| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग • Bhikkhunīvibhaṅga |
४. चतुत्थसङ्घादिसेससिक्खापदं
4. Catutthasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
६९४. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन चण्डकाळी भिक्खुनी भण्डनकारिका होति कलहकारिका विवादकारिका भस्सकारिका सङ्घे अधिकरणकारिका। थुल्लनन्दा भिक्खुनी तस्सा कम्मे करीयमाने पटिक्कोसति। तेन खो पन समयेन थुल्लनन्दा भिक्खुनी गामकं अगमासि केनचिदेव करणीयेन। अथ खो भिक्खुनिसङ्घो – ‘‘थुल्लनन्दा भिक्खुनी पक्कन्ता’’ति , चण्डकाळिं भिक्खुनिं आपत्तिया अदस्सने 1 उक्खिपि। थुल्लनन्दा भिक्खुनी गामके तं करणीयं तीरेत्वा पुनदेव सावत्थिं पच्चागच्छि। चण्डकाळी भिक्खुनी थुल्लनन्दाय भिक्खुनिया आगच्छन्तिया नेव आसनं पञ्ञपेसि न पादोदकं पादपीठं पादकठलिकं उपनिक्खिपि न पच्चुग्गन्त्वा पत्तचीवरं पटिग्गहेसि न पानीयेन आपुच्छि। थुल्लनन्दा भिक्खुनी चण्डकाळिं भिक्खुनिं एतदवोच – ‘‘किस्स त्वं, अय्ये, मयि आगच्छन्तिया नेव आसनं पञ्ञपेसि न पादोदकं पादपीठं पादकठलिकं उपनिक्खिपि न पच्चुग्गन्त्वा पत्तचीवरं पटिग्गहेसि न पानीयेन आपुच्छी’’ति? ‘‘एवञ्हेतं, अय्ये, होति यथा तं अनाथाया’’ति। ‘‘किस्स पन त्वं, अय्ये, अनाथा’’ति? ‘‘इमा मं, अय्ये, भिक्खुनियो – ‘‘अयं अनाथा अप्पञ्ञाता, नत्थि इमिस्सा काचि पटिवत्ता’’ति, आपत्तिया अदस्सने 2 उक्खिपिंसू’’ति।
694. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena caṇḍakāḷī bhikkhunī bhaṇḍanakārikā hoti kalahakārikā vivādakārikā bhassakārikā saṅghe adhikaraṇakārikā. Thullanandā bhikkhunī tassā kamme karīyamāne paṭikkosati. Tena kho pana samayena thullanandā bhikkhunī gāmakaṃ agamāsi kenacideva karaṇīyena. Atha kho bhikkhunisaṅgho – ‘‘thullanandā bhikkhunī pakkantā’’ti , caṇḍakāḷiṃ bhikkhuniṃ āpattiyā adassane 3 ukkhipi. Thullanandā bhikkhunī gāmake taṃ karaṇīyaṃ tīretvā punadeva sāvatthiṃ paccāgacchi. Caṇḍakāḷī bhikkhunī thullanandāya bhikkhuniyā āgacchantiyā neva āsanaṃ paññapesi na pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakaṭhalikaṃ upanikkhipi na paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahesi na pānīyena āpucchi. Thullanandā bhikkhunī caṇḍakāḷiṃ bhikkhuniṃ etadavoca – ‘‘kissa tvaṃ, ayye, mayi āgacchantiyā neva āsanaṃ paññapesi na pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakaṭhalikaṃ upanikkhipi na paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahesi na pānīyena āpucchī’’ti? ‘‘Evañhetaṃ, ayye, hoti yathā taṃ anāthāyā’’ti. ‘‘Kissa pana tvaṃ, ayye, anāthā’’ti? ‘‘Imā maṃ, ayye, bhikkhuniyo – ‘‘ayaṃ anāthā appaññātā, natthi imissā kāci paṭivattā’’ti, āpattiyā adassane 4 ukkhipiṃsū’’ti.
थुल्लनन्दा भिक्खुनी – ‘‘बाला एता अब्यत्ता एता, नेव जानन्ति कम्मं वा कम्मदोसं वा कम्मविपत्तिं वा कम्मसम्पत्तिं वा। मयं खो जानाम कम्मम्पि कम्मदोसम्पि कम्मविपत्तिम्पि कम्मसम्पत्तिम्पि। मयं खो अकतं वा कम्मं कारेय्याम कतं वा कम्मं कोपेय्यामा’’ति, लहुं लहुं भिक्खुनिसङ्घं सन्निपातेत्वा चण्डकाळिं भिक्खुनिं ओसारेसि। या ता भिक्खुनियो अप्पिच्छा…पे॰… ता उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम अय्या थुल्लनन्दा समग्गेन सङ्घेन उक्खित्तं भिक्खुनिं धम्मेन विनयेन सत्थुसासनेन अनपलोकेत्वा कारकसङ्घं अनञ्ञाय गणस्स छन्दं ओसारेस्सती’’ति…पे॰… सच्चं किर, भिक्खवे, थुल्लनन्दा भिक्खुनी समग्गेन सङ्घेन उक्खित्तं भिक्खुनिं धम्मेन विनयेन सत्थुसासनेन अनपलोकेत्वा कारकसङ्घं अनञ्ञाय गणस्स छन्दं ओसारेतीति 5? ‘‘सच्चं , भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम, भिक्खवे, थुल्लनन्दा भिक्खुनी समग्गेन सङ्घेन उक्खित्तं भिक्खुनिं धम्मेन विनयेन सत्थुसासनेन अनपलोकेत्वा कारकसङ्घं अनञ्ञाय गणस्स छन्दं ओसारेस्सति! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्च पन, भिक्खवे, भिक्खुनियो इमं सिक्खापदं उद्दिसन्तु –
Thullanandā bhikkhunī – ‘‘bālā etā abyattā etā, neva jānanti kammaṃ vā kammadosaṃ vā kammavipattiṃ vā kammasampattiṃ vā. Mayaṃ kho jānāma kammampi kammadosampi kammavipattimpi kammasampattimpi. Mayaṃ kho akataṃ vā kammaṃ kāreyyāma kataṃ vā kammaṃ kopeyyāmā’’ti, lahuṃ lahuṃ bhikkhunisaṅghaṃ sannipātetvā caṇḍakāḷiṃ bhikkhuniṃ osāresi. Yā tā bhikkhuniyo appicchā…pe… tā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma ayyā thullanandā samaggena saṅghena ukkhittaṃ bhikkhuniṃ dhammena vinayena satthusāsanena anapaloketvā kārakasaṅghaṃ anaññāya gaṇassa chandaṃ osāressatī’’ti…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī samaggena saṅghena ukkhittaṃ bhikkhuniṃ dhammena vinayena satthusāsanena anapaloketvā kārakasaṅghaṃ anaññāya gaṇassa chandaṃ osāretīti 6? ‘‘Saccaṃ , bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī samaggena saṅghena ukkhittaṃ bhikkhuniṃ dhammena vinayena satthusāsanena anapaloketvā kārakasaṅghaṃ anaññāya gaṇassa chandaṃ osāressati! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, bhikkhuniyo imaṃ sikkhāpadaṃ uddisantu –
६९५. ‘‘या पन भिक्खुनी समग्गेन सङ्घेन उक्खित्तं भिक्खुनिं धम्मेन विनयेन सत्थुसासनेन अनपलोकेत्वा कारकसङ्घं अनञ्ञाय गणस्स छन्दं ओसारेय्य, अयम्पि भिक्खुनी पठमापत्तिकं धम्मं आपन्ना निस्सारणीयं सङ्घादिसेस’’न्ति।
695.‘‘Yā pana bhikkhunī samaggena saṅghena ukkhittaṃ bhikkhuniṃ dhammena vinayena satthusāsanena anapaloketvā kārakasaṅghaṃ anaññāya gaṇassa chandaṃ osāreyya, ayampi bhikkhunī paṭhamāpattikaṃ dhammaṃ āpannā nissāraṇīyaṃ saṅghādisesa’’nti.
६९६. या पनाति या यादिसा…पे॰… भिक्खुनीति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेता भिक्खुनीति।
696.Yā panāti yā yādisā…pe… bhikkhunīti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā bhikkhunīti.
समग्गो नाम सङ्घो समानसंवासको समानसीमायं ठितो।
Samaggo nāma saṅgho samānasaṃvāsako samānasīmāyaṃ ṭhito.
उक्खित्ता नाम आपत्तिया अदस्सने वा अप्पटिकम्मे वा अप्पटिनिस्सग्गे वा 7 उक्खित्ता।
Ukkhittā nāma āpattiyā adassane vā appaṭikamme vā appaṭinissagge vā 8 ukkhittā.
धम्मेन विनयेनाति येन धम्मेन येन विनयेन।
Dhammena vinayenāti yena dhammena yena vinayena.
सत्थुसासनेनाति जिनसासनेन बुद्धसासनेन।
Satthusāsanenāti jinasāsanena buddhasāsanena.
अनपलोकेत्वा कारकसङ्घन्ति कम्मकारकसङ्घं अनापुच्छा।
Anapaloketvākārakasaṅghanti kammakārakasaṅghaṃ anāpucchā.
अनञ्ञाय गणस्स छन्दन्ति गणस्स छन्दं अजानित्वा।
Anaññāya gaṇassa chandanti gaṇassa chandaṃ ajānitvā.
‘‘ओसारेस्सामी’’ति गणं वा परियेसति, सीमं वा सम्मन्नति , आपत्ति दुक्कटस्स। ञत्तिया दुक्कटं, द्वीहि कम्मवाचाहि थुल्लच्चया, कम्मवाचापरियोसाने आपत्ति सङ्घादिसेसस्स।
‘‘Osāressāmī’’ti gaṇaṃ vā pariyesati, sīmaṃ vā sammannati , āpatti dukkaṭassa. Ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā, kammavācāpariyosāne āpatti saṅghādisesassa.
अयम्पीति पुरिमायो उपादाय वुच्चति।
Ayampīti purimāyo upādāya vuccati.
पठमापत्तिकन्ति सह वत्थुज्झाचारा आपज्जति असमनुभासनाय।
Paṭhamāpattikanti saha vatthujjhācārā āpajjati asamanubhāsanāya.
निस्सारणीयन्ति सङ्घम्हा निस्सारीयति।
Nissāraṇīyanti saṅghamhā nissārīyati.
सङ्घादिसेसोति…पे॰… तेनपि वुच्चति सङ्घादिसेसोति।
Saṅghādisesoti…pe… tenapi vuccati saṅghādisesoti.
६९७. धम्मकम्मे धम्मकम्मसञ्ञा ओसारेति, आपत्ति सङ्घादिसेसस्स। धम्मकम्मे वेमतिका ओसारेति आपत्ति सङ्घादिसेसस्स। धम्मकम्मे अधम्मकम्मसञ्ञा ओसारेति, आपत्ति सङ्घादिसेसस्स।
697. Dhammakamme dhammakammasaññā osāreti, āpatti saṅghādisesassa. Dhammakamme vematikā osāreti āpatti saṅghādisesassa. Dhammakamme adhammakammasaññā osāreti, āpatti saṅghādisesassa.
अधम्मकम्मे धम्मकम्मसञ्ञा, आपत्ति दुक्कटस्स। अधम्मकम्मे वेमतिका, आपत्ति दुक्कटस्स। अधम्मकम्मे अधम्मकम्मसञ्ञा, आपत्ति दुक्कटस्स।
Adhammakamme dhammakammasaññā, āpatti dukkaṭassa. Adhammakamme vematikā, āpatti dukkaṭassa. Adhammakamme adhammakammasaññā, āpatti dukkaṭassa.
६९८. अनापत्ति कम्मकारकसङ्घं अपलोकेत्वा ओसारेति, गणस्स छन्दं जानित्वा ओसारेति, वत्ते वत्तन्तिं ओसारेति, असन्ते कम्मकारकसङ्घे ओसारेति, उम्मत्तिकाय, आदिकम्मिकायाति।
698. Anāpatti kammakārakasaṅghaṃ apaloketvā osāreti, gaṇassa chandaṃ jānitvā osāreti, vatte vattantiṃ osāreti, asante kammakārakasaṅghe osāreti, ummattikāya, ādikammikāyāti.
चतुत्थसङ्घादिसेससिक्खापदं निट्ठितं।
Catutthasaṅghādisesasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / भिक्खुनीविभङ्ग-अट्ठकथा • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ४. चतुत्थसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 4. Catutthasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ४. चतुत्थसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 4. Catutthasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ४. चतुत्थसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 4. Catutthasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ४. चतुत्थसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 4. Catutthasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ४. चतुत्थसङ्घादिसेससिक्खापदं • 4. Catutthasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
