| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
४. चतुत्थपाराजिकसिक्खापदं
4. Catutthapārājikasikkhāpadaṃ
६७५. चतुत्थे मेथुनरागेन अवस्सुता नाधिप्पेता, कायसंसग्गरागेन अवस्सुतावाधिप्पेताति आह ‘‘कायसंसग्गरागेन अवस्सुता’’ति । ‘‘पुरिसपुग्गलस्सा’’तिपदं न हत्थसद्देन सम्बन्धितब्बं, गहणसद्देनेव सम्बन्धितब्बन्ति दस्सेन्तो आह ‘‘यं पुरिसपुग्गलेना’’तिआदि। तन्ति गहणं, ‘‘हत्थग्गहण’’न्ति वुत्तवचनं उपलक्खणमत्तमेवाति आह ‘‘अञ्ञम्पी’’तिआदि। तत्थ ‘‘अञ्ञम्पी’’ति हत्थगहणतो इतरम्पि। अपाराजिकक्खेत्तेति उब्भक्खके अधोजाणुमण्डले। अस्साति ‘‘हत्थग्गहण’’न्तिपदस्स। एत्थाति ‘‘असद्धम्मस्स पटिसेवनत्थाया’’तिपदे। कायसंसग्गोति कायसंसग्गो एव। तेन वुत्तं ‘‘न मेथुनधम्मो’’ति। हीति सच्चं, यस्मा वा। एत्थाति कायसंसग्गगहणे। साधकन्ति ञापकं।
675. Catutthe methunarāgena avassutā nādhippetā, kāyasaṃsaggarāgena avassutāvādhippetāti āha ‘‘kāyasaṃsaggarāgena avassutā’’ti . ‘‘Purisapuggalassā’’tipadaṃ na hatthasaddena sambandhitabbaṃ, gahaṇasaddeneva sambandhitabbanti dassento āha ‘‘yaṃ purisapuggalenā’’tiādi. Tanti gahaṇaṃ, ‘‘hatthaggahaṇa’’nti vuttavacanaṃ upalakkhaṇamattamevāti āha ‘‘aññampī’’tiādi. Tattha ‘‘aññampī’’ti hatthagahaṇato itarampi. Apārājikakkhetteti ubbhakkhake adhojāṇumaṇḍale. Assāti ‘‘hatthaggahaṇa’’ntipadassa. Etthāti ‘‘asaddhammassa paṭisevanatthāyā’’tipade. Kāyasaṃsaggoti kāyasaṃsaggo eva. Tena vuttaṃ ‘‘na methunadhammo’’ti. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etthāti kāyasaṃsaggagahaṇe. Sādhakanti ñāpakaṃ.
तिस्सित्थियोति भुम्मत्थे चेतं उपयोगवचनं। तीसु इत्थीसूति हि अत्थो, तिस्सो इत्थियो उपगन्त्वाति वा योजेतब्बो। एसेव नयो परतोपि। यं मेथुनं अत्थि, तं न सेवेति योजना। न सेवेति च न सेवति। तिकारस्स हि एकारो। तयो पुरिसेति तीसु पुरिसेसु, ते वा उपगन्त्वा। तयो च अनरियपण्डकेति तीसु अनरियसङ्खातेसु उभतोब्यञ्जनकेसु च पण्डकेसु च, ते वा उपगन्त्वाति योजना। न चाचरे मेथुनं ब्यञ्जनस्मिन्ति अत्तनो निमित्तस्मिं मेथुनं न च आचरति। इदं अनुलोमपाराजिकं सन्धाय वुत्तं। छेज्जं सिया मेथुनधम्मपच्चयाति मेथुनधम्मकारणा छेज्जं सिया, पाराजिकं भवेय्याति अत्थो। कुसलेहीति पञ्हाविसज्जने छेकेहि, छेककामेहि वा। अयं पञ्हो अट्ठवत्थुकं सन्धाय वुत्तो।
Tissitthiyoti bhummatthe cetaṃ upayogavacanaṃ. Tīsu itthīsūti hi attho, tisso itthiyo upagantvāti vā yojetabbo. Eseva nayo paratopi. Yaṃ methunaṃ atthi, taṃ na seveti yojanā. Na seveti ca na sevati. Tikārassa hi ekāro. Tayo puriseti tīsu purisesu, te vā upagantvā. Tayo ca anariyapaṇḍaketi tīsu anariyasaṅkhātesu ubhatobyañjanakesu ca paṇḍakesu ca, te vā upagantvāti yojanā. Na cācare methunaṃ byañjanasminti attano nimittasmiṃ methunaṃ na ca ācarati. Idaṃ anulomapārājikaṃ sandhāya vuttaṃ. Chejjaṃ siyā methunadhammapaccayāti methunadhammakāraṇā chejjaṃ siyā, pārājikaṃ bhaveyyāti attho. Kusalehīti pañhāvisajjane chekehi, chekakāmehi vā. Ayaṃ pañho aṭṭhavatthukaṃ sandhāya vutto.
पञ्हाविसज्जनत्थाय चिन्तेन्तानं सेदमोचनकारणत्ता ‘‘सेदमोचनगाथा’’ति वुत्ता। विरुज्झतीति ‘‘न मेथुनधम्मो’’ति वचनेन ‘‘छेज्जं सिया मेथुनधम्मपच्चया’’ति वचनं विरुज्झति, न समेतीति अत्थो। इति चे वदेय्य, न विरुज्झति। कस्मा? मेथुनधम्मस्स पुब्बभागत्ताति योजना। इमिना मेथुनधम्मस्स पुब्बभागभूतो कायसंसग्गोव उपचारेन तत्थ मेथुनधम्मसद्देन वुत्तो, न द्वयंद्वयसमापत्तीति दीपेति। हिसद्दो वित्थारजोतको। परिवारेयेव वुत्तानीति सम्बन्धो। वण्णावण्णोति सुक्कविसट्ठि। धनमनुप्पादानन्ति सञ्चरित्तं । ‘‘इमिना परियायेना’’ति इमिना लेसेन समीपूपचारेनाति अत्थो। एतेनुपायेनाति ‘‘हत्थग्गहणं सादियेय्या’’तिपदे वुत्तउपायेन। सब्बपदेसूति सब्बेसु ‘‘सङ्घाटिकण्णग्गहणं सादियेय्या’’तिआदीसु पदेसु। अपि चाति एकंसेन, विसेसं वक्खामीति अधिप्पायो। ‘‘एवंनामकं ठान’’न्ति इमिना ‘‘इत्थंनामं इमस्स ठानस्सा’’ति वचनत्थं दीपेति।
Pañhāvisajjanatthāya cintentānaṃ sedamocanakāraṇattā ‘‘sedamocanagāthā’’ti vuttā. Virujjhatīti ‘‘na methunadhammo’’ti vacanena ‘‘chejjaṃ siyā methunadhammapaccayā’’ti vacanaṃ virujjhati, na sametīti attho. Iti ce vadeyya, na virujjhati. Kasmā? Methunadhammassa pubbabhāgattāti yojanā. Iminā methunadhammassa pubbabhāgabhūto kāyasaṃsaggova upacārena tattha methunadhammasaddena vutto, na dvayaṃdvayasamāpattīti dīpeti. Hisaddo vitthārajotako. Parivāreyeva vuttānīti sambandho. Vaṇṇāvaṇṇoti sukkavisaṭṭhi. Dhanamanuppādānanti sañcarittaṃ . ‘‘Iminā pariyāyenā’’ti iminā lesena samīpūpacārenāti attho. Etenupāyenāti ‘‘hatthaggahaṇaṃ sādiyeyyā’’tipade vuttaupāyena. Sabbapadesūti sabbesu ‘‘saṅghāṭikaṇṇaggahaṇaṃ sādiyeyyā’’tiādīsu padesu. Api cāti ekaṃsena, visesaṃ vakkhāmīti adhippāyo. ‘‘Evaṃnāmakaṃ ṭhāna’’nti iminā ‘‘itthaṃnāmaṃ imassa ṭhānassā’’ti vacanatthaṃ dīpeti.
६७६. एकन्तरिकाय वाति एत्थ वासद्देन द्वन्तरिकादीनिपि सङ्गय्हन्ति। येन तेनाति येन वा तेन वा। द्वितिचतुप्पञ्चछवत्थूनि पेय्यालवसेन वा वासद्देन वा गहेतब्बानि। अपि चाति किञ्च भिय्यो, वत्तब्बविसेसं वक्खामीति अधिप्पायो। एत्थाति ‘‘आपत्तियो देसेत्वा’’ति वचने। हीति सच्चं। वुत्तन्ति परिवारे वुत्तं। तत्राति पुरिमवचनापेक्खं। देसिता आपत्ति गणनूपिकाति योजना। एकं वत्थुं आपन्ना या भिक्खुनीति योजना। धुरनिक्खेपं कत्वाति ‘‘इमञ्च वत्थुं, अञ्ञम्पि च वत्थुं नापज्जिस्सामी’’ति धुरनिक्खेपं कत्वा। या पन सउस्साहाव देसेतीति योजनाति। चतुत्थं।
676.Ekantarikāya vāti ettha vāsaddena dvantarikādīnipi saṅgayhanti. Yena tenāti yena vā tena vā. Dviticatuppañcachavatthūni peyyālavasena vā vāsaddena vā gahetabbāni. Api cāti kiñca bhiyyo, vattabbavisesaṃ vakkhāmīti adhippāyo. Etthāti ‘‘āpattiyo desetvā’’ti vacane. Hīti saccaṃ. Vuttanti parivāre vuttaṃ. Tatrāti purimavacanāpekkhaṃ. Desitā āpatti gaṇanūpikāti yojanā. Ekaṃ vatthuṃ āpannā yā bhikkhunīti yojanā. Dhuranikkhepaṃ katvāti ‘‘imañca vatthuṃ, aññampi ca vatthuṃ nāpajjissāmī’’ti dhuranikkhepaṃ katvā. Yā pana saussāhāva desetīti yojanāti. Catutthaṃ.
साधारणाति भिक्खुनीहि साधारणा। एत्थाति ‘‘उद्दिट्ठा खो अय्यायो’’तिआदिवचने।
Sādhāraṇāti bhikkhunīhi sādhāraṇā. Etthāti ‘‘uddiṭṭhā kho ayyāyo’’tiādivacane.
इति समन्तपासादिकाय विनयसंवण्णनाय
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
भिक्खुनिविभङ्गे पाराजिककण्डवण्णनाय योजना समत्ता।
Bhikkhunivibhaṅge pārājikakaṇḍavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग • Bhikkhunīvibhaṅga / ४. चतुत्थपाराजिकं • 4. Catutthapārājikaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / भिक्खुनीविभङ्ग-अट्ठकथा • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ४. चतुत्थपाराजिकसिक्खापदवण्णना • 4. Catutthapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ४. चतुत्थपाराजिकसिक्खापदवण्णना • 4. Catutthapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ४. चतुत्थपाराजिकसिक्खापदवण्णना • 4. Catutthapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ४. अट्ठवत्थुकसिक्खापदवण्णना • 4. Aṭṭhavatthukasikkhāpadavaṇṇanā
