| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠနိဒ္ဒေသပာဠိ • Cūḷaniddesapāḷi |
စတုတ္ထဝဂ္ဂော
Catutthavaggo
၁၅၁.
151.
ရသေသု ဂေဓံ အကရံ အလောလော၊ အနညပောသီ သပဒာနစာရီ။
Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo,anaññaposī sapadānacārī;
ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo.
ရသေသု ဂေဓံ အကရံ အလောလောတိ။ ရသောတိ မူလရသော ခန္ဓရသော တစရသော ပတ္တရသော ပုပ္ဖရသော ဖလရသော, အမ္ဗိလံ မဓုရံ တိတ္တကံ ကဋုကံ လောဏိကံ ခာရိကံ လမ္ဗိကံ 1 ကသာဝော သာဒု အသာဒု သီတံ ဥဏ္ဟံ။ သန္တေကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ရသဂိဒ္ဓာ။ တေ ဇိဝ္ဟဂ္ဂေန ရသဂ္ဂာနိ ပရိယေသန္တာ အာဟိဏ္ဍန္တိ။ တေ အမ္ဗိလံ လဘိတ္ဝာ အနမ္ဗိလံ ပရိယေသန္တိ, အနမ္ဗိလံ လဘိတ္ဝာ အမ္ဗိလံ ပရိယေသန္တိ; မဓုရံ လဘိတ္ဝာ အမဓုရံ ပရိယေသန္တိ, အမဓုရံ လဘိတ္ဝာ မဓုရံ ပရိယေသန္တိ; တိတ္တကံ လဘိတ္ဝာ အတိတ္တကံ ပရိယေသန္တိ, အတိတ္တကံ လဘိတ္ဝာ တိတ္တကံ ပရိယေသန္တိ; ကဋုကံ လဘိတ္ဝာ အကုဋကံ ပရိယေသန္တိ, အကုဋကံ လဘိတ္ဝာ ကဋုကံ ပရိယေသန္တိ; လောဏိကံ လဘိတ္ဝာ အလောဏိကံ ပရိယေသန္တိ, အလောဏိကံ လဘိတ္ဝာ လောဏိကံ ပရိယေသန္တိ; ခာရိကံ လဘိတ္ဝာ အခာရိကံ ပရိယေသန္တိ, အခာရိကံ လဘိတ္ဝာ ခာရိကံ ပရိယေသန္တိ; ကသာဝံ လဘိတ္ဝာ အကသာဝံ ပရိယေသန္တိ, အကသာဝံ လဘိတ္ဝာ ကသာဝံ ပရိယေသန္တိ; လမ္ဗိကံ လဘိတ္ဝာ အလမ္ဗိကံ ပရိယေသန္တိ, အလမ္ဗိကံ လဘိတ္ဝာ လမ္ဗိကံ ပရိယေသန္တိ; သာဒုံ လဘိတ္ဝာ အသာဒုံ ပရိယေသန္တိ, အသာဒုံ လဘိတ္ဝာ သာဒုံ ပရိယေသန္တိ; သီတံ လဘိတ္ဝာ ဥဏ္ဟံ ပရိယေသန္တိ, ဥဏ္ဟံ လဘိတ္ဝာ သီတံ ပရိယေသန္တိ ။ တေ ယံ ယံ လဘန္တိ တေန တေန န တုသ္သန္တိ, အပရာပရံ ပရိယေသန္တိ။ မနာပိကေသု ရသေသု ရတ္တာ ဂိဒ္ဓာ ဂထိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောသန္နာ လဂ္ဂာ လဂ္ဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓာ။ သာ ရသတဏ္ဟာ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဋိသင္ခာ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ‘‘နေဝ ဒဝာယ န မဒာယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ; ယာဝဒေဝ ဣမသ္သ ကာယသ္သ ဌိတိယာ ယာပနာယ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗ္ရဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင္ခာမိ, နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပာဒေသ္သာမိ, ယာတ္ရာ စ မေ ဘဝိသ္သတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာ’’တိ။
Rasesu gedhaṃ akaraṃ aloloti. Rasoti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso, ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lambikaṃ 2 kasāvo sādu asādu sītaṃ uṇhaṃ. Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā. Te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti. Te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti, anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti; madhuraṃ labhitvā amadhuraṃ pariyesanti, amadhuraṃ labhitvā madhuraṃ pariyesanti; tittakaṃ labhitvā atittakaṃ pariyesanti, atittakaṃ labhitvā tittakaṃ pariyesanti; kaṭukaṃ labhitvā akuṭakaṃ pariyesanti, akuṭakaṃ labhitvā kaṭukaṃ pariyesanti; loṇikaṃ labhitvā aloṇikaṃ pariyesanti, aloṇikaṃ labhitvā loṇikaṃ pariyesanti; khārikaṃ labhitvā akhārikaṃ pariyesanti, akhārikaṃ labhitvā khārikaṃ pariyesanti; kasāvaṃ labhitvā akasāvaṃ pariyesanti, akasāvaṃ labhitvā kasāvaṃ pariyesanti; lambikaṃ labhitvā alambikaṃ pariyesanti, alambikaṃ labhitvā lambikaṃ pariyesanti; sāduṃ labhitvā asāduṃ pariyesanti, asāduṃ labhitvā sāduṃ pariyesanti; sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti . Te yaṃ yaṃ labhanti tena tena na tussanti, aparāparaṃ pariyesanti. Manāpikesu rasesu rattā giddhā gathitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhā. Sā rasataṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya; yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti.
ယထာ ဝဏံ အာလိမ္ပေယ္ယ ယာဝဒေဝ အာရုဟဏတ္ထာယ 3, ယထာ ဝာ အက္ခံ အဗ္ဘဉ္ဇေယ္ယ ယာဝဒေဝ ဘာရသ္သ နိတ္ထရဏတ္ထာယ, ယထာ ပုတ္တမံသံ အာဟာရံ အာဟရေယ္ယ ယာဝဒေဝ ကန္တာရသ္သ နိတ္ထရဏတ္ထာယ; ဧဝမေဝ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဋိသင္ခာ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ‘‘နေဝ ဒဝာယ န မဒာယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ; ယာဝဒေဝ ဣမသ္သ ကာယသ္သ ဌိတိယာ ယာပနာယ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗ္ရဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင္ခာမိ, နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပာဒေသ္သာမိ, ယာတ္ရာ စ မေ ဘဝိသ္သတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာ’’တိ။ ရသတဏ္ဟာယ အာရတော ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိသ္သဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ရသေသု ဂေဓံ အကရံ။
Yathā vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva āruhaṇatthāya 4, yathā vā akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya, yathā puttamaṃsaṃ āhāraṃ āhareyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya; evameva so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya; yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti. Rasataṇhāya ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – rasesu gedhaṃ akaraṃ.
အလောလောတိ လောလုပ္ပံ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သာ လောလုပ္ပာ တဏ္ဟာ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော အလောလောတိ – ရသေသု ဂေဓံ အကရံ အလောလော။
Aloloti loluppaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho aloloti – rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo.
အနညပောသီ သပဒာနစာရီတိ အနညပောသီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော အတ္တာနညေဝ ပောသေတိ, န ပရန္တိ။
Anaññaposī sapadānacārīti anaññaposīti so paccekasambuddho attānaññeva poseti, na paranti.
ခီဏာသဝံ ဝန္တဒောသံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏန္တိ။
Khīṇāsavaṃ vantadosaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti.
အနညပောသီ သပဒာနစာရီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ 7 နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ရက္ခိတေနေဝ ကာယေန ရက္ခိတာယ ဝာစာယ ရက္ခိတေန စိတ္တေန ဥပဋ္ဌိတာယ သတိယာ သံဝုတေဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ။ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဣရိယာပထသမ္ပန္နော ကုလာ ကုလံ အနတိက္ကမန္တော ပိဏ္ဍာယ စရတီတိ – အနညပောသီ သပဒာနစာရီ။
Anaññaposīsapadānacārīti so paccekasambuddho pubbaṇhasamayaṃ 8 nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi. Okkhittacakkhu iriyāpathasampanno kulā kulaṃ anatikkamanto piṇḍāya caratīti – anaññaposī sapadānacārī.
ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ ဒ္ဝီဟိ ကာရဏေဟိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ – အတ္တာနံ ဝာ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, အတ္တာနံ ဝာ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။ ကထံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ? ‘‘တုမ္ဟေ မေ ဗဟူပကာရာ, အဟံ တုမ္ဟေ နိသ္သာယ လဘာမိ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ ယမ္ပိ မေ အညေ ဒာတုံ ဝာ ကာတုံ ဝာ မညန္တိ တုမ္ဟေ နိသ္သာယ တုမ္ဟေ ပသ္သန္တာ။ ယမ္ပိ မေ ပောရာဏံ မာတာပေတ္တိကံ နာမဂောတ္တံ တမ္ပိ မေ အန္တရဟိတံ တုမ္ဟေဟိ အဟံ ဉာယာမိ – ‘အသုကသ္သ ကုလုပကော, အသုကာယ ကုလုပကော’’’တိ။ ဧဝံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။
Kule kule appaṭibaddhacittoti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? ‘‘Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ. Yampi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti tumhe nissāya tumhe passantā. Yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ tampi me antarahitaṃ tumhehi ahaṃ ñāyāmi – ‘asukassa kulupako, asukāya kulupako’’’ti. Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
ကထံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ? ‘‘အဟံ တုမ္ဟာကံ ဗဟူပကာရော, တုမ္ဟေ မံ အာဂမ္မ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ ဓမ္မံ သရဏံ ဂတာ သင္ဃံ သရဏံ ဂတာ, ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတာ, အဒိန္နာဒာနာ ပဋိဝိရတာ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ, မုသာဝာဒာ ပဋိဝိရတာ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ, တုမ္ဟာကံ အဟံ ဥဒ္ဒေသံ ဒေမိ ပရိပုစ္ဆံ ဒေမိ ဥပောသထံ အာစိက္ခာမိ နဝကမ္မံ အဓိဋ္ဌာမိ; အထ စ ပန တုမ္ဟေ မံ ဥဇ္ဈိတ္ဝာ အညေ သက္ကရောထ ဂရုံ ကရောထ မာနေထ ပူဇေထာ’’တိ။ ဧဝံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။
Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? ‘‘Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā dhammaṃ saraṇaṃ gatā saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā, tumhākaṃ ahaṃ uddesaṃ demi paripucchaṃ demi uposathaṃ ācikkhāmi navakammaṃ adhiṭṭhāmi; atha ca pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethā’’ti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ကုလပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, ဂဏပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, အာဝာသပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, စီဝရပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, ပိဏ္ဍပာတပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, သေနာသနပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတီတိ – ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Kule kule appaṭibaddhacittoti so paccekasambuddho kulapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gaṇapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, āvāsapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, cīvarapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, piṇḍapātapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, senāsanapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gilānapaccayabhesajjaparikkhārapalibodhena appaṭibaddhacitto hotīti – kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ရသေသု ဂေဓံ အကရံ အလောလော၊ အနညပောသီ သပဒာနစာရီ။
‘‘Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo, anaññaposī sapadānacārī;
ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၅၂.
152.
ပဟာယ ပဉ္စာဝရဏာနိ စေတသော၊ ဥပက္ကိလေသေ ဗ္ယပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေ။
Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso,upakkilese byapanujja sabbe;
ပဟာယ ပဉ္စာဝရဏာနိ စေတသောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ပဟာယ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာ, ဗ္ယာပာဒနီဝရဏံ။ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ။ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ ပဟာယ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ – ပဟာယ ပဉ္စာဝရဏာနိ စေတသော။
Pahāya pañcāvaraṇāni cetasoti so paccekasambuddho kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, byāpādanīvaraṇaṃ… thinamiddhanīvaraṇaṃ… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ… vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti – pahāya pañcāvaraṇāni cetaso.
ဥပက္ကိလေသေ ဗ္ယပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေတိ ရာဂော စိတ္တသ္သ ဥပက္ကိလေသော, ဒောသော စိတ္တသ္သ ဥပက္ကိလေသော, မောဟော စိတ္တသ္သ ဥပက္ကိလေသော, ကောဓော။ ဥပနာဟော။ပေ.။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ စိတ္တသ္သ ဥပက္ကိလေသာ။ ဥပက္ကိလေသေ ဗ္ယပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေတိ သဗ္ဗေ စိတ္တသ္သ ဥပက္ကိလေသေ ဗ္ယပနုဇ္ဇ ပနုဒိတ္ဝာ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာတိ – ဥပက္ကိလေသေ ဗ္ယပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေ။
Upakkilese byapanujja sabbeti rāgo cittassa upakkileso, doso cittassa upakkileso, moho cittassa upakkileso, kodho… upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā cittassa upakkilesā. Upakkilese byapanujja sabbeti sabbe cittassa upakkilese byapanujja panuditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – upakkilese byapanujja sabbe.
အနိသ္သိတော ဆေတ္ဝ သိနေဟဒောသန္တိ။ အနိသ္သိတောတိ ဒ္ဝေ နိသ္သယာ – တဏ္ဟာနိသ္သယော စ ဒိဋ္ဌိနိသ္သယော စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာနိသ္သယော။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိနိသ္သယော။ သိနေဟောတိ ဒ္ဝေ သ္နေဟာ – တဏ္ဟာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာသ္နေဟော။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော။ ဒောသောတိ ယော စိတ္တသ္သ အာဃာတော ပဋိဃာတော ပဋိဃံ ပဋိဝိရောဓော ကောပော ပကောပော သမ္ပကောပော ဒောသော ပဒောသော သမ္ပဒောသော စိတ္တသ္သ ဗ္ယာပတ္တိ မနောပဒောသော ကောဓော ကုဇ္ဈနာ ကုဇ္ဈိတတ္တံ ဒောသော ဒုသ္သနာ ဒုသ္သိတတ္တံ ဗ္ယာပတ္တိ ဗ္ယာပဇ္ဇနာ ဗ္ယာပဇ္ဇိတတ္တံ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပော အနတ္တမနတာ စိတ္တသ္သ ။ အနိသ္သိတော ဆေတ္ဝ သိနေဟဒောသန္တိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော တဏ္ဟာသ္နေဟဉ္စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟဉ္စ ဒောသဉ္စ ဆေတ္ဝာ ဥစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ သမုစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာ စက္ခုံ အနိသ္သိတော, သောတံ အနိသ္သိတော။ပေ.။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အနိသ္သိတော အနလ္လီနော အနုပဂတော အနဇ္ဈောသိတော အနဓိမုတ္တော နိက္ခန္တော နိသ္သဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – အနိသ္သိတော ဆေတ္ဝ သိနေဟဒောသံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Anissitochetva sinehadosanti. Anissitoti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca…pe… ayaṃ taṇhānissayo…pe… ayaṃ diṭṭhinissayo. Sinehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Dosoti yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa . Anissito chetva sinehadosanti so paccekasambuddho taṇhāsnehañca diṭṭhisnehañca dosañca chetvā ucchinditvā samucchinditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – anissito chetva sinehadosaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ပဟာယ ပဉ္စာဝရဏာနိ စေတသော၊ ဥပက္ကိလေသေ ဗ္ယပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေ။
‘‘Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso, upakkilese byapanujja sabbe;
အနိသ္သိတော ဆေတ္ဝ သိနေဟဒောသံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Anissito chetva sinehadosaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၅၃.
153.
ဝိပိဋ္ဌိကတ္ဝာန သုခံ ဒုခဉ္စ၊ ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနသ္သဒောမနသ္သံ။
Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca,pubbeva ca somanassadomanassaṃ;
လဒ္ဓာနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ဝိပိဋ္ဌိကတ္ဝာန သုခံ ဒုခဉ္စ, ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနသ္သဒောမနသ္သန္တိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ – ဝိပိဋ္ဌိကတ္ဝာန သုခံ ဒုခဉ္စ, ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနသ္သဒောမနသ္သံ။
Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassanti so paccekasambuddho sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti – vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassaṃ.
လဒ္ဓာနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓန္တိ။ ဥပေက္ခာတိ ယာ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ဥပေက္ခာ ဥပေက္ခနာ အဇ္ဈုပေက္ခနာ စိတ္တသမတာ စိတ္တပ္ပသ္သဒ္ဓတာ 13 မဇ္ဈတ္တတာ စိတ္တသ္သ။ သမထောတိ ယာ စိတ္တသ္သ ဌိတိ သဏ္ဌိတိ အဝဋ္ဌိတိ အဝိသာဟာရော 14 အဝိက္ခေပော အဝိသာဟဋမာနသတာ 15 သမထော သမာဓိန္ဒ္ရိယံ သမာဓိဗလံ သမ္မာသမာဓိ; စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ဥပေက္ခာ စ သမထော စ သုဒ္ဓာ ဟောန္တိ ဝိသုဒ္ဓာ ပရိယောဒာတာ အနင္ဂဏာ ဝိဂတူပက္ကိလေသာ မုဒုဘူတာ ကမ္မနိယာ ဌိတာ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တာ။ လဒ္ဓာနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓန္တိ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဥပေက္ခဉ္စ သမထဉ္စ လဒ္ဓာ လဘိတ္ဝာ ဝိန္ဒိတ္ဝာ ပဋိလဘိတ္ဝာတိ – လဒ္ဓာနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Laddhānupekkhaṃsamathaṃ visuddhanti. Upekkhāti yā catutthajjhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā cittappassaddhatā 16 majjhattatā cittassa. Samathoti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro 17 avikkhepo avisāhaṭamānasatā 18 samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi; catutthajjhāne upekkhā ca samatho ca suddhā honti visuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattā. Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhanti catutthajjhānaṃ upekkhañca samathañca laddhā labhitvā vinditvā paṭilabhitvāti – laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ဝိပိဋ္ဌိကတ္ဝာန သုခံ ဒုခဉ္စ၊ ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနသ္သဒောမနသ္သံ။
‘‘Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassaṃ;
လဒ္ဓာနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၅၄.
154.
အာရဒ္ဓဝီရိယော ပရမတ္ထပတ္တိယာ၊ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။
Āraddhavīriyo paramatthapattiyā,alīnacitto akusītavutti;
ဒဠ္ဟနိက္ကမော ထာမဗလူပပန္နော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo.
အာရဒ္ဓဝီရိယော ပရမတ္ထပတ္တိယာတိ ပရမတ္ထံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင္ခာရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ ပရမတ္ထသ္သ ပတ္တိယာ လာဘာယ ပဋိလာဘာယ အဓိဂမာယ ဖသ္သနာယ သစ္ဆိကိရိယာယ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမ္ပဒာယ ထာမဝာ 19 ဒဠ္ဟပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – အာရဒ္ဓဝီရိယော ပရမတ္ထပတ္တိယာ။
Āraddhavīriyo paramatthapattiyāti paramatthaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Paramatthassa pattiyā lābhāya paṭilābhāya adhigamāya phassanāya sacchikiriyāya āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ sampadāya thāmavā 20 daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesūti – āraddhavīriyo paramatthapattiyā.
အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ, ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ။ပေ.။ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ 21 ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတီတိ – ဧဝံ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။
Alīnacitto akusītavuttīti so paccekasambuddho anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā 22 chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahatīti – evaṃ alīnacitto akusītavutti.
နာသိသ္သံ န ပိဝိသ္သာမိ၊ ဝိဟာရတော န နိက္ခမေ။
Nāsissaṃ na pivissāmi, vihārato na nikkhame;
နပိ ပသ္သံ နိပာတေသ္သံ၊ တဏ္ဟာသလ္လေ အနူဟတေတိ။
Napi passaṃ nipātessaṃ, taṇhāsalle anūhateti.
စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။
Cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘န တာဝာဟံ ဣမံ ပလ္လင္ကံ ဘိန္ဒိသ္သာမိ ယာဝ မေ န အနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိသ္သတီ’’တိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။
‘‘Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘န တာဝာဟံ ဣမမ္ဟာ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟိသ္သာမိ ယာဝ မေ န အနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိသ္သတီ’’တိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။
‘‘Na tāvāhaṃ imamhā āsanā vuṭṭhahissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘န တာဝာဟံ ဣမမ္ဟာ စင္ကမာ ဩရောဟိသ္သာမိ။ပေ.။ ဝိဟာရာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ အဍ္ဎယောဂာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ ပာသာဒာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ ဟမ္မိယာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ ဂုဟာယ နိက္ခမိသ္သာမိ။ လေဏာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ ကုဋိယာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ ကူဋာဂာရာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ အဋ္ဋာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ မာဠာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ ဥဒ္ဒဏ္ဍာ နိက္ခမိသ္သာမိ ။ ဥပဋ္ဌာနသာလာယ နိက္ခမိသ္သာမိ။ မဏ္ဍပာ နိက္ခမိသ္သာမိ။ ရုက္ခမူလာ နိက္ခမိသ္သာမိ ယာဝ မေ န အနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိသ္သတီ’’တိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။
‘‘Na tāvāhaṃ imamhā caṅkamā orohissāmi…pe… vihārā nikkhamissāmi… aḍḍhayogā nikkhamissāmi… pāsādā nikkhamissāmi… hammiyā nikkhamissāmi… guhāya nikkhamissāmi… leṇā nikkhamissāmi… kuṭiyā nikkhamissāmi… kūṭāgārā nikkhamissāmi… aṭṭā nikkhamissāmi… māḷā nikkhamissāmi… uddaṇḍā nikkhamissāmi … upaṭṭhānasālāya nikkhamissāmi… maṇḍapā nikkhamissāmi… rukkhamūlā nikkhamissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘ဣမသ္မိံယေဝ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယေ 27 အရိယဓမ္မံ အာဟရိသ္သာမိ သမာဟရိသ္သာမိ အဓိဂစ္ဆိသ္သာမိ ဖသ္သယိသ္သာမိ သစ္ဆိကရိသ္သာမီ’’တိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။ ဣမသ္မိံယေဝ မဇ္ဈန္ဟိကသမယေ။ပေ.။ သာယန္ဟသမယေ ။ပေ.။ ပုရေဘတ္တံ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ။ ပုရိမယာမံ။ မဇ္ဈိမယာမံ။ ပစ္ဆိမယာမံ။ ကာဠေ။ ဇုဏ္ဟေ။ ဝသ္သေ။ ဟေမန္တေ ။ ဂိမ္ဟေ။ ပုရိမေ ဝယောခန္ဓေ။ မဇ္ဈိမေ ဝယောခန္ဓေ။ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ အရိယဓမ္မံ အာဟရိသ္သာမိ သမာဟရိသ္သာမိ အဓိဂစ္ဆိသ္သာမိ ဖသ္သယိသ္သာမိ သစ္ဆိကရိသ္သာမီတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။
‘‘Imasmiṃyeva pubbaṇhasamaye 28 ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti. Imasmiṃyeva majjhanhikasamaye…pe… sāyanhasamaye …pe… purebhattaṃ… pacchābhattaṃ… purimayāmaṃ… majjhimayāmaṃ… pacchimayāmaṃ… kāḷe… juṇhe… vasse… hemante … gimhe… purime vayokhandhe… majjhime vayokhandhe… pacchime vayokhandhe ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmīti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
ဒဠ္ဟနိက္ကမော ထာမဗလူပပန္နောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဒဠ္ဟသမာဒာနော အဟောသိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု အဝဋ္ဌိတသမာဒာနော ကာယသုစရိတေ ဝစီသုစရိတေ မနောသုစရိတေ ဒာနသံဝိဘာဂေ သီလသမာဒာနေ ဥပောသထုပဝာသေ မတ္တေယ္ယတာယ 29 ပေတ္တေယ္ယတာယ သာမညတာယ ဗ္ရဟ္မညတာယ ကုလေဇေဋ္ဌာပစာယိတာယ အညတရညတရေသု အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – ဒဠ္ဟနိက္ကမော။ ထာမဗလူပပန္နောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ထာမေန စ ဗလေန စ ဝီရိယေန စ ပရက္ကမေန စ ပညာယ စ ဥပေတော ဟောတိ သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတောတိ – ဒဠ္ဟနိက္ကမော ထာမဗလူပပန္နော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Daḷhanikkamo thāmabalūpapannoti so paccekasambuddho daḷhasamādāno ahosi kusalesu dhammesu avaṭṭhitasamādāno kāyasucarite vacīsucarite manosucarite dānasaṃvibhāge sīlasamādāne uposathupavāse matteyyatāya 30 petteyyatāya sāmaññatāya brahmaññatāya kulejeṭṭhāpacāyitāya aññataraññataresu adhikusalesu dhammesūti – daḷhanikkamo. Thāmabalūpapannoti so paccekasambuddho thāmena ca balena ca vīriyena ca parakkamena ca paññāya ca upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgatoti – daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပရမတ္ထပတ္တိယာ၊ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။
‘‘Āraddhavīriyo paramatthapattiyā, alīnacitto akusītavutti;
ဒဠ္ဟနိက္ကမော ထာမဗလူပပန္နော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၅၅.
155.
ပဋိသလ္လာနံ ဈာနမရိဉ္စမာနော၊ ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီ။
Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno,dhammesu niccaṃ anudhammacārī;
အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသု၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Ādīnavaṃsammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo.
ပဋိသလ္လာနံ ဈာနမရိဉ္စမာနောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဋိသလ္လာနာရာမော ဟောတိ ပဋိသလ္လာနရတော အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပသ္သနာယ သမန္နာဂတော ဗ္ရူဟေတာ သုညာဂာရံ ဈာယီ ဈာနရတော ဧကတ္တမနုယုတ္တော သဒတ္ထဂရုကောတိ ပဋိသလ္လာနံ။ ဈာနမရိဉ္စမာနောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဒ္ဝီဟိ ကာရဏေဟိ ဈာနံ န ရိဉ္စတိ – အနုပ္ပန္နသ္သ ဝာ ပဌမသ္သ ဈာနသ္သ ဥပ္ပာဒာယ ယုတ္တော ပယုတ္တော သံယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တော, အနုပ္ပန္နသ္သ ဝာ ဒုတိယသ္သ ဈာနသ္သ။ပေ.။ အနုပ္ပန္နသ္သ ဝာ တတိယသ္သ ဈာနသ္သ။ အနုပ္ပန္နသ္သ ဝာ စတုတ္ထသ္သ ဈာနသ္သ ဥပ္ပာဒာယ ယုတ္တော ပယုတ္တော သံယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တောတိ – ဧဝမ္ပိ ဈာနံ န ရိဉ္စတိ။
Paṭisallānaṃ jhānamariñcamānoti so paccekasambuddho paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti paṭisallānaṃ. Jhānamariñcamānoti so paccekasambuddho dvīhi kāraṇehi jhānaṃ na riñcati – anuppannassa vā paṭhamassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyutto, anuppannassa vā dutiyassa jhānassa…pe… anuppannassa vā tatiyassa jhānassa… anuppannassa vā catutthassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyuttoti – evampi jhānaṃ na riñcati.
အထ ဝာ, ဥပ္ပန္နံ ဝာ ပဌမံ ဈာနံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ, ဥပ္ပန္နံ ဝာ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ဝာ တတိယံ ဈာနံ။ ဥပ္ပန္နံ ဝာ စတုတ္ထံ ဈာနံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ ဧဝမ္ပိ ဈာနံ န ရိဉ္စတီတိ – ပဋိသလ္လာနံ ဈာနမရိဉ္စမာနော။
Atha vā, uppannaṃ vā paṭhamaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti, uppannaṃ vā dutiyaṃ jhānaṃ…pe… uppannaṃ vā tatiyaṃ jhānaṃ… uppannaṃ vā catutthaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti. Evampi jhānaṃ na riñcatīti – paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno.
ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီတိ ဓမ္မာ ဝုစ္စန္တိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ပေ.။ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။ ကတမေ အနုဓမ္မာ? သမ္မာပဋိပဒာ အပစ္စနီကပဋိပဒာ အန္ဝတ္ထပဋိပဒာ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒာ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရတာ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ ဇာဂရိယာနုယောဂော သတိသမ္ပဇညံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ အနုဓမ္မာ။ ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီတိ ဓမ္မေသု နိစ္စကာလံ ဓုဝကာလံ သတတံ သမိတံ အဝောကိဏ္ဏံ ပောင္ခာနုပောင္ခံ ဥဒကူမိကဇာတံ 31
Dhammesu niccaṃ anudhammacārīti dhammā vuccanti cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Katame anudhammā? Sammāpaṭipadā apaccanīkapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ – ime vuccanti anudhammā. Dhammesu niccaṃ anudhammacārīti dhammesu niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ avokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakūmikajātaṃ 32
အဝီစိသန္တတိသဟိတံ ဖသ္သိတံ ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပုရိမယာမံ မဇ္ဈိမယာမံ ပစ္ဆိမယာမံ ကာဠေ ဇုဏ္ဟေ ဝသ္သေ ဟေမန္တေ ဂိမ္ဟေ ပုရိမေ ဝယောခန္ဓေ မဇ္ဈိမေ ဝယောခန္ဓေ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီ။
Avīcisantatisahitaṃ phassitaṃ purebhattaṃ pacchābhattaṃ purimayāmaṃ majjhimayāmaṃ pacchimayāmaṃ kāḷe juṇhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – dhammesu niccaṃ anudhammacārī.
အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသူတိ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသု, ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသူတိ – အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသု, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Ādīnavaṃ sammasitā bhavesūti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti ādīnavaṃ sammasitā bhavesūti – ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ပဋိသလ္လာနံ ဈာနမရိဉ္စမာနော၊ ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီ။
‘‘Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno, dhammesu niccaṃ anudhammacārī;
အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသု၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၅၆.
156.
တဏ္ဟက္ခယံ ပတ္ထယမပ္ပမတ္တော၊ အနေဠမူဂော 33 သုတဝာ သတီမာ။
Taṇhakkhayaṃpatthayamappamatto,aneḷamūgo34sutavā satīmā;
သင္ခာတဓမ္မော နိယတော ပဓာနဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo.
တဏ္ဟက္ခယံ ပတ္ထယမပ္ပမတ္တောတိ။ တဏ္ဟာတိ ရူပတဏ္ဟာ။ပေ.။ ဓမ္မတဏ္ဟာ။ တဏ္ဟက္ခယန္တိ ရာဂက္ခယံ ဒောသက္ခယံ မောဟက္ခယံ ဂတိက္ခယံ ဥပပတ္တိက္ခယံ ပဋိသန္ဓိက္ခယံ ဘဝက္ခယံ သံသာရက္ခယံ ဝဋ္ဋက္ခယံ ပတ္ထယန္တော ဣစ္ဆန္တော သာဒိယန္တော ပိဟယန္တော အဘိဇပ္ပန္တောတိ – တဏ္ဟက္ခယံ ပတ္ထယံ။ အပ္ပမတ္တောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သက္ကစ္စကာရီ သာတစ္စကာရီ။ပေ.။ အပ္ပမာဒော ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – တဏ္ဟက္ခယံ ပတ္ထယမပ္ပမတ္တော။
Taṇhakkhayaṃ patthayamappamattoti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ patthayanto icchanto sādiyanto pihayanto abhijappantoti – taṇhakkhayaṃ patthayaṃ. Appamattoti so paccekasambuddho sakkaccakārī sātaccakārī…pe… appamādo kusalesu dhammesūti – taṇhakkhayaṃ patthayamappamatto.
အနေဠမူဂော သုတဝာ သတီမာတိ။ အနေဠမူဂောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဏ္ဍိတော ပညဝာ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓာဝီ။ သုတဝာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဗဟုသ္သုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစ္စယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလ္ယာဏာ မဇ္ဈေကလ္ယာဏာ ပရိယောသာနကလ္ယာဏာ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပာသ္သ ဓမ္မာ ဗဟုသ္သုတာ ဟောန္တိ ဓာတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ။ သတီမာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတတ္တာ စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုသ္သရိတာတိ – အနေဠမူဂော သုတဝာ သတီမာ။
Aneḷamūgo sutavā satīmāti. Aneḷamūgoti so paccekasambuddho paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Sutavāti so paccekasambuddho bahussuto hoti sutadharo sutasanniccayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Satīmāti so paccekasambuddho satimā hoti paramena satinepakkena samannāgatattā cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritāti – aneḷamūgo sutavā satīmā.
သင္ခာတဓမ္မော နိယတော ပဓာနဝာတိ သင္ခာတဓမ္မော ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သင္ခာတဓမ္မောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သင္ခာတဓမ္မော ဉာတဓမ္မော တုလိတဓမ္မော တီရိတဓမ္မော ဝိဘူတဓမ္မော ဝိဘာဝိတဓမ္မော ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ သင္ခာတဓမ္မော။ပေ.။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ သင္ခာတဓမ္မော ဉာတဓမ္မော တုလိတဓမ္မော တီရိတဓမ္မော ဝိဘူတဓမ္မော ဝိဘာဝိတဓမ္မော။ အထ ဝာ, တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ စ ခန္ဓာ သံခိတ္တာ ဓာတုယော သံခိတ္တာ အာယတနာနိ သံခိတ္တာနိ ဂတိယော သံခိတ္တာ ဥပပတ္တိယော သံခိတ္တာ ပဋိသန္ဓိယော သံခိတ္တာ ဘဝာ သံခိတ္တာ သံသာရာ သံခိတ္တာ ဝဋ္ဋာ သံခိတ္တာ။ အထ ဝာ, သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ခန္ဓပရိယန္တေ ဌိတော ဓာတုပရိယန္တေ ဌိတော အာယတနပရိယန္တေ ဌိတော ဂတိပရိယန္တေ ဌိတော ဥပပတ္တိပရိယန္တေ ဌိတော ပဋိသန္ဓိပရိယန္တေ ဌိတော ဘဝပရိယန္တေ ဌိတော သံသာရပရိယန္တေ ဌိတော ဝဋ္ဋပရိယန္တေ ဌိတော သင္ခာရပရိယန္တေ ဌိတော အန္တိမဘဝေ 35 ဌိတော အန္တိမသမုသ္သယေ ဌိတော အန္တိမဒေဟဓရော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော။
Saṅkhātadhammo niyato padhānavāti saṅkhātadhammo vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Saṅkhātadhammoti so paccekasambuddho saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti saṅkhātadhammo…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo. Atha vā, tassa paccekasambuddhassa ca khandhā saṃkhittā dhātuyo saṃkhittā āyatanāni saṃkhittāni gatiyo saṃkhittā upapattiyo saṃkhittā paṭisandhiyo saṃkhittā bhavā saṃkhittā saṃsārā saṃkhittā vaṭṭā saṃkhittā. Atha vā, so paccekasambuddho khandhapariyante ṭhito dhātupariyante ṭhito āyatanapariyante ṭhito gatipariyante ṭhito upapattipariyante ṭhito paṭisandhipariyante ṭhito bhavapariyante ṭhito saṃsārapariyante ṭhito vaṭṭapariyante ṭhito saṅkhārapariyante ṭhito antimabhave 36 ṭhito antimasamussaye ṭhito antimadehadharo paccekasambuddho.
တသ္သာယံ ပစ္ဆိမကော ဘဝော၊ စရိမောယံ သမုသ္သယော။
Tassāyaṃ pacchimako bhavo, carimoyaṃ samussayo;
တံကာရဏာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သင္ခာတဓမ္မော။ နိယတောတိ နိယာမာ ဝုစ္စန္တိ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂာ။ စတူဟိ အရိယမဂ္ဂေဟိ သမန္နာဂတောတိ နိယတော။ နိယာမံ ပတ္တော သမ္ပတ္တော အဓိဂတော ဖသ္သိတော သစ္ဆိကတော ပတ္တော နိယာမံ။ ပဓာနဝာတိ ပဓာနံ ဝုစ္စတိ ဝီရိယံ။ သော စေတသော ဝီရိယာရမ္ဘော နိက္ကမော ပရက္ကမော ဥယ္ယာမော ဝာယာမော ဥသ္သာဟော ဥသ္သောဠ္ဟီ ထာမော ဓိတိ အသိထိလပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒတာ အနိက္ခိတ္တဓုရတာ ဓုရသမ္ပဂ္ဂာဟော ဝီရိယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဝီရိယဗလံ သမ္မာဝာယာမော။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမိနာ ပဓာနေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ တသ္မာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဓာနဝာတိ – သင္ခာတဓမ္မော နိယတော ပဓာနဝာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Taṃkāraṇā paccekasambuddho saṅkhātadhammo. Niyatoti niyāmā vuccanti cattāro ariyamaggā. Catūhi ariyamaggehi samannāgatoti niyato. Niyāmaṃ patto sampatto adhigato phassito sacchikato patto niyāmaṃ. Padhānavāti padhānaṃ vuccati vīriyaṃ. So cetaso vīriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī thāmo dhiti asithilaparakkamo anikkhittacchandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho vīriyaṃ vīriyindriyaṃ vīriyabalaṃ sammāvāyāmo. So paccekasambuddho iminā padhānena upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā so paccekasambuddho padhānavāti – saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘တဏ္ဟက္ခယံ ပတ္ထယမပ္ပမတ္တော၊ အနေဠမူဂော သုတဝာ သတီမာ။
‘‘Taṇhakkhayaṃ patthayamappamatto, aneḷamūgo sutavā satīmā;
သင္ခာတဓမ္မော နိယတော ပဓာနဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၅၇.
157.
သီဟောဝ သဒ္ဒေသု အသန္တသန္တော၊ ဝာတောဝ ဇာလမ္ဟိ အသဇ္ဇမာနော။
Sīhova saddesu asantasanto,vātova jālamhi asajjamāno;
ပဒုမံဝ တောယေန အလိမ္ပမာနော 39၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Padumaṃva toyena alimpamāno40, eko care khaggavisāṇakappo.
သီဟောဝ သဒ္ဒေသု အသန္တသန္တောတိ ယထာ သီဟော မိဂရာဇာ သဒ္ဒေသု အသန္တာသီ အပရိသန္တာသီ အနုတ္ရာသီ အနုဗ္ဗိဂ္ဂော အနုသ္သင္ကီ 41 အနုတ္ရာသော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတ္ရာသီ အပလာယီ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ သဒ္ဒေသု အသန္တာသီ အပရိသန္တာသီ အနုတ္ရာသီ အနုဗ္ဗိဂ္ဂော အနုသ္သင္ကီ အနုတ္ရာသော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတ္ရာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝော ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရတီတိ – သီဟောဝ သဒ္ဒေသု အသန္တသန္တော။
Sīhova saddesu asantasantoti yathā sīho migarājā saddesu asantāsī aparisantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī 42 anutrāso abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī, paccekasambuddhopi saddesu asantāsī aparisantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – sīhova saddesu asantasanto.
ဝာတောဝ ဇာလမ္ဟိ အသဇ္ဇမာနောတိ။ ဝာတောတိ ပုရတ္ထိမာ ဝာတာ ပစ္ဆိမာ ဝာတာ ဥတ္တရာ ဝာတာ ဒက္ခိဏာ ဝာတာ သရဇာ ဝာတာ အရဇာ ဝာတာ သီတာ ဝာတာ ဥဏ္ဟာ ဝာတာ ပရိတ္တာ ဝာတာ အဓိမတ္တာ ဝာတာ ဝေရမ္ဘဝာတာ ပက္ခဝာတာ 43 သုပဏ္ဏဝာတာ တာလပဏ္ဏဝာတာ ဝိဓူပနဝာတာ။ ဇာလံ ဝုစ္စတိ သုတ္တဇာလံ။ ယထာ ဝာတော ဇာလမ္ဟိ န သဇ္ဇတိ န ဂဏ္ဟာတိ န ဗဇ္ဈတိ န ပလိဗဇ္ဈတိ, ဧဝမေဝ ဒ္ဝေ ဇာလာ – တဏ္ဟာဇာလဉ္စ ဒိဋ္ဌိဇာလဉ္စ။ပေ.။ ဣဒံ တဏ္ဟာဇာလံ။ပေ.။ ဣဒံ ဒိဋ္ဌိဇာလံ။ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တဏ္ဟာဇာလံ ပဟီနံ ဒိဋ္ဌိဇာလံ ပဋိနိသ္သဋ္ဌံ, တဏ္ဟာဇာလသ္သ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိဇာလသ္သ ပဋိနိသ္သဋ္ဌတ္တာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ရူပေ န သဇ္ဇတိ သဒ္ဒေ န သဇ္ဇတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု န သဇ္ဇတိ န ဂဏ္ဟာတိ န ဗဇ္ဈတိ န ပလိဗဇ္ဈတိ နိက္ခန္တော နိသ္သဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ဝာတောဝ ဇာလမ္ဟိ အသဇ္ဇမာနော။
Vātova jālamhi asajjamānoti. Vātoti puratthimā vātā pacchimā vātā uttarā vātā dakkhiṇā vātā sarajā vātā arajā vātā sītā vātā uṇhā vātā parittā vātā adhimattā vātā verambhavātā pakkhavātā 44 supaṇṇavātā tālapaṇṇavātā vidhūpanavātā. Jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Yathā vāto jālamhi na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati, evameva dve jālā – taṇhājālañca diṭṭhijālañca…pe… idaṃ taṇhājālaṃ…pe… idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ, taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – vātova jālamhi asajjamāno.
ပဒုမံဝ တောယေန အလိမ္ပမာနောတိ ပဒုမံ ဝုစ္စတိ ပဒုမပုပ္ဖံ။ တောယံ ဝုစ္စတိ ဥဒကံ။ ယထာ ပဒုမပုပ္ဖံ တောယေန န လိမ္ပတိ န ပလိမ္ပတိ န ဥပလိမ္ပတိ, အလိတ္တံ အပလိတ္တံ အနုပလိတ္တံ, ဧဝမေဝ ဒ္ဝေ လေပာ – တဏ္ဟာလေပော စ ဒိဋ္ဌိလေပော စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာလေပော။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိလေပော။ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တဏ္ဟာလေပော ပဟီနော, ဒိဋ္ဌိလေပော ပဋိနိသ္သဋ္ဌော။ တဏ္ဟာလေပသ္သ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိလေပသ္သ ပဋိနိသဋ္ဌတ္တာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ရူပေ န လိမ္ပတိ သဒ္ဒေ န လိမ္ပတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု န လိမ္ပတိ န ပလိမ္ပတိ န ဥပလိမ္ပတိ, အလိတ္တော အပလိတ္တော အနုပလိတ္တော နိက္ခန္တော နိသ္သဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ပဒုမံဝ တောယေန အလိမ္ပမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Padumaṃvatoyena alimpamānoti padumaṃ vuccati padumapupphaṃ. Toyaṃ vuccati udakaṃ. Yathā padumapupphaṃ toyena na limpati na palimpati na upalimpati, alittaṃ apalittaṃ anupalittaṃ, evameva dve lepā – taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca…pe… ayaṃ taṇhālepo…pe… ayaṃ diṭṭhilepo. Tassa paccekasambuddhassa taṇhālepo pahīno, diṭṭhilepo paṭinissaṭṭho. Taṇhālepassa pahīnattā diṭṭhilepassa paṭinisaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na limpati sadde na limpati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na limpati na palimpati na upalimpati, alitto apalitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – padumaṃva toyena alimpamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘သီဟောဝ သဒ္ဒေသု အသန္တသန္တော၊ ဝာတောဝ ဇာလမ္ဟိ အသဇ္ဇမာနော။
‘‘Sīhova saddesu asantasanto, vātova jālamhi asajjamāno;
ပဒုမံဝ တောယေန အလိမ္ပမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Padumaṃva toyena alimpamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၅၈.
158.
သီဟော ယထာ ဒာဌဗလီ ပသယ္ဟ၊ ရာဇာ မိဂာနံ အဘိဘုယ္ယ စာရီ။
Sīho yathā dāṭhabalī pasayha,rājā migānaṃ abhibhuyya cārī;
သေဝေထ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo.
သီဟော ယထာ ဒာဌဗလီ ပသယ္ဟ, ရာဇာ မိဂာနံ အဘိဘုယ္ယ စာရီတိ ယထာ သီဟော မိဂရာဇာ ဒာဌဗလီ ဒာဌာဝုဓော သဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနဂတေ ပာဏေ အဘိဘုယ္ယ အဘိဘဝိတ္ဝာ အဇ္ဈောတ္ထရိတ္ဝာ ပရိယာဒိယိတ္ဝာ မဒ္ဒိတ္ဝာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ ပညာဗလီ ပညာဝုဓော သဗ္ဗပာဏဘူတေ ပုဂ္ဂလေ ပညာယ အဘိဘုယ္ယ အဘိဘဝိတ္ဝာ အဇ္ဈောတ္ထရိတ္ဝာ ပရိယာဒိယိတ္ဝာ မဒ္ဒိတ္ဝာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – သီဟော ယထာ ဒာဌဗလီ ပသယ္ဟ, ရာဇာ မိဂာနံ အဘိဘုယ္ယ စာရီ။
Sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārīti yathā sīho migarājā dāṭhabalī dāṭhāvudho sabbe tiracchānagate pāṇe abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi paññābalī paññāvudho sabbapāṇabhūte puggale paññāya abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārī.
သေဝေထ ပန္တာနိ သေနာသနာနီတိ ယထာ သီဟော မိဂရာဇာ အရညဝနမဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ အပ္ပသဒ္ဒာနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝာတာနိ မနုသ္သရာဟသ္သေယ္ယကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပာနိ။ သော ဧကော ဂစ္ဆတိ ဧကော တိဋ္ဌတိ ဧကော နိသီဒတိ ဧကော သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ ဧကော ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ဧကော ပဋိက္ကမတိ ဧကော ရဟော နိသီဒတိ ဧကော စင္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – သေဝေထ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Sevetha pantāni senāsanānīti yathā sīho migarājā araññavanamajjhogāhetvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati eko tiṭṭhati eko nisīdati eko seyyaṃ kappeti eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati eko paṭikkamati eko raho nisīdati eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘သီဟော ယထာ ဒာဌဗလီ ပသယ္ဟ၊ ရာဇာ မိဂာနံ အဘိဘုယ္ယ စာရီ။
‘‘Sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārī;
သေဝေထ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၅၉.
159.
မေတ္တံ ဥပေက္ခံ ကရုဏံ ဝိမုတ္တိံ၊ အာသေဝမာနော မုဒိတဉ္စ ကာလေ။
Mettaṃupekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ,āsevamāno muditañca kāle;
သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
မေတ္တံ ဥပေက္ခံ ကရုဏံ ဝိမုတ္တိံ, အာသေဝမာနော မုဒိတဉ္စ ကာလေတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ တထာ ဒုတိယံ တထာ တတိယံ တထာ စတုတ္ထံ, ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ; ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတီတိ – မေတ္တံ ဥပေက္ခံ ကရုဏံ ဝိမုတ္တိံ, အာသေဝမာနော မုဒိတဉ္စ ကာလေ။
Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāleti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharatīti – mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāle.
သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနောတိ မေတ္တာယ ဘာဝိတတ္တာ ယေ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ပေ.။ ယေ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ပုရတ္ထိမာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ပစ္ဆိမာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဥတ္တရာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဒက္ခိဏာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဟေဋ္ဌိမာယ 45 ဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဥပရိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဒသသု ဒိသာသု သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ ကရုဏာယ ဘာဝိတတ္တာ။ မုဒိတာယ ဘာဝိတတ္တာ။ ဥပေက္ခာယ ဘာဝိတတ္တာ ယေ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ပေ.။ ယေ ဒသသု ဒိသာသု သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနောတိ သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနော, အပ္ပဋိဝိရုဇ္ဈမာနော အနာဃာတိယမာနော 46 အပ္ပဋိဟညမာနောတိ – သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Sabbena lokena avirujjhamānoti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya disāya sattā…pe… ye uttarāya disāya sattā… ye dakkhiṇāya disāya sattā… ye puratthimāya anudisāya sattā… ye pacchimāya anudisāya sattā… ye uttarāya anudisāya sattā… ye dakkhiṇāya anudisāya sattā… ye heṭṭhimāya 47 disāya sattā… ye uparimāya disāya sattā… ye dasasu disāsu sattā te appaṭikūlā honti. Karuṇāya bhāvitattā… muditāya bhāvitattā… upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā…pe… ye dasasu disāsu sattā te appaṭikūlā honti. Sabbena lokena avirujjhamānoti sabbena lokena avirujjhamāno, appaṭivirujjhamāno anāghātiyamāno 48 appaṭihaññamānoti – sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘မေတ္တံ ဥပေက္ခံ ကရုဏံ ဝိမုတ္တိံ၊ အာသေဝမာနော မုဒိတဉ္စ ကာလေ။
‘‘Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāle;
သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၆၀.
160.
ရာဂဉ္စ ဒောသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ၊ သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနိ 49 ။
Rāgañcadosañca pahāya mohaṃ,sandālayitvāna saṃyojanāni50;
အသန္တသံ ဇီဝိတသင္ခယမ္ဟိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo.
ရာဂဉ္စ ဒောသဉ္စ ပဟာယ မောဟန္တိ။ ရာဂောတိ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဒောသောတိ ယော စိတ္တသ္သ အာဃာတော။ပေ.။ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပော အနတ္တမနတာ စိတ္တသ္သ။ မောဟောတိ ဒုက္ခေ အညာဏံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ။ ရာဂဉ္စ ဒောသဉ္စ ပဟာယ မောဟန္တိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ရာဂဉ္စ ဒောသဉ္စ မောဟဉ္စ ပဟာယ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာတိ – ရာဂဉ္စ ဒောသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ။
Rāgañca dosañca pahāya mohanti. Rāgoti yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Dosoti yo cittassa āghāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa. Mohoti dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Rāgañca dosañca pahāya mohanti so paccekasambuddho rāgañca dosañca mohañca pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – rāgañca dosañca pahāya mohaṃ.
သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနီတိ။ ဒသ သံယောဇနာနိ – ကာမရာဂသံယောဇနံ ပဋိဃသံယောဇနံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာသံယောဇနံ။ သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနီတိ ဒသ သံယောဇနာနိ သန္ဒာလယိတ္ဝာ ပဒာလယိတ္ဝာ သမ္ပဒာလယိတ္ဝာ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာတိ – သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနိ။
Sandālayitvāna saṃyojanānīti. Dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭighasaṃyojanaṃ…pe… avijjāsaṃyojanaṃ. Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni sandālayitvā padālayitvā sampadālayitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – sandālayitvāna saṃyojanāni.
အသန္တသံ ဇီဝိတသင္ခယမ္ဟီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဇီဝိတပရိယောသာနေ အသန္တာသီ အနုတ္ရာသီ အနုဗ္ဗိဂ္ဂော အနုသ္သင္ကီ အနုတ္ရာသော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတ္ရာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝော ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရတီတိ – အသန္တသံ ဇီဝိတသင္ခယမ္ဟိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Asantasaṃjīvitasaṅkhayamhīti so paccekasambuddho jīvitapariyosāne asantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ရာဂဉ္စ ဒောသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ၊ သန္ဒာလယိတ္ဝာန သံယောဇနာနိ။
‘‘Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, sandālayitvāna saṃyojanāni;
အသန္တသံ ဇီဝိတသင္ခယမ္ဟိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၆၁.
161.
ဘဇန္တိ သေဝန္တိ စ ကာရဏတ္ထာ၊ နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာ။
Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā,nikkāraṇā dullabhā ajja mittā;
အတ္တတ္ထပညာ 51 အသုစီ မနုသ္သာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Attatthapaññā52asucī manussā, eko care khaggavisāṇakappo.
ဘဇန္တိ သေဝန္တိ စ ကာရဏတ္ထာတိ အတ္တတ္ထကာရဏာ ပရတ္ထကာရဏာ ဥဘယတ္ထကာရဏာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထကာရဏာ သမ္ပရာယိကတ္ထကာရဏာ ပရမတ္ထကာရဏာ ဘဇန္တိ သမ္ဘဇန္တိ သေဝန္တိ နိသေဝန္တိ သံသေဝန္တိ ပဋိသေဝန္တီတိ – ဘဇန္တိ သေဝန္တိ စ ကာရဏတ္ထာ။
Bhajantisevanti ca kāraṇatthāti attatthakāraṇā paratthakāraṇā ubhayatthakāraṇā diṭṭhadhammikatthakāraṇā samparāyikatthakāraṇā paramatthakāraṇā bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevantīti – bhajanti sevanti ca kāraṇatthā.
နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာတိ ဒ္ဝေ မိတ္တာ – အဂာရိကမိတ္တော စ အနာဂာရိကမိတ္တော စ။ပေ.။ အယံ အဂာရိကမိတ္တော။ပေ.။ အယံ အနာဂာရိကမိတ္တော။ နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာတိ ဣမေ ဒ္ဝေ မိတ္တာ အကာရဏာ နိက္ကာရဏာ အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ ဒုလ္လဘာ (ဒုလ္လဒ္ဓာ သုဒုလ္လဒ္ဓာ) 53 တိ – နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာ။
Nikkāraṇādullabhā ajja mittāti dve mittā – agārikamitto ca anāgārikamitto ca…pe… ayaṃ agārikamitto…pe… ayaṃ anāgārikamitto. Nikkāraṇā dullabhā ajja mittāti ime dve mittā akāraṇā nikkāraṇā ahetū appaccayā dullabhā (dulladdhā sudulladdhā) 54 ti – nikkāraṇā dullabhā ajja mittā.
အတ္တတ္ထပညာ အသုစီ မနုသ္သာတိ။ အတ္တတ္ထပညာတိ အတ္တနော အတ္ထာယ အတ္တနော ဟေတု အတ္တနော ပစ္စယာ အတ္တနော ကာရဏာ ဘဇန္တိ သမ္ဘဇန္တိ သေဝန္တိ နိသေဝန္တိ သံသေဝန္တိ ပဋိသေဝန္တိ အာစရန္တိ သမာစရန္တိ ပယိရုပာသန္တိ ပရိပုစ္ဆန္တိ ပရိပဉ္ဟန္တီတိ – အတ္တတ္ထပညာ။ အသုစီ မနုသ္သာတိ အသုစိနာ ကာယကမ္မေန သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုသ္သာ, အသုစိနာ ဝစီကမ္မေန သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုသ္သာ, အသုစိနာ မနောကမ္မေန သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုသ္သာ, အသုစိနာ ပာဏာတိပာတေန။ပေ.။ အသုစိနာ အဒိန္နာဒာနေန။ အသုစိနာ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရေန။ အသုစိနာ မုသာဝာဒေန။ အသုစိယာ ပိသုဏာယ ဝာစာယ သမန္နာဂတာ။ အသုစိယာ ဖရုသာယ ဝာစာယ သမန္နာဂတာ။ အသုစိနာ သမ္ဖပ္ပလာပေန သမန္နာဂတာ။ အသုစိယာ အဘိဇ္ဈာယ သမန္နာဂတာ။ အသုစိနာ ဗ္ယာပာဒေန သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုသ္သာ, အသုစိယာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုသ္သာ, အသုစိယာ စေတနာယ သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုသ္သာ, အသုစိယာ ပတ္ထနာယ သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုသ္သာ, အသုစိနာ ပဏိဓိနာ သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုသ္သာ, အသုစီ ဟီနာ နိဟီနာ ဩမကာ လာမကာ ဆတုက္ကာ ပရိတ္တာတိ – အတ္တတ္ထပညာ အသုစီ မနုသ္သာ။
Attatthapaññā asucī manussāti. Attatthapaññāti attano atthāya attano hetu attano paccayā attano kāraṇā bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevanti ācaranti samācaranti payirupāsanti paripucchanti paripañhantīti – attatthapaññā. Asucī manussāti asucinā kāyakammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā vacīkammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā manokammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā pāṇātipātena…pe… asucinā adinnādānena… asucinā kāmesumicchācārena… asucinā musāvādena… asuciyā pisuṇāya vācāya samannāgatā… asuciyā pharusāya vācāya samannāgatā… asucinā samphappalāpena samannāgatā… asuciyā abhijjhāya samannāgatā… asucinā byāpādena samannāgatāti asucī manussā, asuciyā micchādiṭṭhiyā samannāgatāti asucī manussā, asuciyā cetanāya samannāgatāti asucī manussā, asuciyā patthanāya samannāgatāti asucī manussā, asucinā paṇidhinā samannāgatāti asucī manussā, asucī hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittāti – attatthapaññā asucī manussā.
ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပောတိ။ ဧကောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဗ္ဗဇ္ဇာသင္ခာတေန ဧကော။ပေ.။ စရေတိ အဋ္ဌ စရိယာယော။ပေ.။ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပောတိ ယထာ ခဂ္ဂသ္သ နာမ ဝိသာဏံ ဧကံ ဟောတိ အဒုတိယံ။ပေ.။ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Eko care khaggavisāṇakappoti. Ekoti so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko…pe… careti aṭṭha cariyāyo…pe… khaggavisāṇakappoti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ…pe… eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ဘဇန္တိ သေဝန္တိ စ ကာရဏတ္ထာ၊ နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာ။
‘‘Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā, nikkāraṇā dullabhā ajja mittā;
အတ္တတ္ထပညာ အသုစီ မနုသ္သာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Attatthapaññā asucī manussā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
စတုတ္ထော ဝဂ္ဂော။
Catuttho vaggo.
ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသော နိဋ္ဌိတော။
Khaggavisāṇasuttaniddeso niṭṭhito.
အဇိတော တိသ္သမေတ္တေယ္ယော၊ ပုဏ္ဏကော အထ မေတ္တဂူ။
Ajito tissametteyyo, puṇṇako atha mettagū;
ဓောတကော ဥပသီဝော စ၊ နန္ဒော စ အထ ဟေမကော။
Dhotako upasīvo ca, nando ca atha hemako.
တောဒေယ္ယ-ကပ္ပာ ဒုဘယော၊ ဇတုကဏ္ဏီ စ ပဏ္ဍိတော။
Todeyya-kappā dubhayo, jatukaṇṇī ca paṇḍito;
ဘဒ္ရာဝုဓော ဥဒယော စ၊ ပောသာလော စာပိ ဗ္ရာဟ္မဏော။
Bhadrāvudho udayo ca, posālo cāpi brāhmaṇo;
မောဃရာဇာ စ မေဓာဝီ၊ ပိင္ဂိယော စ မဟာဣသိ။
Mogharājā ca medhāvī, piṅgiyo ca mahāisi.
ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တာနံ၊ နိဒ္ဒေသာပိ တထေဝ စ။
Khaggavisāṇasuttānaṃ, niddesāpi tatheva ca;
နိဒ္ဒေသာ ဒုဝိဓာ ဉေယ္ယာ၊ ပရိပုဏ္ဏာ သုလက္ခိတာတိ။
Niddesā duvidhā ñeyyā, paripuṇṇā sulakkhitāti.
စူဠနိဒ္ဒေသပာဠိ နိဋ္ဌိတာ။
Cūḷaniddesapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / စူဠနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ၄. စတုတ္ထဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ • 4. Catutthavaggavaṇṇanā
