Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၄. စေတောခိလသုတ္တံ
4. Cetokhilasuttaṃ
၁၄. ‘‘ယသ္သ ကသ္သစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသ္သ ဝာ ဘိက္ခုနိယာ ဝာ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ, တသ္သ ယာ ရတ္တိ ဝာ ဒိဝသော ဝာ အာဂစ္ဆတိ ဟာနိယေဝ ပာဋိကင္ခာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ဝုဒ္ဓိ။
14. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā pañca cetokhilā appahīnā pañca cetasovinibandhā asamucchinnā, tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.
‘‘ကတမသ္သ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဟောန္တိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, တသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ဧဝမသ္သာယံ ပဌမော စေတောခိလော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။
‘‘Katamassa pañca cetokhilā appahīnā honti? Idha, bhikkhave, bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. Yo so, bhikkhave, bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṃ paṭhamo cetokhilo appahīno hoti.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓမ္မေ ကင္ခတိ။ပေ.။ သင္ဃေ ကင္ခတိ။ သိက္ခာယ ကင္ခတိ။ သဗ္ရဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ရဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော, တသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ဧဝမသ္သာယံ ပဉ္စမော စေတောခိလော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။ ဣမသ္သ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဟောန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhamme kaṅkhati…pe… saṅghe kaṅkhati… sikkhāya kaṅkhati… sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto. Yo so, bhikkhave, bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṃ pañcamo cetokhilo appahīno hoti. Imassa pañca cetokhilā appahīnā honti.
‘‘ကတမသ္သ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာမေသု အဝီတရာဂော ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပာသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏ္ဟော။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာမေသု အဝီတရာဂော ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပာသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏ္ဟော , တသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ဧဝမသ္သာယံ ပဌမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော အသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။
‘‘Katamassa pañca cetasovinibandhā asamucchinnā honti? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Yo so, bhikkhave, bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho , tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṃ paṭhamo cetasovinibandho asamucchinno hoti.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ အဝီတရာဂော ဟောတိ။ပေ.။ ရူပေ အဝီတရာဂော ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ သေယ္ယသုခံ ပသ္သသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ တပေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ ဒေဝော ဝာ ဘဝိသ္သာမိ ဒေဝညတရော ဝာ’တိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ တပေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ ဒေဝော ဝာ ဘဝိသ္သာမိ ဒေဝညတရော ဝာ’တိ, တသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ဧဝမသ္သာယံ ပဉ္စမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော အသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ ဣမသ္သ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu kāye avītarāgo hoti…pe… rūpe avītarāgo hoti…pe… yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati… aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti. Yo so, bhikkhave, bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṃ pañcamo cetasovinibandho asamucchinno hoti. Imassa pañca cetasovinibandhā asamucchinnā honti.
‘‘ယသ္သ ကသ္သစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသ္သ ဝာ ဘိက္ခုနိယာ ဝာ ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ, တသ္သ ယာ ရတ္တိ ဝာ ဒိဝသော ဝာ အာဂစ္ဆတိ ဟာနိယေဝ ပာဋိကင္ခာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ဝုဒ္ဓိ။
‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañca cetokhilā appahīnā ime pañca cetasovinibandhā asamucchinnā, tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာဠပက္ခေ စန္ဒသ္သ ယာ ရတ္တိ ဝာ ဒိဝသော ဝာ အာဂစ္ဆတိ, ဟာယတေဝ ဝဏ္ဏေန ဟာယတိ မဏ္ဍလေန ဟာယတိ အာဘာယ ဟာယတိ အာရောဟပရိဏာဟေန; ဧဝမေဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယသ္သ ကသ္သစိ ဘိက္ခုသ္သ ဝာ ဘိက္ခုနိယာ ဝာ ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ, တသ္သ ယာ ရတ္တိ ဝာ ဒိဝသော ဝာ အာဂစ္ဆတိ ဟာနိယေဝ ပာဋိကင္ခာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ဝုဒ္ဓိ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, hāyateva vaṇṇena hāyati maṇḍalena hāyati ābhāya hāyati ārohapariṇāhena; evamevaṃ kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañca cetokhilā appahīnā ime pañca cetasovinibandhā asamucchinnā, tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuddhi.
‘‘ယသ္သ ကသ္သစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသ္သ ဝာ ဘိက္ခုနိယာ ဝာ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ, တသ္သ ယာ ရတ္တိ ဝာ ဒိဝသော ဝာ အာဂစ္ဆတိ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပာဋိကင္ခာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā pañca cetokhilā pahīnā pañca cetasovinibandhā susamucchinnā, tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni.
‘‘ကတမသ္သ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဟောန္တိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိ န ကင္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ, အဓိမုစ္စတိ သမ္ပသီဒတိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိ န ကင္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ အဓိမုစ္စတိ သမ္ပသီဒတိ, တသ္သ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ဧဝမသ္သာယံ ပဌမော စေတောခိလော ပဟီနော ဟောတိ။
‘‘Katamassa pañca cetokhilā pahīnā honti? Idha, bhikkhave, bhikkhu satthari na kaṅkhati na vicikicchati, adhimuccati sampasīdati. Yo so, bhikkhave, bhikkhu satthari na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati, tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṃ paṭhamo cetokhilo pahīno hoti.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓမ္မေ န ကင္ခတိ။ပေ.။ သင္ဃေ န ကင္ခတိ။ သိက္ခာယ န ကင္ခတိ ။ သဗ္ရဟ္မစာရီသု န ကုပိတော ဟောတိ အတ္တမနော န အာဟတစိတ္တော န ခိလဇာတော။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ရဟ္မစာရီသု န ကုပိတော ဟောတိ အတ္တမနော န အာဟတစိတ္တော န ခိလဇာတော , တသ္သ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ဧဝမသ္သာယံ ပဉ္စမော စေတောခိလော ပဟီနော ဟောတိ။ ဣမသ္သ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဟောန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhamme na kaṅkhati…pe… saṅghe na kaṅkhati… sikkhāya na kaṅkhati … sabrahmacārīsu na kupito hoti attamano na āhatacitto na khilajāto. Yo so, bhikkhave, bhikkhu sabrahmacārīsu na kupito hoti attamano na āhatacitto na khilajāto , tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṃ pañcamo cetokhilo pahīno hoti. Imassa pañca cetokhilā pahīnā honti.
‘‘ကတမသ္သ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာမေသု ဝီတရာဂော ဟောတိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ဝိဂတပေမော ဝိဂတပိပာသော ဝိဂတပရိဠာဟော ဝိဂတတဏ္ဟော။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာမေသု ဝီတရာဂော ဟောတိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ဝိဂတပေမော ဝိဂတပိပာသော ဝိဂတပရိဠာဟော ဝိဂတတဏ္ဟော, တသ္သ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ဧဝမသ္သာယံ ပဌမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော သုသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။
‘‘Katamassa pañca cetasovinibandhā susamucchinnā honti? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāmesu vītarāgo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho. Yo so, bhikkhave, bhikkhu kāmesu vītarāgo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho, tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṃ paṭhamo cetasovinibandho susamucchinno hoti.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ဝီတရာဂော ဟောတိ။ပေ.။ ရူပေ ဝီတရာဂော ဟောတိ ။ပေ.။ န ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ သေယ္ယသုခံ ပသ္သသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ, န အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ တပေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ ဒေဝော ဝာ ဘဝိသ္သာမိ ဒေဝညတရော ဝာ’တိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ။ပေ.။ ဒေဝညတရော ဝာတိ, တသ္သ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ဧဝမသ္သာယံ ပဉ္စမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော သုသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ ဣမသ္သ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu kāye vītarāgo hoti…pe… rūpe vītarāgo hoti …pe… na yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati, na aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti. Yo so, bhikkhave, bhikkhu na aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya…pe… devaññataro vāti, tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, evamassāyaṃ pañcamo cetasovinibandho susamucchinno hoti. Imassa pañca cetasovinibandhā susamucchinnā honti.
‘‘ယသ္သ ကသ္သစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသ္သ ဝာ ဘိက္ခုနိယာ ဝာ ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ , တသ္သ ယာ ရတ္တိ ဝာ ဒိဝသော ဝာ အာဂစ္ဆတိ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပာဋိကင္ခာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ပရိဟာနိ။
‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañca cetokhilā pahīnā ime pañca cetasovinibandhā susamucchinnā , tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဇုဏ္ဟပက္ခေ စန္ဒသ္သ ယာ ရတ္တိ ဝာ ဒိဝသော ဝာ အာဂစ္ဆတိ, ဝဍ္ဎတေဝ ဝဏ္ဏေန ဝဍ္ဎတိ မဏ္ဍလေန ဝဍ္ဎတိ အာဘာယ ဝဍ္ဎတိ အာရောဟပရိဏာဟေန; ဧဝမေဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယသ္သ ကသ္သစိ ဘိက္ခုသ္သ ဝာ ဘိက္ခုနိယာ ဝာ ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ, တသ္သ ယာ ရတ္တိ ဝာ ဒိဝသော ဝာ အာဂစ္ဆတိ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပာဋိကင္ခာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ပရိဟာနီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati, vaḍḍhateva vaṇṇena vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya vaḍḍhati ārohapariṇāhena; evamevaṃ kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañca cetokhilā pahīnā ime pañca cetasovinibandhā susamucchinnā, tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuddhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihānī’’ti. Catutthaṃ.
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၃-၄. သံယောဇနသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ • 3-4. Saṃyojanasuttādivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁-၄. သေနာသနသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ • 1-4. Senāsanasuttādivaṇṇanā