| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi |
7. සත්‌තමවග්‌ගො
7. Sattamavaggo
(65) 3. චෙතසිකකථා
(65) 3. Cetasikakathā
475. නත්‌ථි චෙතසිකො ධම්‌මොති? ආමන්‌තා. නනු අත්‌ථි කෙචි ධම්‌මා චිත්‌තෙන සහගතා සහජාතා සංසට්‌ඨා සම්‌පයුත්‌තා එකුප්‌පාදා එකනිරොධා එකවත්‌ථුකා එකාරම්‌මණාති? ආමන්‌තා. හඤ්‌චි අත්‌ථි කෙචි ධම්‌මා චිත්‌තෙන සහගතා සහජාතා සංසට්‌ඨා සම්‌පයුත්‌තා එකුප්‌පාදා එකනිරොධා එකවත්‌ථුකා එකාරම්‌මණා, නො ච වත රෙ වත්‌තබ්‌බෙ – ‘‘නත්‌ථි චෙතසිකො ධම්‌මො’’ති.
475. Natthi cetasiko dhammoti? Āmantā. Nanu atthi keci dhammā cittena sahagatā sahajātā saṃsaṭṭhā sampayuttā ekuppādā ekanirodhā ekavatthukā ekārammaṇāti? Āmantā. Hañci atthi keci dhammā cittena sahagatā sahajātā saṃsaṭṭhā sampayuttā ekuppādā ekanirodhā ekavatthukā ekārammaṇā, no ca vata re vattabbe – ‘‘natthi cetasiko dhammo’’ti.
ඵස්‌සො චිත්‌තෙන සහජාතොති? ආමන්‌තා. හඤ්‌චි ඵස්‌සො චිත්‌තෙන සහජාතො, තෙන වත රෙ වත්‌තබ්‌බෙ – ‘‘ඵස්‌සො චෙතසිකො’’ති. වෙදනා…පෙ.… සඤ්‌ඤා… චෙතනා… සද්‌ධා… වීරියං… සති… සමාධි… පඤ්‌ඤා… රාගො… දොසො… මොහො…පෙ.… අනොත්‌තප්‌පං චිත්‌තෙන සහජාතන්‌ති? ආමන්‌තා. හඤ්‌චි අනොත්‌තප්‌පං චිත්‌තෙන සහජාතං, තෙන වත රෙ වත්‌තබ්‌බෙ – ‘‘අනොත්‌තප්‌පං චෙතසික’’න්‌ති.
Phasso cittena sahajātoti? Āmantā. Hañci phasso cittena sahajāto, tena vata re vattabbe – ‘‘phasso cetasiko’’ti. Vedanā…pe… saññā… cetanā… saddhā… vīriyaṃ… sati… samādhi… paññā… rāgo… doso… moho…pe… anottappaṃ cittena sahajātanti? Āmantā. Hañci anottappaṃ cittena sahajātaṃ, tena vata re vattabbe – ‘‘anottappaṃ cetasika’’nti.
476. චිත්‌තෙන සහජාතාති කත්‌වා චෙතසිකාති? ආමන්‌තා. ඵස්‌සෙන සහජාතාති කත්‌වා ඵස්‌සසිකාති 1? ආමන්‌තා. චිත්‌තෙන සහජාතාති කත්‌වා චෙතසිකාති? ආමන්‌තා . වෙදනාය… සඤ්‌ඤාය… චෙතනාය… සද්‌ධාය… වීරියෙන… සතියා… සමාධිනා… පඤ්‌ඤාය… රාගෙන… දොසෙන… මොහෙන…පෙ.… අනොත්‌තප්‌පෙන සහජාතාති කත්‌වා අනොත්‌තප්‌පාසිකාති 2? ආමන්‌තා.
476. Cittena sahajātāti katvā cetasikāti? Āmantā. Phassena sahajātāti katvā phassasikāti 3? Āmantā. Cittena sahajātāti katvā cetasikāti? Āmantā . Vedanāya… saññāya… cetanāya… saddhāya… vīriyena… satiyā… samādhinā… paññāya… rāgena… dosena… mohena…pe… anottappena sahajātāti katvā anottappāsikāti 4? Āmantā.
477. නත්‌ථි චෙතසිකො ධම්‌මොති? ආමන්‌තා. නනු වුත්‌තං භගවතා –
477. Natthi cetasiko dhammoti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā –
‘‘චිත්‌තඤ්‌හිදං චෙතසිකා ච ධම්‌මා,
‘‘Cittañhidaṃ cetasikā ca dhammā,
අනත්‌තතො සංවිදිතස්‌ස හොන්‌ති;
Anattato saṃviditassa honti;
හීනප්‌පණීතං තදුභයෙ විදිත්‌වා,
Hīnappaṇītaṃ tadubhaye viditvā,
සම්‌මද්‌දසො වෙදි පලොකධම්‌ම’’න්‌ති.
Sammaddaso vedi palokadhamma’’nti.
අත්‌ථෙව සුත්‌තන්‌තොති? ආමන්‌තා. තෙන හි අත්‌ථි චෙතසිකො ධම්‌මොති.
Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi atthi cetasiko dhammoti.
නත්‌ථි චෙතසිකො ධම්‌මොති? ආමන්‌තා. නනු වුත්‌තං භගවතා – ‘‘ඉධ, කෙවට්‌ට, භික්‌ඛු පරසත්‌තානං පරපුග්‌ගලානං චිත්‌තම්‌පි ආදිසති චෙතසිකම්‌පි ආදිසති විතක්‌කිතම්‌පි ආදිසති විචාරිතම්‌පි ආදිසති – ‘එවම්‌පි තෙ මනො, ඉත්‌ථම්‌පි තෙ මනො, ඉතිපි තෙ චිත්‌ත’’’න්‌ති 5. අත්‌ථෙව සුත්‌තන්‌තොති? ආමන්‌තා. තෙන හි අත්‌ථි චෙතසිකො ධම්‌මොති.
Natthi cetasiko dhammoti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘idha, kevaṭṭa, bhikkhu parasattānaṃ parapuggalānaṃ cittampi ādisati cetasikampi ādisati vitakkitampi ādisati vicāritampi ādisati – ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta’’’nti 6. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi atthi cetasiko dhammoti.
චෙතසිකකථා නිට්‌ඨිතා.
Cetasikakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 3. චෙතසිකකථාවණ්‌ණනා • 3. Cetasikakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 3. චෙතසිකකථාවණ්‌ණනා • 3. Cetasikakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 3. චෙතසිකකථාවණ්‌ණනා • 3. Cetasikakathāvaṇṇanā
