| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
८. चेतनासुत्तवण्णना
8. Cetanāsuttavaṇṇanā
३८. अट्ठमे यञ्च, भिक्खवे, चेतेतीति यं चेतनं चेतेति, पवत्तेतीति अत्थो। यञ्च पकप्पेतीति यं पकप्पनं पकप्पेति, पवत्तेतिच्चेव अत्थो। यञ्च अनुसेतीति यञ्च अनुसयं अनुसेति, पवत्तेतिच्चेव अत्थो। एत्थ च चेतेतीति तेभूमककुसलाकुसलचेतना गहिता, पकप्पेतीति अट्ठसु लोभसहगतचित्तेसु तण्हादिट्ठिकप्पा गहिता, अनुसेतीति द्वादसन्नं चेतनानं सहजातकोटिया चेव उपनिस्सयकोटिया च अनुसयो गहितो। आरम्मणमेतं होतीति (चेतनादिधम्मजाते सति कम्मविञ्ञाणस्स उप्पत्तिया अवारितत्ता) एतं चेतनादिधम्मजातं पच्चयो होति। पच्चयो हि इध आरम्मणन्ति अधिप्पेता। विञ्ञाणस्स ठितियाति कम्मविञ्ञाणस्स ठितत्थं। आरम्मणे सतीति तस्मिं पच्चये सति। पतिट्ठा विञ्ञाणस्स होतीति तस्स कम्मविञ्ञाणस्स पतिट्ठा होति। तस्मिं पतिट्ठिते विञ्ञाणेति तस्मिं कम्मविञ्ञाणे पतिट्ठिते। विरूळ्हेति कम्मं जवापेत्वा पटिसन्धिआकड्ढनसमत्थताय निब्बत्तमूले जाते। पुनब्भवाभिनिब्बत्तीति पुनब्भवसङ्खाता अभिनिब्बत्ति।
38. Aṭṭhame yañca, bhikkhave, cetetīti yaṃ cetanaṃ ceteti, pavattetīti attho. Yañca pakappetīti yaṃ pakappanaṃ pakappeti, pavatteticceva attho. Yañca anusetīti yañca anusayaṃ anuseti, pavatteticceva attho. Ettha ca cetetīti tebhūmakakusalākusalacetanā gahitā, pakappetīti aṭṭhasu lobhasahagatacittesu taṇhādiṭṭhikappā gahitā, anusetīti dvādasannaṃ cetanānaṃ sahajātakoṭiyā ceva upanissayakoṭiyā ca anusayo gahito. Ārammaṇametaṃ hotīti (cetanādidhammajāte sati kammaviññāṇassa uppattiyā avāritattā) etaṃ cetanādidhammajātaṃ paccayo hoti. Paccayo hi idha ārammaṇanti adhippetā. Viññāṇassa ṭhitiyāti kammaviññāṇassa ṭhitatthaṃ. Ārammaṇe satīti tasmiṃ paccaye sati. Patiṭṭhā viññāṇassa hotīti tassa kammaviññāṇassa patiṭṭhā hoti. Tasmiṃ patiṭṭhite viññāṇeti tasmiṃ kammaviññāṇe patiṭṭhite. Virūḷheti kammaṃ javāpetvā paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāya nibbattamūle jāte. Punabbhavābhinibbattīti punabbhavasaṅkhātā abhinibbatti.
नो चे, भिक्खवे, चेतेतीति इमिना तेभूमकचेतनाय अप्पवत्तनक्खणो वुत्तो। नो चे पकप्पेतीति इमिना तण्हादिट्ठिकप्पानं अप्पवत्तनक्खणो। अथ चे अनुसेतीति इमिना तेभूमकविपाकेसु परित्तकिरियासु रूपेति एत्थ अप्पहीनकोटिया अनुसयो गहितो। आरम्मणमेतं होतीति अनुसये सति कम्मविञ्ञाणस्स उप्पत्तिया अवारितत्ता एतं अनुसयजातं पच्चयोव होति।
Noce, bhikkhave, cetetīti iminā tebhūmakacetanāya appavattanakkhaṇo vutto. No ce pakappetīti iminā taṇhādiṭṭhikappānaṃ appavattanakkhaṇo. Atha ce anusetīti iminā tebhūmakavipākesu parittakiriyāsu rūpeti ettha appahīnakoṭiyā anusayo gahito. Ārammaṇametaṃhotīti anusaye sati kammaviññāṇassa uppattiyā avāritattā etaṃ anusayajātaṃ paccayova hoti.
नो चेव चेतेतीतिआदीसु पठमपदे तेभूमककुसलाकुसलचेतना निवत्ता, दुतियपदे अट्ठसु चित्तेसु तण्हादिट्ठियो, ततियपदे वुत्तप्पकारेसु धम्मेसु यो अप्पहीनकोटिया अनुसयितो अनुसयो, सो निवत्तो।
No ceva cetetītiādīsu paṭhamapade tebhūmakakusalākusalacetanā nivattā, dutiyapade aṭṭhasu cittesu taṇhādiṭṭhiyo, tatiyapade vuttappakāresu dhammesu yo appahīnakoṭiyā anusayito anusayo, so nivatto.
अपिचेत्थ असम्मोहत्थं चेतेति पकप्पेति अनुसेति, चेतेति न पकप्पेति अनुसेति, न चेतेति न पकप्पेति अनुसेति, न चेतेति न पकप्पेति न अनुसेतीति इदम्पि चतुक्कं वेदितब्बं। तत्थ पठमनये धम्मपरिच्छेदो दस्सितो। दुतियनये चेतेतीति तेभूमककुसलचेतना चेव चतस्सो च अकुसलचेतना गहिता। न पकप्पेतीति अट्ठसु चित्तेसु तण्हादिट्ठियो निवत्ता। अनुसेतीति तेभूमककुसले उपनिस्सयकोटिया, चतूसु अकुसलचेतनासु सहजातकोटिया चेव उपनिस्सयकोटिया च अनुसयो गहितो। ततियनये न चेतेतीति तेभूमककुसलाकुसलं निवत्तं, न पकप्पेतीति अट्ठसु चित्तेसु तण्हादिट्ठियो निवत्ता, अनुसेतीति सुत्ते आगतं वारेत्वा तेभूमककुसलाकुसलविपाककिरियारूपेसु अप्पहीनकोटिया उपनिस्सयो गहितो। चतुत्थनयो पुरिमसदिसोव।
Apicettha asammohatthaṃ ceteti pakappeti anuseti, ceteti na pakappeti anuseti, na ceteti na pakappeti anuseti, na ceteti na pakappeti na anusetīti idampi catukkaṃ veditabbaṃ. Tattha paṭhamanaye dhammaparicchedo dassito. Dutiyanaye cetetīti tebhūmakakusalacetanā ceva catasso ca akusalacetanā gahitā. Na pakappetīti aṭṭhasu cittesu taṇhādiṭṭhiyo nivattā. Anusetīti tebhūmakakusale upanissayakoṭiyā, catūsu akusalacetanāsu sahajātakoṭiyā ceva upanissayakoṭiyā ca anusayo gahito. Tatiyanaye na cetetīti tebhūmakakusalākusalaṃ nivattaṃ, na pakappetīti aṭṭhasu cittesu taṇhādiṭṭhiyo nivattā, anusetīti sutte āgataṃ vāretvā tebhūmakakusalākusalavipākakiriyārūpesu appahīnakoṭiyā upanissayo gahito. Catutthanayo purimasadisova.
तदप्पतिट्ठितेति तस्मिं अप्पतिट्ठिते। अविरूळ्हेति कम्मं जवापेत्वा पटिसन्धिआकड्ढनसमत्थताय अनिब्बत्तमूले। एत्थ पन किं कथितन्ति? अरहत्तमग्गस्स किच्चं, खीणासवस्स किच्चकरणन्तिपि नवलोकुत्तरधम्मातिपि वत्तुं वट्टति। एत्थ च विञ्ञाणस्स चेव आयतिं पुनब्भवस्स च अन्तरे एको सन्धि, वेदनातण्हानमन्तरे एको, भवजातीनमन्तरे एकोति। अट्ठमं।
Tadappatiṭṭhiteti tasmiṃ appatiṭṭhite. Avirūḷheti kammaṃ javāpetvā paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāya anibbattamūle. Ettha pana kiṃ kathitanti? Arahattamaggassa kiccaṃ, khīṇāsavassa kiccakaraṇantipi navalokuttaradhammātipi vattuṃ vaṭṭati. Ettha ca viññāṇassa ceva āyatiṃ punabbhavassa ca antare eko sandhi, vedanātaṇhānamantare eko, bhavajātīnamantare ekoti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ८. चेतनासुत्तं • 8. Cetanāsuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ८. चेतनासुत्तवण्णना • 8. Cetanāsuttavaṇṇanā
