| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग-अट्ठकथा • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā |
४. चतुत्थपाराजिकसिक्खापदवण्णना
4. Catutthapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
६७५. चतुत्थे – अवस्सुताति लोकस्सादमित्तसन्थववसेन कायसंसग्गरागेन अवस्सुता। दुतियपदेपि एसेव नयो। पुरिसपुग्गलस्स हत्थग्गहणं वातिआदीसु पन यं पुरिसपुग्गलेन हत्थे गहणं कतं, तं पुरिसपुग्गलस्स हत्थग्गहणन्ति वुत्तं। एसेव नयो सङ्घाटिकण्णग्गहणेपि। हत्थग्गहणन्ति एत्थ च हत्थग्गहणञ्च अञ्ञम्पि अपाराजिकक्खेत्ते गहणञ्च एकज्झं कत्वा हत्थग्गहणन्ति वुत्तन्ति वेदितब्बं। तेनेवस्स पदभाजने ‘‘हत्थग्गहणं वा सादियेय्याति हत्थो नाम कप्परं उपादाय याव अग्गनखा, एतस्स असद्धम्मस्स पटिसेवनत्थाय उब्भक्खकं अधोजाणुमण्डलं गहणं सादियति, आपत्ति थुल्लच्चयस्सा’’ति वुत्तं। एत्थ च असद्धम्मोति कायसंसग्गो वेदितब्बो, न मेथुनधम्मो। न हि मेथुनस्स सामन्ता थुल्लच्चयं होति। ‘‘विञ्ञू पटिबलो कायसंसग्गं समापज्जितुन्ति वचनम्पि चेत्थ साधकं।
675. Catutthe – avassutāti lokassādamittasanthavavasena kāyasaṃsaggarāgena avassutā. Dutiyapadepi eseva nayo. Purisapuggalassa hatthaggahaṇaṃ vātiādīsu pana yaṃ purisapuggalena hatthe gahaṇaṃ kataṃ, taṃ purisapuggalassa hatthaggahaṇanti vuttaṃ. Eseva nayo saṅghāṭikaṇṇaggahaṇepi. Hatthaggahaṇanti ettha ca hatthaggahaṇañca aññampi apārājikakkhette gahaṇañca ekajjhaṃ katvā hatthaggahaṇanti vuttanti veditabbaṃ. Tenevassa padabhājane ‘‘hatthaggahaṇaṃ vā sādiyeyyāti hattho nāma kapparaṃ upādāya yāva agganakhā, etassa asaddhammassa paṭisevanatthāya ubbhakkhakaṃ adhojāṇumaṇḍalaṃ gahaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassā’’ti vuttaṃ. Ettha ca asaddhammoti kāyasaṃsaggo veditabbo, na methunadhammo. Na hi methunassa sāmantā thullaccayaṃ hoti. ‘‘Viññū paṭibalo kāyasaṃsaggaṃ samāpajjitunti vacanampi cettha sādhakaṃ.
‘‘तिस्सित्थियो मेथुनं तं न सेवे,
‘‘Tissitthiyo methunaṃ taṃ na seve,
तयो पुरिसे तयो च अनरियपण्डके।
Tayo purise tayo ca anariyapaṇḍake;
न चाचरे मेथुनं ब्यञ्जनस्मिं,
Na cācare methunaṃ byañjanasmiṃ,
छेज्जा सिया मेथुनधम्मपच्चया।
Chejjā siyā methunadhammapaccayā;
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता’’ति॥ (परि॰ ४८१)।
Pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 481);
इमाय परिवारे वुत्ताय सेदमोचकगाथाय विरुज्झतीति चे? न; मेथुनधम्मस्स पुब्बभागत्ता। परिवारेयेव हि ‘‘मेथुनधम्मस्स पुब्बभागो जानितब्बो’’ति ‘‘वण्णावण्णो कायसंसग्गो दुट्ठुल्लवाचा अत्तकामपारिचरियागमनुप्पादन’’न्ति एवं सुक्कविस्सट्ठिआदीनि पञ्च सिक्खापदानि मेथुनधम्मस्स पुब्बभागोति वुत्तानि। तस्मा कायसंसग्गो मेथुनधम्मस्स पुब्बभागत्ता पच्चयो होति। इति छेज्जा सिया मेथुनधम्मपच्चयाति एत्थ इमिना परियायेन अत्थो वेदितब्बो। एतेनुपायेन सब्बपदेसु विनिच्छयो वेदितब्बो। अपिच ‘‘सङ्केतं वा गच्छेय्या’’ति एतस्स पदभाजने ‘‘इत्थन्नामं आगच्छा’’ति। एवंनामकं ठानं आगच्छाति अत्थो।
Imāya parivāre vuttāya sedamocakagāthāya virujjhatīti ce? Na; methunadhammassa pubbabhāgattā. Parivāreyeva hi ‘‘methunadhammassa pubbabhāgo jānitabbo’’ti ‘‘vaṇṇāvaṇṇo kāyasaṃsaggo duṭṭhullavācā attakāmapāricariyāgamanuppādana’’nti evaṃ sukkavissaṭṭhiādīni pañca sikkhāpadāni methunadhammassa pubbabhāgoti vuttāni. Tasmā kāyasaṃsaggo methunadhammassa pubbabhāgattā paccayo hoti. Iti chejjā siyā methunadhammapaccayāti ettha iminā pariyāyena attho veditabbo. Etenupāyena sabbapadesu vinicchayo veditabbo. Apica ‘‘saṅketaṃ vā gaccheyyā’’ti etassa padabhājane ‘‘itthannāmaṃ āgacchā’’ti. Evaṃnāmakaṃ ṭhānaṃ āgacchāti attho.
६७६. अट्ठमं वत्थुं परिपूरेन्ती अस्समणी होतीति अनुलोमतो वा पटिलोमतो वा एकन्तरिकाय वा येन तेन नयेन अट्ठमं वत्थुं परिपूरेन्तीयेव अस्समणी होति। या पन एकं वा वत्थुं सत्त वा वत्थूनि सतक्खत्तुम्पि पूरेति, नेव अस्समणी होति। आपन्ना आपत्तियो देसेत्वा मुच्चति। अपिचेत्थ गणनूपिका आपत्ति वेदितब्बा। वुत्तञ्हेतं ‘‘अत्थापत्ति देसिता गणनूपिका, अत्थापत्ति देसिता न गणनूपिका’’ति। तत्रायं विनिच्छयो – इदानि नापज्जिस्सामीति धुरनिक्खेपं कत्वा देसिता गणनूपिका देसितगणनं उपेति पाराजिकस्स अङ्गं न होति। तस्मा या एकं आपन्ना धुरनिक्खेपं कत्वा देसेत्वा पुन किलेसवसेन आपज्जति, पुन देसेति, एवं अट्ठ वत्थूनि पूरेन्तीपि पाराजिका न होति। या पन आपज्जित्वा पुनपि अञ्ञं वत्थुं आपज्जिस्सामीति सउस्साहाव देसेति, तस्सा सा आपत्ति नगणनूपिका, देसितापि अदेसिता होति, देसितगणनं न गच्छति, पाराजिकस्सेव अङ्गं होति। अट्ठमे वत्थुम्हि परिपुण्णमत्ते पाराजिका होति। सेसं उत्तानमेवाति।
676.Aṭṭhamaṃ vatthuṃ paripūrentī assamaṇī hotīti anulomato vā paṭilomato vā ekantarikāya vā yena tena nayena aṭṭhamaṃ vatthuṃ paripūrentīyeva assamaṇī hoti. Yā pana ekaṃ vā vatthuṃ satta vā vatthūni satakkhattumpi pūreti, neva assamaṇī hoti. Āpannā āpattiyo desetvā muccati. Apicettha gaṇanūpikā āpatti veditabbā. Vuttañhetaṃ ‘‘atthāpatti desitā gaṇanūpikā, atthāpatti desitā na gaṇanūpikā’’ti. Tatrāyaṃ vinicchayo – idāni nāpajjissāmīti dhuranikkhepaṃ katvā desitā gaṇanūpikā desitagaṇanaṃ upeti pārājikassa aṅgaṃ na hoti. Tasmā yā ekaṃ āpannā dhuranikkhepaṃ katvā desetvā puna kilesavasena āpajjati, puna deseti, evaṃ aṭṭha vatthūni pūrentīpi pārājikā na hoti. Yā pana āpajjitvā punapi aññaṃ vatthuṃ āpajjissāmīti saussāhāva deseti, tassā sā āpatti nagaṇanūpikā, desitāpi adesitā hoti, desitagaṇanaṃ na gacchati, pārājikasseva aṅgaṃ hoti. Aṭṭhame vatthumhi paripuṇṇamatte pārājikā hoti. Sesaṃ uttānamevāti.
धुरनिक्खेपसमुट्ठानं – कायवाचाचित्ततो समुट्ठाति, किरियं, सञ्ञाविमोक्खं, सचित्तकं, लोकवज्जं, कायकम्मं, वचीकम्मं, अकुसलचित्तं, द्विवेदनन्ति।
Dhuranikkhepasamuṭṭhānaṃ – kāyavācācittato samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dvivedananti.
चतुत्थपाराजिकं।
Catutthapārājikaṃ.
उद्दिट्ठा खो अय्यायो अट्ठ पाराजिका धम्माति भिक्खू आरब्भ पञ्ञत्ता साधारणा चत्तारो इमे च चत्तारोति एवं पातिमोक्खुद्देसमग्गेन उद्दिट्ठा खो अय्यायो अट्ठ पाराजिका धम्माति एवमेत्थ अत्थो दट्ठब्बो। सेसं महाविभङ्गे वुत्तनयमेवाति।
Uddiṭṭhākho ayyāyo aṭṭha pārājikā dhammāti bhikkhū ārabbha paññattā sādhāraṇā cattāro ime ca cattāroti evaṃ pātimokkhuddesamaggena uddiṭṭhā kho ayyāyo aṭṭha pārājikā dhammāti evamettha attho daṭṭhabbo. Sesaṃ mahāvibhaṅge vuttanayamevāti.
समन्तपासादिकाय विनयसंवण्णनाय भिक्खुनीविभङ्गे
Samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya bhikkhunīvibhaṅge
पाराजिककण्डवण्णना निट्ठिता।
Pārājikakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.
पाराजिककण्डं निट्ठितं।
Pārājikakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग • Bhikkhunīvibhaṅga / ४. चतुत्थपाराजिकं • 4. Catutthapārājikaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ४. चतुत्थपाराजिकसिक्खापदवण्णना • 4. Catutthapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ४. चतुत्थपाराजिकसिक्खापदवण्णना • 4. Catutthapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ४. अट्ठवत्थुकसिक्खापदवण्णना • 4. Aṭṭhavatthukasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ४. चतुत्थपाराजिकसिक्खापदं • 4. Catutthapārājikasikkhāpadaṃ
