Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-పురాణ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
౪. చతుత్థపారాజికవణ్ణనా
4. Catutthapārājikavaṇṇanā
ఇధేవ సఙ్గహన్తి ‘‘ఇతి జానామి, ఇతి పస్సామీ’’తి పదే కథన్తి చే, ‘‘ఇతి జానామీ’’తిఆదిమాహ . కేవలం ‘‘పాపిచ్ఛతాయా’’తి (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ చతుత్థపారాజికవణ్ణనా) వచనతో మన్దత్తా మోమూహత్తా సముదాచరన్తస్స అనాపత్తీతి దీపితం. ‘‘అతీతకాలే సోతాపన్నోమ్హీ’’తి వదన్తో పరియాయేన వదతి, ‘‘యో తే విహారే వసతి, సో భిక్ఖు అరహా’’తిఆదీసు (పరి॰ ౧౬౫) వియ సిక్ఖాపదేపి ‘‘ఇతి జానామీ’’తి (పారా॰ ౧౯౫, ౧౯౭) పచ్చుప్పన్నమేవ వుత్తం.
Idheva saṅgahanti ‘‘iti jānāmi, iti passāmī’’ti pade kathanti ce, ‘‘iti jānāmī’’tiādimāha . Kevalaṃ ‘‘pāpicchatāyā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. catutthapārājikavaṇṇanā) vacanato mandattā momūhattā samudācarantassa anāpattīti dīpitaṃ. ‘‘Atītakāle sotāpannomhī’’ti vadanto pariyāyena vadati, ‘‘yo te vihāre vasati, so bhikkhu arahā’’tiādīsu (pari. 165) viya sikkhāpadepi ‘‘iti jānāmī’’ti (pārā. 195, 197) paccuppannameva vuttaṃ.
చతుత్థపారాజికవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Catutthapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.
మాతుఘాతకపితుఘాతకఅరహన్తఘాతకా తతియపారాజికం ఆపన్నా, భిక్ఖునిదూసకో, లమ్బీఆదయో చ చత్తారో పఠమపారాజికం ఆపన్నా ఏవాతి కత్వా కుతో చతువీసతీతి చే? న, అధిప్పాయాజాననతో. మాతుఘాతకాదయో హి చత్తారో ఇధానుపసమ్పన్నా ఏవ అధిప్పేతా, లమ్బీఆదయో చత్తారో కిఞ్చాపి పఠమపారాజికేన సఙ్గహితా, యస్మా పన ఏకేన పరియాయేన మేథునధమ్మం పటిసేవినో హోన్తి, తస్మా విసుం వుత్తా. న లభతి భిక్ఖూహీతి ఏత్థ ‘‘ఉపోసథాదిభేదం సంవాస’’న్తి ఏత్తకం వుత్తం. వినయట్ఠకథాయం ‘‘ఉపోసథప్పవారణాపాతిమోక్ఖుద్దేససఙ్ఘకమ్మప్పభేద’’న్తి వుత్తం. పాళియం ‘‘సంవాసో నామ ఏకకమ్మం ఏకుద్దేసో సమసిక్ఖతా’’తి (పారా॰ ౫౫, ౯౨, ౧౭౨, ౧౯౮) వుత్తం. తివిధేనాపి సఙ్ఘకమ్మం కాతుం న వట్టతీతి పటిక్ఖిత్తం. ‘‘న, భిక్ఖవే, గహట్ఠేన నిసిన్నపరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బ’’న్తిఆది (మహావ॰ ౧౫౪) పాతిమోక్ఖప్పవారణాసు ఏవ ఆగతం, అఞ్ఞేసు చ ఏవరూపేసు ఠానేసు సేసం కమ్మం కాతుం నత్థి పటిక్ఖేపో. ఆచరియాపి ‘‘సేసం కమ్మం కాతుం వట్టతి, నత్థి ఆపత్తీ’’తి వదన్తి. ‘‘అన్తిమవత్థు అజ్ఝాపన్నం అమూలకేన పారాజికేన చోదేన్తస్స సఙ్ఘాదిసేసో, సఙ్ఘాదిసేసేన చోదేన్తస్స పాచిత్తియన్తి భిక్ఖునో వియ వుత్తం, న అనుపసమ్పన్నస్స వియ దుక్కటం. తస్మా తేన సహసేయ్యా, తస్స పటిగ్గహణఞ్చ భిక్ఖుస్స వట్టతీతి ఆచరియా వదన్తీ’’తి లిఖితం. ‘‘యథా పురే తథా పచ్ఛాతి ‘ఏకకమ్మం ఏకుద్దేసో సమసిక్ఖతా’తి ఏవం వుత్తసంవాసస్స అభబ్బతామత్తం సన్ధాయ వుత్త’’న్తి వదన్తి, వీమంసితబ్బం.
Mātughātakapitughātakaarahantaghātakā tatiyapārājikaṃ āpannā, bhikkhunidūsako, lambīādayo ca cattāro paṭhamapārājikaṃ āpannā evāti katvā kuto catuvīsatīti ce? Na, adhippāyājānanato. Mātughātakādayo hi cattāro idhānupasampannā eva adhippetā, lambīādayo cattāro kiñcāpi paṭhamapārājikena saṅgahitā, yasmā pana ekena pariyāyena methunadhammaṃ paṭisevino honti, tasmā visuṃ vuttā. Na labhati bhikkhūhīti ettha ‘‘uposathādibhedaṃ saṃvāsa’’nti ettakaṃ vuttaṃ. Vinayaṭṭhakathāyaṃ ‘‘uposathappavāraṇāpātimokkhuddesasaṅghakammappabheda’’nti vuttaṃ. Pāḷiyaṃ ‘‘saṃvāso nāma ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā’’ti (pārā. 55, 92, 172, 198) vuttaṃ. Tividhenāpi saṅghakammaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti paṭikkhittaṃ. ‘‘Na, bhikkhave, gahaṭṭhena nisinnaparisāya pātimokkhaṃ uddisitabba’’ntiādi (mahāva. 154) pātimokkhappavāraṇāsu eva āgataṃ, aññesu ca evarūpesu ṭhānesu sesaṃ kammaṃ kātuṃ natthi paṭikkhepo. Ācariyāpi ‘‘sesaṃ kammaṃ kātuṃ vaṭṭati, natthi āpattī’’ti vadanti. ‘‘Antimavatthu ajjhāpannaṃ amūlakena pārājikena codentassa saṅghādiseso, saṅghādisesena codentassa pācittiyanti bhikkhuno viya vuttaṃ, na anupasampannassa viya dukkaṭaṃ. Tasmā tena sahaseyyā, tassa paṭiggahaṇañca bhikkhussa vaṭṭatīti ācariyā vadantī’’ti likhitaṃ. ‘‘Yathā pure tathā pacchāti ‘ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā’ti evaṃ vuttasaṃvāsassa abhabbatāmattaṃ sandhāya vutta’’nti vadanti, vīmaṃsitabbaṃ.
ఇదాని చతున్నమ్పి సాధారణం పకిణ్ణకం – మేథునధమ్మం పటిసేవన్తో అత్థి కోచి పారాజికో హోతి అసంవాసో, అత్థి కోచి న పారాజికో హోతి అసంవాసో, అత్థి కోచి న పారాజికో సంవాసో దుక్కటవత్థుస్మిం వా థుల్లచ్చయవత్థుస్మిం వా పటిసేవన్తో, అత్థి కోచి న పారాజికో పక్ఖపణ్డకో అపణ్డకపక్ఖే ఉపసమ్పన్నో పణ్డకపక్ఖే మేథునధమ్మం పటిసేవన్తో. సో ఆపత్తిం నాపజ్జతీతి న పారాజికో నామ. న హి అభిక్ఖుస్స ఆపత్తి నామ అత్థి. సో అనాపత్తికత్తా అపణ్డకపక్ఖే ఆగతో కిం అసంవాసో హోతి, న హోతీతి? హోతి. ‘‘అభబ్బో తేన సరీరబన్ధనేనా’’తి (మహావ॰ ౧౨౯) హి వుత్తం. ‘‘యో పన భిక్ఖు భిక్ఖూనం సిక్ఖాసాజీవసమాపన్నో…పే॰… అసంవాసో’’తి (పారా॰ ౪౪) వుత్తత్తా యో భిక్ఖుభావేన మేథునం ధమ్మం పటిసేవతి, సో ఏవ అభబ్బో. నాయం అపారాజికత్తాతి చే? న, ‘‘బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో’’తి (మహావ॰ ౧౨౬) వుత్తట్ఠానే యథా అభిక్ఖునా కమ్మవాచాయ సావితాయపి కమ్మం రుహతి కమ్మవిపత్తియా అసమ్భవతో, ఏవంసమ్పదమిదం దట్ఠబ్బం. తత్రాయం విసేసో – ఉపసమ్పన్నపుబ్బో ఏవం చే కమ్మవాచం సావేతి, సఙ్ఘో చ తస్మిం ఉపసమ్పన్నసఞ్ఞీ ఏవ చే, కమ్మం రుహతి, నాఞ్ఞథాతి నో ఖన్తీతి ఆచరియో.
Idāni catunnampi sādhāraṇaṃ pakiṇṇakaṃ – methunadhammaṃ paṭisevanto atthi koci pārājiko hoti asaṃvāso, atthi koci na pārājiko hoti asaṃvāso, atthi koci na pārājiko saṃvāso dukkaṭavatthusmiṃ vā thullaccayavatthusmiṃ vā paṭisevanto, atthi koci na pārājiko pakkhapaṇḍako apaṇḍakapakkhe upasampanno paṇḍakapakkhe methunadhammaṃ paṭisevanto. So āpattiṃ nāpajjatīti na pārājiko nāma. Na hi abhikkhussa āpatti nāma atthi. So anāpattikattā apaṇḍakapakkhe āgato kiṃ asaṃvāso hoti, na hotīti? Hoti. ‘‘Abhabbo tena sarīrabandhanenā’’ti (mahāva. 129) hi vuttaṃ. ‘‘Yo pana bhikkhu bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno…pe… asaṃvāso’’ti (pārā. 44) vuttattā yo bhikkhubhāvena methunaṃ dhammaṃ paṭisevati, so eva abhabbo. Nāyaṃ apārājikattāti ce? Na, ‘‘byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo’’ti (mahāva. 126) vuttaṭṭhāne yathā abhikkhunā kammavācāya sāvitāyapi kammaṃ ruhati kammavipattiyā asambhavato, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ. Tatrāyaṃ viseso – upasampannapubbo evaṃ ce kammavācaṃ sāveti, saṅgho ca tasmiṃ upasampannasaññī eva ce, kammaṃ ruhati, nāññathāti no khantīti ācariyo.
గహట్ఠో వా తిత్థియో వా పణ్డకో వా కమ్మవాచం సావేతి, సఙ్ఘేన కమ్మవాచా న వుత్తా హోతి. ‘‘సఙ్ఘో ఉపసమ్పాదేయ్య సఙ్ఘో ఉపసమ్పాదేతి, ఉపసమ్పన్నో సఙ్ఘేనా’’తి (మహావ॰ ౧౨౭) హి వచనతో సఙ్ఘేన కమ్మవాచాయ వత్తబ్బతాయ సఙ్ఘపరియాపన్నేన, సఙ్ఘపరియాపన్నసఞ్ఞితేన వా ఏకేన వుత్తాయ సఙ్ఘేన వుత్తా హోతీతి వేదితబ్బో, న గహట్ఠతిత్థియపణ్డకాదీసు అఞ్ఞతరేన. అయమేవ సబ్బకమ్మేసు యుత్తి దట్ఠబ్బా.
Gahaṭṭho vā titthiyo vā paṇḍako vā kammavācaṃ sāveti, saṅghena kammavācā na vuttā hoti. ‘‘Saṅgho upasampādeyya saṅgho upasampādeti, upasampanno saṅghenā’’ti (mahāva. 127) hi vacanato saṅghena kammavācāya vattabbatāya saṅghapariyāpannena, saṅghapariyāpannasaññitena vā ekena vuttāya saṅghena vuttā hotīti veditabbo, na gahaṭṭhatitthiyapaṇḍakādīsu aññatarena. Ayameva sabbakammesu yutti daṭṭhabbā.
తథా అత్థి మేథునం ధమ్మం పటిసేవన్తో కోచి నాసేతబ్బో, ‘‘యో భిక్ఖునిదూసకో, అయం నాసేతబ్బో’’తి (మహావ॰ ౧౧౪-౧౧౫ అత్థతో సమానం) వుత్తత్తా తేన ఏవ సో అనుపసమ్పన్నోవ సహసేయ్యాపత్తిం వా అఞ్ఞం వా తాదిసం జనేతి, తస్స ఓమసనే చ దుక్కటం హోతి. అభిక్ఖునియా మేథునధమ్మం పటిసేవన్తో న నాసేతబ్బో, ‘‘అన్తిమవత్థుం అజ్ఝాపన్నో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో’’తి పాళియా అభావతో, తేనేవ సో ఉపసమ్పన్నసఙ్ఖం గచ్ఛతి, సహసేయ్యాపత్తిఆదిం న జనేతి, కేవలం అసంవాసోతి కత్వా గణపూరకో న హోతి. ఏకకమ్మఏకుద్దేసో హి సంవాసోతి వుత్తో, సమసిక్ఖతాపి సంవాసోతి కత్వా సో తేన సద్ధిం నత్థీతి. పదసోధమ్మాపత్తిం పన జనేతీతి కారణచ్ఛాయా దిస్సతీతి. యథా భిక్ఖునియా సద్ధిం భిక్ఖుసఙ్ఘస్స ఏకకమ్మాదినో సంవాసస్స అభావా భిక్ఖునీ అసంవాసా భిక్ఖుస్స, తథా భిక్ఖు చ భిక్ఖునియా, పదసోధమ్మాపత్తిం పన న జనేతి. తథా అన్తిమవత్థుం అజ్ఝాపన్నోపి ఏకేచ్చో ‘‘యో నాసేతబ్బోతి వుత్తో’’తి ఇమినా నిదస్సనేన సకారణచ్ఛాయా అజ్ఝుపేక్ఖితా హోతీతి న గహణం గచ్ఛతి. అపిచ ‘‘ఉభో నాసేతబ్బా, దూసకో నాసేతబ్బో’’తి (పారా॰ ౬౬) వచనతో, ‘‘మేత్తియం భిక్ఖునిం నాసేథా’’తి (పారా॰ ౩౮౪) వచనతో చ యో సఙ్ఘమజ్ఝం పవిసిత్వా అనువిజ్జకేన అనువిజ్జియమానో పరాజితో, సోపి అనుపసమ్పన్నోవ, న ఓమసవాదపాచిత్తియం జనేతీతి వేదితబ్బో.
Tathā atthi methunaṃ dhammaṃ paṭisevanto koci nāsetabbo, ‘‘yo bhikkhunidūsako, ayaṃ nāsetabbo’’ti (mahāva. 114-115 atthato samānaṃ) vuttattā tena eva so anupasampannova sahaseyyāpattiṃ vā aññaṃ vā tādisaṃ janeti, tassa omasane ca dukkaṭaṃ hoti. Abhikkhuniyā methunadhammaṃ paṭisevanto na nāsetabbo, ‘‘antimavatthuṃ ajjhāpanno, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo’’ti pāḷiyā abhāvato, teneva so upasampannasaṅkhaṃ gacchati, sahaseyyāpattiādiṃ na janeti, kevalaṃ asaṃvāsoti katvā gaṇapūrako na hoti. Ekakammaekuddeso hi saṃvāsoti vutto, samasikkhatāpi saṃvāsoti katvā so tena saddhiṃ natthīti. Padasodhammāpattiṃ pana janetīti kāraṇacchāyā dissatīti. Yathā bhikkhuniyā saddhiṃ bhikkhusaṅghassa ekakammādino saṃvāsassa abhāvā bhikkhunī asaṃvāsā bhikkhussa, tathā bhikkhu ca bhikkhuniyā, padasodhammāpattiṃ pana na janeti. Tathā antimavatthuṃ ajjhāpannopi ekecco ‘‘yo nāsetabboti vutto’’ti iminā nidassanena sakāraṇacchāyā ajjhupekkhitā hotīti na gahaṇaṃ gacchati. Apica ‘‘ubho nāsetabbā, dūsako nāsetabbo’’ti (pārā. 66) vacanato, ‘‘mettiyaṃ bhikkhuniṃ nāsethā’’ti (pārā. 384) vacanato ca yo saṅghamajjhaṃ pavisitvā anuvijjakena anuvijjiyamāno parājito, sopi anupasampannova, na omasavādapācittiyaṃ janetīti veditabbo.
అపిచేత్థ సిక్ఖాపచ్చక్ఖాతకచతుక్కం వేదితబ్బం. అత్థి హి పుగ్గలో సిక్ఖాపచ్చక్ఖాతకో న సిక్ఖాసాజీవసమాపన్నో, అత్థి పుగ్గలో న సిక్ఖాపచ్చక్ఖాతకో సిక్ఖాసాజీవసమాపన్నో, అత్థి పుగ్గలో సిక్ఖాపచ్చక్ఖాతకో చేవ సిక్ఖాసాజీవసమాపన్నో చ, అత్థి పుగ్గలో నేవ సిక్ఖాపచ్చక్ఖాతకో న సిక్ఖాసాజీవసమాపన్నో. తత్థ తతియో భిక్ఖునీ సిక్ఖాపచ్చక్ఖాతకా వేదితబ్బా. సా హి యావ న లిఙ్గం పరిచ్చజతి, కాసావేసు సఉస్సాహావ సమానా సామఞ్ఞా చవితుకామా సిక్ఖం పచ్చక్ఖన్తీపి భిక్ఖునీ ఏవ సిక్ఖాసాజీవసమాపన్నావ. వుత్తఞ్హి భగవతా ‘‘నత్థి, భిక్ఖవే, భిక్ఖునియా సిక్ఖాపచ్చక్ఖాన’’న్తి. కదా పన సా అభిక్ఖునీ హోతీతి? యదా సా విబ్భన్తాతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి. వుత్తఞ్హి భగవతా ‘‘యదేవ సా విబ్భన్తా, తదేవ సా అభిక్ఖునీ’’తి (చూళవ॰ ౪౩౪). కిత్తావతా పన విబ్భన్తా హోతీతి? సామఞ్ఞా చవితుకామా కాసావేసు అనాలయా కాసావం వా అపనేతి, నగ్గా వా గచ్ఛతి, తిణపణ్ణాదినా వా పటిచ్ఛాదేత్వా గచ్ఛతి, కాసావంయేవ వా గిహినివాసనాకారేన నివాసేతి, ఓదాతం వా వత్థం నివాసేతి, లిఙ్గేనేవ వా సద్ధిం తిత్థియేసు పవిసిత్వా కేసలుఞ్చనాదివతం సమాదియతి, తిత్థియలిఙ్గం వా సమాదియతి, తదా విబ్భన్తా నామ హోతి. తత్థ యా సలిఙ్గే ఠితావ తిత్థియవతం సమాదియతి, సా తిత్థియపక్కన్తభిక్ఖు వియ పచ్ఛా పబ్బజ్జమ్పి న లభతి. సేసా పబ్బజ్జమేవ లభతి, న ఉపసమ్పదం. పాళియం కిఞ్చాపి ‘‘యా, భిక్ఖవే, భిక్ఖునీ సకావాసా తిత్థాయతనం సఙ్కన్తా, సా ఆగతా న ఉపసమ్పాదేతబ్బా’’తి (చూళవ॰ ౪౩౪) వచనతో యా పఠమం విబ్భమిత్వా పచ్ఛా తిత్థాయతనం సఙ్కన్తా, సా ఆగతా ఉపసమ్పాదేతబ్బాతి అనుఞ్ఞాతం వియ దిస్సతి. సఙ్గీతిఆచరియేహి పన ‘‘చతువీసతి పారాజికానీ’’తి (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౨౩౩) వుత్తత్తా న పున సా ఉపసమ్పాదేతబ్బా. తస్మా ఏవ సిక్ఖాపచ్చక్ఖానం నానుఞ్ఞాతం భగవతా. అన్తిమవత్థుం అజ్ఝాపన్నా పన భిక్ఖునీ ఏవ. పక్ఖపణ్డకీపి భిక్ఖునీ ఏవ. ఇమం నయం చతూసుపి యోజేత్వా యథారహం కథేతబ్బం.
Apicettha sikkhāpaccakkhātakacatukkaṃ veditabbaṃ. Atthi hi puggalo sikkhāpaccakkhātako na sikkhāsājīvasamāpanno, atthi puggalo na sikkhāpaccakkhātako sikkhāsājīvasamāpanno, atthi puggalo sikkhāpaccakkhātako ceva sikkhāsājīvasamāpanno ca, atthi puggalo neva sikkhāpaccakkhātako na sikkhāsājīvasamāpanno. Tattha tatiyo bhikkhunī sikkhāpaccakkhātakā veditabbā. Sā hi yāva na liṅgaṃ pariccajati, kāsāvesu saussāhāva samānā sāmaññā cavitukāmā sikkhaṃ paccakkhantīpi bhikkhunī eva sikkhāsājīvasamāpannāva. Vuttañhi bhagavatā ‘‘natthi, bhikkhave, bhikkhuniyā sikkhāpaccakkhāna’’nti. Kadā pana sā abhikkhunī hotīti? Yadā sā vibbhantāti saṅkhaṃ gacchati. Vuttañhi bhagavatā ‘‘yadeva sā vibbhantā, tadeva sā abhikkhunī’’ti (cūḷava. 434). Kittāvatā pana vibbhantā hotīti? Sāmaññā cavitukāmā kāsāvesu anālayā kāsāvaṃ vā apaneti, naggā vā gacchati, tiṇapaṇṇādinā vā paṭicchādetvā gacchati, kāsāvaṃyeva vā gihinivāsanākārena nivāseti, odātaṃ vā vatthaṃ nivāseti, liṅgeneva vā saddhiṃ titthiyesu pavisitvā kesaluñcanādivataṃ samādiyati, titthiyaliṅgaṃ vā samādiyati, tadā vibbhantā nāma hoti. Tattha yā saliṅge ṭhitāva titthiyavataṃ samādiyati, sā titthiyapakkantabhikkhu viya pacchā pabbajjampi na labhati. Sesā pabbajjameva labhati, na upasampadaṃ. Pāḷiyaṃ kiñcāpi ‘‘yā, bhikkhave, bhikkhunī sakāvāsā titthāyatanaṃ saṅkantā, sā āgatā na upasampādetabbā’’ti (cūḷava. 434) vacanato yā paṭhamaṃ vibbhamitvā pacchā titthāyatanaṃ saṅkantā, sā āgatā upasampādetabbāti anuññātaṃ viya dissati. Saṅgītiācariyehi pana ‘‘catuvīsati pārājikānī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.233) vuttattā na puna sā upasampādetabbā. Tasmā eva sikkhāpaccakkhānaṃ nānuññātaṃ bhagavatā. Antimavatthuṃ ajjhāpannā pana bhikkhunī eva. Pakkhapaṇḍakīpi bhikkhunī eva. Imaṃ nayaṃ catūsupi yojetvā yathārahaṃ kathetabbaṃ.
పారాజికవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Pārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.