| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / චූළනිද්‌දෙසපාළි • Cūḷaniddesapāḷi |
චතුත්‌ථවග්‌ගො
Catutthavaggo
151.
151.
රසෙසු ගෙධං අකරං අලොලො, අනඤ්‌ඤපොසී සපදානචාරී;
Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo,anaññaposī sapadānacārī;
කුලෙ කුලෙ අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo.
රසෙසු ගෙධං අකරං අලොලොති. රසොති මූලරසො ඛන්‌ධරසො තචරසො පත්‌තරසො පුප්‌ඵරසො ඵලරසො, අම්‌බිලං මධුරං තිත්‌තකං කටුකං ලොණිකං ඛාරිකං ලම්‌බිකං 1 කසාවො සාදු අසාදු සීතං උණ්‌හං. සන්‌තෙකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා රසගිද්‌ධා. තෙ ජිව්‌හග්‌ගෙන රසග්‌ගානි පරියෙසන්‌තා ආහිණ්‌ඩන්‌ති. තෙ අම්‌බිලං ලභිත්‌වා අනම්‌බිලං පරියෙසන්‌ති, අනම්‌බිලං ලභිත්‌වා අම්‌බිලං පරියෙසන්‌ති; මධුරං ලභිත්‌වා අමධුරං පරියෙසන්‌ති, අමධුරං ලභිත්‌වා මධුරං පරියෙසන්‌ති; තිත්‌තකං ලභිත්‌වා අතිත්‌තකං පරියෙසන්‌ති, අතිත්‌තකං ලභිත්‌වා තිත්‌තකං පරියෙසන්‌ති; කටුකං ලභිත්‌වා අකුටකං පරියෙසන්‌ති, අකුටකං ලභිත්‌වා කටුකං පරියෙසන්‌ති; ලොණිකං ලභිත්‌වා අලොණිකං පරියෙසන්‌ති, අලොණිකං ලභිත්‌වා ලොණිකං පරියෙසන්‌ති; ඛාරිකං ලභිත්‌වා අඛාරිකං පරියෙසන්‌ති, අඛාරිකං ලභිත්‌වා ඛාරිකං පරියෙසන්‌ති; කසාවං ලභිත්‌වා අකසාවං පරියෙසන්‌ති, අකසාවං ලභිත්‌වා කසාවං පරියෙසන්‌ති; ලම්‌බිකං ලභිත්‌වා අලම්‌බිකං පරියෙසන්‌ති, අලම්‌බිකං ලභිත්‌වා ලම්‌බිකං පරියෙසන්‌ති; සාදුං ලභිත්‌වා අසාදුං පරියෙසන්‌ති, අසාදුං ලභිත්‌වා සාදුං පරියෙසන්‌ති; සීතං ලභිත්‌වා උණ්‌හං පරියෙසන්‌ති, උණ්‌හං ලභිත්‌වා සීතං පරියෙසන්‌ති . තෙ යං යං ලභන්‌ති තෙන තෙන න තුස්‌සන්‌ති, අපරාපරං පරියෙසන්‌ති. මනාපිකෙසු රසෙසු රත්‌තා ගිද්‌ධා ගථිතා මුච්‌ඡිතා අජ්‌ඣොසන්‌නා ලග්‌ගා ලග්‌ගිතා පලිබුද්‌ධා. සා රසතණ්‌හා තස්‌ස පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධස්‌ස පහීනා උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා. තස්‌මා සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො පටිසඞ්‌ඛා යොනිසො ආහාරං ආහාරෙති – ‘‘නෙව දවාය න මදාය න මණ්‌ඩනාය න විභූසනාය; යාවදෙව ඉමස්‌ස කායස්‌ස ඨිතියා යාපනාය විහිංසූපරතියා බ්‍රහ්‌මචරියානුග්‌ගහාය. ඉති පුරාණඤ්‌ච වෙදනං පටිහඞ්‌ඛාමි, නවඤ්‌ච වෙදනං න උප්‌පාදෙස්‌සාමි, යාත්‍රා ච මෙ භවිස්‌සති අනවජ්‌ජතා ච ඵාසුවිහාරො චා’’ති.
Rasesu gedhaṃ akaraṃ aloloti. Rasoti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso, ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lambikaṃ 2 kasāvo sādu asādu sītaṃ uṇhaṃ. Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā. Te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti. Te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti, anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti; madhuraṃ labhitvā amadhuraṃ pariyesanti, amadhuraṃ labhitvā madhuraṃ pariyesanti; tittakaṃ labhitvā atittakaṃ pariyesanti, atittakaṃ labhitvā tittakaṃ pariyesanti; kaṭukaṃ labhitvā akuṭakaṃ pariyesanti, akuṭakaṃ labhitvā kaṭukaṃ pariyesanti; loṇikaṃ labhitvā aloṇikaṃ pariyesanti, aloṇikaṃ labhitvā loṇikaṃ pariyesanti; khārikaṃ labhitvā akhārikaṃ pariyesanti, akhārikaṃ labhitvā khārikaṃ pariyesanti; kasāvaṃ labhitvā akasāvaṃ pariyesanti, akasāvaṃ labhitvā kasāvaṃ pariyesanti; lambikaṃ labhitvā alambikaṃ pariyesanti, alambikaṃ labhitvā lambikaṃ pariyesanti; sāduṃ labhitvā asāduṃ pariyesanti, asāduṃ labhitvā sāduṃ pariyesanti; sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti . Te yaṃ yaṃ labhanti tena tena na tussanti, aparāparaṃ pariyesanti. Manāpikesu rasesu rattā giddhā gathitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhā. Sā rasataṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya; yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti.
යථා වණං ආලිම්‌පෙය්‍ය යාවදෙව ආරුහණත්‌ථාය 3, යථා වා අක්‌ඛං අබ්‌භඤ්‌ජෙය්‍ය යාවදෙව භාරස්‌ස නිත්‌ථරණත්‌ථාය, යථා පුත්‌තමංසං ආහාරං ආහරෙය්‍ය යාවදෙව කන්‌තාරස්‌ස නිත්‌ථරණත්‌ථාය; එවමෙව සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො පටිසඞ්‌ඛා යොනිසො ආහාරං ආහාරෙති – ‘‘නෙව දවාය න මදාය න මණ්‌ඩනාය න විභූසනාය; යාවදෙව ඉමස්‌ස කායස්‌ස ඨිතියා යාපනාය විහිංසූපරතියා බ්‍රහ්‌මචරියානුග්‌ගහාය. ඉති පුරාණඤ්‌ච වෙදනං පටිහඞ්‌ඛාමි, නවඤ්‌ච වෙදනං න උප්‌පාදෙස්‌සාමි, යාත්‍රා ච මෙ භවිස්‌සති අනවජ්‌ජතා ච ඵාසුවිහාරො චා’’ති. රසතණ්‌හාය ආරතො විරතො පටිවිරතො නික්‌ඛන්‌තො නිස්‌සටො විප්‌පමුත්‌තො විසඤ්‌ඤුත්‌තො විමරියාදිකතෙන චෙතසා විහරතීති – රසෙසු ගෙධං අකරං.
Yathā vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva āruhaṇatthāya 4, yathā vā akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya, yathā puttamaṃsaṃ āhāraṃ āhareyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya; evameva so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya; yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti. Rasataṇhāya ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – rasesu gedhaṃ akaraṃ.
අලොලොති ලොලුප්‌පං වුච්‌චති තණ්‌හා. යො රාගො සාරාගො…පෙ.… අභිජ්‌ඣා ලොභො අකුසලමූලං. සා ලොලුප්‌පා තණ්‌හා තස්‌ස පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධස්‌ස පහීනා උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා. තස්‌මා පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො අලොලොති – රසෙසු ගෙධං අකරං අලොලො.
Aloloti loluppaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho aloloti – rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo.
අනඤ්‌ඤපොසී සපදානචාරීති අනඤ්‌ඤපොසීති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො අත්‌තානඤ්‌ඤෙව පොසෙති, න පරන්‌ති.
Anaññaposī sapadānacārīti anaññaposīti so paccekasambuddho attānaññeva poseti, na paranti.
ඛීණාසවං වන්‌තදොසං, තමහං බ්‍රූමි බ්‍රාහ්‌මණන්‌ති.
Khīṇāsavaṃ vantadosaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti.
අනඤ්‌ඤපොසී සපදානචාරීති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො පුබ්‌බණ්‌හසමයං 7 නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය ගාමං වා නිගමං වා පිණ්‌ඩාය පවිසති රක්‌ඛිතෙනෙව කායෙන රක්‌ඛිතාය වාචාය රක්‌ඛිතෙන චිත්‌තෙන උපට්‌ඨිතාය සතියා සංවුතෙහි ඉන්‌ද්‍රියෙහි. ඔක්‌ඛිත්‌තචක්‌ඛු ඉරියාපථසම්‌පන්‌නො කුලා කුලං අනතික්‌කමන්‌තො පිණ්‌ඩාය චරතීති – අනඤ්‌ඤපොසී සපදානචාරී.
Anaññaposīsapadānacārīti so paccekasambuddho pubbaṇhasamayaṃ 8 nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi. Okkhittacakkhu iriyāpathasampanno kulā kulaṃ anatikkamanto piṇḍāya caratīti – anaññaposī sapadānacārī.
කුලෙ කුලෙ අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තොති ද්‌වීහි කාරණෙහි පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති – අත්‌තානං වා නීචං ඨපෙන්‌තො පරං උච්‌චං ඨපෙන්‌තො පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති, අත්‌තානං වා උච්‌චං ඨපෙන්‌තො පරං නීචං ඨපෙන්‌තො පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති. කථං අත්‌තානං නීචං ඨපෙන්‌තො පරං උච්‌චං ඨපෙන්‌තො පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති? ‘‘තුම්‌හෙ මෙ බහූපකාරා, අහං තුම්‌හෙ නිස්‌සාය ලභාමි චීවරපිණ්‌ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්‌චයභෙසජ්‌ජපරික්‌ඛාරං. යම්‌පි මෙ අඤ්‌ඤෙ දාතුං වා කාතුං වා මඤ්‌ඤන්‌ති තුම්‌හෙ නිස්‌සාය තුම්‌හෙ පස්‌සන්‌තා. යම්‌පි මෙ පොරාණං මාතාපෙත්‌තිකං නාමගොත්‌තං තම්‌පි මෙ අන්‌තරහිතං තුම්‌හෙහි අහං ඤායාමි – ‘අසුකස්‌ස කුලුපකො, අසුකාය කුලුපකො’’’ති. එවං අත්‌තානං නීචං ඨපෙන්‌තො පරං උච්‌චං ඨපෙන්‌තො පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති.
Kule kule appaṭibaddhacittoti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? ‘‘Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ. Yampi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti tumhe nissāya tumhe passantā. Yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ tampi me antarahitaṃ tumhehi ahaṃ ñāyāmi – ‘asukassa kulupako, asukāya kulupako’’’ti. Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
කථං අත්‌තානං උච්‌චං ඨපෙන්‌තො පරං නීචං ඨපෙන්‌තො පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති? ‘‘අහං තුම්‌හාකං බහූපකාරො, තුම්‌හෙ මං ආගම්‌ම බුද්‌ධං සරණං ගතා ධම්‌මං සරණං ගතා සඞ්‌ඝං සරණං ගතා, පාණාතිපාතා පටිවිරතා, අදින්‌නාදානා පටිවිරතා, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා පටිවිරතා, මුසාවාදා පටිවිරතා, සුරාමෙරයමජ්‌ජපමාදට්‌ඨානා පටිවිරතා, තුම්‌හාකං අහං උද්‌දෙසං දෙමි පරිපුච්‌ඡං දෙමි උපොසථං ආචික්‌ඛාමි නවකම්‌මං අධිට්‌ඨාමි; අථ ච පන තුම්‌හෙ මං උජ්‌ඣිත්‌වා අඤ්‌ඤෙ සක්‌කරොථ ගරුං කරොථ මානෙථ පූජෙථා’’ති. එවං අත්‌තානං උච්‌චං ඨපෙන්‌තො පරං නීචං ඨපෙන්‌තො පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති.
Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? ‘‘Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā dhammaṃ saraṇaṃ gatā saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā, tumhākaṃ ahaṃ uddesaṃ demi paripucchaṃ demi uposathaṃ ācikkhāmi navakammaṃ adhiṭṭhāmi; atha ca pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethā’’ti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
කුලෙ කුලෙ අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො කුලපලිබොධෙන අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති, ගණපලිබොධෙන අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති, ආවාසපලිබොධෙන අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති, චීවරපලිබොධෙන අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති, පිණ්‌ඩපාතපලිබොධෙන අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති, සෙනාසනපලිබොධෙන අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොති, ගිලානපච්‌චයභෙසජ්‌ජපරික්‌ඛාරපලිබොධෙන අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො හොතීති – කුලෙ කුලෙ අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Kule kule appaṭibaddhacittoti so paccekasambuddho kulapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gaṇapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, āvāsapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, cīvarapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, piṇḍapātapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, senāsanapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gilānapaccayabhesajjaparikkhārapalibodhena appaṭibaddhacitto hotīti – kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘රසෙසු ගෙධං අකරං අලොලො, අනඤ්‌ඤපොසී සපදානචාරී;
‘‘Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo, anaññaposī sapadānacārī;
කුලෙ කුලෙ අප්‌පටිබද්‌ධචිත්‌තො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
152.
152.
පහාය පඤ්‌චාවරණානි චෙතසො, උපක්‌කිලෙසෙ බ්‍යපනුජ්‌ජ සබ්‌බෙ;
Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso,upakkilese byapanujja sabbe;
පහාය පඤ්‌චාවරණානි චෙතසොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො කාමච්‌ඡන්‌දනීවරණං පහාය පජහිත්‌වා විනොදෙත්‌වා බ්‍යන්‌තීකරිත්‌වා අනභාවං ගමෙත්‌වා, බ්‍යාපාදනීවරණං… ථිනමිද්‌ධනීවරණං… උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චනීවරණං… විචිකිච්‌ඡානීවරණං පහාය පජහිත්‌වා විනොදෙත්‌වා බ්‍යන්‌තීකරිත්‌වා අනභාවං ගමෙත්‌වා විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරතීති – පහාය පඤ්‌චාවරණානි චෙතසො.
Pahāya pañcāvaraṇāni cetasoti so paccekasambuddho kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, byāpādanīvaraṇaṃ… thinamiddhanīvaraṇaṃ… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ… vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti – pahāya pañcāvaraṇāni cetaso.
උපක්‌කිලෙසෙ බ්‍යපනුජ්‌ජ සබ්‌බෙති රාගො චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසො, දොසො චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසො, මොහො චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසො, කොධො… උපනාහො…පෙ.… සබ්‌බාකුසලාභිසඞ්‌ඛාරා චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසා. උපක්‌කිලෙසෙ බ්‍යපනුජ්‌ජ සබ්‌බෙති සබ්‌බෙ චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසෙ බ්‍යපනුජ්‌ජ පනුදිත්‌වා පජහිත්‌වා විනොදෙත්‌වා බ්‍යන්‌තීකරිත්‌වා අනභාවං ගමෙත්‌වාති – උපක්‌කිලෙසෙ බ්‍යපනුජ්‌ජ සබ්‌බෙ.
Upakkilese byapanujja sabbeti rāgo cittassa upakkileso, doso cittassa upakkileso, moho cittassa upakkileso, kodho… upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā cittassa upakkilesā. Upakkilese byapanujja sabbeti sabbe cittassa upakkilese byapanujja panuditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – upakkilese byapanujja sabbe.
අනිස්‌සිතො ඡෙත්‌ව සිනෙහදොසන්‌ති. අනිස්‌සිතොති ද්‌වෙ නිස්‌සයා – තණ්‌හානිස්‌සයො ච දිට්‌ඨිනිස්‌සයො ච…පෙ.… අයං තණ්‌හානිස්‌සයො…පෙ.… අයං දිට්‌ඨිනිස්‌සයො. සිනෙහොති ද්‌වෙ ස්‌නෙහා – තණ්‌හාස්‌නෙහො ච දිට්‌ඨිස්‌නෙහො ච…පෙ.… අයං තණ්‌හාස්‌නෙහො…පෙ.… අයං දිට්‌ඨිස්‌නෙහො. දොසොති යො චිත්‌තස්‌ස ආඝාතො පටිඝාතො පටිඝං පටිවිරොධො කොපො පකොපො සම්‌පකොපො දොසො පදොසො සම්‌පදොසො චිත්‌තස්‌ස බ්‍යාපත්‌ති මනොපදොසො කොධො කුජ්‌ඣනා කුජ්‌ඣිතත්‌තං දොසො දුස්‌සනා දුස්‌සිතත්‌තං බ්‍යාපත්‌ති බ්‍යාපජ්‌ජනා බ්‍යාපජ්‌ජිතත්‌තං චණ්‌ඩික්‌කං අසුරොපො අනත්‌තමනතා චිත්‌තස්‌ස . අනිස්‌සිතො ඡෙත්‌ව සිනෙහදොසන්‌ති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො තණ්‌හාස්‌නෙහඤ්‌ච දිට්‌ඨිස්‌නෙහඤ්‌ච දොසඤ්‌ච ඡෙත්‌වා උච්‌ඡින්‌දිත්‌වා සමුච්‌ඡින්‌දිත්‌වා පජහිත්‌වා විනොදෙත්‌වා බ්‍යන්‌තීකරිත්‌වා අනභාවං ගමෙත්‌වා චක්‌ඛුං අනිස්‌සිතො, සොතං අනිස්‌සිතො…පෙ.… දිට්‌ඨසුතමුතවිඤ්‌ඤාතබ්‌බෙ ධම්‌මෙ අනිස්‌සිතො අනල්‌ලීනො අනුපගතො අනජ්‌ඣොසිතො අනධිමුත්‌තො නික්‌ඛන්‌තො නිස්‌සටො විප්‌පමුත්‌තො විසඤ්‌ඤුත්‌තො විමරියාදිකතෙන චෙතසා විහරතීති – අනිස්‌සිතො ඡෙත්‌ව සිනෙහදොසං, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Anissitochetva sinehadosanti. Anissitoti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca…pe… ayaṃ taṇhānissayo…pe… ayaṃ diṭṭhinissayo. Sinehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Dosoti yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa . Anissito chetva sinehadosanti so paccekasambuddho taṇhāsnehañca diṭṭhisnehañca dosañca chetvā ucchinditvā samucchinditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – anissito chetva sinehadosaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘පහාය පඤ්‌චාවරණානි චෙතසො, උපක්‌කිලෙසෙ බ්‍යපනුජ්‌ජ සබ්‌බෙ;
‘‘Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso, upakkilese byapanujja sabbe;
අනිස්‌සිතො ඡෙත්‌ව සිනෙහදොසං, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Anissito chetva sinehadosaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
153.
153.
විපිට්‌ඨිකත්‌වාන සුඛං දුඛඤ්‌ච, පුබ්‌බෙව ච සොමනස්‌සදොමනස්‌සං;
Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca,pubbeva ca somanassadomanassaṃ;
ලද්‌ධානුපෙක්‌ඛං සමථං විසුද්‌ධං, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
විපිට්‌ඨිකත්‌වාන සුඛං දුඛඤ්‌ච, පුබ්‌බෙව ච සොමනස්‌සදොමනස්‌සන්‌ති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො සුඛස්‌ස ච පහානා දුක්‌ඛස්‌ස ච පහානා පුබ්‌බෙව සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අත්‌ථඞ්‌ගමා අදුක්‌ඛමසුඛං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරතීති – විපිට්‌ඨිකත්‌වාන සුඛං දුඛඤ්‌ච, පුබ්‌බෙව ච සොමනස්‌සදොමනස්‌සං.
Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassanti so paccekasambuddho sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti – vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassaṃ.
ලද්‌ධානුපෙක්‌ඛං සමථං විසුද්‌ධන්‌ති. උපෙක්‌ඛාති යා චතුත්‌ථජ්‌ඣානෙ උපෙක්‌ඛා උපෙක්‌ඛනා අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛනා චිත්‌තසමතා චිත්‌තප්‌පස්‌සද්‌ධතා 13 මජ්‌ඣත්‌තතා චිත්‌තස්‌ස. සමථොති යා චිත්‌තස්‌ස ඨිති සණ්‌ඨිති අවට්‌ඨිති අවිසාහාරො 14 අවික්‌ඛෙපො අවිසාහටමානසතා 15 සමථො සමාධින්‌ද්‍රියං සමාධිබලං සම්‌මාසමාධි; චතුත්‌ථජ්‌ඣානෙ උපෙක්‌ඛා ච සමථො ච සුද්‌ධා හොන්‌ති විසුද්‌ධා පරියොදාතා අනඞ්‌ගණා විගතූපක්‌කිලෙසා මුදුභූතා කම්‌මනියා ඨිතා ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තා. ලද්‌ධානුපෙක්‌ඛං සමථං විසුද්‌ධන්‌ති චතුත්‌ථජ්‌ඣානං උපෙක්‌ඛඤ්‌ච සමථඤ්‌ච ලද්‌ධා ලභිත්‌වා වින්‌දිත්‌වා පටිලභිත්‌වාති – ලද්‌ධානුපෙක්‌ඛං සමථං විසුද්‌ධං, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Laddhānupekkhaṃsamathaṃ visuddhanti. Upekkhāti yā catutthajjhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā cittappassaddhatā 16 majjhattatā cittassa. Samathoti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro 17 avikkhepo avisāhaṭamānasatā 18 samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi; catutthajjhāne upekkhā ca samatho ca suddhā honti visuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattā. Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhanti catutthajjhānaṃ upekkhañca samathañca laddhā labhitvā vinditvā paṭilabhitvāti – laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘විපිට්‌ඨිකත්‌වාන සුඛං දුඛඤ්‌ච, පුබ්‌බෙව ච සොමනස්‌සදොමනස්‌සං;
‘‘Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassaṃ;
ලද්‌ධානුපෙක්‌ඛං සමථං විසුද්‌ධං, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
154.
154.
ආරද්‌ධවීරියො පරමත්‌ථපත්‌තියා, අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති;
Āraddhavīriyo paramatthapattiyā,alīnacitto akusītavutti;
දළ්‌හනික්‌කමො ථාමබලූපපන්‌නො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo.
ආරද්‌ධවීරියො පරමත්‌ථපත්‌තියාති පරමත්‌ථං වුච්‌චති අමතං නිබ්‌බානං. යො සො සබ්‌බසඞ්‌ඛාරසමථො සබ්‌බූපධිපටිනිස්‌සග්‌ගො තණ්‌හක්‌ඛයො විරාගො නිරොධො නිබ්‌බානං. පරමත්‌ථස්‌ස පත්‌තියා ලාභාය පටිලාභාය අධිගමාය ඵස්‌සනාය සච්‌ඡිකිරියාය ආරද්‌ධවීරියො විහරති අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය කුසලානං ධම්‌මානං සම්‌පදාය ථාමවා 19 දළ්‌හපරක්‌කමො අනික්‌ඛිත්‌තධුරො කුසලෙසු ධම්‌මෙසූති – ආරද්‌ධවීරියො පරමත්‌ථපත්‌තියා.
Āraddhavīriyo paramatthapattiyāti paramatthaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Paramatthassa pattiyā lābhāya paṭilābhāya adhigamāya phassanāya sacchikiriyāya āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ sampadāya thāmavā 20 daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesūti – āraddhavīriyo paramatthapattiyā.
අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌තීති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති, උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය…පෙ.… අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය…පෙ.… උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා 21 ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහතීති – එවං අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති.
Alīnacitto akusītavuttīti so paccekasambuddho anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā 22 chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahatīti – evaṃ alīnacitto akusītavutti.
නාසිස්‌සං න පිවිස්‌සාමි, විහාරතො න නික්‌ඛමෙ;
Nāsissaṃ na pivissāmi, vihārato na nikkhame;
නපි පස්‌සං නිපාතෙස්‌සං, තණ්‌හාසල්‌ලෙ අනූහතෙති.
Napi passaṃ nipātessaṃ, taṇhāsalle anūhateti.
චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවම්‌පි අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති.
Cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘න තාවාහං ඉමං පල්‌ලඞ්‌කං භින්‌දිස්‌සාමි යාව මෙ න අනුපාදාය ආසවෙහි චිත්‌තං විමුච්‌චිස්‌සතී’’ති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවම්‌පි අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති.
‘‘Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘න තාවාහං ඉමම්‌හා ආසනා වුට්‌ඨහිස්‌සාමි යාව මෙ න අනුපාදාය ආසවෙහි චිත්‌තං විමුච්‌චිස්‌සතී’’ති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවම්‌පි අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති.
‘‘Na tāvāhaṃ imamhā āsanā vuṭṭhahissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘න තාවාහං ඉමම්‌හා චඞ්‌කමා ඔරොහිස්‌සාමි…පෙ.… විහාරා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… අඩ්‌ඪයොගා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… පාසාදා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… හම්‌මියා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… ගුහාය නික්‌ඛමිස්‌සාමි… ලෙණා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… කුටියා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… කූටාගාරා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… අට්‌ටා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… මාළා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… උද්‌දණ්‌ඩා නික්‌ඛමිස්‌සාමි … උපට්‌ඨානසාලාය නික්‌ඛමිස්‌සාමි… මණ්‌ඩපා නික්‌ඛමිස්‌සාමි… රුක්‌ඛමූලා නික්‌ඛමිස්‌සාමි යාව මෙ න අනුපාදාය ආසවෙහි චිත්‌තං විමුච්‌චිස්‌සතී’’ති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවම්‌පි අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති.
‘‘Na tāvāhaṃ imamhā caṅkamā orohissāmi…pe… vihārā nikkhamissāmi… aḍḍhayogā nikkhamissāmi… pāsādā nikkhamissāmi… hammiyā nikkhamissāmi… guhāya nikkhamissāmi… leṇā nikkhamissāmi… kuṭiyā nikkhamissāmi… kūṭāgārā nikkhamissāmi… aṭṭā nikkhamissāmi… māḷā nikkhamissāmi… uddaṇḍā nikkhamissāmi … upaṭṭhānasālāya nikkhamissāmi… maṇḍapā nikkhamissāmi… rukkhamūlā nikkhamissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘ඉමස්‌මිංයෙව පුබ්‌බණ්‌හසමයෙ 27 අරියධම්‌මං ආහරිස්‌සාමි සමාහරිස්‌සාමි අධිගච්‌ඡිස්‌සාමි ඵස්‌සයිස්‌සාමි සච්‌ඡිකරිස්‌සාමී’’ති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවම්‌පි අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති. ඉමස්‌මිංයෙව මජ්‌ඣන්‌හිකසමයෙ…පෙ.… සායන්‌හසමයෙ …පෙ.… පුරෙභත්‌තං… පච්‌ඡාභත්‌තං… පුරිමයාමං… මජ්‌ඣිමයාමං… පච්‌ඡිමයාමං… කාළෙ… ජුණ්‌හෙ… වස්‌සෙ… හෙමන්‌තෙ … ගිම්‌හෙ… පුරිමෙ වයොඛන්‌ධෙ… මජ්‌ඣිමෙ වයොඛන්‌ධෙ… පච්‌ඡිමෙ වයොඛන්‌ධෙ අරියධම්‌මං ආහරිස්‌සාමි සමාහරිස්‌සාමි අධිගච්‌ඡිස්‌සාමි ඵස්‌සයිස්‌සාමි සච්‌ඡිකරිස්‌සාමීති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවම්‌පි අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති.
‘‘Imasmiṃyeva pubbaṇhasamaye 28 ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti. Imasmiṃyeva majjhanhikasamaye…pe… sāyanhasamaye …pe… purebhattaṃ… pacchābhattaṃ… purimayāmaṃ… majjhimayāmaṃ… pacchimayāmaṃ… kāḷe… juṇhe… vasse… hemante … gimhe… purime vayokhandhe… majjhime vayokhandhe… pacchime vayokhandhe ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmīti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
දළ්‌හනික්‌කමො ථාමබලූපපන්‌නොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො දළ්‌හසමාදානො අහොසි කුසලෙසු ධම්‌මෙසු අවට්‌ඨිතසමාදානො කායසුචරිතෙ වචීසුචරිතෙ මනොසුචරිතෙ දානසංවිභාගෙ සීලසමාදානෙ උපොසථුපවාසෙ මත්‌තෙය්‍යතාය 29 පෙත්‌තෙය්‍යතාය සාමඤ්‌ඤතාය බ්‍රහ්‌මඤ්‌ඤතාය කුලෙජෙට්‌ඨාපචායිතාය අඤ්‌ඤතරඤ්‌ඤතරෙසු අධිකුසලෙසු ධම්‌මෙසූති – දළ්‌හනික්‌කමො. ථාමබලූපපන්‌නොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො ථාමෙන ච බලෙන ච වීරියෙන ච පරක්‌කමෙන ච පඤ්‌ඤාය ච උපෙතො හොති සමුපෙතො උපාගතො සමුපාගතො උපපන්‌නො සමුපපන්‌නො සමන්‌නාගතොති – දළ්‌හනික්‌කමො ථාමබලූපපන්‌නො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Daḷhanikkamo thāmabalūpapannoti so paccekasambuddho daḷhasamādāno ahosi kusalesu dhammesu avaṭṭhitasamādāno kāyasucarite vacīsucarite manosucarite dānasaṃvibhāge sīlasamādāne uposathupavāse matteyyatāya 30 petteyyatāya sāmaññatāya brahmaññatāya kulejeṭṭhāpacāyitāya aññataraññataresu adhikusalesu dhammesūti – daḷhanikkamo. Thāmabalūpapannoti so paccekasambuddho thāmena ca balena ca vīriyena ca parakkamena ca paññāya ca upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgatoti – daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ආරද්‌ධවීරියො පරමත්‌ථපත්‌තියා, අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති;
‘‘Āraddhavīriyo paramatthapattiyā, alīnacitto akusītavutti;
දළ්‌හනික්‌කමො ථාමබලූපපන්‌නො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
155.
155.
පටිසල්‌ලානං ඣානමරිඤ්‌චමානො, ධම්‌මෙසු නිච්‌චං අනුධම්‌මචාරී;
Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno,dhammesu niccaṃ anudhammacārī;
ආදීනවං සම්‌මසිතා භවෙසු, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Ādīnavaṃsammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo.
පටිසල්‌ලානං ඣානමරිඤ්‌චමානොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො පටිසල්‌ලානාරාමො හොති පටිසල්‌ලානරතො අජ්‌ඣත්‌තං චෙතොසමථමනුයුත්‌තො අනිරාකතජ්‌ඣානො විපස්‌සනාය සමන්‌නාගතො බ්‍රූහෙතා සුඤ්‌ඤාගාරං ඣායී ඣානරතො එකත්‌තමනුයුත්‌තො සදත්‌ථගරුකොති පටිසල්‌ලානං. ඣානමරිඤ්‌චමානොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො ද්‌වීහි කාරණෙහි ඣානං න රිඤ්‌චති – අනුප්‌පන්‌නස්‌ස වා පඨමස්‌ස ඣානස්‌ස උප්‌පාදාය යුත්‌තො පයුත්‌තො සංයුත්‌තො ආයුත්‌තො සමායුත්‌තො, අනුප්‌පන්‌නස්‌ස වා දුතියස්‌ස ඣානස්‌ස…පෙ.… අනුප්‌පන්‌නස්‌ස වා තතියස්‌ස ඣානස්‌ස… අනුප්‌පන්‌නස්‌ස වා චතුත්‌ථස්‌ස ඣානස්‌ස උප්‌පාදාය යුත්‌තො පයුත්‌තො සංයුත්‌තො ආයුත්‌තො සමායුත්‌තොති – එවම්‌පි ඣානං න රිඤ්‌චති.
Paṭisallānaṃ jhānamariñcamānoti so paccekasambuddho paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti paṭisallānaṃ. Jhānamariñcamānoti so paccekasambuddho dvīhi kāraṇehi jhānaṃ na riñcati – anuppannassa vā paṭhamassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyutto, anuppannassa vā dutiyassa jhānassa…pe… anuppannassa vā tatiyassa jhānassa… anuppannassa vā catutthassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyuttoti – evampi jhānaṃ na riñcati.
අථ වා, උප්‌පන්‌නං වා පඨමං ඣානං ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති, උප්‌පන්‌නං වා දුතියං ඣානං…පෙ.… උප්‌පන්‌නං වා තතියං ඣානං… උප්‌පන්‌නං වා චතුත්‌ථං ඣානං ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති. එවම්‌පි ඣානං න රිඤ්‌චතීති – පටිසල්‌ලානං ඣානමරිඤ්‌චමානො.
Atha vā, uppannaṃ vā paṭhamaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti, uppannaṃ vā dutiyaṃ jhānaṃ…pe… uppannaṃ vā tatiyaṃ jhānaṃ… uppannaṃ vā catutthaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti. Evampi jhānaṃ na riñcatīti – paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno.
ධම්‌මෙසු නිච්‌චං අනුධම්‌මචාරීති ධම්‌මා වුච්‌චන්‌ති චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානා…පෙ.… අරියො අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො. කතමෙ අනුධම්‌මා? සම්‌මාපටිපදා අපච්‌චනීකපටිපදා අන්‌වත්‌ථපටිපදා ධම්‌මානුධම්‌මපටිපදා සීලෙසු පරිපූරකාරිතා ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරතා භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤුතා ජාගරියානුයොගො සතිසම්‌පජඤ්‌ඤං – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති අනුධම්‌මා. ධම්‌මෙසු නිච්‌චං අනුධම්‌මචාරීති ධම්‌මෙසු නිච්‌චකාලං ධුවකාලං සතතං සමිතං අවොකිණ්‌ණං පොඞ්‌ඛානුපොඞ්‌ඛං උදකූමිකජාතං 31
Dhammesu niccaṃ anudhammacārīti dhammā vuccanti cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Katame anudhammā? Sammāpaṭipadā apaccanīkapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ – ime vuccanti anudhammā. Dhammesu niccaṃ anudhammacārīti dhammesu niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ avokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakūmikajātaṃ 32
අවීචිසන්‌තතිසහිතං ඵස්‌සිතං පුරෙභත්‌තං පච්‌ඡාභත්‌තං පුරිමයාමං මජ්‌ඣිමයාමං පච්‌ඡිමයාමං කාළෙ ජුණ්‌හෙ වස්‌සෙ හෙමන්‌තෙ ගිම්‌හෙ පුරිමෙ වයොඛන්‌ධෙ මජ්‌ඣිමෙ වයොඛන්‌ධෙ පච්‌ඡිමෙ වයොඛන්‌ධෙ චරති විහරති ඉරියති වත්‌තෙති පාලෙති යපෙති යාපෙතීති – ධම්‌මෙසු නිච්‌චං අනුධම්‌මචාරී.
Avīcisantatisahitaṃ phassitaṃ purebhattaṃ pacchābhattaṃ purimayāmaṃ majjhimayāmaṃ pacchimayāmaṃ kāḷe juṇhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – dhammesu niccaṃ anudhammacārī.
ආදීනවං සම්‌මසිතා භවෙසූති ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා’’ති ආදීනවං සම්‌මසිතා භවෙසු, ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා දුක්‌ඛා’’ති…පෙ.… ‘‘සබ්‌බෙ ධම්‌මා අනත්‌තා’’ති…පෙ.… ‘‘යං කිඤ්‌චි සමුදයධම්‌මං, සබ්‌බං තං නිරොධධම්‌ම’’න්‌ති ආදීනවං සම්‌මසිතා භවෙසූති – ආදීනවං සම්‌මසිතා භවෙසු, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Ādīnavaṃ sammasitā bhavesūti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti ādīnavaṃ sammasitā bhavesūti – ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘පටිසල්‌ලානං ඣානමරිඤ්‌චමානො, ධම්‌මෙසු නිච්‌චං අනුධම්‌මචාරී;
‘‘Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno, dhammesu niccaṃ anudhammacārī;
ආදීනවං සම්‌මසිතා භවෙසු, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
156.
156.
තණ්‌හක්‌ඛයං පත්‌ථයමප්‌පමත්‌තො, අනෙළමූගො 33 සුතවා සතීමා;
Taṇhakkhayaṃpatthayamappamatto,aneḷamūgo34sutavā satīmā;
සඞ්‌ඛාතධම්‌මො නියතො පධානවා, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo.
තණ්‌හක්‌ඛයං පත්‌ථයමප්‌පමත්‌තොති. තණ්‌හාති රූපතණ්‌හා…පෙ.… ධම්‌මතණ්‌හා. තණ්‌හක්‌ඛයන්‌ති රාගක්‌ඛයං දොසක්‌ඛයං මොහක්‌ඛයං ගතික්‌ඛයං උපපත්‌තික්‌ඛයං පටිසන්‌ධික්‌ඛයං භවක්‌ඛයං සංසාරක්‌ඛයං වට්‌ටක්‌ඛයං පත්‌ථයන්‌තො ඉච්‌ඡන්‌තො සාදියන්‌තො පිහයන්‌තො අභිජප්‌පන්‌තොති – තණ්‌හක්‌ඛයං පත්‌ථයං. අප්‌පමත්‌තොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො සක්‌කච්‌චකාරී සාතච්‌චකාරී…පෙ.… අප්‌පමාදො කුසලෙසු ධම්‌මෙසූති – තණ්‌හක්‌ඛයං පත්‌ථයමප්‌පමත්‌තො.
Taṇhakkhayaṃ patthayamappamattoti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ patthayanto icchanto sādiyanto pihayanto abhijappantoti – taṇhakkhayaṃ patthayaṃ. Appamattoti so paccekasambuddho sakkaccakārī sātaccakārī…pe… appamādo kusalesu dhammesūti – taṇhakkhayaṃ patthayamappamatto.
අනෙළමූගො සුතවා සතීමාති. අනෙළමූගොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො පණ්‌ඩිතො පඤ්‌ඤවා බුද්‌ධිමා ඤාණී විභාවී මෙධාවී. සුතවාති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො බහුස්‌සුතො හොති සුතධරො සුතසන්‌නිච්‌චයො. යෙ තෙ ධම්‌මා ආදිකල්‍යාණා මජ්‌ඣෙකල්‍යාණා පරියොසානකල්‍යාණා සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං අභිවදන්‌ති, තථාරූපාස්‌ස ධම්‌මා බහුස්‌සුතා හොන්‌ති ධාතා වචසා පරිචිතා මනසානුපෙක්‌ඛිතා දිට්‌ඨියා සුප්‌පටිවිද්‌ධා. සතීමාති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො සතිමා හොති පරමෙන සතිනෙපක්‌කෙන සමන්‌නාගතත්‌තා චිරකතම්‌පි චිරභාසිතම්‌පි සරිතා අනුස්‌සරිතාති – අනෙළමූගො සුතවා සතීමා.
Aneḷamūgo sutavā satīmāti. Aneḷamūgoti so paccekasambuddho paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Sutavāti so paccekasambuddho bahussuto hoti sutadharo sutasanniccayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Satīmāti so paccekasambuddho satimā hoti paramena satinepakkena samannāgatattā cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritāti – aneḷamūgo sutavā satīmā.
සඞ්‌ඛාතධම්‌මො නියතො පධානවාති සඞ්‌ඛාතධම්‌මො වුච්‌චති ඤාණං. යා පඤ්‌ඤා පජානනා…පෙ.… අමොහො ධම්‌මවිචයො සම්‌මාදිට්‌ඨි. සඞ්‌ඛාතධම්‌මොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො සඞ්‌ඛාතධම්‌මො ඤාතධම්‌මො තුලිතධම්‌මො තීරිතධම්‌මො විභූතධම්‌මො විභාවිතධම්‌මො ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා’’ති සඞ්‌ඛාතධම්‌මො…පෙ.… ‘‘යං කිඤ්‌චි සමුදයධම්‌මං සබ්‌බං තං නිරොධධම්‌ම’’න්‌ති සඞ්‌ඛාතධම්‌මො ඤාතධම්‌මො තුලිතධම්‌මො තීරිතධම්‌මො විභූතධම්‌මො විභාවිතධම්‌මො. අථ වා, තස්‌ස පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධස්‌ස ච ඛන්‌ධා සංඛිත්‌තා ධාතුයො සංඛිත්‌තා ආයතනානි සංඛිත්‌තානි ගතියො සංඛිත්‌තා උපපත්‌තියො සංඛිත්‌තා පටිසන්‌ධියො සංඛිත්‌තා භවා සංඛිත්‌තා සංසාරා සංඛිත්‌තා වට්‌ටා සංඛිත්‌තා. අථ වා, සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො ඛන්‌ධපරියන්‌තෙ ඨිතො ධාතුපරියන්‌තෙ ඨිතො ආයතනපරියන්‌තෙ ඨිතො ගතිපරියන්‌තෙ ඨිතො උපපත්‌තිපරියන්‌තෙ ඨිතො පටිසන්‌ධිපරියන්‌තෙ ඨිතො භවපරියන්‌තෙ ඨිතො සංසාරපරියන්‌තෙ ඨිතො වට්‌ටපරියන්‌තෙ ඨිතො සඞ්‌ඛාරපරියන්‌තෙ ඨිතො අන්‌තිමභවෙ 35 ඨිතො අන්‌තිමසමුස්‌සයෙ ඨිතො අන්‌තිමදෙහධරො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො.
Saṅkhātadhammo niyato padhānavāti saṅkhātadhammo vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Saṅkhātadhammoti so paccekasambuddho saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti saṅkhātadhammo…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo. Atha vā, tassa paccekasambuddhassa ca khandhā saṃkhittā dhātuyo saṃkhittā āyatanāni saṃkhittāni gatiyo saṃkhittā upapattiyo saṃkhittā paṭisandhiyo saṃkhittā bhavā saṃkhittā saṃsārā saṃkhittā vaṭṭā saṃkhittā. Atha vā, so paccekasambuddho khandhapariyante ṭhito dhātupariyante ṭhito āyatanapariyante ṭhito gatipariyante ṭhito upapattipariyante ṭhito paṭisandhipariyante ṭhito bhavapariyante ṭhito saṃsārapariyante ṭhito vaṭṭapariyante ṭhito saṅkhārapariyante ṭhito antimabhave 36 ṭhito antimasamussaye ṭhito antimadehadharo paccekasambuddho.
තස්‌සායං පච්‌ඡිමකො භවො, චරිමොයං සමුස්‌සයො;
Tassāyaṃ pacchimako bhavo, carimoyaṃ samussayo;
තංකාරණා පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො සඞ්‌ඛාතධම්‌මො. නියතොති නියාමා වුච්‌චන්‌ති චත්‌තාරො අරියමග්‌ගා. චතූහි අරියමග්‌ගෙහි සමන්‌නාගතොති නියතො. නියාමං පත්‌තො සම්‌පත්‌තො අධිගතො ඵස්‌සිතො සච්‌ඡිකතො පත්‌තො නියාමං. පධානවාති පධානං වුච්‌චති වීරියං. සො චෙතසො වීරියාරම්‌භො නික්‌කමො පරක්‌කමො උය්‍යාමො වායාමො උස්‌සාහො උස්‌සොළ්‌හී ථාමො ධිති අසිථිලපරක්‌කමො අනික්‌ඛිත්‌තච්‌ඡන්‌දතා අනික්‌ඛිත්‌තධුරතා ධුරසම්‌පග්‌ගාහො වීරියං වීරියින්‌ද්‍රියං වීරියබලං සම්‌මාවායාමො. සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො ඉමිනා පධානෙන උපෙතො සමුපෙතො උපාගතො සමුපාගතො උපපන්‌නො සමුපපන්‌නො සමන්‌නාගතො. තස්‌මා සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො පධානවාති – සඞ්‌ඛාතධම්‌මො නියතො පධානවා, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Taṃkāraṇā paccekasambuddho saṅkhātadhammo. Niyatoti niyāmā vuccanti cattāro ariyamaggā. Catūhi ariyamaggehi samannāgatoti niyato. Niyāmaṃ patto sampatto adhigato phassito sacchikato patto niyāmaṃ. Padhānavāti padhānaṃ vuccati vīriyaṃ. So cetaso vīriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī thāmo dhiti asithilaparakkamo anikkhittacchandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho vīriyaṃ vīriyindriyaṃ vīriyabalaṃ sammāvāyāmo. So paccekasambuddho iminā padhānena upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā so paccekasambuddho padhānavāti – saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘තණ්‌හක්‌ඛයං පත්‌ථයමප්‌පමත්‌තො, අනෙළමූගො සුතවා සතීමා;
‘‘Taṇhakkhayaṃ patthayamappamatto, aneḷamūgo sutavā satīmā;
සඞ්‌ඛාතධම්‌මො නියතො පධානවා, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
157.
157.
සීහොව සද්‌දෙසු අසන්‌තසන්‌තො, වාතොව ජාලම්‌හි අසජ්‌ජමානො;
Sīhova saddesu asantasanto,vātova jālamhi asajjamāno;
පදුමංව තොයෙන අලිම්‌පමානො 39, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Padumaṃva toyena alimpamāno40, eko care khaggavisāṇakappo.
සීහොව සද්‌දෙසු අසන්‌තසන්‌තොති යථා සීහො මිගරාජා සද්‌දෙසු අසන්‌තාසී අපරිසන්‌තාසී අනුත්‍රාසී අනුබ්‌බිග්‌ගො අනුස්‌සඞ්‌කී 41 අනුත්‍රාසො අභීරූ අච්‌ඡම්‌භී අනුත්‍රාසී අපලායී, පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධොපි සද්‌දෙසු අසන්‌තාසී අපරිසන්‌තාසී අනුත්‍රාසී අනුබ්‌බිග්‌ගො අනුස්‌සඞ්‌කී අනුත්‍රාසො අභීරූ අච්‌ඡම්‌භී අනුත්‍රාසී අපලායී පහීනභයභෙරවො විගතලොමහංසො විහරතීති – සීහොව සද්‌දෙසු අසන්‌තසන්‌තො.
Sīhova saddesu asantasantoti yathā sīho migarājā saddesu asantāsī aparisantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī 42 anutrāso abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī, paccekasambuddhopi saddesu asantāsī aparisantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – sīhova saddesu asantasanto.
වාතොව ජාලම්‌හි අසජ්‌ජමානොති. වාතොති පුරත්‌ථිමා වාතා පච්‌ඡිමා වාතා උත්‌තරා වාතා දක්‌ඛිණා වාතා සරජා වාතා අරජා වාතා සීතා වාතා උණ්‌හා වාතා පරිත්‌තා වාතා අධිමත්‌තා වාතා වෙරම්‌භවාතා පක්‌ඛවාතා 43 සුපණ්‌ණවාතා තාලපණ්‌ණවාතා විධූපනවාතා. ජාලං වුච්‌චති සුත්‌තජාලං. යථා වාතො ජාලම්‌හි න සජ්‌ජති න ගණ්‌හාති න බජ්‌ඣති න පලිබජ්‌ඣති, එවමෙව ද්‌වෙ ජාලා – තණ්‌හාජාලඤ්‌ච දිට්‌ඨිජාලඤ්‌ච…පෙ.… ඉදං තණ්‌හාජාලං…පෙ.… ඉදං දිට්‌ඨිජාලං. තස්‌ස පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධස්‌ස තණ්‌හාජාලං පහීනං දිට්‌ඨිජාලං පටිනිස්‌සට්‌ඨං, තණ්‌හාජාලස්‌ස පහීනත්‌තා දිට්‌ඨිජාලස්‌ස පටිනිස්‌සට්‌ඨත්‌තා සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො රූපෙ න සජ්‌ජති සද්‌දෙ න සජ්‌ජති…පෙ.… දිට්‌ඨසුතමුතවිඤ්‌ඤාතබ්‌බෙසු ධම්‌මෙසු න සජ්‌ජති න ගණ්‌හාති න බජ්‌ඣති න පලිබජ්‌ඣති නික්‌ඛන්‌තො නිස්‌සටො විප්‌පමුත්‌තො විසඤ්‌ඤුත්‌තො විමරියාදිකතෙන චෙතසා විහරතීති – වාතොව ජාලම්‌හි අසජ්‌ජමානො.
Vātova jālamhi asajjamānoti. Vātoti puratthimā vātā pacchimā vātā uttarā vātā dakkhiṇā vātā sarajā vātā arajā vātā sītā vātā uṇhā vātā parittā vātā adhimattā vātā verambhavātā pakkhavātā 44 supaṇṇavātā tālapaṇṇavātā vidhūpanavātā. Jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Yathā vāto jālamhi na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati, evameva dve jālā – taṇhājālañca diṭṭhijālañca…pe… idaṃ taṇhājālaṃ…pe… idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ, taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – vātova jālamhi asajjamāno.
පදුමංව තොයෙන අලිම්‌පමානොති පදුමං වුච්‌චති පදුමපුප්‌ඵං. තොයං වුච්‌චති උදකං. යථා පදුමපුප්‌ඵං තොයෙන න ලිම්‌පති න පලිම්‌පති න උපලිම්‌පති, අලිත්‌තං අපලිත්‌තං අනුපලිත්‌තං, එවමෙව ද්‌වෙ ලෙපා – තණ්‌හාලෙපො ච දිට්‌ඨිලෙපො ච…පෙ.… අයං තණ්‌හාලෙපො…පෙ.… අයං දිට්‌ඨිලෙපො. තස්‌ස පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධස්‌ස තණ්‌හාලෙපො පහීනො, දිට්‌ඨිලෙපො පටිනිස්‌සට්‌ඨො. තණ්‌හාලෙපස්‌ස පහීනත්‌තා දිට්‌ඨිලෙපස්‌ස පටිනිසට්‌ඨත්‌තා සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො රූපෙ න ලිම්‌පති සද්‌දෙ න ලිම්‌පති…පෙ.… දිට්‌ඨසුතමුතවිඤ්‌ඤාතබ්‌බෙසු ධම්‌මෙසු න ලිම්‌පති න පලිම්‌පති න උපලිම්‌පති, අලිත්‌තො අපලිත්‌තො අනුපලිත්‌තො නික්‌ඛන්‌තො නිස්‌සටො විප්‌පමුත්‌තො විසඤ්‌ඤුත්‌තො විමරියාදිකතෙන චෙතසා විහරතීති – පදුමංව තොයෙන අලිම්‌පමානො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Padumaṃvatoyena alimpamānoti padumaṃ vuccati padumapupphaṃ. Toyaṃ vuccati udakaṃ. Yathā padumapupphaṃ toyena na limpati na palimpati na upalimpati, alittaṃ apalittaṃ anupalittaṃ, evameva dve lepā – taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca…pe… ayaṃ taṇhālepo…pe… ayaṃ diṭṭhilepo. Tassa paccekasambuddhassa taṇhālepo pahīno, diṭṭhilepo paṭinissaṭṭho. Taṇhālepassa pahīnattā diṭṭhilepassa paṭinisaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na limpati sadde na limpati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na limpati na palimpati na upalimpati, alitto apalitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – padumaṃva toyena alimpamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘සීහොව සද්‌දෙසු අසන්‌තසන්‌තො, වාතොව ජාලම්‌හි අසජ්‌ජමානො;
‘‘Sīhova saddesu asantasanto, vātova jālamhi asajjamāno;
පදුමංව තොයෙන අලිම්‌පමානො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Padumaṃva toyena alimpamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
158.
158.
සීහො යථා දාඨබලී පසය්‌හ, රාජා මිගානං අභිභුය්‍ය චාරී;
Sīho yathā dāṭhabalī pasayha,rājā migānaṃ abhibhuyya cārī;
සෙවෙථ පන්‌තානි සෙනාසනානි, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo.
සීහො යථා දාඨබලී පසය්‌හ, රාජා මිගානං අභිභුය්‍ය චාරීති යථා සීහො මිගරාජා දාඨබලී දාඨාවුධො සබ්‌බෙ තිරච්‌ඡානගතෙ පාණෙ අභිභුය්‍ය අභිභවිත්‌වා අජ්‌ඣොත්‌ථරිත්‌වා පරියාදියිත්‌වා මද්‌දිත්‌වා චරති විහරති ඉරියති වත්‌තෙති පාලෙති යපෙති යාපෙති, පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධොපි පඤ්‌ඤාබලී පඤ්‌ඤාවුධො සබ්‌බපාණභූතෙ පුග්‌ගලෙ පඤ්‌ඤාය අභිභුය්‍ය අභිභවිත්‌වා අජ්‌ඣොත්‌ථරිත්‌වා පරියාදියිත්‌වා මද්‌දිත්‌වා චරති විහරති ඉරියති වත්‌තෙති පාලෙති යපෙති යාපෙතීති – සීහො යථා දාඨබලී පසය්‌හ, රාජා මිගානං අභිභුය්‍ය චාරී.
Sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārīti yathā sīho migarājā dāṭhabalī dāṭhāvudho sabbe tiracchānagate pāṇe abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi paññābalī paññāvudho sabbapāṇabhūte puggale paññāya abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārī.
සෙවෙථ පන්‌තානි සෙනාසනානීති යථා සීහො මිගරාජා අරඤ්‌ඤවනමජ්‌ඣොගාහෙත්‌වා චරති විහරති ඉරියති වත්‌තෙති පාලෙති යපෙති යාපෙති, පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධොපි අරඤ්‌ඤවනපත්‌ථානි පන්‌තානි සෙනාසනානි පටිසෙවති අප්‌පසද්‌දානි අප්‌පනිග්‌ඝොසානි විජනවාතානි මනුස්‌සරාහස්‌සෙය්‍යකානි පටිසල්‌ලානසාරුප්‌පානි. සො එකො ගච්‌ඡති එකො තිට්‌ඨති එකො නිසීදති එකො සෙය්‍යං කප්‌පෙති එකො ගාමං පිණ්‌ඩාය පවිසති එකො පටික්‌කමති එකො රහො නිසීදති එකො චඞ්‌කමං අධිට්‌ඨාති එකො චරති විහරති ඉරියති වත්‌තෙති පාලෙති යපෙති යාපෙතීති – සෙවෙථ පන්‌තානි සෙනාසනානි, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Sevetha pantāni senāsanānīti yathā sīho migarājā araññavanamajjhogāhetvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati eko tiṭṭhati eko nisīdati eko seyyaṃ kappeti eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati eko paṭikkamati eko raho nisīdati eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘සීහො යථා දාඨබලී පසය්‌හ, රාජා මිගානං අභිභුය්‍ය චාරී;
‘‘Sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārī;
සෙවෙථ පන්‌තානි සෙනාසනානි, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
159.
159.
මෙත්‌තං උපෙක්‌ඛං කරුණං විමුත්‌තිං, ආසෙවමානො මුදිතඤ්‌ච කාලෙ;
Mettaṃupekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ,āsevamāno muditañca kāle;
සබ්‌බෙන ලොකෙන අවිරුජ්‌ඣමානො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
මෙත්‌තං උපෙක්‌ඛං කරුණං විමුත්‌තිං, ආසෙවමානො මුදිතඤ්‌ච කාලෙති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති තථා දුතියං තථා තතියං තථා චතුත්‌ථං, ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති; කරුණාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරතීති – මෙත්‌තං උපෙක්‌ඛං කරුණං විමුත්‌තිං, ආසෙවමානො මුදිතඤ්‌ච කාලෙ.
Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāleti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharatīti – mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāle.
සබ්‌බෙන ලොකෙන අවිරුජ්‌ඣමානොති මෙත්‌තාය භාවිතත්‌තා යෙ පුරත්‌ථිමාය දිසාය සත්‌තා තෙ අප්‌පටිකූලා හොන්‌ති, යෙ පච්‌ඡිමාය දිසාය සත්‌තා…පෙ.… යෙ උත්‌තරාය දිසාය සත්‌තා… යෙ දක්‌ඛිණාය දිසාය සත්‌තා… යෙ පුරත්‌ථිමාය අනුදිසාය සත්‌තා… යෙ පච්‌ඡිමාය අනුදිසාය සත්‌තා… යෙ උත්‌තරාය අනුදිසාය සත්‌තා… යෙ දක්‌ඛිණාය අනුදිසාය සත්‌තා… යෙ හෙට්‌ඨිමාය 45 දිසාය සත්‌තා… යෙ උපරිමාය දිසාය සත්‌තා… යෙ දසසු දිසාසු සත්‌තා තෙ අප්‌පටිකූලා හොන්‌ති. කරුණාය භාවිතත්‌තා… මුදිතාය භාවිතත්‌තා… උපෙක්‌ඛාය භාවිතත්‌තා යෙ පුරත්‌ථිමාය දිසාය සත්‌තා…පෙ.… යෙ දසසු දිසාසු සත්‌තා තෙ අප්‌පටිකූලා හොන්‌ති. සබ්‌බෙන ලොකෙන අවිරුජ්‌ඣමානොති සබ්‌බෙන ලොකෙන අවිරුජ්‌ඣමානො, අප්‌පටිවිරුජ්‌ඣමානො අනාඝාතියමානො 46 අප්‌පටිහඤ්‌ඤමානොති – සබ්‌බෙන ලොකෙන අවිරුජ්‌ඣමානො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Sabbena lokena avirujjhamānoti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya disāya sattā…pe… ye uttarāya disāya sattā… ye dakkhiṇāya disāya sattā… ye puratthimāya anudisāya sattā… ye pacchimāya anudisāya sattā… ye uttarāya anudisāya sattā… ye dakkhiṇāya anudisāya sattā… ye heṭṭhimāya 47 disāya sattā… ye uparimāya disāya sattā… ye dasasu disāsu sattā te appaṭikūlā honti. Karuṇāya bhāvitattā… muditāya bhāvitattā… upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā…pe… ye dasasu disāsu sattā te appaṭikūlā honti. Sabbena lokena avirujjhamānoti sabbena lokena avirujjhamāno, appaṭivirujjhamāno anāghātiyamāno 48 appaṭihaññamānoti – sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘මෙත්‌තං උපෙක්‌ඛං කරුණං විමුත්‌තිං, ආසෙවමානො මුදිතඤ්‌ච කාලෙ;
‘‘Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāle;
සබ්‌බෙන ලොකෙන අවිරුජ්‌ඣමානො, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
160.
160.
රාගඤ්‌ච දොසඤ්‌ච පහාය මොහං, සන්‌දාලයිත්‌වාන සංයොජනානි 49 ;
Rāgañcadosañca pahāya mohaṃ,sandālayitvāna saṃyojanāni50;
අසන්‌තසං ජීවිතසඞ්‌ඛයම්‌හි, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo.
රාගඤ්‌ච දොසඤ්‌ච පහාය මොහන්‌ති. රාගොති යො රාගො සාරාගො…පෙ.… අභිජ්‌ඣා ලොභො අකුසලමූලං. දොසොති යො චිත්‌තස්‌ස ආඝාතො…පෙ.… චණ්‌ඩික්‌කං අසුරොපො අනත්‌තමනතා චිත්‌තස්‌ස. මොහොති දුක්‌ඛෙ අඤ්‌ඤාණං…පෙ.… අවිජ්‌ජාලඞ්‌ගී මොහො අකුසලමූලං. රාගඤ්‌ච දොසඤ්‌ච පහාය මොහන්‌ති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො රාගඤ්‌ච දොසඤ්‌ච මොහඤ්‌ච පහාය පජහිත්‌වා විනොදෙත්‌වා බ්‍යන්‌තීකරිත්‌වා අනභාවං ගමෙත්‌වාති – රාගඤ්‌ච දොසඤ්‌ච පහාය මොහං.
Rāgañca dosañca pahāya mohanti. Rāgoti yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Dosoti yo cittassa āghāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa. Mohoti dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Rāgañca dosañca pahāya mohanti so paccekasambuddho rāgañca dosañca mohañca pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – rāgañca dosañca pahāya mohaṃ.
සන්‌දාලයිත්‌වාන සංයොජනානීති. දස සංයොජනානි – කාමරාගසංයොජනං පටිඝසංයොජනං…පෙ.… අවිජ්‌ජාසංයොජනං. සන්‌දාලයිත්‌වාන සංයොජනානීති දස සංයොජනානි සන්‌දාලයිත්‌වා පදාලයිත්‌වා සම්‌පදාලයිත්‌වා පජහිත්‌වා විනොදෙත්‌වා බ්‍යන්‌තීකරිත්‌වා අනභාවං ගමෙත්‌වාති – සන්‌දාලයිත්‌වාන සංයොජනානි.
Sandālayitvāna saṃyojanānīti. Dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭighasaṃyojanaṃ…pe… avijjāsaṃyojanaṃ. Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni sandālayitvā padālayitvā sampadālayitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – sandālayitvāna saṃyojanāni.
අසන්‌තසං ජීවිතසඞ්‌ඛයම්‌හීති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො ජීවිතපරියොසානෙ අසන්‌තාසී අනුත්‍රාසී අනුබ්‌බිග්‌ගො අනුස්‌සඞ්‌කී අනුත්‍රාසො අභීරූ අච්‌ඡම්‌භී අනුත්‍රාසී අපලායී පහීනභයභෙරවො විගතලොමහංසො විහරතීති – අසන්‌තසං ජීවිතසඞ්‌ඛයම්‌හි, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Asantasaṃjīvitasaṅkhayamhīti so paccekasambuddho jīvitapariyosāne asantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘රාගඤ්‌ච දොසඤ්‌ච පහාය මොහං, සන්‌දාලයිත්‌වාන සංයොජනානි;
‘‘Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, sandālayitvāna saṃyojanāni;
අසන්‌තසං ජීවිතසඞ්‌ඛයම්‌හි, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
161.
161.
භජන්‌ති සෙවන්‌ති ච කාරණත්‌ථා, නික්‌කාරණා දුල්‌ලභා අජ්‌ජ මිත්‌තා;
Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā,nikkāraṇā dullabhā ajja mittā;
අත්‌තත්‌ථපඤ්‌ඤා 51 අසුචී මනුස්‌සා, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො.
Attatthapaññā52asucī manussā, eko care khaggavisāṇakappo.
භජන්‌ති සෙවන්‌ති ච කාරණත්‌ථාති අත්‌තත්‌ථකාරණා පරත්‌ථකාරණා උභයත්‌ථකාරණා දිට්‌ඨධම්‌මිකත්‌ථකාරණා සම්‌පරායිකත්‌ථකාරණා පරමත්‌ථකාරණා භජන්‌ති සම්‌භජන්‌ති සෙවන්‌ති නිසෙවන්‌ති සංසෙවන්‌ති පටිසෙවන්‌තීති – භජන්‌ති සෙවන්‌ති ච කාරණත්‌ථා.
Bhajantisevanti ca kāraṇatthāti attatthakāraṇā paratthakāraṇā ubhayatthakāraṇā diṭṭhadhammikatthakāraṇā samparāyikatthakāraṇā paramatthakāraṇā bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevantīti – bhajanti sevanti ca kāraṇatthā.
නික්‌කාරණා දුල්‌ලභා අජ්‌ජ මිත්‌තාති ද්‌වෙ මිත්‌තා – අගාරිකමිත්‌තො ච අනාගාරිකමිත්‌තො ච…පෙ.… අයං අගාරිකමිත්‌තො…පෙ.… අයං අනාගාරිකමිත්‌තො. නික්‌කාරණා දුල්‌ලභා අජ්‌ජ මිත්‌තාති ඉමෙ ද්‌වෙ මිත්‌තා අකාරණා නික්‌කාරණා අහෙතූ අප්‌පච්‌චයා දුල්‌ලභා (දුල්‌ලද්‌ධා සුදුල්‌ලද්‌ධා) 53 ති – නික්‌කාරණා දුල්‌ලභා අජ්‌ජ මිත්‌තා.
Nikkāraṇādullabhā ajja mittāti dve mittā – agārikamitto ca anāgārikamitto ca…pe… ayaṃ agārikamitto…pe… ayaṃ anāgārikamitto. Nikkāraṇā dullabhā ajja mittāti ime dve mittā akāraṇā nikkāraṇā ahetū appaccayā dullabhā (dulladdhā sudulladdhā) 54 ti – nikkāraṇā dullabhā ajja mittā.
අත්‌තත්‌ථපඤ්‌ඤා අසුචී මනුස්‌සාති. අත්‌තත්‌ථපඤ්‌ඤාති අත්‌තනො අත්‌ථාය අත්‌තනො හෙතු අත්‌තනො පච්‌චයා අත්‌තනො කාරණා භජන්‌ති සම්‌භජන්‌ති සෙවන්‌ති නිසෙවන්‌ති සංසෙවන්‌ති පටිසෙවන්‌ති ආචරන්‌ති සමාචරන්‌ති පයිරුපාසන්‌ති පරිපුච්‌ඡන්‌ති පරිපඤ්‌හන්‌තීති – අත්‌තත්‌ථපඤ්‌ඤා. අසුචී මනුස්‌සාති අසුචිනා කායකම්‌මෙන සමන්‌නාගතාති අසුචී මනුස්‌සා, අසුචිනා වචීකම්‌මෙන සමන්‌නාගතාති අසුචී මනුස්‌සා, අසුචිනා මනොකම්‌මෙන සමන්‌නාගතාති අසුචී මනුස්‌සා, අසුචිනා පාණාතිපාතෙන…පෙ.… අසුචිනා අදින්‌නාදානෙන… අසුචිනා කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරෙන… අසුචිනා මුසාවාදෙන… අසුචියා පිසුණාය වාචාය සමන්‌නාගතා… අසුචියා ඵරුසාය වාචාය සමන්‌නාගතා… අසුචිනා සම්‌ඵප්‌පලාපෙන සමන්‌නාගතා… අසුචියා අභිජ්‌ඣාය සමන්‌නාගතා… අසුචිනා බ්‍යාපාදෙන සමන්‌නාගතාති අසුචී මනුස්‌සා, අසුචියා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨියා සමන්‌නාගතාති අසුචී මනුස්‌සා, අසුචියා චෙතනාය සමන්‌නාගතාති අසුචී මනුස්‌සා, අසුචියා පත්‌ථනාය සමන්‌නාගතාති අසුචී මනුස්‌සා, අසුචිනා පණිධිනා සමන්‌නාගතාති අසුචී මනුස්‌සා, අසුචී හීනා නිහීනා ඔමකා ලාමකා ඡතුක්‌කා පරිත්‌තාති – අත්‌තත්‌ථපඤ්‌ඤා අසුචී මනුස්‌සා.
Attatthapaññā asucī manussāti. Attatthapaññāti attano atthāya attano hetu attano paccayā attano kāraṇā bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevanti ācaranti samācaranti payirupāsanti paripucchanti paripañhantīti – attatthapaññā. Asucī manussāti asucinā kāyakammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā vacīkammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā manokammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā pāṇātipātena…pe… asucinā adinnādānena… asucinā kāmesumicchācārena… asucinā musāvādena… asuciyā pisuṇāya vācāya samannāgatā… asuciyā pharusāya vācāya samannāgatā… asucinā samphappalāpena samannāgatā… asuciyā abhijjhāya samannāgatā… asucinā byāpādena samannāgatāti asucī manussā, asuciyā micchādiṭṭhiyā samannāgatāti asucī manussā, asuciyā cetanāya samannāgatāti asucī manussā, asuciyā patthanāya samannāgatāti asucī manussā, asucinā paṇidhinā samannāgatāti asucī manussā, asucī hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittāti – attatthapaññā asucī manussā.
එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පොති. එකොති සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො පබ්‌බජ්‌ජාසඞ්‌ඛාතෙන එකො…පෙ.… චරෙති අට්‌ඨ චරියායො…පෙ.… ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පොති යථා ඛග්‌ගස්‌ස නාම විසාණං එකං හොති අදුතියං…පෙ.… එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො. තෙනාහ සො පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධො –
Eko care khaggavisāṇakappoti. Ekoti so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko…pe… careti aṭṭha cariyāyo…pe… khaggavisāṇakappoti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ…pe… eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘භජන්‌ති සෙවන්‌ති ච කාරණත්‌ථා, නික්‌කාරණා දුල්‌ලභා අජ්‌ජ මිත්‌තා;
‘‘Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā, nikkāraṇā dullabhā ajja mittā;
අත්‌තත්‌ථපඤ්‌ඤා අසුචී මනුස්‌සා, එකො චරෙ ඛග්‌ගවිසාණකප්‌පො’’ති.
Attatthapaññā asucī manussā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
චතුත්‌ථො වග්‌ගො.
Catuttho vaggo.
ඛග්‌ගවිසාණසුත්‌තනිද්‌දෙසො නිට්‌ඨිතො.
Khaggavisāṇasuttaniddeso niṭṭhito.
අජිතො තිස්‌සමෙත්‌තෙය්‍යො, පුණ්‌ණකො අථ මෙත්‌තගූ;
Ajito tissametteyyo, puṇṇako atha mettagū;
ධොතකො උපසීවො ච, නන්‌දො ච අථ හෙමකො.
Dhotako upasīvo ca, nando ca atha hemako.
තොදෙය්‍ය-කප්‌පා දුභයො, ජතුකණ්‌ණී ච පණ්‌ඩිතො;
Todeyya-kappā dubhayo, jatukaṇṇī ca paṇḍito;
භද්‍රාවුධො උදයො ච, පොසාලො චාපි බ්‍රාහ්‌මණො;
Bhadrāvudho udayo ca, posālo cāpi brāhmaṇo;
මොඝරාජා ච මෙධාවී, පිඞ්‌ගියො ච මහාඉසි.
Mogharājā ca medhāvī, piṅgiyo ca mahāisi.
ඛග්‌ගවිසාණසුත්‌තානං, නිද්‌දෙසාපි තථෙව ච;
Khaggavisāṇasuttānaṃ, niddesāpi tatheva ca;
නිද්‌දෙසා දුවිධා ඤෙය්‍යා, පරිපුණ්‌ණා සුලක්‌ඛිතාති.
Niddesā duvidhā ñeyyā, paripuṇṇā sulakkhitāti.
චූළනිද්‌දෙසපාළි නිට්‌ඨිතා.
Cūḷaniddesapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / චූළනිද්‌දෙස-අට්‌ඨකථා • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / 4. චතුත්‌ථවග්‌ගවණ්‌ණනා • 4. Catutthavaggavaṇṇanā
