| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Cūḷaniddesapāḷi |
ਚਤੁਤ੍ਥવਗ੍ਗੋ
Catutthavaggo
੧੫੧.
151.
ਰਸੇਸੁ ਗੇਧਂ ਅਕਰਂ ਅਲੋਲੋ, ਅਨਞ੍ਞਪੋਸੀ ਸਪਦਾਨਚਾਰੀ।
Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo,anaññaposī sapadānacārī;
ਕੁਲੇ ਕੁਲੇ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo.
ਰਸੇਸੁ ਗੇਧਂ ਅਕਰਂ ਅਲੋਲੋਤਿ। ਰਸੋਤਿ ਮੂਲਰਸੋ ਖਨ੍ਧਰਸੋ ਤਚਰਸੋ ਪਤ੍ਤਰਸੋ ਪੁਪ੍ਫਰਸੋ ਫਲਰਸੋ, ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਮਧੁਰਂ ਤਿਤ੍ਤਕਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਣਿਕਂ ਖਾਰਿਕਂ ਲਮ੍ਬਿਕਂ 1 ਕਸਾવੋ ਸਾਦੁ ਅਸਾਦੁ ਸੀਤਂ ਉਣ੍ਹਂ। ਸਨ੍ਤੇਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਸਗਿਦ੍ਧਾ। ਤੇ ਜਿવ੍ਹਗ੍ਗੇਨ ਰਸਗ੍ਗਾਨਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਨਮ੍ਬਿਲਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਨਮ੍ਬਿਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਮਧੁਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਮਧੁਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਮਧੁਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਮਧੁਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਤਿਤ੍ਤਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਤਿਤ੍ਤਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਤਿਤ੍ਤਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਿਤ੍ਤਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਕਟੁਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਕੁਟਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਕੁਟਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਕਟੁਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਲੋਣਿਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਲੋਣਿਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਲੋਣਿਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਲੋਣਿਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਖਾਰਿਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਖਾਰਿਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਖਾਰਿਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਖਾਰਿਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਕਸਾવਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਕਸਾવਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਕਸਾવਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਕਸਾવਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਲਮ੍ਬਿਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਲਮ੍ਬਿਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਲਮ੍ਬਿਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਲਮ੍ਬਿਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਸਾਦੁਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਸਾਦੁਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਸਾਦੁਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਾਦੁਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਸੀਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਉਣ੍ਹਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸੀਤਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ । ਤੇ ਯਂ ਯਂ ਲਭਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ। ਮਨਾਪਿਕੇਸੁ ਰਸੇਸੁ ਰਤ੍ਤਾ ਗਿਦ੍ਧਾ ਗਥਿਤਾ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਅਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨਾ ਲਗ੍ਗਾ ਲਗ੍ਗਿਤਾ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾ। ਸਾ ਰਸਤਣ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ – ‘‘ਨੇવ ਦવਾਯ ਨ ਮਦਾਯ ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ ਨ વਿਭੂਸਨਾਯ; ਯਾવਦੇવ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਯਾਪਨਾਯ વਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ। ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ વੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮਿ, ਨવਞ੍ਚ વੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ ਚਾ’’ਤਿ।
Rasesu gedhaṃ akaraṃ aloloti. Rasoti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso, ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lambikaṃ 2 kasāvo sādu asādu sītaṃ uṇhaṃ. Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā. Te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti. Te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti, anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti; madhuraṃ labhitvā amadhuraṃ pariyesanti, amadhuraṃ labhitvā madhuraṃ pariyesanti; tittakaṃ labhitvā atittakaṃ pariyesanti, atittakaṃ labhitvā tittakaṃ pariyesanti; kaṭukaṃ labhitvā akuṭakaṃ pariyesanti, akuṭakaṃ labhitvā kaṭukaṃ pariyesanti; loṇikaṃ labhitvā aloṇikaṃ pariyesanti, aloṇikaṃ labhitvā loṇikaṃ pariyesanti; khārikaṃ labhitvā akhārikaṃ pariyesanti, akhārikaṃ labhitvā khārikaṃ pariyesanti; kasāvaṃ labhitvā akasāvaṃ pariyesanti, akasāvaṃ labhitvā kasāvaṃ pariyesanti; lambikaṃ labhitvā alambikaṃ pariyesanti, alambikaṃ labhitvā lambikaṃ pariyesanti; sāduṃ labhitvā asāduṃ pariyesanti, asāduṃ labhitvā sāduṃ pariyesanti; sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti . Te yaṃ yaṃ labhanti tena tena na tussanti, aparāparaṃ pariyesanti. Manāpikesu rasesu rattā giddhā gathitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhā. Sā rasataṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya; yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti.
ਯਥਾ વਣਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯ ਯਾવਦੇવ ਆਰੁਹਣਤ੍ਥਾਯ 3, ਯਥਾ વਾ ਅਕ੍ਖਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਯਾવਦੇવ ਭਾਰਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ, ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਂ ਆਹਾਰਂ ਆਹਰੇਯ੍ਯ ਯਾવਦੇવ ਕਨ੍ਤਾਰਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ; ਏવਮੇવ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ – ‘‘ਨੇવ ਦવਾਯ ਨ ਮਦਾਯ ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ ਨ વਿਭੂਸਨਾਯ; ਯਾવਦੇવ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਯਾਪਨਾਯ વਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ। ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ વੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮਿ, ਨવਞ੍ਚ વੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ ਚਾ’’ਤਿ। ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਆਰਤੋ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਰਸੇਸੁ ਗੇਧਂ ਅਕਰਂ।
Yathā vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva āruhaṇatthāya 4, yathā vā akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya, yathā puttamaṃsaṃ āhāraṃ āhareyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya; evameva so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya; yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti. Rasataṇhāya ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – rasesu gedhaṃ akaraṃ.
ਅਲੋਲੋਤਿ ਲੋਲੁਪ੍ਪਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਸਾ ਲੋਲੁਪ੍ਪਾ ਤਣ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਲੋਲੋਤਿ – ਰਸੇਸੁ ਗੇਧਂ ਅਕਰਂ ਅਲੋਲੋ।
Aloloti loluppaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā paccekasambuddho aloloti – rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo.
ਅਨਞ੍ਞਪੋਸੀ ਸਪਦਾਨਚਾਰੀਤਿ ਅਨਞ੍ਞਪੋਸੀਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਞੇવ ਪੋਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਨ੍ਤਿ।
Anaññaposī sapadānacārīti anaññaposīti so paccekasambuddho attānaññeva poseti, na paranti.
ਖੀਣਾਸવਂ વਨ੍ਤਦੋਸਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਨ੍ਤਿ॥
Khīṇāsavaṃ vantadosaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti.
ਅਨਞ੍ਞਪੋਸੀ ਸਪਦਾਨਚਾਰੀਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ 7 ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇવ ਕਾਯੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤਾਯ વਾਚਾਯ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਂવੁਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ। ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਇਰਿਯਾਪਥਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੁਲਾ ਕੁਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤੀਤਿ – ਅਨਞ੍ਞਪੋਸੀ ਸਪਦਾਨਚਾਰੀ।
Anaññaposīsapadānacārīti so paccekasambuddho pubbaṇhasamayaṃ 8 nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi. Okkhittacakkhu iriyāpathasampanno kulā kulaṃ anatikkamanto piṇḍāya caratīti – anaññaposī sapadānacārī.
ਕੁਲੇ ਕੁਲੇ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ – ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਮੇ ਬਹੂਪਕਾਰਾ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲਭਾਮਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ। ਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਅਞ੍ਞੇ ਦਾਤੁਂ વਾ ਕਾਤੁਂ વਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ। ਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਪੋਰਾਣਂ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਤਮ੍ਪਿ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਹਂ ਞਾਯਾਮਿ – ‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਕੁਲੁਪਕੋ, ਅਸੁਕਾਯ ਕੁਲੁਪਕੋ’’’ਤਿ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
Kule kule appaṭibaddhacittoti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? ‘‘Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ. Yampi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti tumhe nissāya tumhe passantā. Yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ tampi me antarahitaṃ tumhehi ahaṃ ñāyāmi – ‘asukassa kulupako, asukāya kulupako’’’ti. Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ‘‘ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਂ ਆਗਮ੍ਮ ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਮੁਸਾવਾਦਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਹਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਦੇਮਿ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਦੇਮਿ ਉਪੋਸਥਂ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ ਨવਕਮ੍ਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਮਿ; ਅਥ ਚ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਂ ਉਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇ ਸਕ੍ਕਰੋਥ ਗਰੁਂ ਕਰੋਥ ਮਾਨੇਥ ਪੂਜੇਥਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? ‘‘Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā dhammaṃ saraṇaṃ gatā saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā, tumhākaṃ ahaṃ uddesaṃ demi paripucchaṃ demi uposathaṃ ācikkhāmi navakammaṃ adhiṭṭhāmi; atha ca pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethā’’ti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
ਕੁਲੇ ਕੁਲੇ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਕੁਲਪਲਿਬੋਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਗਣਪਲਿਬੋਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਆવਾਸਪਲਿਬੋਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਚੀવਰਪਲਿਬੋਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਲਿਬੋਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੇਨਾਸਨਪਲਿਬੋਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਪਲਿਬੋਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ – ਕੁਲੇ ਕੁਲੇ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Kule kule appaṭibaddhacittoti so paccekasambuddho kulapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gaṇapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, āvāsapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, cīvarapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, piṇḍapātapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, senāsanapalibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gilānapaccayabhesajjaparikkhārapalibodhena appaṭibaddhacitto hotīti – kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਰਸੇਸੁ ਗੇਧਂ ਅਕਰਂ ਅਲੋਲੋ, ਅਨਞ੍ਞਪੋਸੀ ਸਪਦਾਨਚਾਰੀ।
‘‘Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo, anaññaposī sapadānacārī;
ਕੁਲੇ ਕੁਲੇ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੫੨.
152.
ਪਹਾਯ ਪਞ੍ਚਾવਰਣਾਨਿ ਚੇਤਸੋ, ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਬ੍ਯਪਨੁਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ।
Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso,upakkilese byapanujja sabbe;
ਪਹਾਯ ਪਞ੍ਚਾવਰਣਾਨਿ ਚੇਤਸੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ ਪਹਾਯ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ… ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀવਰਣਂ… ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨੀવਰਣਂ… વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੀવਰਣਂ ਪਹਾਯ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਪਹਾਯ ਪਞ੍ਚਾવਰਣਾਨਿ ਚੇਤਸੋ।
Pahāya pañcāvaraṇāni cetasoti so paccekasambuddho kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, byāpādanīvaraṇaṃ… thinamiddhanīvaraṇaṃ… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ… vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti – pahāya pañcāvaraṇāni cetaso.
ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਬ੍ਯਪਨੁਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇਤਿ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ, ਦੋਸੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ, ਮੋਹੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ, ਕੋਧੋ… ਉਪਨਾਹੋ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ। ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਬ੍ਯਪਨੁਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਬ੍ਯਪਨੁਜ੍ਜ ਪਨੁਦਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਬ੍ਯਪਨੁਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ।
Upakkilese byapanujja sabbeti rāgo cittassa upakkileso, doso cittassa upakkileso, moho cittassa upakkileso, kodho… upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā cittassa upakkilesā. Upakkilese byapanujja sabbeti sabbe cittassa upakkilese byapanujja panuditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – upakkilese byapanujja sabbe.
ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਛੇਤ੍વ ਸਿਨੇਹਦੋਸਨ੍ਤਿ। ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦ੍વੇ ਨਿਸ੍ਸਯਾ – ਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਯੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਯੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੋ। ਸਿਨੇਹੋਤਿ ਦ੍વੇ ਸ੍ਨੇਹਾ – ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ। ਦੋਸੋਤਿ ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਘਾਤੋ ਪਟਿਘਾਤੋ ਪਟਿਘਂ ਪਟਿવਿਰੋਧੋ ਕੋਪੋ ਪਕੋਪੋ ਸਮ੍ਪਕੋਪੋ ਦੋਸੋ ਪਦੋਸੋ ਸਮ੍ਪਦੋਸੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸੋ ਕੋਧੋ ਕੁਜ੍ਝਨਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤਤ੍ਤਂ ਦੋਸੋ ਦੁਸ੍ਸਨਾ ਦੁਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਾ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਂ ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ ਅਸੁਰੋਪੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ । ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਛੇਤ੍વ ਸਿਨੇਹਦੋਸਨ੍ਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਛੇਤ੍વਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ, ਸੋਤਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਨਲ੍ਲੀਨੋ ਅਨੁਪਗਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਿਤੋ ਅਨਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਛੇਤ੍વ ਸਿਨੇਹਦੋਸਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Anissitochetva sinehadosanti. Anissitoti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca…pe… ayaṃ taṇhānissayo…pe… ayaṃ diṭṭhinissayo. Sinehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Dosoti yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa . Anissito chetva sinehadosanti so paccekasambuddho taṇhāsnehañca diṭṭhisnehañca dosañca chetvā ucchinditvā samucchinditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – anissito chetva sinehadosaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਪਹਾਯ ਪਞ੍ਚਾવਰਣਾਨਿ ਚੇਤਸੋ, ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਬ੍ਯਪਨੁਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ।
‘‘Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso, upakkilese byapanujja sabbe;
ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਛੇਤ੍વ ਸਿਨੇਹਦੋਸਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Anissito chetva sinehadosaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੫੩.
153.
વਿਪਿਟ੍ਠਿਕਤ੍વਾਨ ਸੁਖਂ ਦੁਖਞ੍ਚ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।
Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca,pubbeva ca somanassadomanassaṃ;
ਲਦ੍ਧਾਨੁਪੇਕ੍ਖਂ ਸਮਥਂ વਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
વਿਪਿਟ੍ਠਿਕਤ੍વਾਨ ਸੁਖਂ ਦੁਖਞ੍ਚ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀਤਿ – વਿਪਿਟ੍ਠਿਕਤ੍વਾਨ ਸੁਖਂ ਦੁਖਞ੍ਚ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।
Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassanti so paccekasambuddho sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti – vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassaṃ.
ਲਦ੍ਧਾਨੁਪੇਕ੍ਖਂ ਸਮਥਂ વਿਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਯਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮਤਾ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤਾ 13 ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਸਮਥੋਤਿ ਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿ ਸਣ੍ਠਿਤਿ ਅવਟ੍ਠਿਤਿ ਅવਿਸਾਹਾਰੋ 14 ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਅવਿਸਾਹਟਮਾਨਸਤਾ 15 ਸਮਥੋ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਬਲਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ; ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਸਮਥੋ ਚ ਸੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਰਿਯੋਦਾਤਾ ਅਨਙ੍ਗਣਾ વਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ ਮੁਦੁਭੂਤਾ ਕਮ੍ਮਨਿਯਾ ਠਿਤਾ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਾ। ਲਦ੍ਧਾਨੁਪੇਕ੍ਖਂ ਸਮਥਂ વਿਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪੇਕ੍ਖਞ੍ਚ ਸਮਥਞ੍ਚ ਲਦ੍ਧਾ ਲਭਿਤ੍વਾ વਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾਤਿ – ਲਦ੍ਧਾਨੁਪੇਕ੍ਖਂ ਸਮਥਂ વਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Laddhānupekkhaṃsamathaṃ visuddhanti. Upekkhāti yā catutthajjhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā cittappassaddhatā 16 majjhattatā cittassa. Samathoti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro 17 avikkhepo avisāhaṭamānasatā 18 samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi; catutthajjhāne upekkhā ca samatho ca suddhā honti visuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattā. Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhanti catutthajjhānaṃ upekkhañca samathañca laddhā labhitvā vinditvā paṭilabhitvāti – laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘વਿਪਿਟ੍ਠਿਕਤ੍વਾਨ ਸੁਖਂ ਦੁਖਞ੍ਚ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।
‘‘Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassaṃ;
ਲਦ੍ਧਾਨੁਪੇਕ੍ਖਂ ਸਮਥਂ વਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੫੪.
154.
ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਪਰਮਤ੍ਥਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤਿ।
Āraddhavīriyo paramatthapattiyā,alīnacitto akusītavutti;
ਦਲ਼੍ਹਨਿਕ੍ਕਮੋ ਥਾਮਬਲੂਪਪਨ੍ਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo.
ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਪਰਮਤ੍ਥਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਯੋ ਸੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਪਰਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭਾਯ ਪਟਿਲਾਭਾਯ ਅਧਿਗਮਾਯ ਫਸ੍ਸਨਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ વਿਹਰਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਪਦਾਯ ਥਾਮવਾ 19 ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ – ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਪਰਮਤ੍ਥਪਤ੍ਤਿਯਾ।
Āraddhavīriyo paramatthapattiyāti paramatthaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Paramatthassa pattiyā lābhāya paṭilābhāya adhigamāya phassanāya sacchikiriyāya āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ sampadāya thāmavā 20 daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesūti – āraddhavīriyo paramatthapattiyā.
ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤੀਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ વਾਯਮਤਿ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ…ਪੇ॰… ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ…ਪੇ॰… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯ વੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ 21 ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ વਾਯਮਤਿ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤੀਤਿ – ਏવਂ ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤਿ।
Alīnacitto akusītavuttīti so paccekasambuddho anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā 22 chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahatīti – evaṃ alīnacitto akusītavutti.
ਨਾਸਿਸ੍ਸਂ ਨ ਪਿવਿਸ੍ਸਾਮਿ, વਿਹਾਰਤੋ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮੇ।
Nāsissaṃ na pivissāmi, vihārato na nikkhame;
ਨਪਿ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਪਾਤੇਸ੍ਸਂ, ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲੇ ਅਨੂਹਤੇਤਿ॥
Napi passaṃ nipātessaṃ, taṇhāsalle anūhateti.
ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤਿ।
Cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘ਨ ਤਾવਾਹਂ ਇਮਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾવ ਮੇ ਨ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤਿ।
‘‘Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘ਨ ਤਾવਾਹਂ ਇਮਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾવ ਮੇ ਨ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤਿ।
‘‘Na tāvāhaṃ imamhā āsanā vuṭṭhahissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘ਨ ਤਾવਾਹਂ ਇਮਮ੍ਹਾ ਚਙ੍ਕਮਾ ਓਰੋਹਿਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ॰… વਿਹਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਅਡ੍ਢਯੋਗਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਪਾਸਾਦਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਹਮ੍ਮਿਯਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਗੁਹਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਲੇਣਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਕੁਟਿਯਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਕੂਟਾਗਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਅਟ੍ਟਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਮਾਲ਼ਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਉਦ੍ਦਣ੍ਡਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ … ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਮਣ੍ਡਪਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ… ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾવ ਮੇ ਨ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤਿ।
‘‘Na tāvāhaṃ imamhā caṅkamā orohissāmi…pe… vihārā nikkhamissāmi… aḍḍhayogā nikkhamissāmi… pāsādā nikkhamissāmi… hammiyā nikkhamissāmi… guhāya nikkhamissāmi… leṇā nikkhamissāmi… kuṭiyā nikkhamissāmi… kūṭāgārā nikkhamissāmi… aṭṭā nikkhamissāmi… māḷā nikkhamissāmi… uddaṇḍā nikkhamissāmi … upaṭṭhānasālāya nikkhamissāmi… maṇḍapā nikkhamissāmi… rukkhamūlā nikkhamissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯੇ 27 ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮਾਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਫਸ੍ਸਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯੇ…ਪੇ॰… ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ …ਪੇ॰… ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ… ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ… ਪੁਰਿਮਯਾਮਂ… ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮਂ… ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਂ… ਕਾਲ਼ੇ… ਜੁਣ੍ਹੇ… વਸ੍ਸੇ… ਹੇਮਨ੍ਤੇ … ਗਿਮ੍ਹੇ… ਪੁਰਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ… ਮਜ੍ਝਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ… ਪਚ੍ਛਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮਾਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਫਸ੍ਸਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤਿ।
‘‘Imasmiṃyeva pubbaṇhasamaye 28 ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmī’’ti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti. Imasmiṃyeva majjhanhikasamaye…pe… sāyanhasamaye …pe… purebhattaṃ… pacchābhattaṃ… purimayāmaṃ… majjhimayāmaṃ… pacchimayāmaṃ… kāḷe… juṇhe… vasse… hemante … gimhe… purime vayokhandhe… majjhime vayokhandhe… pacchime vayokhandhe ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmīti cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evampi alīnacitto akusītavutti.
ਦਲ਼੍ਹਨਿਕ੍ਕਮੋ ਥਾਮਬਲੂਪਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਦਲ਼੍ਹਸਮਾਦਾਨੋ ਅਹੋਸਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅવਟ੍ਠਿਤਸਮਾਦਾਨੋ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤੇ વਚੀਸੁਚਰਿਤੇ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤੇ ਦਾਨਸਂવਿਭਾਗੇ ਸੀਲਸਮਾਦਾਨੇ ਉਪੋਸਥੁਪવਾਸੇ ਮਤ੍ਤੇਯ੍ਯਤਾਯ 29 ਪੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਤਾਯ ਸਾਮਞ੍ਞਤਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਞਤਾਯ ਕੁਲੇਜੇਟ੍ਠਾਪਚਾਯਿਤਾਯ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਸੁ ਅਧਿਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ – ਦਲ਼੍ਹਨਿਕ੍ਕਮੋ। ਥਾਮਬਲੂਪਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਥਾਮੇਨ ਚ ਬਲੇਨ ਚ વੀਰਿਯੇਨ ਚ ਪਰਕ੍ਕਮੇਨ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ – ਦਲ਼੍ਹਨਿਕ੍ਕਮੋ ਥਾਮਬਲੂਪਪਨ੍ਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Daḷhanikkamo thāmabalūpapannoti so paccekasambuddho daḷhasamādāno ahosi kusalesu dhammesu avaṭṭhitasamādāno kāyasucarite vacīsucarite manosucarite dānasaṃvibhāge sīlasamādāne uposathupavāse matteyyatāya 30 petteyyatāya sāmaññatāya brahmaññatāya kulejeṭṭhāpacāyitāya aññataraññataresu adhikusalesu dhammesūti – daḷhanikkamo. Thāmabalūpapannoti so paccekasambuddho thāmena ca balena ca vīriyena ca parakkamena ca paññāya ca upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgatoti – daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਪਰਮਤ੍ਥਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸੀਤવੁਤ੍ਤਿ।
‘‘Āraddhavīriyo paramatthapattiyā, alīnacitto akusītavutti;
ਦਲ਼੍ਹਨਿਕ੍ਕਮੋ ਥਾਮਬਲੂਪਪਨ੍ਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੫੫.
155.
ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਝਾਨਮਰਿਞ੍ਚਮਾਨੋ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ।
Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno,dhammesu niccaṃ anudhammacārī;
ਆਦੀਨવਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤਾ ਭવੇਸੁ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Ādīnavaṃsammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo.
ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਝਾਨਮਰਿਞ੍ਚਮਾਨੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾਰਾਮੋ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਰਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਥਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨਿਰਾਕਤਜ੍ਝਾਨੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਬ੍ਰੂਹੇਤਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਂ ਝਾਯੀ ਝਾਨਰਤੋ ਏਕਤ੍ਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਸਦਤ੍ਥਗਰੁਕੋਤਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ। ਝਾਨਮਰਿਞ੍ਚਮਾਨੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਝਾਨਂ ਨ ਰਿਞ੍ਚਤਿ – ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਯੁਤ੍ਤੋ ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਆਯੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਯੁਤ੍ਤੋ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ… ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਯੁਤ੍ਤੋ ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਆਯੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਯੁਤ੍ਤੋਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਝਾਨਂ ਨ ਰਿਞ੍ਚਤਿ।
Paṭisallānaṃ jhānamariñcamānoti so paccekasambuddho paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti paṭisallānaṃ. Jhānamariñcamānoti so paccekasambuddho dvīhi kāraṇehi jhānaṃ na riñcati – anuppannassa vā paṭhamassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyutto, anuppannassa vā dutiyassa jhānassa…pe… anuppannassa vā tatiyassa jhānassa… anuppannassa vā catutthassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyuttoti – evampi jhānaṃ na riñcati.
ਅਥ વਾ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਾ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਾ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਝਾਨਂ ਨ ਰਿਞ੍ਚਤੀਤਿ – ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਝਾਨਮਰਿਞ੍ਚਮਾਨੋ।
Atha vā, uppannaṃ vā paṭhamaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti, uppannaṃ vā dutiyaṃ jhānaṃ…pe… uppannaṃ vā tatiyaṃ jhānaṃ… uppannaṃ vā catutthaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti. Evampi jhānaṃ na riñcatīti – paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno.
ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ…ਪੇ॰… ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ। ਕਤਮੇ ਅਨੁਧਮ੍ਮਾ? ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਾ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਦਾ ਅਨ੍વਤ੍ਥਪਟਿਪਦਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਦਾ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੋ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਨੁਧਮ੍ਮਾ। ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀਤਿ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਧੁવਕਾਲਂ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਅવੋਕਿਣ੍ਣਂ ਪੋਙ੍ਖਾਨੁਪੋਙ੍ਖਂ ਉਦਕੂਮਿਕਜਾਤਂ 31
Dhammesu niccaṃ anudhammacārīti dhammā vuccanti cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Katame anudhammā? Sammāpaṭipadā apaccanīkapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ – ime vuccanti anudhammā. Dhammesu niccaṃ anudhammacārīti dhammesu niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ avokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakūmikajātaṃ 32
ਅવੀਚਿਸਨ੍ਤਤਿਸਹਿਤਂ ਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਮਯਾਮਂ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਂ ਕਾਲ਼ੇ ਜੁਣ੍ਹੇ વਸ੍ਸੇ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਗਿਮ੍ਹੇ ਪੁਰਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ ਮਜ੍ਝਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਛਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤੀਤਿ – ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ।
Avīcisantatisahitaṃ phassitaṃ purebhattaṃ pacchābhattaṃ purimayāmaṃ majjhimayāmaṃ pacchimayāmaṃ kāḷe juṇhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – dhammesu niccaṃ anudhammacārī.
ਆਦੀਨવਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤਾ ਭવੇਸੂਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਆਦੀਨવਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤਾ ਭવੇਸੁ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦੀਨવਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤਾ ਭવੇਸੂਤਿ – ਆਦੀਨવਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤਾ ਭવੇਸੁ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Ādīnavaṃ sammasitā bhavesūti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti ādīnavaṃ sammasitā bhavesūti – ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਝਾਨਮਰਿਞ੍ਚਮਾਨੋ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮਚਾਰੀ।
‘‘Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno, dhammesu niccaṃ anudhammacārī;
ਆਦੀਨવਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤਾ ਭવੇਸੁ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੫੬.
156.
ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਥਯਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਅਨੇਲ਼ਮੂਗੋ 33 ਸੁਤવਾ ਸਤੀਮਾ।
Taṇhakkhayaṃpatthayamappamatto,aneḷamūgo34sutavā satīmā;
ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਪਧਾਨવਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo.
ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਥਯਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ। ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ। ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਨ੍ਤਿ ਰਾਗਕ੍ਖਯਂ ਦੋਸਕ੍ਖਯਂ ਮੋਹਕ੍ਖਯਂ ਗਤਿਕ੍ਖਯਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਯਂ ਭવਕ੍ਖਯਂ ਸਂਸਾਰਕ੍ਖਯਂ વਟ੍ਟਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੋ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਪਿਹਯਨ੍ਤੋ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤੋਤਿ – ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਥਯਂ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰੀ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰੀ…ਪੇ॰… ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ – ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਥਯਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ।
Taṇhakkhayaṃ patthayamappamattoti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ patthayanto icchanto sādiyanto pihayanto abhijappantoti – taṇhakkhayaṃ patthayaṃ. Appamattoti so paccekasambuddho sakkaccakārī sātaccakārī…pe… appamādo kusalesu dhammesūti – taṇhakkhayaṃ patthayamappamatto.
ਅਨੇਲ਼ਮੂਗੋ ਸੁਤવਾ ਸਤੀਮਾਤਿ। ਅਨੇਲ਼ਮੂਗੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾ ਞਾਣੀ વਿਭਾવੀ ਮੇਧਾવੀ। ਸੁਤવਾਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚ੍ਚਯੋ। ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਾਤਾ વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ। ਸਤੀਮਾਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਤਿਮਾ ਹੋਤਿ ਪਰਮੇਨ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਚਿਰਕਤਮ੍ਪਿ ਚਿਰਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸਰਿਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾਤਿ – ਅਨੇਲ਼ਮੂਗੋ ਸੁਤવਾ ਸਤੀਮਾ।
Aneḷamūgo sutavā satīmāti. Aneḷamūgoti so paccekasambuddho paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Sutavāti so paccekasambuddho bahussuto hoti sutadharo sutasanniccayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Satīmāti so paccekasambuddho satimā hoti paramena satinepakkena samannāgatattā cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritāti – aneḷamūgo sutavā satīmā.
ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਪਧਾਨવਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ। ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ ਞਾਤਧਮ੍ਮੋ ਤੁਲਿਤਧਮ੍ਮੋ ਤੀਰਿਤਧਮ੍ਮੋ વਿਭੂਤਧਮ੍ਮੋ વਿਭਾવਿਤਧਮ੍ਮੋ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ॰… ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ ਞਾਤਧਮ੍ਮੋ ਤੁਲਿਤਧਮ੍ਮੋ ਤੀਰਿਤਧਮ੍ਮੋ વਿਭੂਤਧਮ੍ਮੋ વਿਭਾવਿਤਧਮ੍ਮੋ। ਅਥ વਾ, ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਖਨ੍ਧਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਯੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਾਨਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾਨਿ ਗਤਿਯੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ ਭવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ ਸਂਸਾਰਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ વਟ੍ਟਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ। ਅਥ વਾ, ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਾਤੁਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਆਯਤਨਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਗਤਿਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਭવਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਸਂਸਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ વਟ੍ਟਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਅਨ੍ਤਿਮਭવੇ 35 ਠਿਤੋ ਅਨ੍ਤਿਮਸਮੁਸ੍ਸਯੇ ਠਿਤੋ ਅਨ੍ਤਿਮਦੇਹਧਰੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ।
Saṅkhātadhammo niyato padhānavāti saṅkhātadhammo vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Saṅkhātadhammoti so paccekasambuddho saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti saṅkhātadhammo…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo. Atha vā, tassa paccekasambuddhassa ca khandhā saṃkhittā dhātuyo saṃkhittā āyatanāni saṃkhittāni gatiyo saṃkhittā upapattiyo saṃkhittā paṭisandhiyo saṃkhittā bhavā saṃkhittā saṃsārā saṃkhittā vaṭṭā saṃkhittā. Atha vā, so paccekasambuddho khandhapariyante ṭhito dhātupariyante ṭhito āyatanapariyante ṭhito gatipariyante ṭhito upapattipariyante ṭhito paṭisandhipariyante ṭhito bhavapariyante ṭhito saṃsārapariyante ṭhito vaṭṭapariyante ṭhito saṅkhārapariyante ṭhito antimabhave 36 ṭhito antimasamussaye ṭhito antimadehadharo paccekasambuddho.
ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਭવੋ, ਚਰਿਮੋਯਂ ਸਮੁਸ੍ਸਯੋ।
Tassāyaṃ pacchimako bhavo, carimoyaṃ samussayo;
ਤਂਕਾਰਣਾ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ। ਨਿਯਤੋਤਿ ਨਿਯਾਮਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ। ਚਤੂਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਨਿਯਤੋ। ਨਿਯਾਮਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਧਿਗਤੋ ਫਸ੍ਸਿਤੋ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ ਪਤ੍ਤੋ ਨਿਯਾਮਂ। ਪਧਾਨવਾਤਿ ਪਧਾਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વੀਰਿਯਂ। ਸੋ ਚੇਤਸੋ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ ਨਿਕ੍ਕਮੋ ਪਰਕ੍ਕਮੋ ਉਯ੍ਯਾਮੋ વਾਯਾਮੋ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹੀ ਥਾਮੋ ਧਿਤਿ ਅਸਿਥਿਲਪਰਕ੍ਕਮੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚ੍ਛਨ੍ਦਤਾ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਤਾ ਧੁਰਸਮ੍ਪਗ੍ਗਾਹੋ વੀਰਿਯਂ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વੀਰਿਯਬਲਂ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ। ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਿਨਾ ਪਧਾਨੇਨ ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਧਾਨવਾਤਿ – ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਪਧਾਨવਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Taṃkāraṇā paccekasambuddho saṅkhātadhammo. Niyatoti niyāmā vuccanti cattāro ariyamaggā. Catūhi ariyamaggehi samannāgatoti niyato. Niyāmaṃ patto sampatto adhigato phassito sacchikato patto niyāmaṃ. Padhānavāti padhānaṃ vuccati vīriyaṃ. So cetaso vīriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī thāmo dhiti asithilaparakkamo anikkhittacchandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho vīriyaṃ vīriyindriyaṃ vīriyabalaṃ sammāvāyāmo. So paccekasambuddho iminā padhānena upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā so paccekasambuddho padhānavāti – saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਥਯਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਅਨੇਲ਼ਮੂਗੋ ਸੁਤવਾ ਸਤੀਮਾ।
‘‘Taṇhakkhayaṃ patthayamappamatto, aneḷamūgo sutavā satīmā;
ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਪਧਾਨવਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੫੭.
157.
ਸੀਹੋવ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤਸਨ੍ਤੋ, વਾਤੋવ ਜਾਲਮ੍ਹਿ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ।
Sīhova saddesu asantasanto,vātova jālamhi asajjamāno;
ਪਦੁਮਂવ ਤੋਯੇਨ ਅਲਿਮ੍ਪਮਾਨੋ 39, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Padumaṃva toyena alimpamāno40, eko care khaggavisāṇakappo.
ਸੀਹੋવ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤਸਨ੍ਤੋਤਿ ਯਥਾ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤਾਸੀ ਅਪਰਿਸਨ੍ਤਾਸੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਨੁਬ੍ਬਿਗ੍ਗੋ ਅਨੁਸ੍ਸਙ੍ਕੀ 41 ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੋ ਅਭੀਰੂ ਅਚ੍ਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤਾਸੀ ਅਪਰਿਸਨ੍ਤਾਸੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਨੁਬ੍ਬਿਗ੍ਗੋ ਅਨੁਸ੍ਸਙ੍ਕੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੋ ਅਭੀਰੂ ਅਚ੍ਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਸੀਹੋવ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤਸਨ੍ਤੋ।
Sīhova saddesu asantasantoti yathā sīho migarājā saddesu asantāsī aparisantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī 42 anutrāso abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī, paccekasambuddhopi saddesu asantāsī aparisantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – sīhova saddesu asantasanto.
વਾਤੋવ ਜਾਲਮ੍ਹਿ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋਤਿ। વਾਤੋਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ વਾਤਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ વਾਤਾ ਉਤ੍ਤਰਾ વਾਤਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ વਾਤਾ ਸਰਜਾ વਾਤਾ ਅਰਜਾ વਾਤਾ ਸੀਤਾ વਾਤਾ ਉਣ੍ਹਾ વਾਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾ વਾਤਾ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ વਾਤਾ વੇਰਮ੍ਭવਾਤਾ ਪਕ੍ਖવਾਤਾ 43 ਸੁਪਣ੍ਣવਾਤਾ ਤਾਲਪਣ੍ਣવਾਤਾ વਿਧੂਪਨવਾਤਾ। ਜਾਲਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਤ੍ਤਜਾਲਂ। ਯਥਾ વਾਤੋ ਜਾਲਮ੍ਹਿ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ਨ ਪਲਿਬਜ੍ਝਤਿ, ਏવਮੇવ ਦ੍વੇ ਜਾਲਾ – ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਞ੍ਚ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਂ ਪਹੀਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ, ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਰੂਪੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਸਦ੍ਦੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ਨ ਪਲਿਬਜ੍ਝਤਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – વਾਤੋવ ਜਾਲਮ੍ਹਿ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ।
Vātova jālamhi asajjamānoti. Vātoti puratthimā vātā pacchimā vātā uttarā vātā dakkhiṇā vātā sarajā vātā arajā vātā sītā vātā uṇhā vātā parittā vātā adhimattā vātā verambhavātā pakkhavātā 44 supaṇṇavātā tālapaṇṇavātā vidhūpanavātā. Jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Yathā vāto jālamhi na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati, evameva dve jālā – taṇhājālañca diṭṭhijālañca…pe… idaṃ taṇhājālaṃ…pe… idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ, taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – vātova jālamhi asajjamāno.
ਪਦੁਮਂવ ਤੋਯੇਨ ਅਲਿਮ੍ਪਮਾਨੋਤਿ ਪਦੁਮਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਂ। ਤੋਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਉਦਕਂ। ਯਥਾ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਂ ਤੋਯੇਨ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਪਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ, ਅਲਿਤ੍ਤਂ ਅਪਲਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਂ, ਏવਮੇવ ਦ੍વੇ ਲੇਪਾ – ਤਣ੍ਹਾਲੇਪੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਲੇਪੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪੋ। ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਲੇਪੋ ਪਹੀਨੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ। ਤਣ੍ਹਾਲੇਪਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਰੂਪੇ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਸਦ੍ਦੇ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਪਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ, ਅਲਿਤ੍ਤੋ ਅਪਲਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਪਦੁਮਂવ ਤੋਯੇਨ ਅਲਿਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Padumaṃvatoyena alimpamānoti padumaṃ vuccati padumapupphaṃ. Toyaṃ vuccati udakaṃ. Yathā padumapupphaṃ toyena na limpati na palimpati na upalimpati, alittaṃ apalittaṃ anupalittaṃ, evameva dve lepā – taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca…pe… ayaṃ taṇhālepo…pe… ayaṃ diṭṭhilepo. Tassa paccekasambuddhassa taṇhālepo pahīno, diṭṭhilepo paṭinissaṭṭho. Taṇhālepassa pahīnattā diṭṭhilepassa paṭinisaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na limpati sadde na limpati…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na limpati na palimpati na upalimpati, alitto apalitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – padumaṃva toyena alimpamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਸੀਹੋવ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤਸਨ੍ਤੋ, વਾਤੋવ ਜਾਲਮ੍ਹਿ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ।
‘‘Sīhova saddesu asantasanto, vātova jālamhi asajjamāno;
ਪਦੁਮਂવ ਤੋਯੇਨ ਅਲਿਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Padumaṃva toyena alimpamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੫੮.
158.
ਸੀਹੋ ਯਥਾ ਦਾਠਬਲੀ ਪਸਯ੍ਹ, ਰਾਜਾ ਮਿਗਾਨਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਚਾਰੀ।
Sīho yathā dāṭhabalī pasayha,rājā migānaṃ abhibhuyya cārī;
ਸੇવੇਥ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo.
ਸੀਹੋ ਯਥਾ ਦਾਠਬਲੀ ਪਸਯ੍ਹ, ਰਾਜਾ ਮਿਗਾਨਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਚਾਰੀਤਿ ਯਥਾ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਦਾਠਬਲੀ ਦਾਠਾવੁਧੋ ਸਬ੍ਬੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇ ਪਾਣੇ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਪਞ੍ਞਾਬਲੀ ਪਞ੍ਞਾવੁਧੋ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤੀਤਿ – ਸੀਹੋ ਯਥਾ ਦਾਠਬਲੀ ਪਸਯ੍ਹ, ਰਾਜਾ ਮਿਗਾਨਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਚਾਰੀ।
Sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārīti yathā sīho migarājā dāṭhabalī dāṭhāvudho sabbe tiracchānagate pāṇe abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi paññābalī paññāvudho sabbapāṇabhūte puggale paññāya abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārī.
ਸੇવੇਥ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨੀਤਿ ਯਥਾ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਅਰਞ੍ਞવਨਮਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍વਾ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਅਰਞ੍ਞવਨਪਤ੍ਥਾਨਿ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸੇવਤਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਾਨਿ વਿਜਨવਾਤਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਾਨਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਾਨਿ। ਸੋ ਏਕੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਏਕੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਕੋ ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਏਕੋ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ ਏਕੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ ਏਕੋ ਰਹੋ ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋ ਚਙ੍ਕਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ ਏਕੋ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤੀਤਿ – ਸੇવੇਥ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Sevetha pantāni senāsanānīti yathā sīho migarājā araññavanamajjhogāhetvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati eko tiṭṭhati eko nisīdati eko seyyaṃ kappeti eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati eko paṭikkamati eko raho nisīdati eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਸੀਹੋ ਯਥਾ ਦਾਠਬਲੀ ਪਸਯ੍ਹ, ਰਾਜਾ ਮਿਗਾਨਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਚਾਰੀ।
‘‘Sīho yathā dāṭhabalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārī;
ਸੇવੇਥ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੫੯.
159.
ਮੇਤ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਕਰੁਣਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ, ਆਸੇવਮਾਨੋ ਮੁਦਿਤਞ੍ਚ ਕਾਲੇ।
Mettaṃupekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ,āsevamāno muditañca kāle;
ਸਬ੍ਬੇਨ ਲੋਕੇਨ ਅવਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ਮੇਤ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਕਰੁਣਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ, ਆਸੇવਮਾਨੋ ਮੁਦਿਤਞ੍ਚ ਕਾਲੇਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ, ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅવੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ; ਕਰੁਣਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ॰… ਮੁਦਿਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ॰… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅવੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਮੇਤ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਕਰੁਣਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ, ਆਸੇવਮਾਨੋ ਮੁਦਿਤਞ੍ਚ ਕਾਲੇ।
Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāleti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharatīti – mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāle.
ਸਬ੍ਬੇਨ ਲੋਕੇਨ ਅવਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨੋਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਯੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ…ਪੇ॰… ਯੇ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ… ਯੇ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ… ਯੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ… ਯੇ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ… ਯੇ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ… ਯੇ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ… ਯੇ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾਯ 45 ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ… ਯੇ ਉਪਰਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ… ਯੇ ਦਸਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਰੁਣਾਯ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ… ਮੁਦਿਤਾਯ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਯੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ…ਪੇ॰… ਯੇ ਦਸਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇਨ ਲੋਕੇਨ ਅવਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਲੋਕੇਨ ਅવਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨੋ, ਅਪ੍ਪਟਿવਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਅਨਾਘਾਤਿਯਮਾਨੋ 46 ਅਪ੍ਪਟਿਹਞ੍ਞਮਾਨੋਤਿ – ਸਬ੍ਬੇਨ ਲੋਕੇਨ ਅવਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Sabbena lokena avirujjhamānoti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya disāya sattā…pe… ye uttarāya disāya sattā… ye dakkhiṇāya disāya sattā… ye puratthimāya anudisāya sattā… ye pacchimāya anudisāya sattā… ye uttarāya anudisāya sattā… ye dakkhiṇāya anudisāya sattā… ye heṭṭhimāya 47 disāya sattā… ye uparimāya disāya sattā… ye dasasu disāsu sattā te appaṭikūlā honti. Karuṇāya bhāvitattā… muditāya bhāvitattā… upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā…pe… ye dasasu disāsu sattā te appaṭikūlā honti. Sabbena lokena avirujjhamānoti sabbena lokena avirujjhamāno, appaṭivirujjhamāno anāghātiyamāno 48 appaṭihaññamānoti – sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਮੇਤ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਕਰੁਣਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ, ਆਸੇવਮਾਨੋ ਮੁਦਿਤਞ੍ਚ ਕਾਲੇ।
‘‘Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditañca kāle;
ਸਬ੍ਬੇਨ ਲੋਕੇਨ ਅવਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Sabbena lokena avirujjhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੬੦.
160.
ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਮੋਹਂ, ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ 49 ।
Rāgañcadosañca pahāya mohaṃ,sandālayitvāna saṃyojanāni50;
ਅਸਨ੍ਤਸਂ ਜੀવਿਤਸਙ੍ਖਯਮ੍ਹਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo.
ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਮੋਹਨ੍ਤਿ। ਰਾਗੋਤਿ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਦੋਸੋਤਿ ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਘਾਤੋ…ਪੇ॰… ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ ਅਸੁਰੋਪੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਮੋਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ॰… ਅવਿਜ੍ਜਾਲਙ੍ਗੀ ਮੋਹੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਮੋਹਨ੍ਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਮੋਹਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਮੋਹਂ।
Rāgañca dosañca pahāya mohanti. Rāgoti yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Dosoti yo cittassa āghāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa. Mohoti dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Rāgañca dosañca pahāya mohanti so paccekasambuddho rāgañca dosañca mohañca pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – rāgañca dosañca pahāya mohaṃ.
ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀਤਿ। ਦਸ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ – ਕਾਮਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ ਪਟਿਘਸਂਯੋਜਨਂ…ਪੇ॰… ਅવਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨਂ। ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀਤਿ ਦਸ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾ ਪਦਾਲਯਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਦਾਲਯਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ।
Sandālayitvāna saṃyojanānīti. Dasa saṃyojanāni – kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭighasaṃyojanaṃ…pe… avijjāsaṃyojanaṃ. Sandālayitvāna saṃyojanānīti dasa saṃyojanāni sandālayitvā padālayitvā sampadālayitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – sandālayitvāna saṃyojanāni.
ਅਸਨ੍ਤਸਂ ਜੀવਿਤਸਙ੍ਖਯਮ੍ਹੀਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਜੀવਿਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਸਨ੍ਤਾਸੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਨੁਬ੍ਬਿਗ੍ਗੋ ਅਨੁਸ੍ਸਙ੍ਕੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੋ ਅਭੀਰੂ ਅਚ੍ਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਅਸਨ੍ਤਸਂ ਜੀવਿਤਸਙ੍ਖਯਮ੍ਹਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Asantasaṃjīvitasaṅkhayamhīti so paccekasambuddho jīvitapariyosāne asantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਮੋਹਂ, ਸਨ੍ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ।
‘‘Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, sandālayitvāna saṃyojanāni;
ਅਸਨ੍ਤਸਂ ਜੀવਿਤਸਙ੍ਖਯਮ੍ਹਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
੧੬੧.
161.
ਭਜਨ੍ਤਿ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਰਣਤ੍ਥਾ, ਨਿਕ੍ਕਾਰਣਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਅਜ੍ਜ ਮਿਤ੍ਤਾ।
Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā,nikkāraṇā dullabhā ajja mittā;
ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਞ੍ਞਾ 51 ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥
Attatthapaññā52asucī manussā, eko care khaggavisāṇakappo.
ਭਜਨ੍ਤਿ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਰਣਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਕਾਰਣਾ ਪਰਤ੍ਥਕਾਰਣਾ ਉਭਯਤ੍ਥਕਾਰਣਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਥਕਾਰਣਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਤ੍ਥਕਾਰਣਾ ਪਰਮਤ੍ਥਕਾਰਣਾ ਭਜਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭਜਨ੍ਤਿ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਨਿਸੇવਨ੍ਤਿ ਸਂਸੇવਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸੇવਨ੍ਤੀਤਿ – ਭਜਨ੍ਤਿ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਰਣਤ੍ਥਾ।
Bhajantisevanti ca kāraṇatthāti attatthakāraṇā paratthakāraṇā ubhayatthakāraṇā diṭṭhadhammikatthakāraṇā samparāyikatthakāraṇā paramatthakāraṇā bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevantīti – bhajanti sevanti ca kāraṇatthā.
ਨਿਕ੍ਕਾਰਣਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਅਜ੍ਜ ਮਿਤ੍ਤਾਤਿ ਦ੍વੇ ਮਿਤ੍ਤਾ – ਅਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ ਚ ਅਨਾਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਅਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਅਨਾਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ। ਨਿਕ੍ਕਾਰਣਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਅਜ੍ਜ ਮਿਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਮਿਤ੍ਤਾ ਅਕਾਰਣਾ ਨਿਕ੍ਕਾਰਣਾ ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ (ਦੁਲ੍ਲਦ੍ਧਾ ਸੁਦੁਲ੍ਲਦ੍ਧਾ) 53 ਤਿ – ਨਿਕ੍ਕਾਰਣਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਅਜ੍ਜ ਮਿਤ੍ਤਾ।
Nikkāraṇādullabhā ajja mittāti dve mittā – agārikamitto ca anāgārikamitto ca…pe… ayaṃ agārikamitto…pe… ayaṃ anāgārikamitto. Nikkāraṇā dullabhā ajja mittāti ime dve mittā akāraṇā nikkāraṇā ahetū appaccayā dullabhā (dulladdhā sudulladdhā) 54 ti – nikkāraṇā dullabhā ajja mittā.
ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਞ੍ਞਾ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾਤਿ। ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੇਤੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਣਾ ਭਜਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭਜਨ੍ਤਿ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਨਿਸੇવਨ੍ਤਿ ਸਂਸੇવਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸੇવਨ੍ਤਿ ਆਚਰਨ੍ਤਿ ਸਮਾਚਰਨ੍ਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪਞ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ – ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਞ੍ਞਾ। ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸੁਚਿਨਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਸੁਚਿਨਾ વਚੀਕਮ੍ਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਸੁਚਿਨਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਸੁਚਿਨਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇਨ…ਪੇ॰… ਅਸੁਚਿਨਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇਨ… ਅਸੁਚਿਨਾ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੇਨ… ਅਸੁਚਿਨਾ ਮੁਸਾવਾਦੇਨ… ਅਸੁਚਿਯਾ ਪਿਸੁਣਾਯ વਾਚਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ… ਅਸੁਚਿਯਾ ਫਰੁਸਾਯ વਾਚਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ… ਅਸੁਚਿਨਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ… ਅਸੁਚਿਯਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ… ਅਸੁਚਿਨਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਸੁਚਿਯਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਸੁਚਿਯਾ ਚੇਤਨਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਸੁਚਿਯਾ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਸੁਚਿਨਾ ਪਣਿਧਿਨਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਸੁਚੀ ਹੀਨਾ ਨਿਹੀਨਾ ਓਮਕਾ ਲਾਮਕਾ ਛਤੁਕ੍ਕਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਤਿ – ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਞ੍ਞਾ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ।
Attatthapaññā asucī manussāti. Attatthapaññāti attano atthāya attano hetu attano paccayā attano kāraṇā bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevanti ācaranti samācaranti payirupāsanti paripucchanti paripañhantīti – attatthapaññā. Asucī manussāti asucinā kāyakammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā vacīkammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā manokammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā pāṇātipātena…pe… asucinā adinnādānena… asucinā kāmesumicchācārena… asucinā musāvādena… asuciyā pisuṇāya vācāya samannāgatā… asuciyā pharusāya vācāya samannāgatā… asucinā samphappalāpena samannāgatā… asuciyā abhijjhāya samannāgatā… asucinā byāpādena samannāgatāti asucī manussā, asuciyā micchādiṭṭhiyā samannāgatāti asucī manussā, asuciyā cetanāya samannāgatāti asucī manussā, asuciyā patthanāya samannāgatāti asucī manussā, asucinā paṇidhinā samannāgatāti asucī manussā, asucī hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittāti – attatthapaññā asucī manussā.
ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋਤਿ। ਏਕੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਏਕੋ…ਪੇ॰… ਚਰੇਤਿ ਅਟ੍ਠ ਚਰਿਯਾਯੋ…ਪੇ॰… ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋਤਿ ਯਥਾ ਖਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਾਮ વਿਸਾਣਂ ਏਕਂ ਹੋਤਿ ਅਦੁਤਿਯਂ…ਪੇ॰… ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –
Eko care khaggavisāṇakappoti. Ekoti so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko…pe… careti aṭṭha cariyāyo…pe… khaggavisāṇakappoti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ…pe… eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ਭਜਨ੍ਤਿ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਰਣਤ੍ਥਾ, ਨਿਕ੍ਕਾਰਣਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਅਜ੍ਜ ਮਿਤ੍ਤਾ।
‘‘Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā, nikkāraṇā dullabhā ajja mittā;
ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਞ੍ਞਾ ਅਸੁਚੀ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Attatthapaññā asucī manussā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
ਚਤੁਤ੍ਥੋ વਗ੍ਗੋ।
Catuttho vaggo.
ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
Khaggavisāṇasuttaniddeso niṭṭhito.
ਅਜਿਤੋ ਤਿਸ੍ਸਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ, ਪੁਣ੍ਣਕੋ ਅਥ ਮੇਤ੍ਤਗੂ।
Ajito tissametteyyo, puṇṇako atha mettagū;
ਧੋਤਕੋ ਉਪਸੀવੋ ਚ, ਨਨ੍ਦੋ ਚ ਅਥ ਹੇਮਕੋ॥
Dhotako upasīvo ca, nando ca atha hemako.
ਤੋਦੇਯ੍ਯ-ਕਪ੍ਪਾ ਦੁਭਯੋ, ਜਤੁਕਣ੍ਣੀ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।
Todeyya-kappā dubhayo, jatukaṇṇī ca paṇḍito;
ਭਦ੍ਰਾવੁਧੋ ਉਦਯੋ ਚ, ਪੋਸਾਲੋ ਚਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।
Bhadrāvudho udayo ca, posālo cāpi brāhmaṇo;
ਮੋਘਰਾਜਾ ਚ ਮੇਧਾવੀ, ਪਿਙ੍ਗਿਯੋ ਚ ਮਹਾਇਸਿ॥
Mogharājā ca medhāvī, piṅgiyo ca mahāisi.
ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਨਿਦ੍ਦੇਸਾਪਿ ਤਥੇવ ਚ।
Khaggavisāṇasuttānaṃ, niddesāpi tatheva ca;
ਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਦੁવਿਧਾ ਞੇਯ੍ਯਾ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਸੁਲਕ੍ਖਿਤਾਤਿ॥
Niddesā duvidhā ñeyyā, paripuṇṇā sulakkhitāti.
ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Cūḷaniddesapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ੪. ਚਤੁਤ੍ਥવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 4. Catutthavaggavaṇṇanā
