| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๔. จตุตฺถปาราชิกสิกฺขาปทํ
4. Catutthapārājikasikkhāpadaṃ
๖๗๕. จตุเตฺถ เมถุนราเคน อวสฺสุตา นาธิเปฺปตา, กายสํสคฺคราเคน อวสฺสุตาวาธิเปฺปตาติ อาห ‘‘กายสํสคฺคราเคน อวสฺสุตา’’ติ ฯ ‘‘ปุริสปุคฺคลสฺสา’’ติปทํ น หตฺถสเทฺทน สมฺพนฺธิตพฺพํ, คหณสเทฺทเนว สมฺพนฺธิตพฺพนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ยํ ปุริสปุคฺคเลนา’’ติอาทิฯ ตนฺติ คหณํ, ‘‘หตฺถคฺคหณ’’นฺติ วุตฺตวจนํ อุปลกฺขณมตฺตเมวาติ อาห ‘‘อญฺญมฺปี’’ติอาทิฯ ตตฺถ ‘‘อญฺญมฺปี’’ติ หตฺถคหณโต อิตรมฺปิฯ อปาราชิกเกฺขเตฺตติ อุพฺภกฺขเก อโธชาณุมณฺฑเลฯ อสฺสาติ ‘‘หตฺถคฺคหณ’’นฺติปทสฺสฯ เอตฺถาติ ‘‘อสทฺธมฺมสฺส ปฎิเสวนตฺถายา’’ติปเทฯ กายสํสโคฺคติ กายสํสโคฺค เอวฯ เตน วุตฺตํ ‘‘น เมถุนธโมฺม’’ติฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ เอตฺถาติ กายสํสคฺคคหเณฯ สาธกนฺติ ญาปกํฯ
675. Catutthe methunarāgena avassutā nādhippetā, kāyasaṃsaggarāgena avassutāvādhippetāti āha ‘‘kāyasaṃsaggarāgena avassutā’’ti . ‘‘Purisapuggalassā’’tipadaṃ na hatthasaddena sambandhitabbaṃ, gahaṇasaddeneva sambandhitabbanti dassento āha ‘‘yaṃ purisapuggalenā’’tiādi. Tanti gahaṇaṃ, ‘‘hatthaggahaṇa’’nti vuttavacanaṃ upalakkhaṇamattamevāti āha ‘‘aññampī’’tiādi. Tattha ‘‘aññampī’’ti hatthagahaṇato itarampi. Apārājikakkhetteti ubbhakkhake adhojāṇumaṇḍale. Assāti ‘‘hatthaggahaṇa’’ntipadassa. Etthāti ‘‘asaddhammassa paṭisevanatthāyā’’tipade. Kāyasaṃsaggoti kāyasaṃsaggo eva. Tena vuttaṃ ‘‘na methunadhammo’’ti. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etthāti kāyasaṃsaggagahaṇe. Sādhakanti ñāpakaṃ.
ติสฺสิตฺถิโยติ ภุมฺมเตฺถ เจตํ อุปโยควจนํฯ ตีสุ อิตฺถีสูติ หิ อโตฺถ, ติโสฺส อิตฺถิโย อุปคนฺตฺวาติ วา โยเชตโพฺพฯ เอเสว นโย ปรโตปิฯ ยํ เมถุนํ อตฺถิ, ตํ น เสเวติ โยชนาฯ น เสเวติ จ น เสวติฯ ติการสฺส หิ เอกาโรฯ ตโย ปุริเสติ ตีสุ ปุริเสสุ, เต วา อุปคนฺตฺวาฯ ตโย จ อนริยปณฺฑเกติ ตีสุ อนริยสงฺขาเตสุ อุภโตพฺยญฺชนเกสุ จ ปณฺฑเกสุ จ, เต วา อุปคนฺตฺวาติ โยชนาฯ น จาจเร เมถุนํ พฺยญฺชนสฺมินฺติ อตฺตโน นิมิตฺตสฺมิํ เมถุนํ น จ อาจรติฯ อิทํ อนุโลมปาราชิกํ สนฺธาย วุตฺตํฯ เฉชฺชํ สิยา เมถุนธมฺมปจฺจยาติ เมถุนธมฺมการณา เฉชฺชํ สิยา, ปาราชิกํ ภเวยฺยาติ อโตฺถฯ กุสเลหีติ ปญฺหาวิสชฺชเน เฉเกหิ, เฉกกาเมหิ วาฯ อยํ ปโญฺห อฎฺฐวตฺถุกํ สนฺธาย วุโตฺตฯ
Tissitthiyoti bhummatthe cetaṃ upayogavacanaṃ. Tīsu itthīsūti hi attho, tisso itthiyo upagantvāti vā yojetabbo. Eseva nayo paratopi. Yaṃ methunaṃ atthi, taṃ na seveti yojanā. Na seveti ca na sevati. Tikārassa hi ekāro. Tayo puriseti tīsu purisesu, te vā upagantvā. Tayo ca anariyapaṇḍaketi tīsu anariyasaṅkhātesu ubhatobyañjanakesu ca paṇḍakesu ca, te vā upagantvāti yojanā. Na cācare methunaṃ byañjanasminti attano nimittasmiṃ methunaṃ na ca ācarati. Idaṃ anulomapārājikaṃ sandhāya vuttaṃ. Chejjaṃ siyā methunadhammapaccayāti methunadhammakāraṇā chejjaṃ siyā, pārājikaṃ bhaveyyāti attho. Kusalehīti pañhāvisajjane chekehi, chekakāmehi vā. Ayaṃ pañho aṭṭhavatthukaṃ sandhāya vutto.
ปญฺหาวิสชฺชนตฺถาย จิเนฺตนฺตานํ เสทโมจนการณตฺตา ‘‘เสทโมจนคาถา’’ติ วุตฺตาฯ วิรุชฺฌตีติ ‘‘น เมถุนธโมฺม’’ติ วจเนน ‘‘เฉชฺชํ สิยา เมถุนธมฺมปจฺจยา’’ติ วจนํ วิรุชฺฌติ, น สเมตีติ อโตฺถฯ อิติ เจ วเทยฺย, น วิรุชฺฌติฯ กสฺมา? เมถุนธมฺมสฺส ปุพฺพภาคตฺตาติ โยชนาฯ อิมินา เมถุนธมฺมสฺส ปุพฺพภาคภูโต กายสํสโคฺคว อุปจาเรน ตตฺถ เมถุนธมฺมสเทฺทน วุโตฺต, น ทฺวยํทฺวยสมาปตฺตีติ ทีเปติฯ หิสโทฺท วิตฺถารโชตโกฯ ปริวาเรเยว วุตฺตานีติ สมฺพโนฺธฯ วณฺณาวโณฺณติ สุกฺกวิสฎฺฐิฯ ธนมนุปฺปาทานนฺติ สญฺจริตฺตํ ฯ ‘‘อิมินา ปริยาเยนา’’ติ อิมินา เลเสน สมีปูปจาเรนาติ อโตฺถฯ เอเตนุปาเยนาติ ‘‘หตฺถคฺคหณํ สาทิเยยฺยา’’ติปเท วุตฺตอุปาเยนฯ สพฺพปเทสูติ สเพฺพสุ ‘‘สงฺฆาฎิกณฺณคฺคหณํ สาทิเยยฺยา’’ติอาทีสุ ปเทสุฯ อปิ จาติ เอกํเสน, วิเสสํ วกฺขามีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘เอวํนามกํ ฐาน’’นฺติ อิมินา ‘‘อิตฺถํนามํ อิมสฺส ฐานสฺสา’’ติ วจนตฺถํ ทีเปติฯ
Pañhāvisajjanatthāya cintentānaṃ sedamocanakāraṇattā ‘‘sedamocanagāthā’’ti vuttā. Virujjhatīti ‘‘na methunadhammo’’ti vacanena ‘‘chejjaṃ siyā methunadhammapaccayā’’ti vacanaṃ virujjhati, na sametīti attho. Iti ce vadeyya, na virujjhati. Kasmā? Methunadhammassa pubbabhāgattāti yojanā. Iminā methunadhammassa pubbabhāgabhūto kāyasaṃsaggova upacārena tattha methunadhammasaddena vutto, na dvayaṃdvayasamāpattīti dīpeti. Hisaddo vitthārajotako. Parivāreyeva vuttānīti sambandho. Vaṇṇāvaṇṇoti sukkavisaṭṭhi. Dhanamanuppādānanti sañcarittaṃ . ‘‘Iminā pariyāyenā’’ti iminā lesena samīpūpacārenāti attho. Etenupāyenāti ‘‘hatthaggahaṇaṃ sādiyeyyā’’tipade vuttaupāyena. Sabbapadesūti sabbesu ‘‘saṅghāṭikaṇṇaggahaṇaṃ sādiyeyyā’’tiādīsu padesu. Api cāti ekaṃsena, visesaṃ vakkhāmīti adhippāyo. ‘‘Evaṃnāmakaṃ ṭhāna’’nti iminā ‘‘itthaṃnāmaṃ imassa ṭhānassā’’ti vacanatthaṃ dīpeti.
๖๗๖. เอกนฺตริกาย วาติ เอตฺถ วาสเทฺทน ทฺวนฺตริกาทีนิปิ สงฺคยฺหนฺติฯ เยน เตนาติ เยน วา เตน วาฯ ทฺวิติจตุปฺปญฺจฉวตฺถูนิ เปยฺยาลวเสน วา วาสเทฺทน วา คเหตพฺพานิฯ อปิ จาติ กิญฺจ ภิโยฺย, วตฺตพฺพวิเสสํ วกฺขามีติ อธิปฺปาโยฯ เอตฺถาติ ‘‘อาปตฺติโย เทเสตฺวา’’ติ วจเนฯ หีติ สจฺจํฯ วุตฺตนฺติ ปริวาเร วุตฺตํฯ ตตฺราติ ปุริมวจนาเปกฺขํฯ เทสิตา อาปตฺติ คณนูปิกาติ โยชนาฯ เอกํ วตฺถุํ อาปนฺนา ยา ภิกฺขุนีติ โยชนาฯ ธุรนิเกฺขปํ กตฺวาติ ‘‘อิมญฺจ วตฺถุํ, อญฺญมฺปิ จ วตฺถุํ นาปชฺชิสฺสามี’’ติ ธุรนิเกฺขปํ กตฺวาฯ ยา ปน สอุสฺสาหาว เทเสตีติ โยชนาติฯ จตุตฺถํฯ
676.Ekantarikāya vāti ettha vāsaddena dvantarikādīnipi saṅgayhanti. Yena tenāti yena vā tena vā. Dviticatuppañcachavatthūni peyyālavasena vā vāsaddena vā gahetabbāni. Api cāti kiñca bhiyyo, vattabbavisesaṃ vakkhāmīti adhippāyo. Etthāti ‘‘āpattiyo desetvā’’ti vacane. Hīti saccaṃ. Vuttanti parivāre vuttaṃ. Tatrāti purimavacanāpekkhaṃ. Desitā āpatti gaṇanūpikāti yojanā. Ekaṃ vatthuṃ āpannā yā bhikkhunīti yojanā. Dhuranikkhepaṃ katvāti ‘‘imañca vatthuṃ, aññampi ca vatthuṃ nāpajjissāmī’’ti dhuranikkhepaṃ katvā. Yā pana saussāhāva desetīti yojanāti. Catutthaṃ.
สาธารณาติ ภิกฺขุนีหิ สาธารณาฯ เอตฺถาติ ‘‘อุทฺทิฎฺฐา โข อยฺยาโย’’ติอาทิวจเนฯ
Sādhāraṇāti bhikkhunīhi sādhāraṇā. Etthāti ‘‘uddiṭṭhā kho ayyāyo’’tiādivacane.
อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
ภิกฺขุนิวิภเงฺค ปาราชิกกณฺฑวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ
Bhikkhunivibhaṅge pārājikakaṇḍavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ภิกฺขุนีวิภงฺค • Bhikkhunīvibhaṅga / ๔. จตุตฺถปาราชิกํ • 4. Catutthapārājikaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ภิกฺขุนีวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๔. จตุตฺถปาราชิกสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Catutthapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๔. จตุตฺถปาราชิกสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Catutthapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๔. จตุตฺถปาราชิกสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Catutthapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๔. อฎฺฐวตฺถุกสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Aṭṭhavatthukasikkhāpadavaṇṇanā
