯಾ ಅನಿಚ್ಚಲಕ್ಖಣಂ ಧುರಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಗತಂ, ದುಕ್ಖಾನತ್ತಲಕ್ಖಣೇಸು ಅಞ್ಞತರಂ ವಾ? ಕಿಂ ವಾ ಸಮಾಧಿವಸೇನ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ, ಉದಾಹು ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ? ತಥಾ ಕಿಂ ರೂಪೇ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ, ಉದಾಹು ಅರೂಪೇ? ಕಿಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ, ಉದಾಹು ಬಹಿದ್ಧಾತಿ? ಕದಾ ತೇ ಅಧಿಗತನ್ತಿ ಕಾಲಪುಚ್ಛಾ। ಪುಬ್ಬಣ್ಹಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಾದೀಸು ಕತರಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ಕತ್ಥ ತೇ ಅಧಿಗತನ್ತಿ ಓಕಾಸಪುಚ್ಛಾ। ಕತರಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ, ಕಿಂ ರತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ, ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ, ರುಕ್ಖಮೂಲೇ, ಮಣ್ಡಪೇ, ಕತರಸ್ಮಿಂ ವಾ ವಿಹಾರೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕತಮೇ ತೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾತಿ ಪಹೀನಕಿಲೇಸಪುಚ್ಛಾ। ಕತರಮಗ್ಗವಜ್ಝಾ ತವ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕತಮೇಸಂ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಲಾಭೀತಿ ಪಟಿಲದ್ಧಧಮ್ಮಪುಚ್ಛಾ। ಪಠಮಮಗ್ಗಾದೀಸು ಕತಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ತ್ವಂ ಲಾಭೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Tattha samanuggāhiyamāne tāva – kiṃ te adhigatanti adhigamapucchā; jhānavimokkhādīsu, sotāpattimaggādīsu vā kiṃ tayā adhigatanti. Kinti te adhigatanti upāyapucchā. Ayañhi etthādhippāyo – kiṃ tayā aniccalakkhaṇaṃ dhuraṃ katvā adhigataṃ, dukkhānattalakkhaṇesu aññataraṃ vā? Kiṃ vā samādhivasena abhinivisitvā, udāhu vipassanāvasena? Tathā kiṃ rūpe abhinivisitvā, udāhu arūpe? Kiṃ vā ajjhattaṃ abhinivisitvā, udāhu bahiddhāti? Kadā te adhigatanti kālapucchā. Pubbaṇhamajjhanhikādīsu katarasmiṃ kāleti vuttaṃ hoti? Kattha te adhigatanti okāsapucchā. Katarasmiṃ okāse, kiṃ rattiṭṭhāne, divāṭṭhāne, rukkhamūle, maṇḍape, katarasmiṃ vā vihāreti vuttaṃ hoti. Katame te kilesā pahīnāti pahīnakilesapucchā. Kataramaggavajjhā tava kilesā pahīnāti vuttaṃ hoti. Katamesaṃ tvaṃ dhammānaṃ lābhīti paṭiladdhadhammapucchā. Paṭhamamaggādīsu katamesaṃ dhammānaṃ tvaṃ lābhīti vuttaṃ hoti.
ತಸ್ಮಾ ಇದಾನಿ ಚೇಪಿ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾಧಿಗಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ನ ಸೋ ಏತ್ತಾವತಾವ ಸಕ್ಕಾತಬ್ಬೋ। ಇಮೇಸು ಪನ ಛಸು ಠಾನೇಸು ಸೋಧನತ್ಥಂ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘‘ಕಿಂ ತೇ ಅಧಿಗತಂ, ಕಿಂ ಝಾನಂ, ಉದಾಹು ವಿಮೋಕ್ಖಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರ’’ನ್ತಿ? ಯೋ ಹಿ ಯೇನ ಅಧಿಗತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಸೋ ತಸ್ಸ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಮೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕಿನ್ತಿ ತೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ‘‘ಅನಿಚ್ಚಲಕ್ಖಣಾದೀಸು ಕಿಂ ಧುರಂ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ವಾ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ರೂಪಾರೂಪಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾದಿಭೇದೇಸು ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಕೇನ ಮುಖೇನ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ’’ತಿ ಯೋ ಹಿ ಯಸ್ಸಾಭಿನಿವೇಸೋ, ಸೋ ತಸ್ಸ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಅಯಂ ನಾಮ ಮೇ ಅಭಿನಿವೇಸೋ ಏವಂ ಮಯಾ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕದಾ ತೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ‘‘ಕಿಂ ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇ, ಉದಾಹು ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ’’ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಕಾಲೋ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಕಾಲೇ ಅಧಿಗತನ್ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕತ್ಥ ತೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ‘‘ಕಿಂ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ, ಉದಾಹು ರತ್ತಿಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ’’ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತೋಕಾಸೋ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಮೇ ಓಕಾಸೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕತಮೇ ತೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ‘‘ಕಿಂ ಪಠಮಮಗ್ಗವಜ್ಝಾ, ಉದಾಹು ದುತಿಯಾದಿಮಗ್ಗವಜ್ಝಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀನಕಿಲೇಸಾ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಇಮೇ ನಾಮ ಮೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ’’ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕತಮೇಸಂ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಲಾಭೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ , ‘‘ಕಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ, ಉದಾಹು ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಸಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಧಮ್ಮಾ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಇಮೇಸಂ ನಾಮಾಹಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಲಾಭೀ’’ತಿ ವದತಿ, ಏತ್ತಾವತಾಪಿಸ್ಸ ವಚನಂ ನ ಸದ್ಧಾತಬ್ಬಂ, ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಹಿ ಉಗ್ಗಹಪರಿಪುಚ್ಛಾಕುಸಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಇಮಾನಿ ಛ ಠಾನಾನಿ ಸೋಧೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ।
Tasmā idāni cepi koci bhikkhu uttarimanussadhammādhigamaṃ byākareyya, na so ettāvatāva sakkātabbo. Imesu pana chasu ṭhānesu sodhanatthaṃ vattabbo – ‘‘kiṃ te adhigataṃ, kiṃ jhānaṃ, udāhu vimokkhādīsu aññatara’’nti? Yo hi yena adhigato dhammo, so tassa pākaṭo hoti. Sace ‘‘idaṃ nāma me adhigata’’nti vadati, tato ‘‘kinti te adhigata’’nti pucchitabbo, ‘‘aniccalakkhaṇādīsu kiṃ dhuraṃ katvā aṭṭhatiṃsāya vā ārammaṇesu rūpārūpaajjhattabahiddhādibhedesu vā dhammesu kena mukhena abhinivisitvā’’ti yo hi yassābhiniveso, so tassa pākaṭo hoti. Sace ‘‘ayaṃ nāma me abhiniveso evaṃ mayā adhigata’’nti vadati, tato ‘‘kadā te adhigata’’nti pucchitabbo, ‘‘kiṃ pubbaṇhe, udāhu majjhanhikādīsu aññatarasmiṃ kāle’’ti sabbesañhi attanā adhigatakālo pākaṭo hoti. Sace ‘‘asukasmiṃ nāma kāle adhigatanti vadati, tato ‘‘kattha te adhigata’’nti pucchitabbo, ‘‘kiṃ divāṭṭhāne, udāhu rattiṭṭhānādīsu aññatarasmiṃ okāse’’ti sabbesañhi attanā adhigatokāso pākaṭo hoti. Sace ‘‘asukasmiṃ nāma me okāse adhigata’’nti vadati, tato ‘‘katame te kilesā pahīnā’’ti pucchitabbo, ‘‘kiṃ paṭhamamaggavajjhā, udāhu dutiyādimaggavajjhā’’ti sabbesañhi attanā adhigatamaggena pahīnakilesā pākaṭā honti. Sace ‘‘ime nāma me kilesā pahīnā’’ti vadati, tato ‘‘katamesaṃ tvaṃ dhammānaṃ lābhī’’ti pucchitabbo , ‘‘kiṃ sotāpattimaggassa, udāhu sakadāgāmimaggādīsu aññatarassā’’ti sabbesaṃ hi attanā adhigatadhammā pākaṭā honti. Sace ‘‘imesaṃ nāmāhaṃ dhammānaṃ lābhī’’ti vadati, ettāvatāpissa vacanaṃ na saddhātabbaṃ, bahussutā hi uggahaparipucchākusalā bhikkhū imāni cha ṭhānāni sodhetuṃ sakkonti.
ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಆಗಮನಪಟಿಪದಾ ಸೋಧೇತಬ್ಬಾ। ಯದಿ ಆಗಮನಪಟಿಪದಾ ನ ಸುಜ್ಝತಿ, ‘‘ಇಮಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ನ ಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ ಅಪನೇತಬ್ಬೋ। ಯದಿ ಪನಸ್ಸ ಆಗಮನಪಟಿಪದಾ ಸುಜ್ಝತಿ, ‘‘ದೀಘರತ್ತಂ ತೀಸು ಸಿಕ್ಖಾಸು ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಜಾಗರಿಯಮನುಯುತ್ತೋ ಚತೂಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಅಲಗ್ಗೋ ಆಕಾಸೇ ಪಾಣಿಸಮೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ಪಟಿಪದಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದತಿ। ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಗಙ್ಗೋದಕಂ ಯಮುನೋದಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದತಿ ಸಮೇತಿ; ಏವಮೇವ ಸುಪಞ್ಞತ್ತಾ ತೇನ ಭಗವತಾ ಸಾವಕಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ಸಂಸನ್ದತಿ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಪಟಿಪದಾ ಚಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೯೬) ವುತ್ತಸದಿಸಂ ಹೋತಿ।
Imassa pana bhikkhuno āgamanapaṭipadā sodhetabbā. Yadi āgamanapaṭipadā na sujjhati, ‘‘imāya paṭipadāya lokuttaradhammo nāma na labbhatī’’ti apanetabbo. Yadi panassa āgamanapaṭipadā sujjhati, ‘‘dīgharattaṃ tīsu sikkhāsu appamatto jāgariyamanuyutto catūsu paccayesu alaggo ākāse pāṇisamena cetasā viharatī’’ti paññāyati, tassa bhikkhuno byākaraṇaṃ paṭipadāya saddhiṃ saṃsandati. ‘‘Seyyathāpi nāma gaṅgodakaṃ yamunodakena saddhiṃ saṃsandati sameti; evameva supaññattā tena bhagavatā sāvakānaṃ nibbānagāminī paṭipadā saṃsandati nibbānañca paṭipadā cā’’ti (dī. ni. 2.296) vuttasadisaṃ hoti.
ಅಪಿಚ ಖೋ ನ ಏತ್ತಕೇನಾಪಿ ಸಕ್ಕಾರೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಹಿ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸಾಪಿ ಸತೋ ಖೀಣಾಸವಪಟಿಪತ್ತಿಸದಿಸಾ ಪಟಿಪದಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ತೇಹಿ ತೇಹಿ ಉಪಾಯೇಹಿ ಉತ್ತಾಸೇತಬ್ಬೋ। ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ನಾಮ ಅಸನಿಯಾಪಿ ಮತ್ಥಕೇ ಪತಮಾನಾಯ ಭಯಂ ವಾ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ವಾ ಲೋಮಹಂಸೋ ವಾ ನ ಹೋತಿ। ಸಚಸ್ಸ ಭಯಂ ವಾ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ವಾ ಲೋಮಹಂಸೋ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ‘‘ನ ತ್ವಂ ಅರಹಾ’’ತಿ ಅಪನೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಪನ ಅಭೀರೂ ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಹುತ್ವಾ ಸೀಹೋ ವಿಯ ನಿಸೀದತಿ, ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಪನ್ನವೇಯ್ಯಾಕರಣೋ ಸಮನ್ತಾ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾದೀಹಿ ಪೇಸಿತಂ ಸಕ್ಕಾರಂ ಅರಹತೀತಿ।
Apica kho na ettakenāpi sakkāro kātabbo. Kasmā? Ekaccassa hi puthujjanassāpi sato khīṇāsavapaṭipattisadisā paṭipadā hoti, tasmā so bhikkhu tehi tehi upāyehi uttāsetabbo. Khīṇāsavassa nāma asaniyāpi matthake patamānāya bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā na hoti. Sacassa bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā uppajjati, ‘‘na tvaṃ arahā’’ti apanetabbo. Sace pana abhīrū acchambhī anutrāsī hutvā sīho viya nisīdati, ayaṃ bhikkhu sampannaveyyākaraṇo samantā rājarājamahāmattādīhi pesitaṃ sakkāraṃ arahatīti.
ಪಾಪಿಚ್ಛೋತಿ ಯಾ ಸಾ ‘‘ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ದುಸ್ಸೀಲೋವ ಸಮಾನೋ ಸೀಲವಾತಿ ಮಂ ಜನೋ ಜಾನಾತೂತಿ ಇಚ್ಛತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ವಿಭ॰ ೮೫೧) ನಯೇನ ವುತ್ತಾ ಪಾಪಿಚ್ಛಾ ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಇಚ್ಛಾಪಕತೋತಿ ತಾಯ ಪಾಪಿಕಾಯ ಇಚ್ಛಾಯ ಅಪಕತೋ ಅಭಿಭೂತೋ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹುತ್ವಾ।
Pāpicchoti yā sā ‘‘idhekacco dussīlova samāno sīlavāti maṃ jano jānātūti icchatī’’tiādinā (vibha. 851) nayena vuttā pāpicchā tāya samannāgato. Icchāpakatoti tāya pāpikāya icchāya apakato abhibhūto pārājiko hutvā.
ವಿಸುದ್ಧಾಪೇಕ್ಖೋತಿ ಅತ್ತನೋ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಅಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಇಚ್ಛಮಾನೋ ಪತ್ಥಯಮಾನೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪನ್ನೋ, ತಸ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇ ಠತ್ವಾ ಅಭಬ್ಬೋ ಝಾನಾದೀನಿ ಅಧಿಗನ್ತುಂ, ಭಿಕ್ಖುಭಾವೋ ಹಿಸ್ಸ ಸಗ್ಗನ್ತರಾಯೋ ಚೇವ ಹೋತಿ ಮಗ್ಗನ್ತರಾಯೋ ಚ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಸಾಮಞ್ಞಂ ದುಪ್ಪರಾಮಟ್ಠಂ ನಿರಯಾಯುಪಕಡ್ಢತೀ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೧೧)। ಅಪರಮ್ಪಿ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಿಥಿಲೋ ಹಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜೋ, ಭಿಯ್ಯೋ ಆಕಿರತೇ ರಜ’’ನ್ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೧೩)। ಇಚ್ಚಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೋ ವಿಸುದ್ಧಿ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ । ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಗಿಹೀ ವಾ ಉಪಾಸಕೋ ವಾ ಆರಾಮಿಕೋ ವಾ ಸಾಮಣೇರೋ ವಾ ಹುತ್ವಾ ದಾನಸರಣಸೀಲಸಂವರಾದೀಹಿ ಸಗ್ಗಮಗ್ಗಂ ವಾ ಝಾನವಿಮೋಕ್ಖಾದೀಹಿ ಮೋಕ್ಖಮಗ್ಗಂ ವಾ ಆರಾಧೇತುಂ ಭಬ್ಬೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಗಿಹಿಆದಿಭಾವೋ ವಿಸುದ್ಧಿ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಅಪೇಕ್ಖನತೋ ‘‘ವಿಸುದ್ಧಾಪೇಕ್ಖೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನೇವ ಚಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ಗಿಹೀ ವಾ ಹೋತುಕಾಮೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Visuddhāpekkhoti attano visuddhiṃ apekkhamāno icchamāno patthayamāno. Ayañhi yasmā pārājikaṃ āpanno, tasmā bhikkhubhāve ṭhatvā abhabbo jhānādīni adhigantuṃ, bhikkhubhāvo hissa saggantarāyo ceva hoti maggantarāyo ca. Vuttañhetaṃ – ‘‘sāmaññaṃ dupparāmaṭṭhaṃ nirayāyupakaḍḍhatī’’ti (dha. pa. 311). Aparampi vuttaṃ – ‘‘sithilo hi paribbājo, bhiyyo ākirate raja’’nti (dha. pa. 313). Iccassa bhikkhubhāvo visuddhi nāma na hoti . Yasmā pana gihī vā upāsako vā ārāmiko vā sāmaṇero vā hutvā dānasaraṇasīlasaṃvarādīhi saggamaggaṃ vā jhānavimokkhādīhi mokkhamaggaṃ vā ārādhetuṃ bhabbo hoti, tasmāssa gihiādibhāvo visuddhi nāma hoti, tasmā taṃ visuddhiṃ apekkhanato ‘‘visuddhāpekkho’’ti vuccati. Teneva cassa padabhājane ‘‘gihī vā hotukāmo’’tiādi vuttaṃ.
ಏವಂ ವದೇಯ್ಯಾತಿ ಏವಂ ಭಣೇಯ್ಯ। ಕಥಂ? ‘‘ಅಜಾನಮೇವಂ ಆವುಸೋ ಅವಚಂ ಜಾನಾಮಿ, ಅಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಪದಭಾಜನೇ ಪನ ‘‘ಏವಂ ವದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ಪದಂ ಅನುದ್ಧರಿತ್ವಾವ ಯಥಾ ವದನ್ತೋ ‘‘ಅಜಾನಮೇವಂ ಆವುಸೋ ಅವಚಂ ಜಾನಾಮಿ, ಅಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವದತಿ ನಾಮಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂ ಆಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನಾಹಂ ಏತೇ ಧಮ್ಮೇ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತುಚ್ಛಂ ಮುಸಾ ವಿಲಪಿನ್ತಿ ಅಹಂ ವಚನತ್ಥವಿರಹತೋ ತುಚ್ಛಂ ವಞ್ಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯತೋ ಮುಸಾ ವಿಲಪಿಂ, ಅಭಣಿನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪದಭಾಜನೇ ಪನಸ್ಸ ಅಞ್ಞೇನ ಪದಬ್ಯಞ್ಜನೇನ ಅತ್ಥಮತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತುಚ್ಛಕಂ ಮಯಾ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Evaṃ vadeyyāti evaṃ bhaṇeyya. Kathaṃ? ‘‘Ajānamevaṃ āvuso avacaṃ jānāmi, apassaṃ passāmī’’ti. Padabhājane pana ‘‘evaṃ vadeyyā’’ti idaṃ padaṃ anuddharitvāva yathā vadanto ‘‘ajānamevaṃ āvuso avacaṃ jānāmi, apassaṃ passāmī’’ti vadati nāmāti vuccati, taṃ ākāraṃ dassetuṃ ‘‘nāhaṃ ete dhamme jānāmī’’tiādi vuttaṃ. Tucchaṃ musā vilapinti ahaṃ vacanatthavirahato tucchaṃ vañcanādhippāyato musā vilapiṃ, abhaṇinti vuttaṃ hoti. Padabhājane panassa aññena padabyañjanena atthamattaṃ dassetuṃ ‘‘tucchakaṃ mayā bhaṇita’’ntiādi vuttaṃ.
ಪುರಿಮೇ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಪುರಿಮಾನಿ ತೀಣಿ ಪಾರಾಜಿಕಾನಿ ಆಪನ್ನೇ ಪುಗ್ಗಲೇ ಉಪಾದಾಯ। ಸೇಸಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಉತ್ತಾನತ್ಥತ್ತಾ ಚ ಪಾಕಟಮೇವಾತಿ।
Purime upādāyāti purimāni tīṇi pārājikāni āpanne puggale upādāya. Sesaṃ pubbe vuttanayattā uttānatthattā ca pākaṭamevāti.
ಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ
Padabhājanīyavaṇṇanā
೧೯೯. ಏವಂ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪದಾನುಕ್ಕಮೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಪದಭಾಜನೀಯಮ್ಹಿ ‘‘ಝಾನಂ ವಿಮೋಕ್ಖಂ ಸಮಾಧಿ ಸಮಾಪತ್ತಿ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ…ಪೇ॰… ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇ ಅಭಿರತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಂಖಿತ್ತೇನೇವ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ನ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಆಪತ್ತಿಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ತನ್ತಿ ಠಪಿತಾ। ಸಙ್ಖೇಪದಸ್ಸಿತೇ ಚ ಅತ್ಥೇ ನ ಸಬ್ಬೇ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ನಯಂ ಗಹೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ನಯಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಪುನ ತದೇವ ಪದಭಾಜನಂ ಮಾತಿಕಾಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಆಪತ್ತಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ‘‘ಝಾನನ್ತಿ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ, ದುತಿಯಂ ಝಾನ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀಹಿ ಮೇತ್ತಾಝಾನಾದೀನಿಪಿ ಅಸುಭಜ್ಝಾನಾದೀನಿಪಿ ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಸಮಾಧಿಜ್ಝಾನಮ್ಪಿ ಲೋಕಿಯಜ್ಝಾನಮ್ಪಿ ಲೋಕುತ್ತರಜ್ಝಾನಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತಮೇವ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿನ್ತಿಪಿ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಜ್ಝಾನಂ, ಮೇತ್ತಾಝಾನಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾಝಾನಂ ಅಸುಭಜ್ಝಾನಂ ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಸಮಾಧಿಜ್ಝಾನಂ , ಲೋಕಿಯಜ್ಝಾನಂ, ಲೋಕುತ್ತರಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ’’ನ್ತಿಪಿ ಭಣನ್ತೋ ಪಾರಾಜಿಕೋವ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
199. Evaṃ uddiṭṭhasikkhāpadaṃ padānukkamena vibhajitvā idāni yasmā heṭṭhā padabhājanīyamhi ‘‘jhānaṃ vimokkhaṃ samādhi samāpatti ñāṇadassanaṃ…pe… suññāgāre abhiratī’’ti evaṃ saṃkhitteneva uttarimanussadhammo dassito, na vitthārena āpattiṃ āropetvā tanti ṭhapitā. Saṅkhepadassite ca atthe na sabbe sabbākārena nayaṃ gahetuṃ sakkonti, tasmā sabbākārena nayaggahaṇatthaṃ puna tadeva padabhājanaṃ mātikāṭhāne ṭhapetvā vitthārato uttarimanussadhammaṃ dassetvā āpattibhedaṃ dassetukāmo ‘‘jhānanti paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhāna’’ntiādimāha. Tattha paṭhamajjhānādīhi mettājhānādīnipi asubhajjhānādīnipi ānāpānassatisamādhijjhānampi lokiyajjhānampi lokuttarajjhānampi saṅgahitameva. Tasmā ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjintipi…pe… catutthaṃ jjhānaṃ, mettājhānaṃ, upekkhājhānaṃ asubhajjhānaṃ ānāpānassatisamādhijjhānaṃ , lokiyajjhānaṃ, lokuttarajjhānaṃ samāpajji’’ntipi bhaṇanto pārājikova hotīti veditabbo.
ಸುಟ್ಠು ಮುತ್ತೋ ವಿವಿಧೇಹಿ ವಾ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಮುತ್ತೋತಿ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ಸೋ ಪನಾಯಂ ರಾಗದೋಸಮೋಹೇಹಿ ಸುಞ್ಞತ್ತಾ ಸುಞ್ಞತೋ। ರಾಗದೋಸಮೋಹನಿಮಿತ್ತೇಹಿ ಅನಿಮಿತ್ತತ್ತಾ ಅನಿಮಿತ್ತೋ। ರಾಗದೋಸಮೋಹಪಣಿಧೀನಂ ಅಭಾವತೋ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಚಿತ್ತಂ ಸಮಂ ಆದಹತಿ ಆರಮ್ಮಣೇ ಠಪೇತೀತಿ ಸಮಾಧಿ। ಅರಿಯೇಹಿ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತೋ ಸಮಾಪತ್ತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಏತ್ಥ ಚ ವಿಮೋಕ್ಖತ್ತಿಕೇನ ಚ ಸಮಾಧಿತ್ತಿಕೇನ ಚ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋವ ವುತ್ತೋ। ಸಮಾಪತ್ತಿತ್ತಿಕೇನ ಪನ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ। ತೇಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಏಕಮ್ಪಿ ಪದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ ಇಮಸ್ಸ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿ ಭಣನ್ತೋ ಪಾರಾಜಿಕೋವ ಹೋತಿ।
Suṭṭhu mutto vividhehi vā kilesehi muttoti vimokkho. So panāyaṃ rāgadosamohehi suññattā suññato. Rāgadosamohanimittehi animittattā animitto. Rāgadosamohapaṇidhīnaṃ abhāvato appaṇihitoti vuccati. Cittaṃ samaṃ ādahati ārammaṇe ṭhapetīti samādhi. Ariyehi samāpajjitabbato samāpatti. Sesamettha vuttanayameva. Ettha ca vimokkhattikena ca samādhittikena ca ariyamaggova vutto. Samāpattittikena pana phalasamāpatti. Tesu yaṃkiñci ekampi padaṃ gahetvā ‘‘ahaṃ imassa lābhīmhī’’ti bhaṇanto pārājikova hoti.
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾತಿ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು, ಆಸವಾನಂ ಖಯೇ ಞಾಣನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಏಕಿಸ್ಸಾಪಿ ನಾಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ ಇಮಿಸ್ಸಾ ವಿಜ್ಜಾಯ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿ ಭಣನ್ತೋ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ಸಙ್ಖೇಪಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ವಿಜ್ಜಾನಂ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’ತಿ ಭಣನ್ತೋಪಿ ‘ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ವಿಜ್ಜಾನಂ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’ತಿ ಭಣನ್ತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಗ್ಗಭಾವನಾಪದಭಾಜನೇ ವುತ್ತಾ ಸತ್ತತಿಂಸಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಲೋಕುತ್ತರಾವ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತಸ್ಮಾ ಲೋಕುತ್ತರಾನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾನಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಬಲಾನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಅರಿಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಲಾಭೀಮ್ಹೀತಿ ವದತೋ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ। ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಾದೀಸು ಪನ ‘‘ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’ತಿ ಏವಂ ಏಕೇಕಕೋಟ್ಠಾಸವಸೇನಾಪಿ ‘ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’ತಿ ಏವಂ ತತ್ಥ ಏಕೇಕಧಮ್ಮವಸೇನಾಪಿ ವದತೋ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ತಮ್ಪಿ ಸಮೇತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಮಗ್ಗಕ್ಖಣುಪ್ಪನ್ನೇಯೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯಪಿ ಏಕೇಕಫಲವಸೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Tisso vijjāti pubbenivāsānussati, dibbacakkhu, āsavānaṃ khaye ñāṇanti. Tattha ekissāpi nāmaṃ gahetvā ‘‘ahaṃ imissā vijjāya lābhīmhī’’ti bhaṇanto pārājiko hoti. Saṅkhepaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vijjānaṃ lābhīmhī’ti bhaṇantopi ‘tissannaṃ vijjānaṃ lābhīmhī’ti bhaṇantopi pārājiko vā’’ti vuttaṃ. Maggabhāvanāpadabhājane vuttā sattatiṃsabodhipakkhiyadhammā maggasampayuttā lokuttarāva idhādhippetā. Tasmā lokuttarānaṃ satipaṭṭhānānaṃ sammappadhānānaṃ iddhipādānaṃ indriyānaṃ balānaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa lābhīmhīti vadato pārājikanti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Mahāpaccariyādīsu pana ‘‘satipaṭṭhānānaṃ lābhīmhī’ti evaṃ ekekakoṭṭhāsavasenāpi ‘kāyānupassanāsatipaṭṭhānassa lābhīmhī’ti evaṃ tattha ekekadhammavasenāpi vadato pārājikamevā’’ti vuttaṃ tampi sameti. Kasmā? Maggakkhaṇuppanneyeva sandhāya vuttattā. Phalasacchikiriyāyapi ekekaphalavasena pārājikaṃ veditabbaṃ.
ರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನನ್ತಿಆದಿತ್ತಿಕೇ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಮೇವ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಮಗ್ಗೇನ ವಿನಾ ನತ್ಥಿ, ತತಿಯಮಗ್ಗೇನ ಹಿ ಕಾಮರಾಗದೋಸಾನಂ ಪಹಾನಂ, ಚತುತ್ಥೇನ ಮೋಹಸ್ಸ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ರಾಗೋ ಮೇ ಪಹೀನೋ’’ತಿಆದೀನಿ ವದತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವುತ್ತಂ।
Rāgassa pahānantiādittike kilesappahānameva vuttaṃ. Taṃ pana yasmā maggena vinā natthi, tatiyamaggena hi kāmarāgadosānaṃ pahānaṃ, catutthena mohassa, tasmā ‘‘rāgo me pahīno’’tiādīni vadatopi pārājikaṃ vuttaṃ.
ರಾಗಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿನೀವರಣತಾತಿಆದಿತ್ತಿಕೇ ಲೋಕುತ್ತರಚಿತ್ತಮೇವ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ರಾಗಾ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ವಿನೀವರಣ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ವದತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ।
Rāgā cittaṃ vinīvaraṇatātiādittike lokuttaracittameva vuttaṃ. Tasmā ‘‘rāgā me cittaṃ vinīvaraṇa’’ntiādīni vadatopi pārājikameva.
ಸುಞ್ಞಾಗಾರಪದಭಾಜನೇ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಝಾನೇನ ಅಘಟೇತ್ವಾ ‘‘ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇ ಅಭಿರಮಾಮೀ’’ತಿ ವಚನಮತ್ತೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನಾಧಿಪ್ಪೇತಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಠಮೇನ ಝಾನೇನ ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇ ಅಭಿರತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಝಾನೇನ ಘಟೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮಿನಾ ನಾಮ ಝಾನೇನ ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇ ಅಭಿರಮಾಮೀ’’ತಿ ವದತಿ, ಅಯಮೇವ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Suññāgārapadabhājane pana yasmā jhānena aghaṭetvā ‘‘suññāgāre abhiramāmī’’ti vacanamattena pārājikaṃ nādhippetaṃ, tasmā ‘‘paṭhamena jhānena suññāgāre abhiratī’’tiādi vuttaṃ. Tasmā yo jhānena ghaṭetvā ‘‘iminā nāma jhānena suññāgāre abhiramāmī’’ti vadati, ayameva pārājiko hotīti veditabbo.
ಯಾ ಚ ‘‘ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತಾದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೫೪ ಆದಯೋ) ವುತ್ತಾಸು ಅಟ್ಠಸು ವಿಜ್ಜಾಸು ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಮನೋಮಯಿದ್ಧಿಇದ್ಧಿವಿಧದಿಬ್ಬಸೋತಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಭೇದಾ ಪಞ್ಚ ವಿಜ್ಜಾ ನ ಆಗತಾ, ತಾಸು ಏಕಾ ವಿಪಸ್ಸನಾವ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥು ನ ಹೋತಿ, ಸೇಸಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿಪಿ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಸ್ಸ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿಪಿ ವದತೋ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥಿ। ಫುಸ್ಸದೇವತ್ಥೇರೋ ಪನ ಭಣತಿ – ‘‘ಇತರಾಪಿ ಚತಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಞಾಣೇನ ಅಘಟಿತಾ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥೂ ನ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘ಮನೋಮಯಸ್ಸ ಲಾಭೀಮ್ಹಿ, ಇದ್ಧಿವಿಧಸ್ಸ, ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ, ಚೇತೋಪರಿಯಸ್ಸ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’ತಿ ವದತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ। ತಂ ತಸ್ಸ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೇಹೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ – ‘‘ಆಚರಿಯೋ ನ ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕೋ ಭುಮ್ಮನ್ತರಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅಭಿಞ್ಞಾ ನಾಮ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಪಾದಕೋವ ಮಹಗ್ಗತಧಮ್ಮೋ, ಝಾನೇನೇವ ಇಜ್ಝತಿ। ತಸ್ಮಾ ಮನೋಮಯಸ್ಸ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’ತಿ ವಾ ‘ಮನೋಮಯಞಾಣಸ್ಸ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’ತಿ ವಾ ಯಥಾ ವಾ ತಥಾ ವಾ ವದತು ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾ’’ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಳಿಯಾ ಅನಾಗತಂ, ಅಥ ಖೋ ‘‘ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮೇ ಪತ್ತ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಸಚ್ಛಿಕತ’’ನ್ತಿ ವಾ ವದತೋ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಕಸ್ಮಾ? ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಲೋಕುತ್ತರತ್ತಾ। ತಥಾ ‘‘ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಾನಿ ಮಯಾ’’ತಿ ವದತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಕಸ್ಮಾ? ಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧೋತಿ ಹಿ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಪರಿಯಾಯವಚನಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ‘‘ತಿಸ್ಸೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲತೋ ಚತೂಸು ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಸು ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕ್ರಿಯತೋ ಚತೂಸು ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಸು ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅತ್ಥಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಏತೇಸು ಚೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಚತೂಸು ಫಲೇಸು ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ವಿಭಙ್ಗೇ (ವಿಭ॰ ೭೪೬) ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಧಮ್ಮಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ನಿರುತ್ತಿ…ಪೇ॰… ಪಟಿಭಾನಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಲೋಕಿಯಅತ್ಥಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿ ವಾ ವುತ್ತೇಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾನಂ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ನ ತಾವ ಸೀಸಂ ಓತರತಿ। ‘‘ಲೋಕುತ್ತರಅತ್ಥಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಪನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತಿ। ಸಙ್ಖೇಪಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಅತ್ಥಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪ್ಪತ್ತೋಮ್ಹೀತಿ ಅವಿಸೇಸೇನಾಪಿ ವದತೋ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವುತ್ತಂ। ಕುರುನ್ದಿಯಮ್ಪಿ ‘‘ನ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಏತ್ತಾವತಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥಿ, ಏತ್ತಾವತಾ ಸೀಸಂ ನ ಓತರತಿ, ಏತ್ತಾವತಾ ನ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ವಿಚಾರಿತತ್ತಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞಂ ಪಮಾಣಂ ಕಾತುನ್ತಿ।
Yāca ‘‘ñāṇa’’nti imassa padabhājane ambaṭṭhasuttādīsu (dī. ni. 1.254 ādayo) vuttāsu aṭṭhasu vijjāsu vipassanāñāṇamanomayiddhiiddhividhadibbasotacetopariyañāṇabhedā pañca vijjā na āgatā, tāsu ekā vipassanāva pārājikavatthu na hoti, sesā hontīti veditabbā. Tasmā ‘‘vipassanāya lābhīmhī’’tipi ‘‘vipassanāñāṇassa lābhīmhī’’tipi vadato pārājikaṃ natthi. Phussadevatthero pana bhaṇati – ‘‘itarāpi catasso vijjā ñāṇena aghaṭitā pārājikavatthū na honti. Tasmā ‘manomayassa lābhīmhi, iddhividhassa, dibbāya sotadhātuyā, cetopariyassa lābhīmhī’ti vadatopi pārājikaṃ natthī’’ti. Taṃ tassa antevāsikeheva paṭikkhittaṃ – ‘‘ācariyo na ābhidhammiko bhummantaraṃ na jānāti, abhiññā nāma catutthajjhānapādakova mahaggatadhammo, jhāneneva ijjhati. Tasmā manomayassa lābhīmhī’ti vā ‘manomayañāṇassa lābhīmhī’ti vā yathā vā tathā vā vadatu pārājikamevā’’ti. Ettha ca kiñcāpi nibbānaṃ pāḷiyā anāgataṃ, atha kho ‘‘nibbānaṃ me patta’’nti vā ‘‘sacchikata’’nti vā vadato pārājikameva. Kasmā? Nibbānassa nibbattitalokuttarattā. Tathā ‘‘cattāri saccāni paṭivijjhiṃ paṭividdhāni mayā’’ti vadatopi pārājikameva. Kasmā? Saccappaṭivedhoti hi maggassa pariyāyavacanaṃ. Yasmā pana ‘‘tisso paṭisambhidā kāmāvacarakusalato catūsu ñāṇasampayuttesu cittuppādesu uppajjanti, kriyato catūsu ñāṇasampayuttesu cittuppādesu uppajjanti, atthapaṭisambhidā etesu ceva uppajjati, catūsu maggesu catūsu phalesu ca uppajjatī’’ti vibhaṅge (vibha. 746) vuttaṃ. Tasmā ‘‘dhammapaṭisambhidāya lābhīmhī’’ti vā, ‘‘nirutti…pe… paṭibhānapaṭisambhidāya lābhīmhī’’ti vā ‘‘lokiyaatthapaṭisambhidāya lābhīmhī’’ti vā vuttepi pārājikaṃ natthi. ‘‘Paṭisambhidānaṃ lābhīmhī’’ti vutte na tāva sīsaṃ otarati. ‘‘Lokuttaraatthapaṭisambhidāya lābhīmhī’’ti vutte pana pārājikaṃ hoti. Saṅkhepaṭṭhakathāyaṃ pana atthapaṭisambhidāppattomhīti avisesenāpi vadato pārājikaṃ vuttaṃ. Kurundiyampi ‘‘na muccatī’’ti vuttaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘ettāvatā pārājikaṃ natthi, ettāvatā sīsaṃ na otarati, ettāvatā na pārājika’’nti vicāritattā na sakkā aññaṃ pamāṇaṃ kātunti.
‘‘ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಲಾಭೀಮ್ಹಾಹಂ ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಾ ವದತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥಿ। ಕಸ್ಮಾ? ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ನೇವ ಲೋಕಿಯತ್ತಾ ನ ಲೋಕುತ್ತರತ್ತಾತಿ। ಸಚೇ ಪನಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ನಿರೋಧಂ ನಾಮ ಅನಾಗಾಮೀ ವಾ ಖೀಣಾಸವೋ ವಾ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ತೇಸಂ ಮಂ ಅಞ್ಞತರೋತಿ ಜಾನಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕರೋತಿ, ಸೋ ಚ ನಂ ತಥಾ ಜಾನಾತಿ, ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಸಙ್ಖೇಪಟ್ಠಕಥಾಸು ವುತ್ತಂ। ತಂ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
‘‘Nirodhasamāpattiṃ samāpajjāmī’’ti vā ‘‘lābhīmhāhaṃ tassā’’ti vā vadatopi pārājikaṃ natthi. Kasmā? Nirodhasamāpattiyā neva lokiyattā na lokuttarattāti. Sace panassa evaṃ hoti – ‘‘nirodhaṃ nāma anāgāmī vā khīṇāsavo vā samāpajjati, tesaṃ maṃ aññataroti jānissatī’’ti byākaroti, so ca naṃ tathā jānāti, pārājikanti mahāpaccarisaṅkhepaṭṭhakathāsu vuttaṃ. Taṃ vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
‘‘ಅತೀತಭವೇ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಸೋತಾಪನ್ನೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ವದತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥಿ। ಅತೀತಕ್ಖನ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಪರಾಮಟ್ಠತ್ತಾ ಸೀಸಂ ನ ಓತರತೀತಿ। ಸಙ್ಖೇಪಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಅತೀತೇ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀಮ್ಹೀ’’ತಿ ವದತೋ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥಿ, ಕುಪ್ಪಧಮ್ಮತ್ತಾ ಇಧ ಪನ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಅಕುಪ್ಪಧಮ್ಮತ್ತಾತಿ ಕೇಚಿ ವದನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಮ್ಪಿ ತತ್ಥೇವ ‘‘ಅತೀತತ್ತಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನ ಹೋತಿ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನತ್ತಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ।
‘‘Atītabhave kassapasammāsambuddhakāle sotāpannomhī’’ti vadatopi pārājikaṃ natthi. Atītakkhandhānañhi parāmaṭṭhattā sīsaṃ na otaratīti. Saṅkhepaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘atīte aṭṭhasamāpattilābhīmhī’’ti vadato pārājikaṃ natthi, kuppadhammattā idha pana ‘‘atthi akuppadhammattāti keci vadantī’’ti vuttaṃ. Tampi tattheva ‘‘atītattabhāvaṃ sandhāya kathentassa pārājikaṃ na hoti, paccuppannattabhāvaṃ sandhāya kathentasseva hotī’’ti paṭikkhittaṃ.
ಸುದ್ಧಿಕವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Suddhikavārakathāvaṇṇanā
೨೦೦. ಏವಂ ಝಾನಾದೀನಿ ದಸ ಮಾತಿಕಾಪದಾನಿ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ ಉಲ್ಲಪನ್ತೋ ಯಂ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದಂ ಭಣತಿ, ತಸ್ಸ ಅಙ್ಗಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ವಿತ್ಥಾರಸ್ಸ ವಸೇನ ಚಕ್ಕಪೇಯ್ಯಾಲಂ ಬನ್ಧನ್ತೋ ಉಲ್ಲಪನಾಕಾರಞ್ಚ ಆಪತ್ತಿಭೇದಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತೀಹಾಕಾರೇಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸುದ್ಧಿಕವಾರೋ ವತ್ತುಕಾಮವಾರೋ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸಂಯುತ್ತವಾರೋತಿ ತಯೋ ಮಹಾವಾರಾ। ತೇಸು ಸುದ್ಧಿಕವಾರೇ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವ ಮೋಹಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿನೀವರಣಪದಂ, ತಾವ ಏಕಮೇಕಸ್ಮಿಂ ಪದೇ ಸಮಾಪಜ್ಜಿಂ, ಸಮಾಪಜ್ಜಾಮಿ, ಸಮಾಪನ್ನೋ, ಲಾಭೀಮ್ಹಿ, ವಸೀಮ್ಹಿ, ಸಚ್ಛಿಕತಂ ಮಯಾತಿ ಇಮೇಸು ಛಸು ಪದೇಸು ಏಕಮೇಕಂ ಪದಂ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ, ಚತೂಹಿ, ಪಞ್ಚಹಿ, ಛಹಿ, ಸತ್ತಹಾಕಾರೇಹೀತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚಕ್ಖತ್ತುಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸುದ್ಧಿಕನಯೋ ನಾಮ ವುತ್ತೋ। ತತೋ ಪಠಮಞ್ಚ ಝಾನಂ, ದುತಿಯಞ್ಚ ಝಾನನ್ತಿ ಏವಂ ಪಠಮಜ್ಝಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಮೇಕಂ ಪದಂ ಘಟೇನ್ತೇನ ಸಬ್ಬಪದಾನಿ ಘಟೇತ್ವಾ ತೇನೇವ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಖಣ್ಡಚಕ್ಕಂ ನಾಮ ವುತ್ತಂ। ತಞ್ಹಿ ಪುನ ಆನೇತ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀಹಿ ನ ಯೋಜಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಖಣ್ಡಚಕ್ಕ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತತೋ ದುತಿಯಞ್ಚ ಝಾನಂ, ತತಿಯಞ್ಚ ಝಾನನ್ತಿ ಏವಂ ದುತಿಯಜ್ಝಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಮೇಕಂ ಪದಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಪುನ ಆನೇತ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತೇನೇವ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಬದ್ಧಚಕ್ಕಂ ನಾಮ ವುತ್ತಂ। ತತೋ ಯಥಾ ದುತಿಯಜ್ಝಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ, ಏವಂ ತತಿಯಜ್ಝಾನಾದೀಹಿಪಿ ಸದ್ಧಿಂ, ಏಕಮೇಕಂ ಪದಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಪುನ ಆನೇತ್ವಾ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತೇನೇವ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅಞ್ಞಾನಿಪಿ ಏಕೂನತಿಂಸ ಬದ್ಧಚಕ್ಕಾನಿ ವತ್ವಾ ಏಕಮೂಲಕನಯೋ ನಿಟ್ಠಾಪಿತೋ। ಪಾಠೋ ಪನ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ದಸ್ಸಿತೋ, ಸೋ ಅಸಮ್ಮುಯ್ಹನ್ತೇನ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
200. Evaṃ jhānādīni dasa mātikāpadāni vitthāretvā idāni uttarimanussadhammaṃ ullapanto yaṃ sampajānamusāvādaṃ bhaṇati, tassa aṅgaṃ dassetvā tasseva vitthārassa vasena cakkapeyyālaṃ bandhanto ullapanākārañca āpattibhedañca dassetuṃ ‘‘tīhākārehī’’tiādimāha. Tattha suddhikavāro vattukāmavāro paccayapaṭisaṃyuttavāroti tayo mahāvārā. Tesu suddhikavāre paṭhamajjhānaṃ ādiṃ katvā yāva mohā cittaṃ vinīvaraṇapadaṃ, tāva ekamekasmiṃ pade samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno, lābhīmhi, vasīmhi, sacchikataṃ mayāti imesu chasu padesu ekamekaṃ padaṃ tīhākārehi, catūhi, pañcahi, chahi, sattahākārehīti evaṃ pañcakkhattuṃ yojetvā suddhikanayo nāma vutto. Tato paṭhamañca jhānaṃ, dutiyañca jhānanti evaṃ paṭhamajjhānena saddhiṃ ekamekaṃ padaṃ ghaṭentena sabbapadāni ghaṭetvā teneva vitthārena khaṇḍacakkaṃ nāma vuttaṃ. Tañhi puna ānetvā paṭhamajjhānādīhi na yojitaṃ, tasmā ‘‘khaṇḍacakka’’nti vuccati. Tato dutiyañca jhānaṃ, tatiyañca jhānanti evaṃ dutiyajjhānena saddhiṃ ekamekaṃ padaṃ ghaṭetvā puna ānetvā paṭhamajjhānena saddhiṃ sambandhitvā teneva vitthārena baddhacakkaṃ nāma vuttaṃ. Tato yathā dutiyajjhānena saddhiṃ, evaṃ tatiyajjhānādīhipi saddhiṃ, ekamekaṃ padaṃ ghaṭetvā puna ānetvā dutiyajjhānādīhi saddhiṃ sambandhitvā teneva vitthārena aññānipi ekūnatiṃsa baddhacakkāni vatvā ekamūlakanayo niṭṭhāpito. Pāṭho pana saṅkhepena dassito, so asammuyhantena vitthārato veditabbo.
ಯಥಾ ಚ ಏಕಮೂಲಕೋ, ಏವಂ ದುಮೂಲಕಾದಯೋಪಿ ಸಬ್ಬಮೂಲಕಪರಿಯೋಸಾನಾ ಚತುನ್ನಂ ಸತಾನಂ ಉಪರಿ ಪಞ್ಚತಿಂಸ ನಯಾ ವುತ್ತಾ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ದ್ವಿಮೂಲಕಾ ಏಕೂನತಿಂಸ, ತಿಮೂಲಕಾ ಅಟ್ಠವೀಸ, ಚತುಮೂಲಕಾ ಸತ್ತವೀಸ; ಏವಂ ಪಞ್ಚಮೂಲಕಾದಯೋಪಿ ಏಕೇಕಂ ಊನಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವ ತಿಂಸಮೂಲಕಾ, ತಾವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಪಾಠೇ ಪನ ತೇಸಂ ನಾಮಮ್ಪಿ ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಇದಂ ಸಬ್ಬಮೂಲಕ’’ನ್ತಿ ತಿಂಸಮೂಲಕನಯೋ ಏಕೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಪದಂ ಝಾನೇನ ಅಘಟಿತಂ ಸೀಸಂ ನ ಓತರತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಮೋಹಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿನೀವರಣಪದಪರಿಯೋಸಾನಾಯೇವ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಯೋಜನಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀನಿ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವಾ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವಾ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಾದೀಹಿ ಘಟೇತ್ವಾ ವಾ ಅಘಟೇತ್ವಾ ವಾ ಸಮಾಪಜ್ಜಿನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಉಲ್ಲಪತೋ ಮೋಕ್ಖೋ ನತ್ಥಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪಜ್ಜತಿಯೇವಾತಿ।
Yathā ca ekamūlako, evaṃ dumūlakādayopi sabbamūlakapariyosānā catunnaṃ satānaṃ upari pañcatiṃsa nayā vuttā. Seyyathidaṃ – dvimūlakā ekūnatiṃsa, timūlakā aṭṭhavīsa, catumūlakā sattavīsa; evaṃ pañcamūlakādayopi ekekaṃ ūnaṃ katvā yāva tiṃsamūlakā, tāva veditabbā. Pāṭhe pana tesaṃ nāmampi saṅkhipitvā ‘‘idaṃ sabbamūlaka’’nti tiṃsamūlakanayo eko dassito. Yasmā ca suññāgārapadaṃ jhānena aghaṭitaṃ sīsaṃ na otarati, tasmā taṃ anāmasitvā mohā cittaṃ vinīvaraṇapadapariyosānāyeva sabbattha yojanā dassitāti veditabbā. Evaṃ paṭhamajjhānādīni paṭipāṭiyā vā uppaṭipāṭiyā vā dutiyajjhānādīhi ghaṭetvā vā aghaṭetvā vā samāpajjintiādinā nayena ullapato mokkho natthi, pārājikaṃ āpajjatiyevāti.
ಇಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತೇ ಚ ಪನೇತಸ್ಮಿಂ ಸುದ್ಧಿಕಮಹಾವಾರೇ ಅಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ – ತೀಹಾಕಾರೇಹೀತಿ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದಸ್ಸ ಅಙ್ಗಭೂತೇಹಿ ತೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ। ಪುಬ್ಬೇವಸ್ಸ ಹೋತೀತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇಯೇವ ಅಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ। ಭಣನ್ತಸ್ಸ ಹೋತೀತಿ ಭಣಮಾನಸ್ಸ ಹೋತಿ। ಭಣಿತಸ್ಸ ಹೋತೀತಿ ಭಣಿತೇ ಅಸ್ಸ ಹೋತಿ, ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ತಸ್ಮಿಂ ವುತ್ತೇ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಭಣಿತಸ್ಸಾತಿ ವುತ್ತವತೋ ನಿಟ್ಠಿತವಚನಸ್ಸ ಹೋತೀತಿ। ಯೋ ಏವಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇಪಿ ಜಾನಾತಿ, ಭಣನ್ತೋಪಿ ಜಾನಾತಿ, ಪಚ್ಛಾಪಿ ಜಾನಾತಿ, ‘‘ಮುಸಾ ಮಯಾ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ಸೋ ‘‘ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ’’ನ್ತಿ ಭಣನ್ತೋ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ದಸ್ಸಿತೋ, ಅಥ ಖೋ ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ – ಪುಚ್ಛಾ ತಾವ ಹೋತಿ ‘‘‘ಮುಸಾ ಭಣಿಸ್ಸ’ನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೋ ಅತ್ಥಿ, ‘ಮುಸಾ ಮಯಾ ಭಣಿತ’ನ್ತಿ ಪಚ್ಛಾಭಾಗೋ ನತ್ಥಿ, ವುತ್ತಮತ್ತಮೇವ ಹಿ ಕೋಚಿ ಪಮುಸ್ಸತಿ, ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತಿ, ನ ಹೋತೀ’’ತಿ? ಸಾ ಏವಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾ – ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಚ ಭಣನ್ತಸ್ಸ ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಾಮೀ’’ತಿ ಚ ಜಾನತೋ ಪಚ್ಛಾಭಾಗೇ ‘‘ಮುಸಾ ಮಯಾ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ನ ಭವಿತುಂ। ಸಚೇಪಿ ನ ಹೋತಿ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಪುರಿಮಮೇವ ಹಿ ಅಙ್ಗದ್ವಯಂ ಪಮಾಣಂ। ಯಸ್ಸಾಪಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಆಭೋಗೋ ನತ್ಥಿ, ಭಣನ್ತೋ ಪನ ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಾಮೀ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ, ಭಣಿತೇಪಿ ‘‘ಮುಸಾ ಮಯಾ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಆಪತ್ತಿಯಾ ನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ಪುಬ್ಬಭಾಗೋ ಹಿ ಪಮಾಣತರೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ದವಾ ಭಣಿತಂ ವಾ ರವಾ ಭಣಿತಂ ವಾ ಹೋತೀ’’ತಿ।
Imassa atthassa dassanavasena vutte ca panetasmiṃ suddhikamahāvāre ayaṃ saṅkhepato atthavaṇṇanā – tīhākārehīti sampajānamusāvādassa aṅgabhūtehi tīhi kāraṇehi. Pubbevassa hotīti pubbabhāgeyeva assa puggalassa evaṃ hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti. Bhaṇantassa hotīti bhaṇamānassa hoti. Bhaṇitassa hotīti bhaṇite assa hoti, yaṃ vattabbaṃ tasmiṃ vutte hotīti attho. Atha vā bhaṇitassāti vuttavato niṭṭhitavacanassa hotīti. Yo evaṃ pubbabhāgepi jānāti, bhaṇantopi jānāti, pacchāpi jānāti, ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti so ‘‘paṭhamajjhānaṃ samāpajji’’nti bhaṇanto pārājikaṃ āpajjatīti ayamettha attho dassito. Kiñcāpi dassito, atha kho ayamettha viseso – pucchā tāva hoti ‘‘‘musā bhaṇissa’nti pubbabhāgo atthi, ‘musā mayā bhaṇita’nti pacchābhāgo natthi, vuttamattameva hi koci pamussati, kiṃ tassa pārājikaṃ hoti, na hotī’’ti? Sā evaṃ aṭṭhakathāsu vissajjitā – pubbabhāge ‘‘musā bhaṇissa’’nti ca bhaṇantassa ‘‘musā bhaṇāmī’’ti ca jānato pacchābhāge ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti na sakkā na bhavituṃ. Sacepi na hoti pārājikameva. Purimameva hi aṅgadvayaṃ pamāṇaṃ. Yassāpi pubbabhāge ‘‘musā bhaṇissa’’nti ābhogo natthi, bhaṇanto pana ‘‘musā bhaṇāmī’’ti jānāti, bhaṇitepi ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti jānāti, so āpattiyā na kāretabbo. Pubbabhāgo hi pamāṇataro. Tasmiṃ asati davā bhaṇitaṃ vā ravā bhaṇitaṃ vā hotī’’ti.
ಏತ್ಥ ಚ ತಂಞಾಣತಾ ಚ ಞಾಣಸಮೋಧಾನಞ್ಚ ಪರಿಚ್ಚಜಿತಬ್ಬಂ। ತಂಞಾಣತಾ ಪರಿಚ್ಚಜಿತಬ್ಬಾತಿ ಯೇನ ಚಿತ್ತೇನ ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಜಾನಾತಿ, ತೇನೇವ ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಾಮೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಮುಸಾ ಮಯಾ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ ಚ ಜಾನಾತೀತಿ ಏವಂ ಏಕಚಿತ್ತೇನೇವ ತೀಸು ಖಣೇಸು ಜಾನಾತೀತಿ ಅಯಂ ತಂಞ್ಞಣತಾ ಪರಿಚ್ಚಜಿತಬ್ಬಾ, ನ ಹಿ ಸಕ್ಕಾ ತೇನೇವ ಚಿತ್ತೇನ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಜಾನಿತುಂ ಯಥಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ತೇನೇವ ಅಸಿನಾ ಸೋ ಅಸಿ ಛಿನ್ದಿತುನ್ತಿ। ಪುರಿಮಂ ಪುರಿಮಂ ಪನ ಚಿತ್ತಂ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ತಥಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೋ ಹುತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ –
Ettha ca taṃñāṇatā ca ñāṇasamodhānañca pariccajitabbaṃ. Taṃñāṇatā pariccajitabbāti yena cittena ‘‘musā bhaṇissa’’nti jānāti, teneva ‘‘musā bhaṇāmī’’ti ca ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti ca jānātīti evaṃ ekacitteneva tīsu khaṇesu jānātīti ayaṃ taṃññaṇatā pariccajitabbā, na hi sakkā teneva cittena taṃ cittaṃ jānituṃ yathā na sakkā teneva asinā so asi chinditunti. Purimaṃ purimaṃ pana cittaṃ pacchimassa pacchimassa cittassa tathā uppattiyā paccayo hutvā nirujjhati. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ಪಮಾಣಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗೋವ, ತಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ನ ಹೇಸ್ಸತಿ।
‘‘Pamāṇaṃ pubbabhāgova, tasmiṃ sati na hessati;
ಸೇಸದ್ವಯನ್ತಿ ನತ್ಥೇತ, ಮಿತಿ ವಾಚಾ ತಿವಙ್ಗಿಕಾ’’ತಿ॥
Sesadvayanti nattheta, miti vācā tivaṅgikā’’ti.
‘‘ಞಾಣಸಮೋಧಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಏತಾನಿ ತೀಣಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಾನಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ನಾಮ –
‘‘Ñāṇasamodhānaṃ pariccajitabba’’nti etāni tīṇi cittāni ekakkhaṇe uppajjantīti na gahetabbāni. Idañhi cittaṃ nāma –
ಅನಿರುದ್ಧಮ್ಹಿ ಪಠಮೇ, ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪಚ್ಛಿಮಂ।
Aniruddhamhi paṭhame, na uppajjati pacchimaṃ;
ನಿರನ್ತರುಪ್ಪಜ್ಜನತೋ, ಏಕಂ ವಿಯ ಪಕಾಸತಿ॥
Nirantaruppajjanato, ekaṃ viya pakāsati.
ಇತೋ ಪರಂ ಪನ ಯ್ವಾಯಂ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ’’ನ್ತಿ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಣತಿ, ಯಸ್ಮಾ ಸೋ ‘‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಪಠಮಂ ಝಾನ’’ನ್ತಿ ಏವಂದಿಟ್ಠಿಕೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಹಿ ಅತ್ಥೇವಾಯಂ ಲದ್ಧಿ। ತಥಾ ‘‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಪಠಮಂ ಝಾನ’’ನ್ತಿ ಏವಮಸ್ಸ ಖಮತಿ ಚೇವ ರುಚ್ಚತಿ ಚ। ಏವಂಸಭಾವಮೇವ ಚಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ‘‘ನತ್ಥಿ ಮೇ ಪಠಮಂ ಝಾನ’’ನ್ತಿ। ಯದಾ ಪನ ಮುಸಾ ವತ್ತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ತದಾ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಹ ಖನ್ತಿಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಖನ್ತೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ರುಚಿಂ ವಾ, ದಿಟ್ಠಿಖನ್ತಿರುಚೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭಾವಂ ವಾ ವಿನಿಧಾಯ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ಭಣತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಸೇನ ಅಙ್ಗಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಚತೂಹಾಕಾರೇಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಿವಾರೇ ಚ ‘‘ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮುಸಾವಾದೋ’’ತಿ (ಪಟಿ॰ ೩೨೮) ವುತ್ತತ್ತಾ ತತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಇಧ ‘‘ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹೀ’’ತಿ ಏಕೋ ನಯೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ।
Ito paraṃ pana yvāyaṃ ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti sampajānamusā bhaṇati, yasmā so ‘‘natthi me paṭhamaṃ jhāna’’nti evaṃdiṭṭhiko hoti, tassa hi atthevāyaṃ laddhi. Tathā ‘‘natthi me paṭhamaṃ jhāna’’nti evamassa khamati ceva ruccati ca. Evaṃsabhāvameva cassa cittaṃ ‘‘natthi me paṭhamaṃ jhāna’’nti. Yadā pana musā vattukāmo hoti, tadā taṃ diṭṭhiṃ vā diṭṭhiyā saha khantiṃ vā diṭṭhikhantīhi saddhiṃ ruciṃ vā, diṭṭhikhantirucīhi saddhiṃ bhāvaṃ vā vinidhāya nikkhipitvā paṭicchādetvā abhūtaṃ katvā bhaṇati, tasmā tesampi vasena aṅgabhedaṃ dassetuṃ ‘‘catūhākārehī’’tiādi vuttaṃ. Parivāre ca ‘‘aṭṭhaṅgiko musāvādo’’ti (paṭi. 328) vuttattā tattha adhippetāya saññāya saddhiṃ aññopi idha ‘‘aṭṭhahākārehī’’ti eko nayo yojetabbo.
ಏತ್ಥ ಚ ವಿನಿಧಾಯ ದಿಟ್ಠಿನ್ತಿ ಬಲವಧಮ್ಮವಿನಿಧಾನವಸೇನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ವಿನಿಧಾಯ ಖನ್ತಿನ್ತಿಆದೀನಿ ತತೋ ದುಬ್ಬಲದುಬ್ಬಲಾನಂ ವಿನಿಧಾನವಸೇನ। ವಿನಿಧಾಯ ಸಞ್ಞನ್ತಿ ಇದಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಬ್ಬದುಬ್ಬಲಧಮ್ಮವಿನಿಧಾನಂ। ಸಞ್ಞಾಮತ್ತಮ್ಪಿ ನಾಮ ಅವಿನಿಧಾಯ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ‘‘ಸಮಾಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಅನಾಗತವಚನೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸಮಾಪಜ್ಜಿ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಅತೀತವತ್ತಮಾನಪದಾನೇವ ಪಾಠೇ ವುತ್ತಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
Ettha ca vinidhāya diṭṭhinti balavadhammavinidhānavasenetaṃ vuttaṃ. Vinidhāya khantintiādīni tato dubbaladubbalānaṃ vinidhānavasena. Vinidhāya saññanti idaṃ panettha sabbadubbaladhammavinidhānaṃ. Saññāmattampi nāma avinidhāya sampajānamusā bhāsissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yasmā pana ‘‘samāpajjissāmī’’tiādinā anāgatavacanena pārājikaṃ na hoti, tasmā ‘‘samāpajji’’ntiādīni atītavattamānapadāneva pāṭhe vuttānīti veditabbāni.
೨೦೭. ಇತೋ ಪರಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುದ್ಧಿಕಮಹಾವಾರೇ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ನ ಹೇತ್ಥ ತಂ ಅತ್ಥಿ – ಯಂ ಇಮಿನಾ ವಿನಿಚ್ಛಯೇನ ನ ಸಕ್ಕಾ ಭವೇಯ್ಯ ವಿಞ್ಞಾತುಂ, ಠಪೇತ್ವಾ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಪದಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ರಾಗೋ ಮೇ ಚತ್ತೋ ವನ್ತೋ’’ತಿಆದೀನಂ ಪದಾನಂ ಅತ್ಥಂ। ಸ್ವಾಯಂ ವುಚ್ಚತಿ – ಏತ್ಥ ಹಿ ಚತ್ತೋತಿ ಇದಂ ಸಕಭಾವಪರಿಚ್ಚಜನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ವನ್ತೋತಿ ಇದಂ ಪುನ ಅನಾದಿಯನಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ। ಮುತ್ತೋತಿ ಇದಂ ಸನ್ತತಿತೋ ವಿಮೋಚನವಸೇನ। ಪಹೀನೋತಿ ಇದಂ ಮುತ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಕ್ವಚಿ ಅನವಟ್ಠಾನದಸ್ಸನವಸೇನ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋತಿ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇ ಆದಿನ್ನಪುಬ್ಬಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗದಸ್ಸನವಸೇನ। ಉಕ್ಖೇಟಿತೋತಿ ಇದಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಉತ್ತಾಸಿತತ್ತಾ ಪುನ ಅನಲ್ಲೀಯನಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ। ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ಸದ್ದಸತ್ಥತೋ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ । ಸಮುಕ್ಖೇಟಿತೋತಿ ಇದಂ ಸುಟ್ಠು ಉತ್ತಾಸೇತ್ವಾ ಅಣುಸಹಗತಸ್ಸಾಪಿ ಪುನ ಅನಲ್ಲೀಯನಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ।
207. Ito paraṃ sabbampi imasmiṃ suddhikamahāvāre uttānatthameva. Na hettha taṃ atthi – yaṃ iminā vinicchayena na sakkā bhaveyya viññātuṃ, ṭhapetvā kilesappahānapadassa padabhājane ‘‘rāgo me catto vanto’’tiādīnaṃ padānaṃ atthaṃ. Svāyaṃ vuccati – ettha hi cattoti idaṃ sakabhāvapariccajanavasena vuttaṃ. Vantoti idaṃ puna anādiyanabhāvadassanavasena. Muttoti idaṃ santatito vimocanavasena. Pahīnoti idaṃ muttassāpi kvaci anavaṭṭhānadassanavasena. Paṭinissaṭṭhoti idaṃ pubbe ādinnapubbassa paṭinissaggadassanavasena. Ukkheṭitoti idaṃ ariyamaggena uttāsitattā puna anallīyanabhāvadassanavasena. Svāyamattho saddasatthato pariyesitabbo . Samukkheṭitoti idaṃ suṭṭhu uttāsetvā aṇusahagatassāpi puna anallīyanabhāvadassanavasena vuttanti.
ಸುದ್ಧಿಕವಾರಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Suddhikavārakathā niṭṭhitā.
ವತ್ತುಕಾಮವಾರಕಥಾ
Vattukāmavārakathā
೨೧೫. ವತ್ತುಕಾಮವಾರೇಪಿ ‘‘ತೀಹಾಕಾರೇಹೀ’’ತಿಆದೀನಂ ಅತ್ಥೋ, ವಾರಪೇಯ್ಯಾಲಪ್ಪಭೇದೋ ಚ ಸಬ್ಬೋ ಇಧ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ ಯಂ ‘‘ಮಯಾ ವಿರಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವತ್ತುಕಾಮೇನ ಅಞ್ಞಂ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ನತ್ಥಿ ಮಯ್ಹಂ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಓಕಾಸಗವೇಸಕಾನಂ ಪಾಪಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಓಕಾಸನಿಸೇಧನತ್ಥಂ ವುತ್ತೋ। ಯಥೇವ ಹಿ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ತುಕಾಮೋ ‘‘ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿಆದೀಸು ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಪದೇಸು ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ವದನ್ತೋಪಿ ಖೇತ್ತೇ ಓತಿಣ್ಣತ್ತಾ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಕೋವ ಹೋತಿ; ಏವಂ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀಸು ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಪದೇಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಏಕಂ ವತ್ತುಕಾಮೋ ತತೋ ಅಞ್ಞಂ ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ವದನ್ತೋಪಿ ಖೇತ್ತೇ ಓತಿಣ್ಣತ್ತಾ ಪಾರಾಜಿಕೋವ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ಯಸ್ಸ ವದತಿ, ಸೋ ತಮತ್ಥಂ ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ಜಾನಾತಿ। ಜಾನನಲಕ್ಖಣಞ್ಚೇತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
215. Vattukāmavārepi ‘‘tīhākārehī’’tiādīnaṃ attho, vārapeyyālappabhedo ca sabbo idha vuttanayeneva veditabbo. Kevalañhi yaṃ ‘‘mayā virajjhitvā aññaṃ vattukāmena aññaṃ vuttaṃ, tasmā natthi mayhaṃ āpattī’’ti evaṃ okāsagavesakānaṃ pāpapuggalānaṃ okāsanisedhanatthaṃ vutto. Yatheva hi ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti vattukāmo ‘‘dhammaṃ paccakkhāmī’’tiādīsu sikkhāpaccakkhānapadesu yaṃ vā taṃ vā vadantopi khette otiṇṇattā sikkhāpaccakkhātakova hoti; evaṃ paṭhamajjhānādīsu uttarimanussadhammapadesu yaṃkiñci ekaṃ vattukāmo tato aññaṃ yaṃ vā taṃ vā vadantopi khette otiṇṇattā pārājikova hoti. Sace yassa vadati, so tamatthaṃ taṅkhaṇaññeva jānāti. Jānanalakkhaṇañcettha sikkhāpaccakkhāne vuttanayeneva veditabbaṃ.
ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯ ಸೀಸಂ ನ ಓತರತಿ। ಇದಂ ಅಭೂತಾರೋಚನಂ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯಪಿ ಓತರತಿ। ಯೋ ಹಿ ಹತ್ಥವಿಕಾರಾದೀಹಿಪಿ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಚೋಪನೇಹಿ ಅಭೂತಂ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಪಥೇ ಠಿತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಆರೋಚೇತಿ, ಸೋ ಚ ತಮತ್ಥಂ ಜಾನಾತಿ, ಪಾರಾಜಿಕೋವ ಹೋತಿ। ಅಥ ಪನ ಯಸ್ಸ ಆರೋಚೇತಿ, ಸೋ ನ ಜಾನಾತಿ ‘‘ಕಿ ಅಯಂ ಭಣತೀ’’ತಿ, ಸಂಸಯಂ ವಾ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಚಿರಂ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಜಾನಾತಿ, ಅಪ್ಪಟಿವಿಜಾನನ್ತೋ ಇಚ್ಚೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಂ ಅಪ್ಪಟಿವಿಜಾನನ್ತಸ್ಸ ವುತ್ತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಹೋತಿ। ಯೋ ಪನ ಝಾನಾದೀನಿ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿಗಮವಸೇನ ವಾ ಉಗ್ಗಹಪರಿಪುಚ್ಛಾದಿವಸೇನ ವಾ ನ ಜಾನಾತಿ, ಕೇವಲಂ ಝಾನನ್ತಿ ವಾ ವಿಮೋಕ್ಖೋತಿ ವಾ ವಚನಮತ್ತಮೇವ ಸುತಂ ಹೋತಿ, ಸೋಪಿ ತೇನ ವುತ್ತೇ ‘‘ಝಾನಂ ಕಿರ ಸಮಾಪಜ್ಜಿನ್ತಿ ಏಸ ವದತೀ’’ತಿ ಯದಿ ಏತ್ತಕಮತ್ತಮ್ಪಿ ಜಾನಾತಿ, ಜಾನಾತಿಚ್ಚೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಸ ವುತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಸೇಸೋ ಏಕಸ್ಸ ವಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಾ ಬಹೂನಂ ವಾ ನಿಯಮಿತಾನಿಯಮಿತವಸೇನ ವಿಸೇಸೋ ಸಬ್ಬೋ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಕಥಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
Ayaṃ pana viseso – sikkhāpaccakkhānaṃ hatthamuddāya sīsaṃ na otarati. Idaṃ abhūtārocanaṃ hatthamuddāyapi otarati. Yo hi hatthavikārādīhipi aṅgapaccaṅgacopanehi abhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ viññattipathe ṭhitassa puggalassa āroceti, so ca tamatthaṃ jānāti, pārājikova hoti. Atha pana yassa āroceti, so na jānāti ‘‘ki ayaṃ bhaṇatī’’ti, saṃsayaṃ vā āpajjati, ciraṃ vīmaṃsitvā vā pacchā jānāti, appaṭivijānanto icceva saṅkhyaṃ gacchati. Evaṃ appaṭivijānantassa vutte thullaccayaṃ hoti. Yo pana jhānādīni attano adhigamavasena vā uggahaparipucchādivasena vā na jānāti, kevalaṃ jhānanti vā vimokkhoti vā vacanamattameva sutaṃ hoti, sopi tena vutte ‘‘jhānaṃ kira samāpajjinti esa vadatī’’ti yadi ettakamattampi jānāti, jānāticceva saṅkhyaṃ gacchati. Tassa vutte pārājikameva. Seso ekassa vā dvinnaṃ vā bahūnaṃ vā niyamitāniyamitavasena viseso sabbo sikkhāpaccakkhānakathāyaṃ vuttanayeneva veditabboti.
ವತ್ತುಕಾಮವಾರಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vattukāmavārakathā niṭṭhitā.
ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸಂಯುತ್ತವಾರಕಥಾ
Paccayapaṭisaṃyuttavārakathā
೨೨೦. ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸಂಯುತ್ತವಾರೇಪಿ – ಸಬ್ಬಂ ವಾರಪೇಯ್ಯಾಲಭೇದಂ ಪುಬ್ಬೇ ಆಗತಪದಾನಞ್ಚ ಅತ್ಥಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಞತ್ವಾ ಪಾಳಿಕ್ಕಮೋ ತಾವ ಏವಂ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ। ಏತ್ಥ ಹಿ ‘‘ಯೋ ತೇ ವಿಹಾರೇ ವಸಿ, ಯೋ ತೇ ಚೀವರಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ, ಯೋ ತೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ, ಯೋ ತೇ ಸೇನಾಸನಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ, ಯೋ ತೇ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪರಿಭುಞ್ಜೀ’’ತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನವಾರಾ, ‘‘ಯೇನ ತೇ ವಿಹಾರೋ ಪರಿಭುತ್ತೋ’’ತಿಆದಯೋ ಪಞ್ಚ ಕರಣವಚನವಾರಾ, ‘‘ಯಂ ತ್ವಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಹಾರಂ ಅದಾಸೀ’’ತಿಆದಯೋ ಪಞ್ಚ ಉಪಯೋಗವಚನವಾರಾ ವುತ್ತಾ , ತೇಸಂ ವಸೇನ ಇಧ ವುತ್ತೇನ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಪದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತೇಸು ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀಸು ಸಬ್ಬಪದೇಸು ವಾರಪೇಯ್ಯಾಲಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಯೋ ತೇ ವಿಹಾರೇ, ಯೇನ ತೇ ವಿಹಾರೋ, ಯಂ ತ್ವಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಹಾರ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪನ ‘‘ಅಹ’’ನ್ತಿ ಚ ಅವುತ್ತತ್ತಾ ಪಟಿವಿಜಾನನ್ತಸ್ಸ ವುತ್ತೇಪಿ ಇಧ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಅಪಟಿವಿಜಾನನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
220. Paccayapaṭisaṃyuttavārepi – sabbaṃ vārapeyyālabhedaṃ pubbe āgatapadānañca atthaṃ vuttanayeneva ñatvā pāḷikkamo tāva evaṃ jānitabbo. Ettha hi ‘‘yo te vihāre vasi, yo te cīvaraṃ paribhuñji, yo te piṇḍapātaṃ paribhuñji, yo te senāsanaṃ paribhuñji, yo te gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paribhuñjī’’ti ime pañca paccattavacanavārā, ‘‘yena te vihāro paribhutto’’tiādayo pañca karaṇavacanavārā, ‘‘yaṃ tvaṃ āgamma vihāraṃ adāsī’’tiādayo pañca upayogavacanavārā vuttā , tesaṃ vasena idha vuttena suññāgārapadena saddhiṃ pubbe vuttesu paṭhamajjhānādīsu sabbapadesu vārapeyyālabhedo veditabbo. ‘‘Yo te vihāre, yena te vihāro, yaṃ tvaṃ āgamma vihāra’’nti evaṃ pariyāyena vuttattā pana ‘‘aha’’nti ca avuttattā paṭivijānantassa vuttepi idha thullaccayaṃ, apaṭivijānantassa dukkaṭanti ayamettha vinicchayo.
ಅನಾಪತ್ತಿಭೇದಕಥಾ
Anāpattibhedakathā
ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರವಸೇನ ಆಪತ್ತಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ ಅಧಿಮಾನೇನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಧಿಮಾನೇನಾತಿ ಅಧಿಗತಮಾನೇನ ಸಮುದಾಚರನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅನುಲ್ಲಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸಾತಿ ಕೋಹಞ್ಞೇ ಇಚ್ಛಾಚಾರೇ ಅಠತ್ವಾ ಅನುಲ್ಲಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯಾಏವ। ಇಧ ಪನ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಾ ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂ। ತೇಸಂ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ।
Evaṃ vitthāravasena āpattibhedaṃ dassetvā idāni anāpattiṃ dassento ‘‘anāpatti adhimānenā’’tiādimāha. Tattha adhimānenāti adhigatamānena samudācarantassa anāpatti. Anullapanādhippāyassāti kohaññe icchācāre aṭhatvā anullapanādhippāyassa sabrahmacārīnaṃ santike aññaṃ byākarontassa anāpatti. Ummattakādayo pubbe vuttanayāeva. Idha pana ādikammikā vaggumudātīriyā bhikkhū. Tesaṃ anāpattīti.
ಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ತಿಸಮುಟ್ಠಾನಂ – ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯ ಆರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯಚಿತ್ತತೋ, ವಚೀಭೇದೇನ ಆರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ವಾಚಾಚಿತ್ತತೋ, ಉಭಯಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯವಾಚಾಚಿತ್ತತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ। ಕಿರಿಯಂ, ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಸಚಿತ್ತಕಂ, ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ, ತಿವೇದನಂ ಹಸನ್ತೋಪಿ ಹಿ ಸೋಮನಸ್ಸಿಕೋ ಉಲ್ಲಪತಿ ಭಾಯನ್ತೋಪಿ ಮಜ್ಝತ್ತೋಪೀತಿ।
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ tisamuṭṭhānaṃ – hatthamuddāya ārocentassa kāyacittato, vacībhedena ārocentassa vācācittato, ubhayaṃ karontassa kāyavācācittato samuṭṭhāti. Kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, tivedanaṃ hasantopi hi somanassiko ullapati bhāyantopi majjhattopīti.
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Vinītavatthuvaṇṇanā
೨೨೩. ವಿನೀತವತ್ಥೂಸು – ಅಧಿಮಾನವತ್ಥು ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿಯಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
223. Vinītavatthūsu – adhimānavatthu anupaññattiyaṃ vuttanayameva.
ದುತಿಯವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ – ಪಣಿಧಾಯಾತಿ ಪತ್ಥನಂ ಕತ್ವಾ। ಏವಂ ಮಂ ಜನೋ ಸಮ್ಭಾವೇಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಅರಞ್ಞೇ ವಸನ್ತಂ ಮಂ ಜನೋ ಅರಹತ್ತೇ ವಾ ಸೇಕ್ಖಭೂಮಿಯಂ ವಾ ಸಮ್ಭಾವೇಸ್ಸತಿ, ತತೋ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಕ್ಕತೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಗರುಕತೋ ಮಾನಿತೋ ಪೂಜಿತೋತಿ। ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ಪಣಿಧಾಯ ‘‘ಅರಞ್ಞೇ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಪದವಾರೇ ಪದವಾರೇ ದುಕ್ಕಟಂ। ತಥಾ ಅರಞ್ಞೇ ಕುಟಿಕರಣಚಙ್ಕಮನನಿಸೀದನನಿವಾಸನಪಾವುರಣಾದೀಸು ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚೇಸು ಪಯೋಗೇ ಪಯೋಗೇ ದುಕ್ಕಟಂ। ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ಅರಞ್ಞೇ ನ ವಸಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ವಸನ್ತೋ ಹಿ ಸಮ್ಭಾವನಂ ಲಭತು ವಾ ಮಾ ವಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಯೋ ಪನ ಸಮಾದಿನ್ನಧುತಙ್ಗೋ ‘‘ಧುತಙ್ಗಂ ರಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಗಾಮನ್ತೇ ಮೇ ವಸತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿಕ್ಖಿಪತಿ, ಅರಞ್ಞಂ ಸಪ್ಪಾಯ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ವಾ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಅರಞ್ಞೇ ತಿಣ್ಣಂ ವಿವೇಕಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಅಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ನ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಅರಞ್ಞವಾಸೋ ನಾಮ ಭಗವತಾ ಪಸತ್ಥೋ, ಮಯಿ ಚ ಅರಞ್ಞೇ ವಸನ್ತೇ ಬಹೂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ ಗಾಮನ್ತಂ ಹಿತ್ವಾ ಆರಞ್ಞಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ವಾ ಏವಂ ಅನವಜ್ಜವಾಸಂ ವಸಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ತೇನ ವಸಿತಬ್ಬಂ।
Dutiyavatthusmiṃ – paṇidhāyāti patthanaṃ katvā. Evaṃ maṃ jano sambhāvessatīti evaṃ araññe vasantaṃ maṃ jano arahatte vā sekkhabhūmiyaṃ vā sambhāvessati, tato lokassa sakkato bhavissāmi garukato mānito pūjitoti. Āpatti dukkaṭassāti evaṃ paṇidhāya ‘‘araññe vasissāmī’’ti gacchantassa padavāre padavāre dukkaṭaṃ. Tathā araññe kuṭikaraṇacaṅkamananisīdananivāsanapāvuraṇādīsu sabbakiccesu payoge payoge dukkaṭaṃ. Tasmā evaṃ araññe na vasitabbaṃ. Evaṃ vasanto hi sambhāvanaṃ labhatu vā mā vā dukkaṭaṃ āpajjati. Yo pana samādinnadhutaṅgo ‘‘dhutaṅgaṃ rakkhissāmī’’ti vā ‘‘gāmante me vasato cittaṃ vikkhipati, araññaṃ sappāya’’nti cintetvā vā ‘‘addhā araññe tiṇṇaṃ vivekānaṃ aññataraṃ pāpuṇissāmī’’ti vā ‘‘araññaṃ pavisitvā arahattaṃ apāpuṇitvā na nikkhamissāmī’’ti vā ‘‘araññavāso nāma bhagavatā pasattho, mayi ca araññe vasante bahū sabrahmacārino gāmantaṃ hitvā āraññakā bhavissantī’’ti vā evaṃ anavajjavāsaṃ vasitukāmo hoti, tena vasitabbaṃ.
ತತಿಯವತ್ಥುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾದೀನಿ ಸಣ್ಠಪೇತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಕಿಚ್ಚತೋ ಪಭುತಿ ಯಾವ ಭೋಜನಪರಿಯೋಸಾನಂ ತಾವ ಪಯೋಗೇ ಪಯೋಗೇ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸಮ್ಭಾವನಂ ಲಭತು ವಾ ಮಾ ವಾ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಖನ್ಧಕವತ್ತಸೇಖಿಯವತ್ತಪರಿಪೂರಣತ್ಥಂ ಪನ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಆಪಜ್ಜನತ್ಥಂ ವಾ ಪಾಸಾದಿಕೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕಮಪಟಿಕ್ಕಮಾದೀಹಿ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸನ್ತೋ ಅನುಪವಜ್ಜೋ ವಿಞ್ಞೂನನ್ತಿ।
Tatiyavatthusmimpi – ‘‘abhikkantādīni saṇṭhapetvā piṇḍāya carissāmī’’ti nivāsanapārupanakiccato pabhuti yāva bhojanapariyosānaṃ tāva payoge payoge dukkaṭaṃ. Sambhāvanaṃ labhatu vā mā vā dukkaṭameva. Khandhakavattasekhiyavattaparipūraṇatthaṃ pana sabrahmacārīnaṃ diṭṭhānugatiāpajjanatthaṃ vā pāsādikehi abhikkamapaṭikkamādīhi piṇḍāya pavisanto anupavajjo viññūnanti.
ಚತುತ್ಥಪಞ್ಚಮವತ್ಥೂಸು – ‘‘ಯೋ ತೇ ವಿಹಾರೇ ವಸೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ‘‘ಅಹ’’ನ್ತಿ ಅವುತ್ತತ್ತಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥಿ। ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕಮೇವ ಹಿ ಸಮುದಾಚರನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವುತ್ತಂ।
Catutthapañcamavatthūsu – ‘‘yo te vihāre vasī’’ti ettha vuttanayeneva ‘‘aha’’nti avuttattā pārājikaṃ natthi. Attupanāyikameva hi samudācarantassa pārājikaṃ vuttaṃ.
ಪಣಿಧಾಯ ಚಙ್ಕಮೀತಿಆದೀನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಾನೇವ।
Paṇidhāya caṅkamītiādīni heṭṭhā vuttanayāneva.
ಸಂಯೋಜನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ – ಸಂಯೋಜನಾ ಪಹೀನಾತಿಪಿ ‘‘ದಸ ಸಂಯೋಜನಾ ಪಹೀನಾ’’ತಿಪಿ ‘‘ಏಕಂ ಸಂಯೋಜನಂ ಪಹೀನ’’ನ್ತಿಪಿ ವದತೋ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಮೇವ ಆರೋಚಿತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ।
Saṃyojanavatthusmiṃ – saṃyojanā pahīnātipi ‘‘dasa saṃyojanā pahīnā’’tipi ‘‘ekaṃ saṃyojanaṃ pahīna’’ntipi vadato kilesappahānameva ārocitaṃ hoti, tasmā pārājikaṃ.
೨೨೪. ರಹೋವತ್ಥೂಸು – ರಹೋ ಉಲ್ಲಪತೀತಿ ‘‘ರಹೋಗತೋ ಅರಹಾ ಅಹ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ನ ಮನಸಾ ಚಿನ್ತಿತಮೇವ ಕರೋತಿ। ತೇನೇತ್ಥ ದುಕ್ಕಟಂ ವುತ್ತಂ।
224. Rahovatthūsu – raho ullapatīti ‘‘rahogato arahā aha’’nti vadati, na manasā cintitameva karoti. Tenettha dukkaṭaṃ vuttaṃ.
ವಿಹಾರವತ್ಥು ಉಪಟ್ಠಾನವತ್ಥು ಚ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Vihāravatthuupaṭṭhānavatthu ca vuttanayameva.
೨೨೫. ನ ದುಕ್ಕರವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ – ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಯಂ ಲದ್ಧಿ – ‘‘ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಾವ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಾ’’ತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಯೇ ಖೋ ತೇ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಾ ತೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚಸ್ಸ ಅಯಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ‘‘ಸೀಲವತಾ ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕೇನ ನ ದುಕ್ಕರಂ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾತುಂ, ಪಟಿಬಲೋ ಸೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿತು’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅನುಲ್ಲಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಅಹ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
225. Na dukkaravatthusmiṃ – tassa bhikkhuno ayaṃ laddhi – ‘‘ariyapuggalāva bhagavato sāvakā’’ti. Tenāha – ‘‘ye kho te bhagavato sāvakā te evaṃ vadeyyu’’nti. Yasmā cassa ayamadhippāyo – ‘‘sīlavatā āraddhavipassakena na dukkaraṃ aññaṃ byākātuṃ, paṭibalo so arahattaṃ pāpuṇitu’’nti. Tasmā ‘‘anullapanādhippāyo aha’’nti āha.
ವೀರಿಯವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಆರಾಧನೀಯೋತಿ ಸಕ್ಕಾ ಆರಾಧೇತುಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Vīriyavatthusmiṃ ārādhanīyoti sakkā ārādhetuṃ sampādetuṃ nibbattetunti attho. Sesaṃ vuttanayameva.
ಮಚ್ಚುವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ಯಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸೋ ಭಾಯೇಯ್ಯ। ಮಯ್ಹಂ ಪನ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರವತ್ಥುಕಾನಿ ಪರಿಸುದ್ಧಾನಿ ಸೀಲಾನಿ, ಸ್ವಾಹಂ ಕಿಂ ಮರಣಸ್ಸ ಭಾಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏತಮತ್ಥವಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ‘‘ನಾಹಂ ಆವುಸೋ ಮಚ್ಚುನೋ ಭಾಯಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ತೇನಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Maccuvatthusmiṃ so bhikkhu ‘‘yassa vippaṭisāro uppajjati, so bhāyeyya. Mayhaṃ pana avippaṭisāravatthukāni parisuddhāni sīlāni, svāhaṃ kiṃ maraṇassa bhāyissāmī’’ti etamatthavasaṃ paṭicca ‘‘nāhaṃ āvuso maccuno bhāyāmī’’ti āha. Tenassa anāpatti.
ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರವತ್ಥುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತೋ ಪರಾನಿ ತೀಣಿ ವತ್ಥೂನಿ ವೀರಿಯವತ್ಥುಸದಿಸಾನೇವ।
Vippaṭisāravatthusmimpi eseva nayo. Tato parāni tīṇi vatthūni vīriyavatthusadisāneva.
ವೇದನಾವತ್ಥೂಸುಪಠಮಸ್ಮಿಂ ತಾವ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಬಲೇನ ಅಧಿವಾಸನಖನ್ತಿಯಂ ಠತ್ವಾ ‘‘ನಾವುಸೋ ಸಕ್ಕಾ ಯೇನ ವಾ ತೇನ ವಾ ಅಧಿವಾಸೇತು’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತೇನಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Vedanāvatthūsupaṭhamasmiṃ tāva so bhikkhu paṭisaṅkhānabalena adhivāsanakhantiyaṃ ṭhatvā ‘‘nāvuso sakkā yena vā tena vā adhivāsetu’’nti āha. Tenassa anāpatti.
ದುತಿಯೇ ಪನ ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕಂ ಅಕತ್ವಾ ‘‘ನಾವುಸೋ ಸಕ್ಕಾ ಪುಥುಜ್ಜನೇನಾ’’ತಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ।
Dutiye pana attupanāyikaṃ akatvā ‘‘nāvuso sakkā puthujjanenā’’ti pariyāyena vuttattā thullaccayaṃ.
೨೨೬. ಬ್ರಾಹ್ಮಣವತ್ಥೂಸುಸೋ ಕಿರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನ ಕೇವಲಂ ‘‘ಆಯನ್ತು ಭೋನ್ತೋ ಅರಹನ್ತೋ’’ತಿ ಆಹ। ಯಂ ಯಂ ಪನಸ್ಸ ವಚನಂ ಮುಖತೋ ನಿಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ಸಬ್ಬಂ ‘‘ಅರಹನ್ತಾನಂ ಆಸನಾನಿ ಪಞ್ಞಪೇಥ, ಪಾದೋದಕಂ ದೇಥ, ಅರಹನ್ತೋ ಪಾದೇ ಧೋವನ್ತೂ’’ತಿ ಅರಹನ್ತವಾದಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂಯೇವ। ತಂ ಪನಸ್ಸ ಪಸಾದಭಞ್ಞಂ ಸದ್ಧಾಚರಿತತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಸದ್ಧಾಬಲೇನ ಸಮುಸ್ಸಾಹಿತಸ್ಸ ವಚನಂ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಸಾದಭಞ್ಞೇ’’ತಿ ಆಹ। ಏವಂ ವುಚ್ಚಮಾನೇನ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ನ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೇನೇವ ಪಚ್ಚಯಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಾ, ‘‘ಅರಹತ್ತಸಮ್ಪಾಪಿಕಂ ಪಟಿಪದಂ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಯೋಗೋ ಕರಣೀಯೋತಿ।
226.Brāhmaṇavatthūsuso kira brāhmaṇo na kevalaṃ ‘‘āyantu bhonto arahanto’’ti āha. Yaṃ yaṃ panassa vacanaṃ mukhato niggacchati, sabbaṃ ‘‘arahantānaṃ āsanāni paññapetha, pādodakaṃ detha, arahanto pāde dhovantū’’ti arahantavādapaṭisaṃyuttaṃyeva. Taṃ panassa pasādabhaññaṃ saddhācaritattā attano saddhābalena samussāhitassa vacanaṃ. Tasmā bhagavā ‘‘anāpatti, bhikkhave, pasādabhaññe’’ti āha. Evaṃ vuccamānena pana bhikkhunā na haṭṭhatuṭṭheneva paccayā paribhuñjitabbā, ‘‘arahattasampāpikaṃ paṭipadaṃ paripūressāmī’’ti evaṃ yogo karaṇīyoti.
ಅಞ್ಞಬ್ಯಾಕರಣವತ್ಥೂನಿಸಂಯೋಜನವತ್ಥುಸದಿಸಾನೇವ। ಅಗಾರವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಗಿಹಿಭಾವೇ ಅನತ್ಥಿಕತಾಯ ಅನಪೇಕ್ಖತಾಯ ‘‘ಅಭಬ್ಬೋ ಖೋ ಆವುಸೋ ಮಾದಿಸೋ’’ತಿ ಆಹ, ನ ಉಲ್ಲಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ। ತೇನಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Aññabyākaraṇavatthūnisaṃyojanavatthusadisāneva. Agāravatthusmiṃ so bhikkhu gihibhāve anatthikatāya anapekkhatāya ‘‘abhabbo kho āvuso mādiso’’ti āha, na ullapanādhippāyena. Tenassa anāpatti.
೨೨೭. ಆವಟಕಾಮವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇಸು ಚ ಲೋಕಿಯೇನೇವ ಆದೀನವದಸ್ಸನೇನ ನಿರಪೇಕ್ಖೋ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಆವಟಾ ಮೇ ಆವುಸೋ ಕಾಮಾ’’ತಿ ಆಹ। ತೇನಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಆವಟಾತಿ ಆವಾರಿತಾ ನಿವಾರಿತಾ, ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
227.Āvaṭakāmavatthusmiṃ so bhikkhu vatthukāmesu ca kilesakāmesu ca lokiyeneva ādīnavadassanena nirapekkho. Tasmā ‘‘āvaṭā me āvuso kāmā’’ti āha. Tenassa anāpatti. Ettha ca āvaṭāti āvāritā nivāritā, paṭikkhittāti attho.
ಅಭಿರತಿವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಾಸನೇ ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಿತಭಾವೇನ ಉದ್ದೇಸಪರಿಪುಚ್ಛಾದೀಸು ಚ ಅಭಿರತಭಾವೇನ ‘‘ಅಭಿರತೋ ಅಹಂ ಆವುಸೋ ಪರಮಾಯ ಅಭಿರತಿಯಾ’’ತಿ ಆಹ, ನ ಉಲ್ಲಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ। ತೇನಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Abhirativatthusmiṃ so bhikkhu sāsane anukkaṇṭhitabhāvena uddesaparipucchādīsu ca abhiratabhāvena ‘‘abhirato ahaṃ āvuso paramāya abhiratiyā’’ti āha, na ullapanādhippāyena. Tenassa anāpatti.
ಪಕ್ಕಮನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಯೋ ಇಮಮ್ಹಾ ಆವಾಸಾ ಪಠಮಂ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಆವಾಸಂ ವಾ ಮಣ್ಡಪಂ ವಾ ಸೀಮಂ ವಾ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಠಾನಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕತಾಯ ಕತಿಕಾಯ ಯೋ ‘‘ಮಂ ಅರಹಾತಿ ಜಾನನ್ತೂ’’ತಿ ತಮ್ಹಾ ಠಾನಾ ಪಠಮಂ ಪಕ್ಕಮತಿ, ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ಯೋ ಪನ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾನಂ ವಾ ಕಿಚ್ಚೇನ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ವಾ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರತ್ಥಂ ವಾ ಉದ್ದೇಸಪರಿಪುಚ್ಛಾನಂ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ತಾದಿಸೇನ ಕರಣೀಯೇನ ತಂ ಠಾನಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇಪಿಸ್ಸ ಏವಂ ಗತಸ್ಸ ಪಚ್ಛಾ ಇಚ್ಛಾಚಾರೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ‘‘ನ ದಾನಾಹಂ ತತ್ಥ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ ಏವಂ ಮಂ ಅರಹಾತಿ ಸಮ್ಭಾವೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಅನಾಪತ್ತಿಯೇವ।
Pakkamanavatthusmiṃ yo imamhā āvāsā paṭhamaṃ pakkamissatīti evaṃ āvāsaṃ vā maṇḍapaṃ vā sīmaṃ vā yaṃkiñci ṭhānaṃ paricchinditvā katāya katikāya yo ‘‘maṃ arahāti jānantū’’ti tamhā ṭhānā paṭhamaṃ pakkamati, pārājiko hoti. Yo pana ācariyupajjhāyānaṃ vā kiccena mātāpitūnaṃ vā kenacideva karaṇīyena bhikkhācāratthaṃ vā uddesaparipucchānaṃ vā atthāya aññena vā tādisena karaṇīyena taṃ ṭhānaṃ atikkamitvā gacchati, anāpatti. Sacepissa evaṃ gatassa pacchā icchācāro uppajjati ‘‘na dānāhaṃ tattha gamissāmi evaṃ maṃ arahāti sambhāvessantī’’ti anāpattiyeva.
ಯೋಪಿ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ತಂ ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ ಸಜ್ಝಾಯಮನಸಿಕಾರಾದಿವಸೇನ ಅಞ್ಞವಿಹಿತೋ ವಾ ಹುತ್ವಾ ಚೋರಾದೀಹಿ ವಾ ಅನುಬದ್ಧೋ ಮೇಘಂ ವಾ ಉಟ್ಠಿತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅನೋವಸ್ಸಕಂ ಪವಿಸಿತುಕಾಮೋ ತಂ ಠಾನಂ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಯಾನೇನ ವಾ ಇದ್ಧಿಯಾ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನಾಪಜ್ಜತಿ, ಪದಗಮನೇನೇವ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತಮ್ಪಿ ಯೇಹಿ ಸಹ ಕತಿಕಾ ಕತಾ, ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಪುಬ್ಬಂಅಚರಿಮಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ನಾಪಜ್ಜತಿ। ಏವಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಹಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ರಕ್ಖನ್ತಿ। ಸಚೇಪಿ ಮಣ್ಡಪರುಕ್ಖಮೂಲಾದೀಸು ಕಿಞ್ಚಿ ಠಾನಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಯೋ ಏತ್ಥ ನಿಸೀದತಿ ವಾ ಚಙ್ಕಮತಿ ವಾ, ತಂ ಅರಹಾತಿ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮ’’ ಪುಪ್ಫಾನಿ ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಯೋ ಇಮಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪೂಜಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಅರಹಾತಿ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಕತಿಕಾ ಕತಾ ಹೋತಿ, ತತ್ರಾಪಿ ಇಚ್ಛಾಚಾರವಸೇನ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಸಚೇಪಿ ಉಪಾಸಕೇನ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ವಿಹಾರೋ ವಾ ಕತೋ ಹೋತಿ, ಚೀವರಾದೀನಿ ವಾ ಠಪಿತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ‘‘ಯೇ ಅರಹನ್ತೋ ತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ವಸನ್ತು, ಚೀವರಾದೀನಿ ಚ ಗಣ್ಹನ್ತೂ’’ತಿ। ತತ್ರಾಪಿ ಇಚ್ಛಾಚಾರವಸೇನ ವಸನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಚೀವರಾದೀನಿ ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ । ಏತಂ ಪನ ಅಧಮ್ಮಿಕಕತಿಕವತ್ತಂ , ತಸ್ಮಾ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಏವರೂಪಂ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ತೇಮಾಸಬ್ಭನ್ತರೇ ಸಬ್ಬೇವ ಆರಞ್ಞಕಾ ಹೋನ್ತು, ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಙ್ಗಾದಿಅವಸೇಸಧುತಙ್ಗಧರಾ ವಾ ಅಥ ವಾ ಸಬ್ಬೇವ ಖೀಣಾಸವಾ ಹೋನ್ತೂ’’ತಿ ಏವಮಾದಿ। ನಾನಾವೇರಜ್ಜಕಾ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಸನ್ನಿಪತನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಕೇಚಿ ದುಬ್ಬಲಾ ಅಪ್ಪಥಾಮಾ ಏವರೂಪಂ ವತ್ತಂ ಅನುಪಾಲೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವರೂಪಮ್ಪಿ ವತ್ತಂ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ। ‘‘ಇಮಂ ತೇಮಾಸಂ ಸಬ್ಬೇಹೇವ ನ ಉದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ನ ಪರಿಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಂ, ನ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬಂ, ಮೂಗಬ್ಬತಂ ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಂ, ಬಹಿ ಸೀಮಟ್ಠಸ್ಸಾಪಿ ಸಙ್ಘಲಾಭೋ ದಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಕಂ ಪನ ನ ಕಾತಬ್ಬಮೇವ।
Yopi kenacideva karaṇīyena taṃ ṭhānaṃ patvā sajjhāyamanasikārādivasena aññavihito vā hutvā corādīhi vā anubaddho meghaṃ vā uṭṭhitaṃ disvā anovassakaṃ pavisitukāmo taṃ ṭhānaṃ atikkamati, anāpatti. Yānena vā iddhiyā vā gacchantopi pārājikaṃ nāpajjati, padagamaneneva āpajjati. Tampi yehi saha katikā katā, tehi saddhiṃ apubbaṃacarimaṃ gacchanto nāpajjati. Evaṃ gacchantā hi sabbepi aññamaññaṃ rakkhanti. Sacepi maṇḍaparukkhamūlādīsu kiñci ṭhānaṃ paricchinditvā ‘‘yo ettha nisīdati vā caṅkamati vā, taṃ arahāti jānissāma’’ pupphāni vā ṭhapetvā ‘‘yo imāni gahetvā pūjaṃ karissati, taṃ arahāti jānissāmā’’tiādinā nayena katikā katā hoti, tatrāpi icchācāravasena tathā karontassa pārājikameva. Sacepi upāsakena antarāmagge vihāro vā kato hoti, cīvarādīni vā ṭhapitāni honti, ‘‘ye arahanto te imasmiṃ vihāre vasantu, cīvarādīni ca gaṇhantū’’ti. Tatrāpi icchācāravasena vasantassa vā cīvarādīni vā gaṇhantassa pārājikameva . Etaṃ pana adhammikakatikavattaṃ , tasmā na kātabbaṃ, aññaṃ vā evarūpaṃ ‘‘imasmiṃ temāsabbhantare sabbeva āraññakā hontu, piṇḍapātikaṅgādiavasesadhutaṅgadharā vā atha vā sabbeva khīṇāsavā hontū’’ti evamādi. Nānāverajjakā hi bhikkhū sannipatanti. Tattha keci dubbalā appathāmā evarūpaṃ vattaṃ anupāletuṃ na sakkonti. Tasmā evarūpampi vattaṃ na kātabbaṃ. ‘‘Imaṃ temāsaṃ sabbeheva na uddisitabbaṃ, na paripucchitabbaṃ, na pabbājetabbaṃ, mūgabbataṃ gaṇhitabbaṃ, bahi sīmaṭṭhassāpi saṅghalābho dātabbo’’ti evamādikaṃ pana na kātabbameva.
೨೨೮. ಲಕ್ಖಣಸಂಯುತ್ತೇ ಯ್ವಾಯಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಲಕ್ಖಣೋತಿ ಲಕ್ಖಣತ್ಥೇರೋ ವುತ್ತೋ, ಏಸ ಜಟಿಲಸಹಸ್ಸಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಏಹಿಭಿಕ್ಖೂಪಸಮ್ಪದಾಯ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಆದಿತ್ತಪರಿಯಾಯಾವಸಾನೇ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ಏಕೋ ಮಹಾಸಾವಕೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇಸ ಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಸಬ್ಬಾಕಾರಪರಿಪೂರೇನ ಬ್ರಹ್ಮಸಮೇನ ಅತ್ತಭಾವೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ಲಕ್ಖಣೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ। ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರೋ ಪನ ಪಬ್ಬಜಿತದಿವಸತೋ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ದುತಿಯೋ ಅಗ್ಗಸಾವಕೋ।
228.Lakkhaṇasaṃyutte yvāyaṃ āyasmā ca lakkhaṇoti lakkhaṇatthero vutto, esa jaṭilasahassassa abbhantare ehibhikkhūpasampadāya upasampanno ādittapariyāyāvasāne arahattappatto eko mahāsāvakoti veditabbo. Yasmā panesa lakkhaṇasampannena sabbākāraparipūrena brahmasamena attabhāvena samannāgato, tasmā lakkhaṇoti saṅkhaṃ gato. Mahāmoggallānatthero pana pabbajitadivasato sattame divase arahattappatto dutiyo aggasāvako.
ಸಿತಂ ಪಾತ್ವಾಕಾಸೀತಿ ಮನ್ದಹಸಿತಂ ಪಾತುಅಕಾಸಿ, ಪಕಾಸಯಿ ದಸ್ಸೇಸೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಿಂ ಪನ ದಿಸ್ವಾ ಥೇರೋ ಸಿತಂ ಪಾತ್ವಾಕಾಸೀತಿ? ಉಪರಿ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಂ ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಂ ಏಕಂ ಪೇತಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಸತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ, ತಞ್ಚ ಖೋ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ, ನ ಪಸಾದಚಕ್ಖುನಾ। ಪಸಾದಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಹಿ ಏತೇ ಅತ್ತಭಾವಾ ನ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಏವರೂಪಂ ಪನ ಅತ್ತಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಕಾರುಞ್ಞೇ ಕಾತಬ್ಬೇ ಕಸ್ಮಾ ಸಿತಂ ಪಾತ್ವಾಕಾಸೀತಿ? ಅತ್ತನೋ ಚ ಬುದ್ಧಞಾಣಸ್ಸ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿಸಮನುಸ್ಸರಣತೋ। ತಞ್ಹಿ ದಿಸ್ವಾ ಥೇರೋ ‘‘ಅದಿಟ್ಠಸಚ್ಚೇನ ನಾಮ ಪುಗ್ಗಲೇನ ಪಟಿಲಭಿತಬ್ಬಾ ಏವರೂಪಾ ಅತ್ತಭಾವಾ ಮುತ್ತೋ ಅಹಂ, ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ವತ ಮೇ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಯೋ ‘ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯೋ; ನ ಚಿನ್ತೇತಬ್ಬೋ’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೭೭) ದೇಸೇಸಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ವತ ಕತ್ವಾ ಬುದ್ಧಾ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಧಮ್ಮಧಾತೂ’’ತಿ ಏವಂ ಬುದ್ಧಞಾಣಸಮ್ಪತ್ತಿಞ್ಚ ಸರಿತ್ವಾ ಸಿತಂ ಪಾತ್ವಾಕಾಸೀತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಖೀಣಾಸವಾ ನಾಮ ನ ಅಕಾರಣಾ ಸಿತಂ ಪಾತುಕರೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಲಕ್ಖಣತ್ಥೇರೋ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ ಆವುಸೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ ಹೇತು, ಕೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಸಿತಸ್ಸ ಪಾತುಕಮ್ಮಾಯಾ’’ತಿ। ಥೇರೋ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಯೇಹಿ ಅಯಂ ಉಪಪತ್ತಿ ಸಾಮಂ ಅದಿಟ್ಠಾ, ತೇ ದುಸ್ಸದ್ಧಾಪಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವನ್ತಂ ಸಕ್ಖಿಂ ಕತ್ವಾ ಬ್ಯಾಕಾತುಕಾಮತಾಯ ‘‘ಅಕಾಲೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ । ತತೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪುಟ್ಠೋ ‘‘ಇಧಾಹಂ ಆವುಸೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।
Sitaṃ pātvākāsīti mandahasitaṃ pātuakāsi, pakāsayi dassesīti vuttaṃ hoti. Kiṃ pana disvā thero sitaṃ pātvākāsīti? Upari pāḷiyaṃ āgataṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ ekaṃ petaloke nibbattaṃ sattaṃ disvā, tañca kho dibbena cakkhunā, na pasādacakkhunā. Pasādacakkhussa hi ete attabhāvā na āpāthaṃ āgacchanti. Evarūpaṃ pana attabhāvaṃ disvā kāruññe kātabbe kasmā sitaṃ pātvākāsīti? Attano ca buddhañāṇassa ca sampattisamanussaraṇato. Tañhi disvā thero ‘‘adiṭṭhasaccena nāma puggalena paṭilabhitabbā evarūpā attabhāvā mutto ahaṃ, lābhā vata me, suladdhaṃ vata me’’ti attano ca sampattiṃ anussaritvā ‘‘aho buddhassa bhagavato ñāṇasampatti, yo ‘kammavipāko, bhikkhave, acinteyyo; na cintetabbo’ti (a. ni. 4.77) desesi, paccakkhaṃ vata katvā buddhā desenti, suppaṭividdhā buddhānaṃ dhammadhātū’’ti evaṃ buddhañāṇasampattiñca saritvā sitaṃ pātvākāsīti. Yasmā pana khīṇāsavā nāma na akāraṇā sitaṃ pātukaronti, tasmā taṃ lakkhaṇatthero pucchi – ‘‘ko nu kho āvuso moggallāna hetu, ko paccayo sitassa pātukammāyā’’ti. Thero pana yasmā yehi ayaṃ upapatti sāmaṃ adiṭṭhā, te dussaddhāpayā honti, tasmā bhagavantaṃ sakkhiṃ katvā byākātukāmatāya ‘‘akālo kho, āvuso’’tiādimāha . Tato bhagavato santike puṭṭho ‘‘idhāhaṃ āvuso’’tiādinā nayena byākāsi.
ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕನ್ತಿ ಸೇತಂ ನಿಮ್ಮಂಸಲೋಹಿತಂ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಘಾತಂ। ಗಿಜ್ಝಾಪಿ ಕಾಕಾಪಿ ಕುಲಲಾಪೀತಿ ಏತೇಪಿ ಯಕ್ಖಗಿಜ್ಝಾ ಚೇವ ಯಕ್ಖಕಾಕಾ ಚ ಯಕ್ಖಕುಲಲಾ ಚ ಪಚ್ಚೇತಬ್ಬಾ। ಪಾಕತಿಕಾನಂ ಪನ ಗಿಜ್ಝಾದೀನಂ ಆಪಾಥಮ್ಪಿ ಏತಂ ರೂಪಂ ನಾಗಚ್ಛತಿ। ಅನುಪತಿತ್ವಾ ಅನುಪತಿತ್ವಾತಿ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ। ವಿತುಡೇನ್ತೀತಿ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ವಿತುದೇನ್ತೀತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಅಸಿಧಾರೂಪಮೇಹಿ ತಿಖಿಣೇಹಿ ಲೋಹತುಣ್ಡೇಹಿ ವಿಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಾ ಸುದಂ ಅಟ್ಟಸ್ಸರಂ ಕರೋತೀತಿ ಏತ್ಥ ಸುದನ್ತಿ ನಿಪಾತೋ, ಸಾ ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಾ ಅಟ್ಟಸ್ಸರಂ ಆತುರಸ್ಸರಂ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಾನುಭವನತ್ಥಂ ಕಿರ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಾಪಿ ತಾದಿಸಾ ಅತ್ತಭಾವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ಪಸಾದುಸ್ಸದಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ ಪಕ್ಕಗಣ್ಡಸದಿಸಾ; ತಸ್ಮಾ ಸಾ ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಾ ಬಲವವೇದನಾತುರಾ ತಾದಿಸಂ ಸರಮಕಾಸೀತಿ। ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಪುನ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ‘‘ವಟ್ಟಗಾಮಿಕಸತ್ತಾ ನಾಮ ಏವರೂಪಾ ಅತ್ತಭಾವಾ ನ ಮುಚ್ಚನ್ತೀ’’ತಿ ಸತ್ತೇಸು ಕಾರುಞ್ಞಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಧಮ್ಮಸಂವೇಗಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಆವುಸೋ ಏತದಹೋಸಿ; ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತ ಭೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
Tattha aṭṭhikasaṅkhalikanti setaṃ nimmaṃsalohitaṃ aṭṭhisaṅghātaṃ. Gijjhāpi kākāpi kulalāpīti etepi yakkhagijjhā ceva yakkhakākā ca yakkhakulalā ca paccetabbā. Pākatikānaṃ pana gijjhādīnaṃ āpāthampi etaṃ rūpaṃ nāgacchati. Anupatitvā anupatitvāti anubandhitvā anubandhitvā. Vituḍentīti vinivijjhitvā gacchanti. Vitudentīti vā pāṭho, asidhārūpamehi tikhiṇehi lohatuṇḍehi vijjhantīti attho. Sā sudaṃ aṭṭassaraṃ karotīti ettha sudanti nipāto, sā aṭṭhikasaṅkhalikā aṭṭassaraṃ āturassaraṃ karotīti attho. Akusalavipākānubhavanatthaṃ kira yojanappamāṇāpi tādisā attabhāvā nibbattanti, pasādussadā ca honti pakkagaṇḍasadisā; tasmā sā aṭṭhikasaṅkhalikā balavavedanāturā tādisaṃ saramakāsīti. Evañca pana vatvā puna āyasmā mahāmoggallāno ‘‘vaṭṭagāmikasattā nāma evarūpā attabhāvā na muccantī’’ti sattesu kāruññaṃ paṭicca uppannaṃ dhammasaṃvegaṃ dassento ‘‘tassa mayhaṃ āvuso etadahosi; acchariyaṃ vata bho’’tiādimāha.
ಭಿಕ್ಖೂ ಉಜ್ಝಾಯನ್ತೀತಿ ಯೇಸಂ ಸಾ ಪೇತೂಪಪತ್ತಿ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾ, ತೇ ಉಜ್ಝಾಯನ್ತಿ । ಭಗವಾ ಪನ ಥೇರಸ್ಸಾನುಭಾವಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ‘‘ಚಕ್ಖುಭೂತಾ ವತ ಭಿಕ್ಖವೇ ಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಚಕ್ಖು ಭೂತಂ ಜಾತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ತೇಸನ್ತಿ ಚಕ್ಖುಭೂತಾ; ಭೂತಚಕ್ಖುಕಾ ಉಪ್ಪನ್ನಚಕ್ಖುಕಾ, ಚಕ್ಖುಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ವಿಹರನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುತಿಯಪದೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮಾತಿ ಏತ್ಥ ಯತ್ರಾತಿ ಕಾರಣವಚನಂ। ತತ್ರಾಯಮತ್ಥಯೋಜನಾ; ಯಸ್ಮಾ ನಾಮ ಸಾವಕೋಪಿ ಏವರೂಪಂ ಞಸ್ಸತಿ ವಾ ದಕ್ಖತಿ ವಾ ಸಕ್ಖಿಂ ವಾ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅವೋಚುಮ್ಹ – ‘‘ಚಕ್ಖುಭೂತಾ ವತ ಭಿಕ್ಖವೇ ಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ಞಾಣಭೂತಾ ವತ ಭಿಕ್ಖವೇ ಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ।
Bhikkhū ujjhāyantīti yesaṃ sā petūpapatti appaccakkhā, te ujjhāyanti . Bhagavā pana therassānubhāvaṃ pakāsento ‘‘cakkhubhūtā vata bhikkhave sāvakā viharantī’’tiādimāha. Tattha cakkhu bhūtaṃ jātaṃ uppannaṃ tesanti cakkhubhūtā; bhūtacakkhukā uppannacakkhukā, cakkhuṃ uppādetvā, viharantīti attho. Dutiyapadepi eseva nayo. Yatra hi nāmāti ettha yatrāti kāraṇavacanaṃ. Tatrāyamatthayojanā; yasmā nāma sāvakopi evarūpaṃ ñassati vā dakkhati vā sakkhiṃ vā karissati, tasmā avocumha – ‘‘cakkhubhūtā vata bhikkhave sāvakā viharanti, ñāṇabhūtā vata bhikkhave sāvakā viharantī’’ti.
ಪುಬ್ಬೇವ ಮೇ ಸೋ ಭಿಕ್ಖವೇ ಸತ್ತೋ ದಿಟ್ಠೋತಿ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಪ್ಪಟಿವೇಧೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇಸು ಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ಅಪ್ಪಮಾಣೇ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಭವಗತಿಯೋನಿಠಿತಿನಿವಾಸೇ ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕರೋನ್ತೇನ ಮಯಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋ ಸತ್ತೋ ದಿಟ್ಠೋತಿ ವದತಿ।
Pubbeva me so bhikkhave satto diṭṭhoti bodhimaṇḍe sabbaññutañāṇappaṭivedhena appamāṇesu cakkavāḷesu appamāṇe sattanikāye bhavagatiyoniṭhitinivāse ca paccakkhaṃ karontena mayā pubbeva so satto diṭṭhoti vadati.
ಗೋಘಾತಕೋತಿ ಗಾವೋ ವಧಿತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಿತೋ ಮಂಸಂ ಮೋಚೇತ್ವಾ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ಜೀವಿಕಕಪ್ಪನಕಸತ್ತೋ। ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನಾತಿ ತಸ್ಸ ನಾನಾಚೇತನಾಹಿ ಆಯೂಹಿತಸ್ಸ ಅಪರಾಪರಿಯಕಮ್ಮಸ್ಸ। ತತ್ರ ಹಿ ಯಾಯ ಚೇತನಾಯ ನರಕೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಜನಿತಾ, ತಸ್ಸಾ ವಿಪಾಕೇ ಪರಿಕ್ಖೀಣೇ ಅವಸೇಸಕಮ್ಮಂ ವಾ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಂ ವಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಪುನ ಪೇತಾದೀಸು ಪಟಿಸನ್ಧಿ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಕಮ್ಮಸಭಾಗತಾಯ ವಾ ಆರಮ್ಮಣಸಭಾಗತಾಯ ವಾ ‘‘ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಯಞ್ಚ ಸತ್ತೋ ಏವಂ ಉಪಪನ್ನೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನಾ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ನರಕಾ ಚವನಕಾಲೇ ನಿಮ್ಮಂಸಕತಾನಂ ಗುನ್ನಂ ಅಟ್ಠಿರಾಸಿ ಏವ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮ್ಪಿ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಪಾಕಟಂ ವಿಯ ಕರೋನ್ತೋ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಪೇತೋ ಜಾತೋ।
Goghātakoti gāvo vadhitvā vadhitvā aṭṭhito maṃsaṃ mocetvā vikkiṇitvā jīvikakappanakasatto. Tasseva kammassa vipākāvasesenāti tassa nānācetanāhi āyūhitassa aparāpariyakammassa. Tatra hi yāya cetanāya narake paṭisandhi janitā, tassā vipāke parikkhīṇe avasesakammaṃ vā kammanimittaṃ vā ārammaṇaṃ katvā puna petādīsu paṭisandhi nibbattati, tasmā sā paṭisandhi kammasabhāgatāya vā ārammaṇasabhāgatāya vā ‘‘tasseva kammassa vipākāvaseso’’ti vuccati. Ayañca satto evaṃ upapanno. Tenāha – ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti. Tassa kira narakā cavanakāle nimmaṃsakatānaṃ gunnaṃ aṭṭhirāsi eva nimittaṃ ahosi. So paṭicchannampi taṃ kammaṃ viññūnaṃ pākaṭaṃ viya karonto aṭṭhisaṅkhalikapeto jāto.
೨೨೯. ಮಂಸಪೇಸಿವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಗೋಘಾತಕೋತಿ ಗೋಮಂಸಪೇಸಿಯೋ ಕತ್ವಾ ಸುಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ವಲ್ಲೂರವಿಕ್ಕಯೇನ ಅನೇಕಾನಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ತೇನಸ್ಸ ನರಕಾ ಚವನಕಾಲೇ ಮಂಸಪೇಸಿಯೇವ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಮಂಸಪೇಸಿಪೇತೋ ಜಾತೋ।
229. Maṃsapesivatthusmiṃ goghātakoti gomaṃsapesiyo katvā sukkhāpetvā vallūravikkayena anekāni vassāni jīvikaṃ kappesi. Tenassa narakā cavanakāle maṃsapesiyeva nimittaṃ ahosi. So maṃsapesipeto jāto.
ಮಂಸಪಿಣ್ಡವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೋ ಸಾಕುಣಿಕೋ ಸಕುಣೇ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಕ್ಕಿಣನಕಾಲೇ ನಿಪ್ಪಕ್ಖಚಮ್ಮೇ ಮಂಸಪಿಣ್ಡಮತ್ತೇ ಕತ್ವಾ ವಿಕ್ಕಿಣನ್ತೋ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ತೇನಸ್ಸ ನರಕಾ ಚವನಕಾಲೇ ಮಂಸಪಿಣ್ಡೋವ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಮಂಸಪಿಣ್ಡಪೇತೋ ಜಾತೋ।
Maṃsapiṇḍavatthusmiṃ so sākuṇiko sakuṇe gahetvā vikkiṇanakāle nippakkhacamme maṃsapiṇḍamatte katvā vikkiṇanto jīvikaṃ kappesi. Tenassa narakā cavanakāle maṃsapiṇḍova nimittaṃ ahosi. So maṃsapiṇḍapeto jāto.
ನಿಚ್ಛವಿವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಸ ಓರಬ್ಭಿಕಸ್ಸ ಏಳಕೇ ವಧಿತ್ವಾ ನಿಚ್ಚಮ್ಮೇ ಕತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿತಜೀವಿಕಸ್ಸ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ನಿಚ್ಚಮ್ಮಂ ಏಳಕಸರೀರಂ ನಿಮಿತ್ತಮಹೋಸಿ। ಸೋ ನಿಚ್ಛವಿಪೇತೋ ಜಾತೋ।
Nicchavivatthusmiṃ tassa orabbhikassa eḷake vadhitvā niccamme katvā kappitajīvikassa purimanayeneva niccammaṃ eḷakasarīraṃ nimittamahosi. So nicchavipeto jāto.
ಅಸಿಲೋಮವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೋ ಸೂಕರಿಕೋ ದೀಘರತ್ತಂ ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೇ ಸೂಕರೇ ಅಸಿನಾ ವಧಿತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ದೀಘರತ್ತಂ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ತೇನಸ್ಸ ಉಕ್ಖಿತ್ತಾಸಿಕಭಾವೋವ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಅಸಿಲೋಮಪೇತೋ ಜಾತೋ।
Asilomavatthusmiṃ so sūkariko dīgharattaṃ nivāpapuṭṭhe sūkare asinā vadhitvā vadhitvā dīgharattaṃ jīvikaṃ kappesi. Tenassa ukkhittāsikabhāvova nimittaṃ ahosi. Tasmā asilomapeto jāto.
ಸತ್ತಿಲೋಮವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೋ ಮಾಗವಿಕೋ ಏಕಂ ಮಿಗಞ್ಚ ಸತ್ತಿಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಮಿಗಸ್ಸ ಸಮೀಪಂ ಆಗತಾಗತೇ ಮಿಗೇ ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಮಾರೇಸಿ, ತಸ್ಸ ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಜ್ಝನಕಭಾವೋಯೇವ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಸತ್ತಿಲೋಮಪೇತೋ ಜಾತೋ।
Sattilomavatthusmiṃ so māgaviko ekaṃ migañca sattiñca gahetvā vanaṃ gantvā tassa migassa samīpaṃ āgatāgate mige sattiyā vijjhitvā māresi, tassa sattiyā vijjhanakabhāvoyeva nimittaṃ ahosi. Tasmā sattilomapeto jāto.
ಉಸುಲೋಮವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಕಾರಣಿಕೋತಿ ರಾಜಾಪರಾಧಿಕೇ ಅನೇಕಾಹಿ ಕಾರಣಾಹಿ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಅವಸಾನೇ ಕಣ್ಡೇನ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಮಾರಣಕಪುರಿಸೋ। ಸೋ ಕಿರ ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ವಿದ್ಧೋ ಮರತೀತಿ ಞತ್ವಾವ ವಿಜ್ಝತಿ। ತಸ್ಸೇವಂ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ನರಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ತತೋ ಪಕ್ಕಾವಸೇಸೇನ ಇಧೂಪಪತ್ತಿಕಾಲೇ ಉಸುನಾ ವಿಜ್ಝನಭಾವೋಯೇವ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಉಸುಲೋಮಪೇತೋ ಜಾತೋ।
Usulomavatthusmiṃ kāraṇikoti rājāparādhike anekāhi kāraṇāhi pīḷetvā avasāne kaṇḍena vijjhitvā māraṇakapuriso. So kira asukasmiṃ padese viddho maratīti ñatvāva vijjhati. Tassevaṃ jīvikaṃ kappetvā narake uppannassa tato pakkāvasesena idhūpapattikāle usunā vijjhanabhāvoyeva nimittaṃ ahosi. Tasmā usulomapeto jāto.
ಸೂಚಿಲೋಮವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಾರಥೀತಿ ಅಸ್ಸದಮಕೋ। ಗೋದಮಕೋತಿಪಿ ಕುರುನ್ದಟ್ಠಕಥಾಯಂವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ಪತೋದಸೂಚಿಯಾ ವಿಜ್ಝನಭಾವೋಯೇವ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೂಚಿಲೋಮಪೇತೋ ಜಾತೋ।
Sūcilomavatthusmiṃ sārathīti assadamako. Godamakotipi kurundaṭṭhakathāyaṃvuttaṃ. Tassa patodasūciyā vijjhanabhāvoyeva nimittaṃ ahosi. Tasmā sūcilomapeto jāto.
ದುತಿಯಸೂಚಿಲೋಮವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೂಚಕೋತಿ ಪೇಸುಞ್ಞಕಾರಕೋ । ಸೋ ಕಿರ ಮನುಸ್ಸೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಞ್ಚ ಭಿನ್ದಿ। ರಾಜಕುಲೇ ಚ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಇಮಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ಇಮಿನಾ ಇದಂ ನಾಮ ಕತ’’ನ್ತಿ ಸೂಚೇತ್ವಾ ಸೂಚೇತ್ವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪೇಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾನೇನ ಸೂಚೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಭಿನ್ನಾ, ತಥಾ ಸೂಚೀಹಿ ಭೇದನದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತುಂ ಕಮ್ಮಮೇವ ನಿಮಿತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಸೂಚಿಲೋಮಪೇತೋ ಜಾತೋ।
Dutiyasūcilomavatthusmiṃ sūcakoti pesuññakārako . So kira manusse aññamaññañca bhindi. Rājakule ca ‘‘imassa imaṃ nāma atthi, iminā idaṃ nāma kata’’nti sūcetvā sūcetvā anayabyasanaṃ pāpesi. Tasmā yathānena sūcetvā manussā bhinnā, tathā sūcīhi bhedanadukkhaṃ paccanubhotuṃ kammameva nimittaṃ katvā sūcilomapeto jāto.
ಅಣ್ಡಭಾರಿತವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಗಾಮಕೂಟೋತಿ ವಿನಿಚ್ಛಯಾಮಚ್ಚೋ। ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸಭಾಗತಾಯ ಕುಮ್ಭಮತ್ತಾ ಮಹಾಘಟಪ್ಪಮಾಣಾ ಅಣ್ಡಾ ಅಹೇಸುಂ। ಸೋ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ರಹೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನ ಠಾನೇ ಲಞ್ಜಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕೂಟವಿನಿಚ್ಛಯೇನ ಪಾಕಟಂ ದೋಸಂ ಕರೋನ್ತೋ ಸಾಮಿಕೇ ಅಸ್ಸಾಮಿಕೇ ಅಕಾಸಿ। ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ರಹಸ್ಸಂ ಅಙ್ಗಂ ಪಾಕಟಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ದಣ್ಡಂ ಪಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ಪರೇಸಂ ಅಸಯ್ಹಂ ಭಾರಂ ಆರೋಪೇಸಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ರಹಸ್ಸಙ್ಗಂ ಅಸಯ್ಹಭಾರೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಠಿತೇನ ಸಮೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಠತ್ವಾ ವಿಸಮೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ರಹಸ್ಸಙ್ಗೇ ವಿಸಮಾ ನಿಸಜ್ಜಾ ಅಹೋಸೀತಿ।
Aṇḍabhāritavatthusmiṃ gāmakūṭoti vinicchayāmacco. Tassa kammasabhāgatāya kumbhamattā mahāghaṭappamāṇā aṇḍā ahesuṃ. So hi yasmā raho paṭicchanna ṭhāne lañjaṃ gahetvā kūṭavinicchayena pākaṭaṃ dosaṃ karonto sāmike assāmike akāsi. Tasmāssa rahassaṃ aṅgaṃ pākaṭaṃ nibbattaṃ. Yasmā daṇḍaṃ paṭṭhapento paresaṃ asayhaṃ bhāraṃ āropesi, tasmāssa rahassaṅgaṃ asayhabhāro hutvā nibbattaṃ. Yasmā yasmiṃ ṭhāne ṭhitena samena bhavitabbaṃ, tasmiṃ ṭhatvā visamo ahosi, tasmāssa rahassaṅge visamā nisajjā ahosīti.
ಪಾರದಾರಿಕವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೋ ಸತ್ತೋ ಪರಸ್ಸ ರಕ್ಖಿತಂ ಗೋಪಿತಂ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಂ ಫಸ್ಸಂ ಫುಸನ್ತೋ ಮೀಳ್ಹಸುಖೇನ ಕಾಮಸುಖೇನ ಚಿತ್ತಂ ರಮಯಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಸಭಾಗತಾಯ ಗೂಥಫಸ್ಸಂ ಫುಸನ್ತೋ ದುಕ್ಖಮನುಭವಿತುಂ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ದುಟ್ಠಬ್ರಾಹ್ಮಣವತ್ಥು ಪಾಕಟಮೇವ।
Pāradārikavatthusmiṃ so satto parassa rakkhitaṃ gopitaṃ sassāmikaṃ phassaṃ phusanto mīḷhasukhena kāmasukhena cittaṃ ramayitvā kammasabhāgatāya gūthaphassaṃ phusanto dukkhamanubhavituṃ tattha nibbatto. Duṭṭhabrāhmaṇavatthu pākaṭameva.
೨೩೦. ನಿಚ್ಛವಿತ್ಥಿವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಾ ಮಾತುಗಾಮೋ ನಾಮ ಅತ್ತನೋ ಫಸ್ಸೇ ಅನಿಸ್ಸರೋ, ಸಾ ಚ ತಂ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ಫಸ್ಸಂ ಥೇನೇತ್ವಾ ಪರೇಸಂ ಅಭಿರತಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಕಮ್ಮಸಭಾಗತಾಯ ಸುಖಸಮ್ಫಸ್ಸಾ ಧಂಸಿತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ಅನುಭವಿತುಂ ನಿಚ್ಛವಿತ್ಥೀ ಹುತ್ವಾ ಉಪಪನ್ನಾ।
230.Nicchavitthivatthusmiṃ yasmā mātugāmo nāma attano phasse anissaro, sā ca taṃ sāmikassa santakaṃ phassaṃ thenetvā paresaṃ abhiratiṃ uppādesi, tasmā kammasabhāgatāya sukhasamphassā dhaṃsitvā dukkhasamphassaṃ anubhavituṃ nicchavitthī hutvā upapannā.
ಮಙ್ಗುಲಿತ್ಥಿವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಮಙ್ಗುಲಿನ್ತಿ ವಿರೂಪಂ ದುದ್ದಸಿಕಂ ಬೀಭಚ್ಛಂ, ಸಾ ಕಿರ ಇಕ್ಖಣಿಕಾಕಮ್ಮಂ ಯಕ್ಖದಾಸಿಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೀ ‘‘ಇಮಿನಾ ಚ ಇಮಿನಾ ಚ ಏವಂ ಬಲಿಕಮ್ಮೇ ಕತೇ ಅಯಂ ನಾಮ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಡ್ಢಿ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಾದೀನಿ ವಞ್ಚನಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಂ ದುದ್ದಿಟ್ಠಿಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಗಣ್ಹಾಪೇಸಿ, ತಸ್ಮಾ ತಾಯ ಕಮ್ಮಸಭಾಗತಾಯ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಾದೀನಂ ಥೇನಿತತ್ತಾ ದುಗ್ಗನ್ಧಾ ದುದ್ದಸ್ಸನಸ್ಸ ಗಾಹಿತತ್ತಾ ದುದ್ದಸಿಕಾ ವಿರೂಪಾ ಬೀಭಚ್ಛಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ।
Maṅgulitthivatthusmiṃ maṅgulinti virūpaṃ duddasikaṃ bībhacchaṃ, sā kira ikkhaṇikākammaṃ yakkhadāsikammaṃ karontī ‘‘iminā ca iminā ca evaṃ balikamme kate ayaṃ nāma tumhākaṃ vaḍḍhi bhavissatī’’ti mahājanassa gandhapupphādīni vañcanāya gahetvā mahājanaṃ duddiṭṭhiṃ micchādiṭṭhiṃ gaṇhāpesi, tasmā tāya kammasabhāgatāya gandhapupphādīnaṃ thenitattā duggandhā duddassanassa gāhitattā duddasikā virūpā bībhacchā hutvā nibbattā.
ಓಕಿಲಿನಿವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಉಪ್ಪಕ್ಕಂ ಓಕಿಲಿನಿಂ ಓಕಿರಿನಿನ್ತಿ ಸಾ ಕಿರ ಅಙ್ಗಾರಚಿತಕೇ ನಿಪನ್ನಾ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನಾ ವಿಪರಿವತ್ತಮಾನಾ ಪಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಪ್ಪಕ್ಕಾ ಚೇವ ಹೋತಿ ಖರೇನ ಅಗ್ಗಿನಾ ಪಕ್ಕಸರೀರಾ; ಓಕಿಲಿನೀ ಚ ಕಿಲಿನ್ನಸರೀರಾ ಬಿನ್ದುಬಿನ್ದೂನಿ ಹಿಸ್ಸಾ ಸರೀರತೋ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ। ಓಕಿರಿನೀ ಚ ಅಙ್ಗಾರಸಮ್ಪರಿಕಿಣ್ಣಾ, ತಸ್ಸಾ ಹಿ ಹೇಟ್ಠತೋಪಿ ಕಿಂಸುಕಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾ ಅಙ್ಗಾರಾ, ಉಭಯಪಸ್ಸೇಸುಪಿ , ಆಕಾಸತೋಪಿಸ್ಸಾ ಉಪರಿ ಅಙ್ಗಾರಾ ಪತನ್ತಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಉಪ್ಪಕ್ಕಂ ಓಕಿಲಿನಿಂ ಓಕಿರಿನಿ’’ನ್ತಿ। ಸಾ ಇಸ್ಸಾಪಕತಾ ಸಪತ್ತಿಂ ಅಙ್ಗಾರಕಟಾಹೇನ ಓಕಿರೀತಿ ತಸ್ಸಾ ಕಿರ ಕಲಿಙ್ಗರಞ್ಞೋ ಏಕಾ ನಾಟಕಿನೀ ಅಙ್ಗಾರಕಟಾಹಂ ಸಮೀಪೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಗತ್ತತೋ ಉದಕಞ್ಚ ಪುಞ್ಛತಿ, ಪಾಣಿನಾ ಚ ಸೇದಂ ಕರೋತಿ। ರಾಜಾಪಿ ತಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥಞ್ಚ ಕರೋತಿ, ಪರಿತುಟ್ಠಾಕಾರಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಗ್ಗಮಹೇಸೀ ತಂ ಅಸಹಮಾನಾ ಇಸ್ಸಾಪಕತಾ ಹುತ್ವಾ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ತಂ ಅಙ್ಗಾರಕಟಾಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಉಪರಿ ಅಙ್ಗಾರೇ ಓಕಿರಿ। ಸಾ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ತಾದಿಸಂಯೇವ ವಿಪಾಕಂ ಪಚ್ಚನುಭವಿತುಂ ಪೇತಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ।
Okilinivatthusmiṃ uppakkaṃ okiliniṃ okirininti sā kira aṅgāracitake nipannā vipphandamānā viparivattamānā paccati, tasmā uppakkā ceva hoti kharena agginā pakkasarīrā; okilinī ca kilinnasarīrā bindubindūni hissā sarīrato paggharanti. Okirinī ca aṅgārasamparikiṇṇā, tassā hi heṭṭhatopi kiṃsukapupphavaṇṇā aṅgārā, ubhayapassesupi , ākāsatopissā upari aṅgārā patanti, tena vuttaṃ – ‘‘uppakkaṃ okiliniṃ okirini’’nti. Sā issāpakatā sapattiṃ aṅgārakaṭāhena okirīti tassā kira kaliṅgarañño ekā nāṭakinī aṅgārakaṭāhaṃ samīpe ṭhapetvā gattato udakañca puñchati, pāṇinā ca sedaṃ karoti. Rājāpi tāya saddhiṃ kathañca karoti, parituṭṭhākārañca dasseti. Aggamahesī taṃ asahamānā issāpakatā hutvā acirapakkantassa rañño taṃ aṅgārakaṭāhaṃ gahetvā tassā upari aṅgāre okiri. Sā taṃ kammaṃ katvā tādisaṃyeva vipākaṃ paccanubhavituṃ petaloke nibbattā.
ಚೋರಘಾತಕವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೋ ರಞ್ಞೋ ಆಣಾಯ ದೀಘರತ್ತಂ ಚೋರಾನಂ ಸೀಸಾನಿ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪೇತಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತೋ ಅಸೀಸಕಂ ಕಬನ್ಧಂ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ।
Coraghātakavatthusmiṃ so rañño āṇāya dīgharattaṃ corānaṃ sīsāni chinditvā petaloke nibbattanto asīsakaṃ kabandhaṃ hutvā nibbatti.
ಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂತಿ ಲಾಮಕಭಿಕ್ಖು। ಸೋ ಕಿರ ಲೋಕಸ್ಸ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಕಾಯವಚೀದ್ವಾರೇಹಿ ಅಸಂ ಯತೋ ಭಿನ್ನಾಜೀವೋ ಚಿತ್ತಕೇಳಿಂ ಕೀಳನ್ತೋ ವಿಚರಿ। ತತೋ ಏಕಂ ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚಿತ್ವಾ ಪೇತಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖುಸದಿಸೇನೇವ ಅತ್ತಭಾವೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖುನೀ-ಸಿಕ್ಖಮಾನಾ-ಸಾಮಣೇರ-ಸಾಮಣೇರೀವತ್ಥೂಸುಪಿ ಅಯಮೇವ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Bhikkhuvatthusmiṃ pāpabhikkhūti lāmakabhikkhu. So kira lokassa saddhādeyye cattāro paccaye paribhuñjitvā kāyavacīdvārehi asaṃ yato bhinnājīvo cittakeḷiṃ kīḷanto vicari. Tato ekaṃ buddhantaraṃ niraye paccitvā petaloke nibbattanto bhikkhusadiseneva attabhāvena nibbatti. Bhikkhunī-sikkhamānā-sāmaṇera-sāmaṇerīvatthūsupi ayameva vinicchayo.
೨೩೧. ತಪೋದಾವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅಚ್ಛೋದಕೋತಿ ಪಸನ್ನೋದಕೋ। ಸೀತೋದಕೋತಿ ಸೀತಲಉದಕೋ। ಸಾತೋದಕೋತಿ ಮಧುರೋದಕೋ। ಸೇತಕೋತಿ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ನಿಸ್ಸೇವಾಲಪಣಕಕದ್ದಮೋ। ಸುಪ್ಪತಿತ್ಥೋತಿ ಸುನ್ದರೇಹಿ ತಿತ್ಥೇಹಿ ಉಪಪನ್ನೋ। ರಮಣೀಯೋತಿ ರತಿಜನಕೋ। ಚಕ್ಕಮತ್ತಾನೀತಿ ರಥಚಕ್ಕಪ್ಪಮಾಣಾನಿ। ಕುಥಿತಾ ಸನ್ದತೀತಿ ತತ್ರಾ ಸನ್ತತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಸನ್ದತಿ। ಯತಾಯಂ ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಯತೋ ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖವೇ। ಸೋ ದಹೋತಿ ಸೋ ರಹದೋ। ಕುತೋ ಪನಾಯಂ ಸನ್ದತೀತಿ? ವೇಭಾರಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಕಿರ ಹೇಟ್ಠಾ ಭುಮ್ಮಟ್ಠಕನಾಗಾನಂ ಪಞ್ಚಯೋಜನಸತಿಕಂ ನಾಗಭವನಂ ದೇವಲೋಕಸದಿಸಂ ಮಣಿಮಯೇನ ತಲೇನ ಆರಾಮುಯ್ಯಾನೇಹಿ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತಂ; ತತ್ಥ ನಾಗಾನಂ ಕೀಳನಟ್ಠಾನೇ ಸೋ ಉದಕದಹೋ, ತತೋ ಅಯಂ ತಪೋದಾ ಸನ್ದತಿ। ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಹಾನಿರಯಾನಂ ಅನ್ತರಿಕಾಯ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ರಾಜಗಹನಗರಂ ಕಿರ ಆವಿಞ್ಜೇತ್ವಾ ಮಹಾಪೇತಲೋಕೋ, ತತ್ಥ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಹಾಲೋಹಕುಮ್ಭಿನಿರಯಾನಂ ಅನ್ತರೇನ ಅಯಂ ತಪೋದಾ ಆಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಮಾ ಕುಥಿತಾ ಸನ್ದತೀತಿ।
231. Tapodāvatthusmiṃ acchodakoti pasannodako. Sītodakoti sītalaudako. Sātodakoti madhurodako. Setakoti parisuddho nissevālapaṇakakaddamo. Suppatitthoti sundarehi titthehi upapanno. Ramaṇīyoti ratijanako. Cakkamattānīti rathacakkappamāṇāni. Kuthitā sandatīti tatrā santattā hutvā sandati. Yatāyaṃ bhikkhaveti yato ayaṃ bhikkhave. So dahoti so rahado. Kuto panāyaṃ sandatīti? Vebhārapabbatassa kira heṭṭhā bhummaṭṭhakanāgānaṃ pañcayojanasatikaṃ nāgabhavanaṃ devalokasadisaṃ maṇimayena talena ārāmuyyānehi ca samannāgataṃ; tattha nāgānaṃ kīḷanaṭṭhāne so udakadaho, tato ayaṃ tapodā sandati. Dvinnaṃ mahānirayānaṃ antarikāya āgacchatīti rājagahanagaraṃ kira āviñjetvā mahāpetaloko, tattha dvinnaṃ mahālohakumbhinirayānaṃ antarena ayaṃ tapodā āgacchati, tasmā kuthitā sandatīti.
ಯುದ್ಧವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನನ್ದೀ ಚರತೀತಿ ವಿಜಯಭೇರೀ ಆಹಿಣ್ಡತಿ। ರಾಜಾ ಆವುಸೋ ಲಿಚ್ಛವೀಹೀತಿ ಥೇರೋ ಕಿರ ಅತ್ತನೋ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ ಚ ರತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ ಚ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಲಿಚ್ಛವಯೋ ಕತಹತ್ಥಾ ಕತೂಪಾಸನಾ, ರಾಜಾ ಚ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪಹಾರಂ ದೇತೀ’’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ರಾಜಾನಂ ಪರಾಜಿತಂ ಪಲಾಯಮಾನಂ ಅದ್ದಸ। ತತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ರಾಜಾ ಆವುಸೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಲಿಚ್ಛವೀಹಿ ಪಭಗ್ಗೋ’’ತಿ ಆಹ। ಸಚ್ಚಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಆಹಾತಿ ಪರಾಜಿಕಕಾಲೇ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಂ ದಿಟ್ಠಂ ತಂ ಭಣನ್ತೋ ಸಚ್ಚಂ ಆಹ।
Yuddhavatthusmiṃ nandī caratīti vijayabherī āhiṇḍati. Rājā āvuso licchavīhīti thero kira attano divāṭṭhāne ca rattiṭṭhāne ca nisīditvā ‘‘licchavayo katahatthā katūpāsanā, rājā ca tehi saddhiṃ sampahāraṃ detī’’ti āvajjento dibbena cakkhunā rājānaṃ parājitaṃ palāyamānaṃ addasa. Tato bhikkhū āmantetvā ‘‘rājā āvuso tumhākaṃ upaṭṭhāko licchavīhi pabhaggo’’ti āha. Saccaṃ, bhikkhave, moggallāno āhāti parājikakāle āvajjitvā yaṃ diṭṭhaṃ taṃ bhaṇanto saccaṃ āha.
೨೩೨. ನಾಗೋಗಾಹವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಪ್ಪಿನಿಕಾಯಾತಿ ಏವಂನಾಮಿಕಾಯ। ಆನೇಞ್ಜಂ ಸಮಾಧಿನ್ತಿ ಅನೇಜಂ ಅಚಲಂ ಕಾಯವಾಚಾವಿಪ್ಫನ್ದವಿರಹಿತಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಧಿಂ। ನಾಗಾನನ್ತಿ ಹತ್ಥೀನಂ। ಓಗಯ್ಹ ಉತ್ತರನ್ತಾನನ್ತಿ ಓಗಯ್ಹ ಓಗಾಹೇತ್ವಾ ಪುನ ಉತ್ತರನ್ತಾನಂ। ತೇ ಕಿರ ಗಮ್ಭೀರಂ ಉದಕಂ ಓತರಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ನ್ಹತ್ವಾ ಚ ಪಿವಿತ್ವಾ ಚ ಸೋಣ್ಡಾಯ ಉದಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಆಲೋಲೇನ್ತಾ ಉತ್ತರನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಏವಂ ಓಗಯ್ಹ ಉತ್ತರನ್ತಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕೋಞ್ಚಂ ಕರೋನ್ತಾನನ್ತಿ ನದೀತೀರೇ ಠತ್ವಾ ಸೋಣ್ಡಂ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕೋಞ್ಚನಾದಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ। ಸದ್ದಂ ಅಸ್ಸೋಸಿನ್ತಿ ತಂ ಕೋಞ್ಚನಾದಸದ್ದಂ ಅಸ್ಸೋಸಿಂ। ಅತ್ಥೇಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾಧಿ ಸೋ ಚ ಖೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋತಿ ಅತ್ಥಿ ಏಸೋ ಸಮಾಧಿ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ, ಸೋ ಚ ಖೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ನ ಹೋತಿ। ಥೇರೋ ಕಿರ ಪಬ್ಬಜಿತತೋ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ತದಹುಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ಅಟ್ಠಸು ಸಮಾಪತ್ತೀಸು ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅನಾಚಿಣ್ಣವಸೀಭಾವೋ ಸಮಾಧಿಪರಿಪನ್ಥಕೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಸುಟ್ಠು ಪರಿಸೋಧೇತ್ವಾ ಆವಜ್ಜನಸಮಾಪಜ್ಜನಾಧಿಟ್ಠಾನವುಟ್ಠಾನಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾನಂ ಸಞ್ಞಾಮತ್ತಕಮೇವ ಕತ್ವಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಅಪ್ಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಝಾನಙ್ಗೇಹಿ ವುಟ್ಠಾಯ ನಾಗಾನಂ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅನ್ತೋಸಮಾಪತ್ತಿಯಂ ಅಸ್ಸೋಸಿ’’ನ್ತಿ ಏವಂಸಞ್ಞೀ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅತ್ಥೇಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾಧಿ; ಸೋ ಚ ಖೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ’’ತಿ।
232. Nāgogāhavatthusmiṃ sappinikāyāti evaṃnāmikāya. Āneñjaṃ samādhinti anejaṃ acalaṃ kāyavācāvipphandavirahitaṃ catutthajjhānasamādhiṃ. Nāgānanti hatthīnaṃ. Ogayha uttarantānanti ogayha ogāhetvā puna uttarantānaṃ. Te kira gambhīraṃ udakaṃ otaritvā tattha nhatvā ca pivitvā ca soṇḍāya udakaṃ gahetvā aññamaññaṃ ālolentā uttaranti, tesaṃ evaṃ ogayha uttarantānanti vuttaṃ hoti. Koñcaṃ karontānanti nadītīre ṭhatvā soṇḍaṃ mukhe pakkhipitvā koñcanādaṃ karontānaṃ. Saddaṃ assosinti taṃ koñcanādasaddaṃ assosiṃ. Attheso, bhikkhave, samādhi so ca kho aparisuddhoti atthi eso samādhi moggallānassa, so ca kho parisuddho na hoti. Thero kira pabbajitato sattame divase tadahuarahattappatto aṭṭhasu samāpattīsu pañcahākārehi anāciṇṇavasībhāvo samādhiparipanthake dhamme na suṭṭhu parisodhetvā āvajjanasamāpajjanādhiṭṭhānavuṭṭhānapaccavekkhaṇānaṃ saññāmattakameva katvā catutthajjhānaṃ appetvā nisinno, jhānaṅgehi vuṭṭhāya nāgānaṃ saddaṃ sutvā ‘‘antosamāpattiyaṃ assosi’’nti evaṃsaññī ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘attheso, bhikkhave, samādhi; so ca kho aparisuddho’’ti.
ಸೋಭಿತವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಪಞ್ಚ ಕಪ್ಪಸತಾನಿ ಅನುಸ್ಸರಾಮೀತಿ ಏಕಾವಜ್ಜನೇನ ಅನುಸ್ಸರಾಮೀತಿ ಆಹ। ಇತರಥಾ ಹಿ ಅನಚ್ಛರಿಯಂ ಅರಿಯಸಾವಕಾನಂ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ನಾನಾವಜ್ಜನೇನ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಅತೀತೇ ನಿವಾಸಸ್ಸ ಅನುಸ್ಸರಣನ್ತಿ ನ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಜ್ಝಾಯೇಯ್ಯುಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇಸ ‘‘ಏಕಾವಜ್ಜನೇನ ಅನುಸ್ಸರಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ, ತಸ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಜ್ಝಾಯಿಂಸು। ಅತ್ಥೇಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋಭಿತಸ್ಸ, ಸಾ ಚ ಖೋ ಏಕಾಯೇವ ಜಾತೀತಿ ಯಂ ಸೋಭಿತೋ ಜಾತಿಂ ಅನುಸ್ಸರಾಮೀತಿ ಆಹ, ಅತ್ಥೇಸಾ ಜಾತಿ ಸೋಭಿತಸ್ಸ, ಸಾ ಚ ಖೋ ಏಕಾಯೇವ ಅನನ್ತರಾ ನ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಅನುಸ್ಸರಿತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Sobhitavatthusmiṃ ahaṃ, āvuso, pañca kappasatāni anussarāmīti ekāvajjanena anussarāmīti āha. Itarathā hi anacchariyaṃ ariyasāvakānaṃ paṭipāṭiyā nānāvajjanena tassa tassa atīte nivāsassa anussaraṇanti na bhikkhū ujjhāyeyyuṃ. Yasmā panesa ‘‘ekāvajjanena anussarāmī’’ti āha, tasmā bhikkhū ujjhāyiṃsu. Atthesā, bhikkhave, sobhitassa, sā ca kho ekāyeva jātīti yaṃ sobhito jātiṃ anussarāmīti āha, atthesā jāti sobhitassa, sā ca kho ekāyeva anantarā na uppaṭipāṭiyā anussaritāti adhippāyo.
ಕಥಂ ಪನಾಯಂ ಏತಂ ಅನುಸ್ಸರೀತಿ? ಅಯಂ ಕಿರ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಕಪ್ಪಸತಾನಂ ಉಪರಿ ತಿತ್ಥಾಯತನೇ
Kathaṃ panāyaṃ etaṃ anussarīti? Ayaṃ kira pañcannaṃ kappasatānaṃ upari titthāyatane
ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಸಞ್ಞಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನೋ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಅಸಞ್ಞಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತತ್ಥ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಅವಸಾನೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಸಚ್ಛಾಕಾಸಿ। ಸೋ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರಮಾನೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ದಿಸ್ವಾ ತತೋ ಪರಂ ತತಿಯೇ ಅತ್ತಭಾವೇ ಚುತಿಮೇವ ಅದ್ದಸ। ಅಥ ಉಭಿನ್ನಮನ್ತರಾ ಅಚಿತ್ತಕಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಅನುಸ್ಸರಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ನಯತೋ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸಿ – ‘‘ಅದ್ಧಾಅಹಂ ಅಸಞ್ಞಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ’’ತಿ। ಏವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೇನ ಪನಾನೇನ ದುಕ್ಕರಂ ಕತಂ, ಸತಧಾ ಭಿನ್ನಸ್ಸ ವಾಲಸ್ಸ ಕೋಟಿಯಾ ಕೋಟಿ ಪಟಿವಿದ್ಧಾ, ಆಕಾಸೇ ಪದಂ ದಸ್ಸಿತಂ। ತಸ್ಮಾ ನಂ ಭಗವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪೇಸಿ – ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಾನಂ ಯದಿದಂ ಸೋಭಿತೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧೯, ೨೨೭)।
Pabbajitvā asaññasamāpattiṃ nibbattetvā aparihīnajjhāno kālaṃ katvā asaññabhave nibbatti. Tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā avasāne manussaloke uppanno sāsane pabbajitvā tisso vijjā sacchākāsi. So pubbenivāsaṃ anussaramāno imasmiṃ attabhāve paṭisandhiṃ disvā tato paraṃ tatiye attabhāve cutimeva addasa. Atha ubhinnamantarā acittakaṃ attabhāvaṃ anussarituṃ asakkonto nayato sallakkhesi – ‘‘addhāahaṃ asaññabhave nibbatto’’ti. Evaṃ sallakkhentena panānena dukkaraṃ kataṃ, satadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭi paṭividdhā, ākāse padaṃ dassitaṃ. Tasmā naṃ bhagavā imasmiṃyeva vatthusmiṃ etadagge ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ pubbenivāsaṃ anussarantānaṃ yadidaṃ sobhito’’ti (a. ni. 1.219, 227).
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vinītavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಗಮನವಣ್ಣನಾ
Nigamanavaṇṇanā
೨೩೩. ಉದ್ದಿಟ್ಠಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಚತ್ತಾರೋ ಪಾರಾಜಿಕಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ಇದಂ ಇಧ ಉದ್ದಿಟ್ಠಪಾರಾಜಿಕಪರಿದೀಪನಮೇವ। ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಪನ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಚತುವೀಸತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಚತುವೀಸತಿ? ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಾನಿ ತಾವ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಚತ್ತಾರಿ, ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಅಸಾಧಾರಣಾನಿ ಚತ್ತಾರೀತಿ ಅಟ್ಠ। ಏಕಾದಸ ಅಭಬ್ಬಪುಗ್ಗಲಾ, ತೇಸು ಪಣ್ಡಕತಿರಚ್ಛಾನಗತಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾ, ತಯೋ ವತ್ಥುವಿಪನ್ನಾ ಅಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾ, ತೇಸಂ ಸಗ್ಗೋ ಅವಾರಿತೋ ಮಗ್ಗೋ ಪನ ವಾರಿತೋ, ಅಭಬ್ಬಾ ಹಿ ತೇ ಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಲಾಭಾಯ ವತ್ಥುವಿಪನ್ನತ್ತಾತಿ। ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಪಿ ನೇಸಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ತೇಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಾ। ಥೇಯ್ಯಸಂವಾಸಕೋ, ತಿತ್ಥಿಯಪಕ್ಕನ್ತಕೋ, ಮಾತುಘಾತಕೋ, ಪಿತುಘಾತಕೋ, ಅರಹನ್ತಘಾತಕೋ, ಭಿಕ್ಖುನೀದೂಸಕೋ, ಲೋಹಿತುಪ್ಪಾದಕೋ, ಸಙ್ಘಭೇದಕೋತಿ ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ಅತ್ತನೋ ಕಿರಿಯಾಯ ವಿಪನ್ನತ್ತಾ ಅಭಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ತಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾವ। ತೇಸು ಥೇಯ್ಯಸಂವಾಸಕೋ, ತಿತ್ಥಿಯಪಕ್ಕನ್ತಕೋ, ಭಿಕ್ಖುನೀದೂಸಕೋತಿ ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸಗ್ಗೋ ಅವಾರಿತೋ ಮಗ್ಗೋ ಪನ ವಾರಿತೋವ। ಇತರೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಭಯಮ್ಪಿ ವಾರಿತಂ। ತೇ ಹಿ ಅನನ್ತರಭವೇ ನರಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನಕಸತ್ತಾ। ಇತಿ ಇಮೇ ಚ ಏಕಾದಸ, ಪುರಿಮಾ ಚ ಅಟ್ಠಾತಿ ಏಕೂನವೀಸತಿ। ತೇ ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗೇ ರುಚಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಗಿಹಿನಿವಾಸನನಿವತ್ಥಾಯ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ವೀಸತಿ। ಸಾ ಹಿ ಅಜ್ಝಾಚಾರವೀತಿಕ್ಕಮಂ ಅಕತ್ವಾಪಿ ಏತ್ತಾವತಾವ ಅಸ್ಸಮಣೀತಿ ಇಮಾನಿ ತಾವ ವೀಸತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾನಿ।
233.Uddiṭṭhākho āyasmanto cattāro pārājikā dhammāti idaṃ idha uddiṭṭhapārājikaparidīpanameva. Samodhānetvā pana sabbāneva catuvīsati pārājikāni veditabbāni. Katamāni catuvīsati? Pāḷiyaṃ āgatāni tāva bhikkhūnaṃ cattāri, bhikkhunīnaṃ asādhāraṇāni cattārīti aṭṭha. Ekādasa abhabbapuggalā, tesu paṇḍakatiracchānagataubhatobyañjanakā, tayo vatthuvipannā ahetukapaṭisandhikā, tesaṃ saggo avārito maggo pana vārito, abhabbā hi te maggappaṭilābhāya vatthuvipannattāti. Pabbajjāpi nesaṃ paṭikkhittā, tasmā tepi pārājikā. Theyyasaṃvāsako, titthiyapakkantako, mātughātako, pitughātako, arahantaghātako, bhikkhunīdūsako, lohituppādako, saṅghabhedakoti ime aṭṭha attano kiriyāya vipannattā abhabbaṭṭhānaṃ pattāti pārājikāva. Tesu theyyasaṃvāsako, titthiyapakkantako, bhikkhunīdūsakoti imesaṃ tiṇṇaṃ saggo avārito maggo pana vāritova. Itaresaṃ pañcannaṃ ubhayampi vāritaṃ. Te hi anantarabhave narake nibbattanakasattā. Iti ime ca ekādasa, purimā ca aṭṭhāti ekūnavīsati. Te gihiliṅge ruciṃ uppādetvā gihinivāsananivatthāya bhikkhuniyā saddhiṃ vīsati. Sā hi ajjhācāravītikkamaṃ akatvāpi ettāvatāva assamaṇīti imāni tāva vīsati pārājikāni.
ಅಪರಾನಿಪಿ – ಲಮ್ಬೀ, ಮುದುಪಿಟ್ಠಿಕೋ, ಪರಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಮುಖೇನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಪರಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ಅಭಿನಿಸೀದತೀತಿ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ವಸೇನ ಚತ್ತಾರಿ ಅನುಲೋಮಪಾರಾಜಿಕಾನೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಏತಾನಿ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಉಭಿನ್ನಂ ರಾಗವಸೇನ ಸದಿಸಭಾವೂಪಗತಾನಂ ಧಮ್ಮೋ ‘‘ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏತೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಸೇವಿತ್ವಾಯೇವ ಕೇವಲಂ ಮಗ್ಗೇನ ಮಗ್ಗಪ್ಪವೇಸನವಸೇನ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ ಅನುಲೋಮೇನ್ತೀತಿ ಅನುಲೋಮಪಾರಾಜಿಕಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಇತಿ ಇಮಾನಿ ಚ ಚತ್ತಾರಿ ಪುರಿಮಾನಿ ಚ ವೀಸತೀತಿ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಚತುವೀಸತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
Aparānipi – lambī, mudupiṭṭhiko, parassa aṅgajātaṃ mukhena gaṇhāti, parassa aṅgajāte abhinisīdatīti imesaṃ catunnaṃ vasena cattāri anulomapārājikānīti vadanti. Etāni hi yasmā ubhinnaṃ rāgavasena sadisabhāvūpagatānaṃ dhammo ‘‘methunadhammo’’ti vuccati. Tasmā etena pariyāyena methunadhammaṃ appaṭisevitvāyeva kevalaṃ maggena maggappavesanavasena āpajjitabbattā methunadhammapārājikassa anulomentīti anulomapārājikānīti vuccanti. Iti imāni ca cattāri purimāni ca vīsatīti samodhānetvā sabbāneva catuvīsati pārājikāni veditabbāni.
ನ ಲಭತಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂವಾಸನ್ತಿ ಉಪೋಸಥ-ಪವಾರಣ-ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸ-ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಪ್ಪಭೇದಂ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂವಾಸಂ ನ ಲಭತಿ। ಯಥಾ ಪುರೇ ತಥಾ ಪಚ್ಛಾತಿ ಯಥಾ ಪುಬ್ಬೇ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಕಾಲೇ ಚ ಪಚ್ಛಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪನ್ನೋಪಿ ತಥೇವ ಅಸಂವಾಸೋ ಹೋತಿ। ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪೋಸಥಪವಾರಣಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಸಙ್ಘಕಮ್ಮಪ್ಪಭೇದೋ ಸಂವಾಸೋತಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂವಾಸಂ ನ ಲಭತಿ। ತತ್ಥಾಯಸ್ಮನ್ತೇ ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ತೇಸು ಚತೂಸು ಪಾರಾಜಿಕೇಸು ಆಯಸ್ಮನ್ತೇ ‘‘ಕಚ್ಚಿತ್ಥ ಪರಿಸುದ್ಧಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಾಮಿ। ಕಚ್ಚಿತ್ಥಾತಿ ಕಚ್ಚಿ ಏತ್ಥ; ಏತೇಸು ಚತೂಸು ಪಾರಾಜಿಕೇಸು ಕಚ್ಚಿ ಪರಿಸುದ್ಧಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಕಚ್ಚಿತ್ಥ ಪರಿಸುದ್ಧಾತಿ ಕಚ್ಚಿ ಪರಿಸುದ್ಧಾ ಅತ್ಥ, ಭವಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
Na labhati bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāsanti uposatha-pavāraṇa-pātimokkhuddesa-saṅghakammappabhedaṃ bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāsaṃ na labhati. Yathā pure tathā pacchāti yathā pubbe gihikāle anupasampannakāle ca pacchā pārājikaṃ āpannopi tatheva asaṃvāso hoti. Natthi tassa bhikkhūhi saddhiṃ uposathapavāraṇapātimokkhuddesasaṅghakammappabhedo saṃvāsoti bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāsaṃ na labhati. Tatthāyasmante pucchāmīti tesu catūsu pārājikesu āyasmante ‘‘kaccittha parisuddhā’’ti pucchāmi. Kaccitthāti kacci ettha; etesu catūsu pārājikesu kacci parisuddhāti attho. Atha vā kaccittha parisuddhāti kacci parisuddhā attha, bhavathāti attho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಸಂವಣ್ಣನಾಯ
Samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Catutthapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
ಅಧಿಮಾನವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Adhimānavatthuvaṇṇanā
ಸವಿಭಙ್ಗಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • Savibhaṅgasikkhāpadavaṇṇanā
ಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ • Padabhājanīyavaṇṇanā
ಸುದ್ಧಿಕವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Suddhikavārakathāvaṇṇanā
ವತ್ತುಕಾಮವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Vattukāmavārakathāvaṇṇanā
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ನಿಗಮನವಣ್ಣನಾ • Nigamanavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā
ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
ಸವಿಭಙ್ಗಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • Savibhaṅgasikkhāpadavaṇṇanā
ಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ • Padabhājanīyavaṇṇanā
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ನಿಗಮನವಣ್ಣನಾ • Nigamanavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā
ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
ಅಧಿಮಾನವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Adhimānavatthuvaṇṇanā
ಸವಿಭಙ್ಗಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • Savibhaṅgasikkhāpadavaṇṇanā
ಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ • Padabhājanīyavaṇṇanā
ವತ್ತುಕಾಮವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Vattukāmavārakathāvaṇṇanā
ಅನಾಪತ್ತಿಭೇದಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Anāpattibhedakathāvaṇṇanā
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ನಿಗಮನವಣ್ಣನಾ • Nigamanavaṇṇanā
