| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๘. เจตนาสุตฺตวณฺณนา
8. Cetanāsuttavaṇṇanā
๓๘. อฎฺฐเม ยญฺจ, ภิกฺขเว, เจเตตีติ ยํ เจตนํ เจเตติ, ปวเตฺตตีติ อโตฺถฯ ยญฺจ ปกเปฺปตีติ ยํ ปกปฺปนํ ปกเปฺปติ, ปวเตฺตติเจฺจว อโตฺถฯ ยญฺจ อนุเสตีติ ยญฺจ อนุสยํ อนุเสติ, ปวเตฺตติเจฺจว อโตฺถฯ เอตฺถ จ เจเตตีติ เตภูมกกุสลากุสลเจตนา คหิตา, ปกเปฺปตีติ อฎฺฐสุ โลภสหคตจิเตฺตสุ ตณฺหาทิฎฺฐิกปฺปา คหิตา, อนุเสตีติ ทฺวาทสนฺนํ เจตนานํ สหชาตโกฎิยา เจว อุปนิสฺสยโกฎิยา จ อนุสโย คหิโตฯ อารมฺมณเมตํ โหตีติ (เจตนาทิธมฺมชาเต สติ กมฺมวิญฺญาณสฺส อุปฺปตฺติยา อวาริตตฺตา) เอตํ เจตนาทิธมฺมชาตํ ปจฺจโย โหติฯ ปจฺจโย หิ อิธ อารมฺมณนฺติ อธิเปฺปตาฯ วิญฺญาณสฺส ฐิติยาติ กมฺมวิญฺญาณสฺส ฐิตตฺถํฯ อารมฺมเณ สตีติ ตสฺมิํ ปจฺจเย สติฯ ปติฎฺฐา วิญฺญาณสฺส โหตีติ ตสฺส กมฺมวิญฺญาณสฺส ปติฎฺฐา โหติฯ ตสฺมิํ ปติฎฺฐิเต วิญฺญาเณติ ตสฺมิํ กมฺมวิญฺญาเณ ปติฎฺฐิเตฯ วิรูเฬฺหติ กมฺมํ ชวาเปตฺวา ปฎิสนฺธิอากฑฺฒนสมตฺถตาย นิพฺพตฺตมูเล ชาเตฯ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺตีติ ปุนพฺภวสงฺขาตา อภินิพฺพตฺติฯ
38. Aṭṭhame yañca, bhikkhave, cetetīti yaṃ cetanaṃ ceteti, pavattetīti attho. Yañca pakappetīti yaṃ pakappanaṃ pakappeti, pavatteticceva attho. Yañca anusetīti yañca anusayaṃ anuseti, pavatteticceva attho. Ettha ca cetetīti tebhūmakakusalākusalacetanā gahitā, pakappetīti aṭṭhasu lobhasahagatacittesu taṇhādiṭṭhikappā gahitā, anusetīti dvādasannaṃ cetanānaṃ sahajātakoṭiyā ceva upanissayakoṭiyā ca anusayo gahito. Ārammaṇametaṃ hotīti (cetanādidhammajāte sati kammaviññāṇassa uppattiyā avāritattā) etaṃ cetanādidhammajātaṃ paccayo hoti. Paccayo hi idha ārammaṇanti adhippetā. Viññāṇassa ṭhitiyāti kammaviññāṇassa ṭhitatthaṃ. Ārammaṇe satīti tasmiṃ paccaye sati. Patiṭṭhā viññāṇassa hotīti tassa kammaviññāṇassa patiṭṭhā hoti. Tasmiṃ patiṭṭhite viññāṇeti tasmiṃ kammaviññāṇe patiṭṭhite. Virūḷheti kammaṃ javāpetvā paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāya nibbattamūle jāte. Punabbhavābhinibbattīti punabbhavasaṅkhātā abhinibbatti.
โน เจ, ภิกฺขเว, เจเตตีติ อิมินา เตภูมกเจตนาย อปฺปวตฺตนกฺขโณ วุโตฺตฯ โน เจ ปกเปฺปตีติ อิมินา ตณฺหาทิฎฺฐิกปฺปานํ อปฺปวตฺตนกฺขโณฯ อถ เจ อนุเสตีติ อิมินา เตภูมกวิปาเกสุ ปริตฺตกิริยาสุ รูเปติ เอตฺถ อปฺปหีนโกฎิยา อนุสโย คหิโตฯ อารมฺมณเมตํ โหตีติ อนุสเย สติ กมฺมวิญฺญาณสฺส อุปฺปตฺติยา อวาริตตฺตา เอตํ อนุสยชาตํ ปจฺจโยว โหติฯ
Noce, bhikkhave, cetetīti iminā tebhūmakacetanāya appavattanakkhaṇo vutto. No ce pakappetīti iminā taṇhādiṭṭhikappānaṃ appavattanakkhaṇo. Atha ce anusetīti iminā tebhūmakavipākesu parittakiriyāsu rūpeti ettha appahīnakoṭiyā anusayo gahito. Ārammaṇametaṃhotīti anusaye sati kammaviññāṇassa uppattiyā avāritattā etaṃ anusayajātaṃ paccayova hoti.
โน เจว เจเตตีติอาทีสุ ปฐมปเท เตภูมกกุสลากุสลเจตนา นิวตฺตา, ทุติยปเท อฎฺฐสุ จิเตฺตสุ ตณฺหาทิฎฺฐิโย, ตติยปเท วุตฺตปฺปกาเรสุ ธเมฺมสุ โย อปฺปหีนโกฎิยา อนุสยิโต อนุสโย, โส นิวโตฺตฯ
No ceva cetetītiādīsu paṭhamapade tebhūmakakusalākusalacetanā nivattā, dutiyapade aṭṭhasu cittesu taṇhādiṭṭhiyo, tatiyapade vuttappakāresu dhammesu yo appahīnakoṭiyā anusayito anusayo, so nivatto.
อปิเจตฺถ อสโมฺมหตฺถํ เจเตติ ปกเปฺปติ อนุเสติ, เจเตติ น ปกเปฺปติ อนุเสติ, น เจเตติ น ปกเปฺปติ อนุเสติ, น เจเตติ น ปกเปฺปติ น อนุเสตีติ อิทมฺปิ จตุกฺกํ เวทิตพฺพํฯ ตตฺถ ปฐมนเย ธมฺมปริเจฺฉโท ทสฺสิโตฯ ทุติยนเย เจเตตีติ เตภูมกกุสลเจตนา เจว จตโสฺส จ อกุสลเจตนา คหิตาฯ น ปกเปฺปตีติ อฎฺฐสุ จิเตฺตสุ ตณฺหาทิฎฺฐิโย นิวตฺตาฯ อนุเสตีติ เตภูมกกุสเล อุปนิสฺสยโกฎิยา, จตูสุ อกุสลเจตนาสุ สหชาตโกฎิยา เจว อุปนิสฺสยโกฎิยา จ อนุสโย คหิโตฯ ตติยนเย น เจเตตีติ เตภูมกกุสลากุสลํ นิวตฺตํ, น ปกเปฺปตีติ อฎฺฐสุ จิเตฺตสุ ตณฺหาทิฎฺฐิโย นิวตฺตา, อนุเสตีติ สุเตฺต อาคตํ วาเรตฺวา เตภูมกกุสลากุสลวิปากกิริยารูเปสุ อปฺปหีนโกฎิยา อุปนิสฺสโย คหิโตฯ จตุตฺถนโย ปุริมสทิโสวฯ
Apicettha asammohatthaṃ ceteti pakappeti anuseti, ceteti na pakappeti anuseti, na ceteti na pakappeti anuseti, na ceteti na pakappeti na anusetīti idampi catukkaṃ veditabbaṃ. Tattha paṭhamanaye dhammaparicchedo dassito. Dutiyanaye cetetīti tebhūmakakusalacetanā ceva catasso ca akusalacetanā gahitā. Na pakappetīti aṭṭhasu cittesu taṇhādiṭṭhiyo nivattā. Anusetīti tebhūmakakusale upanissayakoṭiyā, catūsu akusalacetanāsu sahajātakoṭiyā ceva upanissayakoṭiyā ca anusayo gahito. Tatiyanaye na cetetīti tebhūmakakusalākusalaṃ nivattaṃ, na pakappetīti aṭṭhasu cittesu taṇhādiṭṭhiyo nivattā, anusetīti sutte āgataṃ vāretvā tebhūmakakusalākusalavipākakiriyārūpesu appahīnakoṭiyā upanissayo gahito. Catutthanayo purimasadisova.
ตทปฺปติฎฺฐิเตติ ตสฺมิํ อปฺปติฎฺฐิเตฯ อวิรูเฬฺหติ กมฺมํ ชวาเปตฺวา ปฎิสนฺธิอากฑฺฒนสมตฺถตาย อนิพฺพตฺตมูเลฯ เอตฺถ ปน กิํ กถิตนฺติ? อรหตฺตมคฺคสฺส กิจฺจํ, ขีณาสวสฺส กิจฺจกรณนฺติปิ นวโลกุตฺตรธมฺมาติปิ วตฺตุํ วฎฺฎติฯ เอตฺถ จ วิญฺญาณสฺส เจว อายติํ ปุนพฺภวสฺส จ อนฺตเร เอโก สนฺธิ, เวทนาตณฺหานมนฺตเร เอโก, ภวชาตีนมนฺตเร เอโกติฯ อฎฺฐมํฯ
Tadappatiṭṭhiteti tasmiṃ appatiṭṭhite. Avirūḷheti kammaṃ javāpetvā paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāya anibbattamūle. Ettha pana kiṃ kathitanti? Arahattamaggassa kiccaṃ, khīṇāsavassa kiccakaraṇantipi navalokuttaradhammātipi vattuṃ vaṭṭati. Ettha ca viññāṇassa ceva āyatiṃ punabbhavassa ca antare eko sandhi, vedanātaṇhānamantare eko, bhavajātīnamantare ekoti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๘. เจตนาสุตฺตํ • 8. Cetanāsuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๘. เจตนาสุตฺตวณฺณนา • 8. Cetanāsuttavaṇṇanā
