| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੮. ਚੇਤਨਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Cetanāsuttavaṇṇanā
੩੮. ਯਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਟ੍ਠਾਨੇ। ਤੇਨ ਚੇਤਨਾਯ વਿਯ ਪਕਪ੍ਪਾਨਾਨੁਸਯਾਨਮ੍ਪਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ વਕ੍ਖਮਾਨਂਯੇવ ਅવਿਸਿਟ੍ਠਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾવਂ ਜੋਤੇਤਿ। ਕਾਮਂ ਤੀਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ ‘‘ਪવਤ੍ਤੇਤਿ’’ਇਚ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ, વਤ੍ਤਨਤ੍ਥੋ ਪਨ ਚੇਤਨਾਦੀਨਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਚੇਤਯਨਪਕਪ੍ਪਨਾਨੁਸਯਨਰੂਪੋ વਿਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਗਹਿਤਾ ਕਮ੍ਮવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਧਾਰਣਮੇਤਨ੍ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਾ ਗਹਿਤਾ ਯਥਾਰਹਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਟ੍ਠਸੁਪਿ ਹਿ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਕਪ੍ਪੋ, ਤਤ੍ਥ ਚਤੂਸ੍વੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪੋਤਿ। ਕਾਮਂ ਅਨੁਸਯਾ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਚੇਤਨਾਸੁਪਿ ਅਨੁਸੇਨ੍ਤਿਯੇવ, ਅਕੁਸਲੇਸੁ ਪਨ ਪવਤ੍ਤਿ ਪਾਕਟਾਤਿ ‘‘ਦ੍વਾਦਸਨ੍ਨਂ ਚੇਤਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਪਿ ਕਾਮਰਾਗਾਦਯੋ ਅਨੁਸਯਾવ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤਂਸਦਿਸਤਾਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ। ਅਨਾਗਤਾ ਏવ ਹਿ ਕਾਮਰਾਗਾਦਯੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ‘‘ਅਨੁਸਯਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ। ਕਮ੍ਮવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਠਿਤਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇવ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚੇਤਨਾਪਕਪ੍ਪਨਾਨੁਸਯਸਞ੍ਞਿਤੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੋਤਿ। ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਫਲਦਾਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯੇવ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾવਸੇਨ વਿਰੁਲ਼੍ਹੇਤਿ। ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਤਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ, ‘‘વਿਰੁਲ਼੍ਹੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਪਚਿਤਭਾવੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਜવਾਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਰੇਤਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਹਿ ਕਮ੍ਮਚੇਤਨਾਹਿ ਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਯ ਕਮ੍ਮવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠਂ વਿਰੁਲ਼੍ਹਮੂਲਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮੂਲੇ ਜਾਤੇ’’ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾ વਿਪਾਕਂ ਦੇਨ੍ਤਂ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਜਾਤਿવਸੇਨ ਦੇਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜવੇਦਨੀਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ।
38.Yañcāti ettha ca-saddo aṭṭhāne. Tena cetanāya viya pakappānānusayānampi viññāṇassa ṭhitiyā vakkhamānaṃyeva avisiṭṭhaṃ ārammaṇabhāvaṃ joteti. Kāmaṃ tīsupi padesu ‘‘pavatteti’’icceva attho vutto, vattanattho pana cetanādīnaṃ yathākkamaṃ cetayanapakappanānusayanarūpo visiṭṭhaṭṭho daṭṭhabbo. Tebhūmakakusalākusalacetanā gahitā kammaviññāṇassa paccayaniddhāraṇametanti. Taṇhādiṭṭhikappā gahitā yathārahanti adhippāyo. Aṭṭhasupi hi lobhasahagatacittesu taṇhākappo, tattha catūsveva diṭṭhikappoti. Kāmaṃ anusayā lokiyakusalacetanāsupi anusentiyeva, akusalesu pana pavatti pākaṭāti ‘‘dvādasannaṃ cetanāna’’nti vuttaṃ. Sahajātakoṭiyāti idaṃ paccuppannāpi kāmarāgādayo anusayāva vuccanti taṃsadisatāyāti vuttaṃ. Na hi kālabhedena lakkhaṇappabhedo atthīti. Anāgatā eva hi kāmarāgādayo nippariyāyato ‘‘anusayā’’ti vattabbataṃ arahanti. Paccayuppanno vaṭṭatīti āha ‘‘ārammaṇaṃ paccayo’’ti. Kammaviññāṇassa ṭhitatthanti kammaviññāṇasseva pavattiyā. Tasmiṃ paccaye satīti tasmiṃ cetanāpakappanānusayasaññite paccaye sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti. Santāne phaladānasamatthatāyeva hotīti ‘‘patiṭṭhā hoti, tasmiṃ patiṭṭhite’’ti vuttaṃ. Sanniṭṭhāpakacetanāvasena viruḷheti. Patiṭṭhiteti hi iminā kammassa katabhāvo vutto, ‘‘viruḷhe’’ti iminā upacitabhāvo. Tenāha ‘‘kammaṃ javāpetvā’’tiādi. Tattha puretaraṃ uppannāhi kammacetanāhi laddhapaccayattā balappattāya sanniṭṭhāpakacetanāya kammaviññāṇaṃ laddhapatiṭṭhaṃ viruḷhamūlañca hotīti vuttaṃ ‘‘nibbattamūle jāte’’ti. Tathā hi sanniṭṭhāpakacetanā vipākaṃ dentaṃ anantare jātivasena deti upapajjavedanīyakammanti.
ਤੇਭੂਮਕਚੇਤਨਾਯਾਤਿ ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਯ। ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਕ੍ਖਣੋਤਿ ਇਧ ਪવਤ੍ਤਨਕ੍ਖਣੋ ਜਾਯਮਾਨਕ੍ਖਣੋ। ਨ ਜਾਯਮਾਨਕ੍ਖਣੋ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਕ੍ਖਣੋ ਨ ਕੇવਲਂ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨੁਸਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਅਪ੍ਪਹੀਨਕੋਟਿਯਾਤਿ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਾવੇਨ। ਤਦਿਦਂ ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਸੁ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਸੁ ਅਨੁਸਯਾਨਂ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਆਦਿਨਾ ਪવਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, વਿਪਾਕਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪਹੀਨਕੋਟਿਯਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅવਾਰਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਤਿ ਅવਾਰਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਪਚ੍ਚਯੋવ ਹੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ।
Tebhūmakacetanāyāti tebhūmakakusalākusalacetanāya. Appavattanakkhaṇoti idha pavattanakkhaṇo jāyamānakkhaṇo. Na jāyamānakkhaṇo appavattanakkhaṇo na kevalaṃ bhaṅgakkhaṇo appahīnānusayassa adhippetattā. Appahīnakoṭiyāti asamucchinnabhāvena. Tadidaṃ tebhūmakakusalākusalacetanāsu appavattamānāsu anusayānaṃ sahajātakoṭiādinā pavatti nāma natthi, vipākādīsu appahīnakoṭiyā pavattati karontassa abhāvatoti imamatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Avāritattāti paṭipakkheti avāritabbattā. Paccayova hoti viññāṇassa ṭhitiyā.
ਪਠਮਦੁਤਿਯવਾਰੇਹਿ વਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯવਾਰੇ ‘‘ਨੋ ਚੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਿવਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਠਮਪਦੇ ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਨਿવਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਨਿવਤ੍ਤਾਤਿ ਅਕਰਣਤੋ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪਗਤਾ। ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨਿવਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਸੂਤਿ ‘‘ਤੇਭੂਮਕવਿਪਾਕੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ।
Paṭhamadutiyavārehi vaṭṭaṃ dassetvā tatiyavāre ‘‘no ce’’tiādinā vivaṭṭaṃ dassitanti ‘‘paṭhamapade tebhūmakakusalākusalacetanā nivattā’’tiādi vuttaṃ. Tattha nivattāti akaraṇato appavattiyā apagatā. Taṇhādiṭṭhiyo nivattāti yojanā. Vuttappakāresūti ‘‘tebhūmakavipākesū’’tiādinā vuttappakāresu.
ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ। ਏਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾਪਕਪ੍ਪਨਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਨવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ‘‘ਚੇਤੇਤੀਤਿ ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਗਹਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਯੋ ਇਧੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਚਤਸ੍ਸੋਤਿ ਪਟਿਘਦ੍વਯਮੋਹਮੂਲਸਮਾਗਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾ। ਚਤੂਸੁ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾਸੂਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਸੁ ਏવ ਚਤੂਸੁ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾਸੁ, ਇਤਰਾ ਪਨ ‘‘ਨ ਪਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਨਿવਤ੍ਤਾਤਿ। ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਂ વਾਰੇਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਨੋ ਚ ਪਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਂ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ। ‘‘ਨ ਪਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਅਟ੍ਠਸੁ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ ਪવਤ੍ਤਅਨੁਸਯੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤੋ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਰਿਮਸਦਿਸੋવ ਪੁਰਿਮਨਯੇਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤ੍ਤਾ।
Etthāti imasmiṃ sutte. Ettha cetanāpakappanānaṃ pavattanavasena dhammaparicchedo dassitoti ‘‘cetetīti tebhūmakakusalākusalacetanā gahitā’’tiādinayo idheva hotīti dassito. Catassoti paṭighadvayamohamūlasamāgatā catasso akusalacetanā. Catūsu akusalacetanāsūti yathāvuttāsu eva catūsu akusalacetanāsu, itarā pana ‘‘na pakappetī’’ti iminā paṭikkhepena nivattāti. Sutte āgataṃ vāretvāti ‘‘no ca pakappetī’’ti evaṃ paṭikkhepavasena sutte āgataṃ vajjetvā. ‘‘Na pakappetī’’ti hi iminā aṭṭhasu lobhasahagatacittesu sahajātakoṭiyā pavattaanusayo nivattito tesaṃ cittānaṃ appavattanato, tasmā taṃ ṭhānaṃ ṭhapetvāti attho. Purimasadisova purimanayesu vuttanayena gahetabbo dhammaparicchedattā.
ਤਦਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਤਿ ਸਮਾਸਭਾવਤੋ વਿਭਤ੍ਤਿਲੋਪੋ, ਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਦ-ਕਾਰਾਗਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਦਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਦਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਸਮਾਸਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਤਤਿਯવਾਰੇ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਥਿਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਨੁਸਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਭੇਦਨਤੋ। ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣਨ੍ਤਿਪਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ વੇਦਨਾਦੀਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਭਾવਤੋ। ਨવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਤਿਪਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਟਨਤੋ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਾਨਿ ਫਲਾਨਿ, ਤਦੁਭਯਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ। વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ। ਪੁਨਬ੍ਭવਸੀਸੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਭવਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਿਞ੍ਞਾਣਮੇવ વਾ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਨਬ੍ਭવਸ੍ਸ ਚ ਅਨ੍ਤਰੇ ਏਕੋ ਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ। ਭવਜਾਤੀਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਦੁਤਿਯਭવਸ੍ਸ ਤਤਿਯਭવੇ ਜਾਤਿਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਰਮ੍ਪਰવਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਗਹਣੇਨ ਪਨ ਨਾਨਨ੍ਤਰਿਯਤੋ ਕਮ੍ਮਭવੋ ਗਹਿਤੋ, ਜਾਤਿਹੇਤੁਫਲਸਿਦ੍ਧਿਪੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਾ ਏવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਨੋ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚੇਤੇਤਿ ਨੋ ਚ ਪਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਨੁਸੇਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਭਗવਤਾ ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਭવਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਯੂਹਨਂ, ਪਕਪ੍ਪਨਞ੍ਚ વਿਨਾਪਿ ਭવੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨવਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ ਅਨੁਸਯਪਚ੍ਚਯਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਚੇਤਨਾਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਾ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿ ਚੇਪਿ, ਤਦਾ વਿਜ੍ਜਮਾਨਤੇਭੂਮਕવਿਪਾਕਾਦਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਪ੍ਪਹੀਨਕੋਟਿਯਾ ਅਨੁਸਯਿਤਕਿਲੇਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਭવવਜ੍ਜਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤੋ। ‘‘ਨ ਚੇਤੇਤਿ ਪਕਪ੍ਪੇਤਿ ਅਨੁਸੇਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਨ ਗਹਿਤੋ ਚੇਤਨਂ વਿਨਾ ਪਕਪ੍ਪਨਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ।
Tadappatiṭṭhiteti samāsabhāvato vibhattilopo, sandhivasena da-kārāgamo, tassa appatiṭṭhitaṃ tadappatiṭṭhitaṃ, tasmiṃ tadappatiṭṭhiteti evamettha samāsapadasiddhi daṭṭhabbā. Etthāti etasmiṃ tatiyavāre arahattamaggassa kiccaṃ kathitaṃ sabbaso anusayanibbattibhedanato. Khīṇāsavassa kiccakaraṇantipi vattuṃ vaṭṭati sabbaso vedanādīnaṃ paṭikkhepabhāvato. Nava lokuttaradhammātipi vattuṃ vaṭṭati maggapaṭipāṭiyā anusayasamugghāṭanato maggānantarāni phalāni, tadubhayārammaṇañca nibbānanti. Viññāṇassāti kammaviññāṇassa. Punabbhavasīsena anantarabhavasaṅgahitaṃ nāmarūpaṃ paṭisandhiviññāṇameva vā gahitanti āha ‘‘punabbhavassa ca antare eko sandhī’’ti. Bhavajātīnanti ettha ‘‘dutiyabhavassa tatiyabhave jātiyā’’ti evaṃ paramparavasena gahetabbaṃ. Āyatiṃ punabbhavābhinibbattigahaṇena pana nānantariyato kammabhavo gahito, jātihetuphalasiddhipettha vuttā evāti veditabbaṃ. Ettha ca ‘‘no ce, bhikkhave, ceteti no ca pakappeti, atha kho anusetī’’ti evaṃ bhagavatā dutiyanaye pubbabhāge bhavanibbattakakusalākusalāyūhanaṃ, pakappanañca vināpi bhavesu diṭṭhādīnavassa yogino anusayapaccayā vipassanācetanāpi paṭisandhijanakā hotīti dassanatthaṃ kusalākusalassa appavatti cepi, tadā vijjamānatebhūmakavipākādidhammesu appahīnakoṭiyā anusayitakilesappaccayā bhavavajjassa kammaviññāṇassa patiṭṭhitatā hotīti dassanatthañca vutto. ‘‘Na ceteti pakappeti anusetī’’ti ayaṃ nayo na gahito cetanaṃ vinā pakappanassa abhāvato.
ਚੇਤਨਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Cetanāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੮. ਚੇਤਨਾਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Cetanāsuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਚੇਤਨਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Cetanāsuttavaṇṇanā
