| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๔. จตุตฺถปาฎิเทสนียสิกฺขาปทํ
4. Catutthapāṭidesanīyasikkhāpadaṃ
๕๗๐. จตุเตฺถ อวรุทฺธสโทฺท ปริรุทฺธสทฺทสฺส ปริยาโยติ อาห ‘‘ปริรุทฺธา โหนฺตี’’ติฯ อารญฺญกสฺส เสนาสนสฺส ปริสมนฺตโต รุทฺธา อาวุตา โหนฺตีติ อโตฺถฯ
570. Catutthe avaruddhasaddo pariruddhasaddassa pariyāyoti āha ‘‘pariruddhā hontī’’ti. Āraññakassa senāsanassa parisamantato ruddhā āvutā hontīti attho.
๕๗๓. ‘‘ปญฺจนฺน’’นฺติ นิทฺธารเณ สามิวจนภาวญฺจ ‘‘ยํกิญฺจี’’ติ นิทฺธารณีเยน สมฺพนฺธิตพฺพภาวญฺจ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘ปญฺจสุ สหธมฺมิเกสุ ยํ กิญฺจี’’ติฯ ‘‘เปเสตฺวา ขาทนียํ โภชนียํ อาหริสฺสามี’’ติอิมินา ปฎิสํวิทิตาการทสฺสนํฯ ‘‘อาราม’’นฺติ สามญฺญโต วุเตฺตปิ อารญฺญกเสนาสนสฺส อาราโม เอว อธิเปฺปโตติ อาห ‘‘อารญฺญกเสนาสนารามญฺจา’’ติฯ ตสฺสาติ อารญฺญกเสนาสนารามสฺสฯ ‘‘กสฺมา’’ติ ปุจฺฉาย ‘‘ปฎิโมจนตฺถ’’นฺติ วิสชฺชนาย สเมตุํ สมฺปทานเตฺถ นิสฺสกฺกวจนํ กาตพฺพํฯ กิมตฺถนฺติ หิ อโตฺถฯ ปฎิโมจนตฺถนฺติ ตทเตฺถ ปจฺจตฺตวจนํฯ ปฎิโมจนสงฺขาตาย อตฺถายาติ หิ อโตฺถฯ อตฺถสโทฺท จ ปโยชนวาจโกฯ ปโยชนายาติ หิ อโตฺถฯ อถ วา ‘‘ปฎิโมจนตฺถ’’นฺติ วิสชฺชนายํฯ ‘‘กสฺมา’’ติ ปุจฺฉาย สเมตุํ นิสฺสกฺกเตฺถ ปจฺจตฺตวจนํ กาตพฺพํฯ ปฎิโมจนสงฺขาตา อตฺถาติ หิ อโตฺถฯ อตฺถสโทฺท จ การณวาจโกฯ การณาติ หิ อโตฺถฯ เอวญฺหิ ปุจฺฉาวิสชฺชนานํ ปุพฺพาปรสมสงฺขาโต วิจโย หาโร ปริปุโณฺณ โหตีติ ทฎฺฐพฺพํฯ อมฺหากนฺติ ขาทนียโภชนียปฎิหรนฺตานํ อมฺหากํฯ อเมฺหติ โจรสงฺขาเต อเมฺหฯ
573. ‘‘Pañcanna’’nti niddhāraṇe sāmivacanabhāvañca ‘‘yaṃkiñcī’’ti niddhāraṇīyena sambandhitabbabhāvañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pañcasu sahadhammikesu yaṃ kiñcī’’ti. ‘‘Pesetvā khādanīyaṃ bhojanīyaṃ āharissāmī’’tiiminā paṭisaṃviditākāradassanaṃ. ‘‘Ārāma’’nti sāmaññato vuttepi āraññakasenāsanassa ārāmo eva adhippetoti āha ‘‘āraññakasenāsanārāmañcā’’ti. Tassāti āraññakasenāsanārāmassa. ‘‘Kasmā’’ti pucchāya ‘‘paṭimocanattha’’nti visajjanāya sametuṃ sampadānatthe nissakkavacanaṃ kātabbaṃ. Kimatthanti hi attho. Paṭimocanatthanti tadatthe paccattavacanaṃ. Paṭimocanasaṅkhātāya atthāyāti hi attho. Atthasaddo ca payojanavācako. Payojanāyāti hi attho. Atha vā ‘‘paṭimocanattha’’nti visajjanāyaṃ. ‘‘Kasmā’’ti pucchāya sametuṃ nissakkatthe paccattavacanaṃ kātabbaṃ. Paṭimocanasaṅkhātā atthāti hi attho. Atthasaddo ca kāraṇavācako. Kāraṇāti hi attho. Evañhi pucchāvisajjanānaṃ pubbāparasamasaṅkhāto vicayo hāro paripuṇṇo hotīti daṭṭhabbaṃ. Amhākanti khādanīyabhojanīyapaṭiharantānaṃ amhākaṃ. Amheti corasaṅkhāte amhe.
‘‘ตสฺสา’’ติ ปทสฺสตฺถํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘เอติสฺสา ยาคุยา’’ติฯ อญฺญานิปีติ ปฎิสํวิทิตกุลโต อญฺญานิปิ กุลานิฯ เตนาติ ปฎิสํวิทิตกุเลนฯ กุรุนฺทิวาเท ยาคุยา ปฎิสํวิทิตํ กตฺวา ยาคุํ อคฺคเหตฺวา ปูวาทีนิ อาหรนฺติ, วฎฺฎตีติ อธิปฺปาโยฯ
‘‘Tassā’’ti padassatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘etissā yāguyā’’ti. Aññānipīti paṭisaṃviditakulato aññānipi kulāni. Tenāti paṭisaṃviditakulena. Kurundivāde yāguyā paṭisaṃviditaṃ katvā yāguṃ aggahetvā pūvādīni āharanti, vaṭṭatīti adhippāyo.
๕๗๕. เอกสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ ตสฺสาติ ปฎิสํวิทิตภิกฺขุสฺส, จตุนฺนํ วา ปญฺจนฺนํ วา ภิกฺขูนํ อตฺถายาติ โยชนาฯ อเญฺญสมฺปีติ จตุปญฺจภิกฺขุโต อเญฺญสมฺปิฯ อธิกเมวาติ ปริภุตฺตโต อติเรกเมวฯ ยํ ปนาติ ขาทนียโภชนียํ ปน, ยมฺปิ ขาทนียโภชนียํ วนโต อาหริตฺวา เทนฺตีติ โยชนาฯ ‘‘ตตฺถชาตก’’นฺติ เอตฺถ ตสทฺทสฺส วิสยํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘อาราเม’’ติฯ อเญฺญน ทินฺนนฺติ สมฺพโนฺธฯ นนฺติ มูลขาทนียาทิํฯ ปฎิสํวิทิตนฺติ ปฎิกเจฺจว สุฎฺฐุ ชานาปิตนฺติ อโตฺถติฯ จตุตฺถํฯ
575.Ekassāti bhikkhussa. Tassāti paṭisaṃviditabhikkhussa, catunnaṃ vā pañcannaṃ vā bhikkhūnaṃ atthāyāti yojanā. Aññesampīti catupañcabhikkhuto aññesampi. Adhikamevāti paribhuttato atirekameva. Yaṃ panāti khādanīyabhojanīyaṃ pana, yampi khādanīyabhojanīyaṃ vanato āharitvā dentīti yojanā. ‘‘Tatthajātaka’’nti ettha tasaddassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘ārāme’’ti. Aññena dinnanti sambandho. Nanti mūlakhādanīyādiṃ. Paṭisaṃviditanti paṭikacceva suṭṭhu jānāpitanti atthoti. Catutthaṃ.
อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
ปาฎิเทสนียวณฺณนาย
Pāṭidesanīyavaṇṇanāya
โยชนา สมตฺตาฯ
Yojanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. จตุตฺถปาฎิเทสนียสิกฺขาปทํ • 4. Catutthapāṭidesanīyasikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๔. จตุตฺถปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Catutthapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๒. ทุติยปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Dutiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๑. ปฐมปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
