| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / மஜ்ஜி²மனிகாய (டீகா) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
6. சேதோகி²லஸுத்தவண்ணனா
6. Cetokhilasuttavaṇṇanā
185. சேதோ தேஹி கி²லயதி த²த்³த⁴பா⁴வங் ஆபஜ்ஜதீதி சேதோகி²லா. தேனாஹ ‘‘சித்தஸ்ஸ த²த்³த⁴பா⁴வா’’தி. யஸ்மா தேஹி உப்பன்னேஹி சித்தங் உக்லாபீஜாதங் டா²னங் விய அமனுஞ்ஞங் கெ²த்தங் விய ச கா²ணுகனிசிதங் அமஹப்ப²லங் ஹோதி. தேன வுத்தங் ‘‘கசவரபா⁴வா கா²ணுகபா⁴வா’’தி. ‘‘சித்தஸ்ஸா’’தி ஆனெத்வா ஸம்ப³ந்தி⁴தப்³ப³ங். சித்தங் ப³ந்தி⁴த்வாதி தண்ஹாபவத்திபா⁴வதோ குஸலசாரஸ்ஸ அவஸரசஜனவஸேன சித்தங் ப³த்³த⁴ங் விய ஸமோரோதெ⁴த்வா. தேனாஹ ‘‘முட்டி²யங் கத்வா விய க³ண்ஹந்தீ’’தி. ஸத்³த³த்த²தோ பன சேதோ விரூபங் நிப³ந்தீ⁴யதி ஸங்யமீயதி ஏதேஹீதி சேதஸோ வினிப³ந்தா⁴ யஸ்ஸ சதுப்³பி³த⁴ங் ஸீலங் அக²ண்டா³தி³பா⁴வப்பத்தியா ஸுபரிஸுத்³த⁴ங் விஸேஸபா⁴கி³யத்தா அப்பகஸிரேனேவ மக்³க³ப²லாவஹங் மஹாஸங்க⁴ரக்கி²தத்தே²ரஸ்ஸ விய, ஸோ தாதி³ஸேன ஸீலேன இமஸ்மிங் த⁴ம்மவினயே வுத்³தி⁴ங் ஆபஜ்ஜிஸ்ஸதீதி ஆஹ ‘‘ஸீலேன வுத்³தி⁴’’ந்தி. யஸ்ஸ பன அரியமக்³கோ³ உப்பஜ்ஜந்தோ விரூள்ஹமூலோ விய பாத³போ ஸுப்பதிட்டி²தோ, ஸோ ஸாஸனே விரூள்ஹிங் ஆபன்னோதி ஆஹ ‘‘மக்³கே³ன விரூள்ஹி’’ந்தி. யோ ஸப்³ப³ஸோ கிலேஸனிப்³பா³னப்பத்தோ, ஸோ அரஹா ஸீலாதி³த⁴ம்மக்க²ந்த⁴பாரிபூரியா ஸதிவேபுல்லப்பத்தோ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘நிப்³பா³னேன வேபுல்ல’’ந்தி. து³தியவிகப்பே அத்தோ² வுத்தனயானுஸாரேன வேதி³தப்³போ³.
185. Ceto tehi khilayati thaddhabhāvaṃ āpajjatīti cetokhilā. Tenāha ‘‘cittassa thaddhabhāvā’’ti. Yasmā tehi uppannehi cittaṃ uklāpījātaṃ ṭhānaṃ viya amanuññaṃ khettaṃ viya ca khāṇukanicitaṃ amahapphalaṃ hoti. Tena vuttaṃ ‘‘kacavarabhāvā khāṇukabhāvā’’ti. ‘‘Cittassā’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ. Cittaṃ bandhitvāti taṇhāpavattibhāvato kusalacārassa avasaracajanavasena cittaṃ baddhaṃ viya samorodhetvā. Tenāha ‘‘muṭṭhiyaṃ katvā viya gaṇhantī’’ti. Saddatthato pana ceto virūpaṃ nibandhīyati saṃyamīyati etehīti cetaso vinibandhā yassa catubbidhaṃ sīlaṃ akhaṇḍādibhāvappattiyā suparisuddhaṃ visesabhāgiyattā appakasireneva maggaphalāvahaṃ mahāsaṅgharakkhitattherassa viya, so tādisena sīlena imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ āpajjissatīti āha ‘‘sīlena vuddhi’’nti. Yassa pana ariyamaggo uppajjanto virūḷhamūlo viya pādapo suppatiṭṭhito, so sāsane virūḷhiṃ āpannoti āha ‘‘maggena virūḷhi’’nti. Yo sabbaso kilesanibbānappatto, so arahā sīlādidhammakkhandhapāripūriyā sativepullappatto hotīti āha ‘‘nibbānena vepulla’’nti. Dutiyavikappe attho vuttanayānusārena veditabbo.
பு³த்³தா⁴னங் த⁴ம்மகாயோ விய ரூபகாயோபி அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணதாய அனுத்தரகு³ணாதி⁴ட்டா²னதாய ச அபச்சக்க²காரீனங் ஸங்ஸயவத்து² ஹோதியேவாதி ‘‘ஸரீரே வா கு³ணே வா கங்க²தீ’’தி வுத்தங். தத்த² யதா² மஹாபுரிஸலக்க²ணேன அனுப்³யஞ்ஜனாத³யோ ரூபகாயகு³ணா க³ஹிதா ஏவ ஹொந்தி அவினாபா⁴வதோதி ‘‘த்³வத்திங்ஸவரலக்க²ணப்படிமண்டி³த’’மிச்சேவ வுத்தங், ஏவங் அனாவரணஞாணேன ஸப்³பே³பி அனந்தாபரிமெய்யபே⁴தா³ த⁴ம்மகாயகு³ணா க³ஹிதா ஏவ ஹொந்தீதி ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணக்³க³ஹணமேவ கதங் நானந்தரியபா⁴வதோதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். கங்க²ஹீதி ‘‘அஹோ வத தே கு³ணா ந ப⁴வெய்யுங், ப⁴வெய்யுங் வா’’தி பத்த²னுப்பாத³னவஸேன கங்க²தி. புரிமோ ஹி விபரீதஜ்ஜா²ஸயோ, இதரோ யதா²பூ⁴தஞாணஜ்ஜா²ஸயோ. விசினந்தோதி விசயபூ⁴தாய பஞ்ஞாய தே விவேசேதுகாமோ தத³பா⁴வதோ கிச்ச²ங் து³க்க²ங் ஆபஜ்ஜதி, கிச்ச²ப்பத்தி ச தத்த² நிச்சே²துங் அஸமத்த²தாயேவாதி ஆஹ ‘‘வினிச்சே²துங் ந ஸக்கோதீ’’தி. விக³தா சிகிச்சா²தி விசிகிச்சா². அதி⁴மொக்க²ங் ந படிலப⁴தீதி ‘‘ஏவமேத’’ந்தி ஓகப்பனவஸேன கு³ணேஸு வினிச்ச²யங் நாதி⁴க³ச்ச²தி. ஓதரித்வாதி ஞாணேன அனுபவிஸித்வா. பஸீதி³துந்தி ‘‘பஸன்னரூபத⁴ம்மகாயகு³ணேஹி ப⁴க³வா’’தி பஸீதி³துங். அனாவிலோ அகாலுஸ்ஸோ ஹோதுங் ந ஸக்கோதி. ‘‘கங்க²தீ’’தி இமினா து³ப்³ப³லா விமதி வுத்தா, ‘‘விசிகிச்ச²தீ’’தி இமினா மஜ்ஜி²மா, ‘‘நாதி⁴முச்சதீ’’தி இமினா ப³லவதீ, ‘‘ந ஸம்பஸீத³தீ’’தி இமினா திவிதா⁴யபி விமதியா வஸேன உப்பன்னசித்தகாலுஸ்ஸியங் வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Buddhānaṃ dhammakāyo viya rūpakāyopi anaññasādhāraṇatāya anuttaraguṇādhiṭṭhānatāya ca apaccakkhakārīnaṃ saṃsayavatthu hotiyevāti ‘‘sarīre vā guṇe vā kaṅkhatī’’ti vuttaṃ. Tattha yathā mahāpurisalakkhaṇena anubyañjanādayo rūpakāyaguṇā gahitā eva honti avinābhāvatoti ‘‘dvattiṃsavaralakkhaṇappaṭimaṇḍita’’micceva vuttaṃ, evaṃ anāvaraṇañāṇena sabbepi anantāparimeyyabhedā dhammakāyaguṇā gahitā eva hontīti sabbaññutaññāṇaggahaṇameva kataṃ nānantariyabhāvatoti daṭṭhabbaṃ. Kaṅkhahīti ‘‘aho vata te guṇā na bhaveyyuṃ, bhaveyyuṃ vā’’ti patthanuppādanavasena kaṅkhati. Purimo hi viparītajjhāsayo, itaro yathābhūtañāṇajjhāsayo. Vicinantoti vicayabhūtāya paññāya te vivecetukāmo tadabhāvato kicchaṃ dukkhaṃ āpajjati, kicchappatti ca tattha nicchetuṃ asamatthatāyevāti āha ‘‘vinicchetuṃ na sakkotī’’ti. Vigatā cikicchāti vicikicchā. Adhimokkhaṃ na paṭilabhatīti ‘‘evameta’’nti okappanavasena guṇesu vinicchayaṃ nādhigacchati. Otaritvāti ñāṇena anupavisitvā. Pasīditunti ‘‘pasannarūpadhammakāyaguṇehi bhagavā’’ti pasīdituṃ. Anāvilo akālusso hotuṃ na sakkoti. ‘‘Kaṅkhatī’’ti iminā dubbalā vimati vuttā, ‘‘vicikicchatī’’ti iminā majjhimā, ‘‘nādhimuccatī’’ti iminā balavatī, ‘‘na sampasīdatī’’ti iminā tividhāyapi vimatiyā vasena uppannacittakālussiyaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
ஆதப்பாயாதிஆதி³தோ தபதி ஸந்தபதி கிலேஸேதி ஆதப்பங், ஆரம்ப⁴தா⁴து, தத³த்தா²ய. அனுயோகா³யாதி யதா² ஸங்கிலேஸத⁴ம்மானங் அவஸரோ ந ஹோதி, ஏவங் அனு அனு யுஞ்ஜனங் அனுயோகோ³, நிக்கமதா⁴து, தத³த்தா²ய. தேனாஹ ‘‘புனப்புனங் யோகா³யா’’தி. ஸாதச்சாயாதி யதா² உபரூபரி விஸேஸாதி⁴க³மோ ஹோதி, ததா² ஸததஸ்ஸ நிரந்தரபவத்தஸ்ஸ அனுயோக³ஸ்ஸ பா⁴வோ ஸாதச்சங், பரக்கமதா⁴து, தத³த்தா²ய. பதா⁴னாயாதி ஸந்தமேவங் திவித⁴தா⁴துஸங்வட்³டி⁴தானுபா⁴வங் ஸப்³ப³கிலேஸவித்³த⁴ங்ஸனஸமத்த²ங் பதா⁴னஸங்கா²தங் வீரியங், தத³த்தா²ய. எத்த² ச ஆதப்பாய சித்தங் ந நமதி யதா²வுத்தகங்கா²வஸேன, பகே³வ அனுயோகா³தி³அத்த²ந்தி த³ஸ்ஸேதுங் சத்தாரிபி பதா³னி க³ஹிதானி, அனவஸேஸவிஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ங் வா. கேசி பன ‘‘ஆதப்பவேவசனானேவ அனுயோகா³தி³பதா³னீ’’தி வத³ந்தி. எத்தாவதா ப⁴க³வா ஸத்த²ரி கங்கா²ய சித்தஸ்ஸ த²த்³த⁴கசவரகா²ணுகபா⁴வேன அகுஸலபா⁴வாதி³ஆபாத³னதோ சேதோகி²லபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி. ஸேஸேஸுபி ஏஸேவ நயோ.
Ātappāyātiādito tapati santapati kileseti ātappaṃ, ārambhadhātu, tadatthāya. Anuyogāyāti yathā saṃkilesadhammānaṃ avasaro na hoti, evaṃ anu anu yuñjanaṃ anuyogo, nikkamadhātu, tadatthāya. Tenāha ‘‘punappunaṃ yogāyā’’ti. Sātaccāyāti yathā uparūpari visesādhigamo hoti, tathā satatassa nirantarapavattassa anuyogassa bhāvo sātaccaṃ, parakkamadhātu, tadatthāya. Padhānāyāti santamevaṃ tividhadhātusaṃvaḍḍhitānubhāvaṃ sabbakilesaviddhaṃsanasamatthaṃ padhānasaṅkhātaṃ vīriyaṃ, tadatthāya. Ettha ca ātappāya cittaṃ na namati yathāvuttakaṅkhāvasena, pageva anuyogādiatthanti dassetuṃ cattāripi padāni gahitāni, anavasesavisesadassanatthaṃ vā. Keci pana ‘‘ātappavevacanāneva anuyogādipadānī’’ti vadanti. Ettāvatā bhagavā satthari kaṅkhāya cittassa thaddhakacavarakhāṇukabhāvena akusalabhāvādiāpādanato cetokhilabhāvaṃ dasseti. Sesesupi eseva nayo.
ஸிக்கா²க்³க³ஹணேன படிபத்திஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸ க³ஹிதத்தா வுத்தங் ‘‘பரியத்தித⁴ம்மே ச படிவேத⁴த⁴ம்மே சா’’தி. பரியத்தித⁴ம்மே யத்த² கங்கா²ய ஸம்ப⁴வோ, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘சதுராஸீதி த⁴ம்மக்க²ந்த⁴ஸஹஸ்ஸானீ’’திஆதி³ வுத்தங். தயித³ங் நித³ஸ்ஸனமத்தங் த³ட்ட²ப்³ப³ங் பரம்பராய படிவேதா⁴வஹபா⁴வாதி³வஸேனபி ஏகச்சானங் தத்த² ஸங்ஸயுப்பத்திதோ. யதா² ச படிவேதே⁴ கங்கா² வுத்தா, ஏவங் அதி⁴க³மத⁴ம்மேபி பவத்ததீதி வேதி³தப்³பா³. ததா² ஹி ஏகச்சே ‘‘கஸிணாதி³பா⁴வனாய ஜா²னானி இஜ்ஜ²ந்தீ’’தி வத³ந்தி. ‘‘கஸிணனிஸ்ஸந்தோ³ ஆருப்பாதி, மெத்தாதி³னிஸ்ஸந்தோ³ சதுத்த²ப்³ரஹ்மவிஹாரோ’’தி ஏவமாதி³னா கங்க²தியேவாதி. எத்த² ச நவலோகுத்தரேஸு பஞ்ஞத்தியங்யேவ கங்கா²பவத்தி வேதி³தப்³பா³ அஸங்கிலேஸிகத்தா லோகுத்தரத⁴ம்மானங்.
Sikkhāggahaṇena paṭipattisaddhammassa gahitattā vuttaṃ ‘‘pariyattidhamme ca paṭivedhadhamme cā’’ti. Pariyattidhamme yattha kaṅkhāya sambhavo, taṃ dassetuṃ ‘‘caturāsīti dhammakkhandhasahassānī’’tiādi vuttaṃ. Tayidaṃ nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ paramparāya paṭivedhāvahabhāvādivasenapi ekaccānaṃ tattha saṃsayuppattito. Yathā ca paṭivedhe kaṅkhā vuttā, evaṃ adhigamadhammepi pavattatīti veditabbā. Tathā hi ekacce ‘‘kasiṇādibhāvanāya jhānāni ijjhantī’’ti vadanti. ‘‘Kasiṇanissando āruppāti, mettādinissando catutthabrahmavihāro’’ti evamādinā kaṅkhatiyevāti. Ettha ca navalokuttaresu paññattiyaṃyeva kaṅkhāpavatti veditabbā asaṃkilesikattā lokuttaradhammānaṃ.
ஏவரூபந்தி ஏதி³ஸங் ஸுப்படிபத்தி-உஜுப்படிபத்தி-ஞாயப்படிபத்தி-ஸாமீசிப்படிபத்தி-ஸங்கா²தங் ஸம்மாபடிபத³ங். அதி⁴ஸீலஸிக்கா²த³யோ லோகுத்தரத⁴ம்மஸ்ஸ அனுத⁴ம்மபூ⁴தா வேதி³தப்³பா³. ஏவஞ்ஹி மக்³க³ப²லஸிக்கா²ஹி இமாஸங் விஸேஸோ ஸித்³தோ⁴ ஹோதி. ததா² ஹி வுத்தங் ‘‘ஸிக்கா²க்³க³ஹணேன படிபத்திஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸ க³ஹிதத்தா’’தி. எத்த² ச யதா² விசிகிச்சா² வத்து²த்தயஸ்ஸ ஸிக்கா²ய ச கு³ணேஸு அனதி⁴முச்சனஅஸம்பஸீத³னவஸேன அப்படிபத்திபா⁴வதோ சித்தஸ்ஸ த²த்³த⁴பா⁴வோ ஆஸப்பனபரிஸப்பனவஸேன பவத்தியா கசவரகா²ணுகபா⁴வோ ச, ஏவங் ஸப்³ரஹ்மசாரீஸு ஆகா⁴தசண்டி³க்காதி³வஸேன சித்தஸ்ஸ த²த்³த⁴பா⁴வோ ச உபஹனநவிருஜ்ஜ²னாதி³வஸேன கசவரகா²ணுகபா⁴வோ ச வேதி³தப்³போ³. அரியஸங்க⁴விஸயா விசிகிச்சா², புக்³க³லவிஸயா காசி நத்தீ²தி ஸங்க⁴விஸயாவ க³ஹிதா, ஸாஸனிகவஸேன சாயங் சேதோகி²லதே³ஸனாதி ஸப்³ரஹ்மசாரீவிஸயோவ கோபோ க³ஹிதோ.
Evarūpanti edisaṃ suppaṭipatti-ujuppaṭipatti-ñāyappaṭipatti-sāmīcippaṭipatti-saṅkhātaṃ sammāpaṭipadaṃ. Adhisīlasikkhādayo lokuttaradhammassa anudhammabhūtā veditabbā. Evañhi maggaphalasikkhāhi imāsaṃ viseso siddho hoti. Tathā hi vuttaṃ ‘‘sikkhāggahaṇena paṭipattisaddhammassa gahitattā’’ti. Ettha ca yathā vicikicchā vatthuttayassa sikkhāya ca guṇesu anadhimuccanaasampasīdanavasena appaṭipattibhāvato cittassa thaddhabhāvo āsappanaparisappanavasena pavattiyā kacavarakhāṇukabhāvo ca, evaṃ sabrahmacārīsu āghātacaṇḍikkādivasena cittassa thaddhabhāvo ca upahananavirujjhanādivasena kacavarakhāṇukabhāvo ca veditabbo. Ariyasaṅghavisayā vicikicchā, puggalavisayā kāci natthīti saṅghavisayāva gahitā, sāsanikavasena cāyaṃ cetokhiladesanāti sabrahmacārīvisayova kopo gahito.
186. யதா² வத்து²காமோ, ஏவங் கிலேஸகாமோபி அஸ்ஸாத³னீயோ ஏவாதி ‘‘கிலேஸகாமேபீ’’தி வுத்தங். தேனாஹ ப⁴க³வா ‘‘ரூபதண்ஹா லோகே பியரூபங் ஸாதரூபங், எத்தே²ஸா தண்ஹா உப்பஜ்ஜமானா உப்பஜ்ஜதி, எத்த² நிவிஸமானா நிவிஸதீ’’திஆதி³ (தீ³॰ நி॰ 2.400; ம॰ நி॰ 1.133; விப⁴॰ 203). காமனித்³தே³ஸே (மஹானி॰ 1) ஸப்³பே³பி தேபூ⁴மகா த⁴ம்மா காமனீயட்டே²ன ‘‘காமா’’தி வுத்தா, ப³லவகாமராக³வத்து²பூ⁴தாயேவெத்த² காமக்³க³ஹணேன க³ஹிதாதி. வினிப³த்³த⁴வத்து²பா⁴வேன யதா² விஸுங் அத்தனோ காயோ க³ஹிதோ, ததா² பரேஸங் ததா²ரூபா ரூபத⁴ம்மா ஸமூஹட்டே²னாதி ஆஹ ‘‘ரூபேதி ப³ஹித்³தா⁴ரூபே’’தி. யதா² ஹி பஞ்சகாமகு³ணிகோ ராகோ³ ஜா²னாதி³விஸேஸாதி⁴க³மஸ்ஸ வினிப³த்³தா⁴ய ஸங்வத்ததி, ஏவங் அத்தனோ காயே அபெக்கா² ப³ஹித்³தா⁴ ச ஸகபரிக்கா²ரஞாதிமித்தாதீ³ஸு அபெக்கா²தி. கேசி பனெத்த² ‘‘ரூபேதி ரூபஜ்ஜா²னே’’திஆதி³னா பபஞ்செந்தி. தத³யுத்தங் ஜா²னாதி⁴க³மவினிப³த்³தா⁴னங் ஸீலஸ்ஸ ச ஸங்கிலேஸபூ⁴தானங் சேதோவினிப³த்³த⁴பா⁴வேன க³ஹிதத்தா.
186. Yathā vatthukāmo, evaṃ kilesakāmopi assādanīyo evāti ‘‘kilesakāmepī’’ti vuttaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘rūpataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisatī’’tiādi (dī. ni. 2.400; ma. ni. 1.133; vibha. 203). Kāmaniddese (mahāni. 1) sabbepi tebhūmakā dhammā kāmanīyaṭṭhena ‘‘kāmā’’ti vuttā, balavakāmarāgavatthubhūtāyevettha kāmaggahaṇena gahitāti. Vinibaddhavatthubhāvena yathā visuṃ attano kāyo gahito, tathā paresaṃ tathārūpā rūpadhammā samūhaṭṭhenāti āha ‘‘rūpeti bahiddhārūpe’’ti. Yathā hi pañcakāmaguṇiko rāgo jhānādivisesādhigamassa vinibaddhāya saṃvattati, evaṃ attano kāye apekkhā bahiddhā ca sakaparikkhārañātimittādīsu apekkhāti. Keci panettha ‘‘rūpeti rūpajjhāne’’tiādinā papañcenti. Tadayuttaṃ jhānādhigamavinibaddhānaṃ sīlassa ca saṃkilesabhūtānaṃ cetovinibaddhabhāvena gahitattā.
யாவத³த்த²ந்தி யாவ அத்தே²தி அபி⁴கங்க²தி, தாவ. தேனாஹ ‘‘யத்தகங் இச்ச²தி, தத்தக’’ந்தி. ந்தி யாவத³த்த²ங் உத³ரபூரங் பு⁴த்தங். அவதே³ஹனதோ பூரணதோ. ஸெய்யஸுக²ந்தி ஸெய்யங் படிச்ச உப்பஜ்ஜனகஸுக²ங். பஸ்ஸஸுக²ந்தி பஸ்ஸானங் ஸம்பரிவத்தனேன உப்பஜ்ஜனகஸுக²ங். நித்³தா³ஸுக²ந்தி நித்³தா³யனேன உப்பஜ்ஜனகஸுக²ங்.
Yāvadatthanti yāva attheti abhikaṅkhati, tāva. Tenāha ‘‘yattakaṃ icchati, tattaka’’nti. Nti yāvadatthaṃ udarapūraṃ bhuttaṃ. Avadehanato pūraṇato. Seyyasukhanti seyyaṃ paṭicca uppajjanakasukhaṃ. Passasukhanti passānaṃ samparivattanena uppajjanakasukhaṃ. Niddāsukhanti niddāyanena uppajjanakasukhaṃ.
ஸீலேனாதிஆதி³ பத்த²னாகாரத³ஸ்ஸனங். வதஸமாதா³னந்தி து⁴தங்கா³தி³வதானுட்டா²னங். தபோதி வீரியாரம்போ⁴. ஸோ ஹி கிலேஸானங் தபனட்டே²ன நிக்³க³ண்ஹனட்டே²ன தபசரணந்தி வுத்தங்.
Sīlenātiādi patthanākāradassanaṃ. Vatasamādānanti dhutaṅgādivatānuṭṭhānaṃ. Tapoti vīriyārambho. So hi kilesānaṃ tapanaṭṭhena niggaṇhanaṭṭhena tapacaraṇanti vuttaṃ.
189. ச²ந்த³ங் நிஸ்ஸாயாதி ச²ந்த³ங் து⁴ரங், ச²ந்த³ங் ஜெட்ட²கங், ச²ந்த³ங் புப்³ப³ங்க³மங் கத்வா பவத்திவஸேன ச²ந்த³ங் நிஸ்ஸாய. ஜெட்ட²கட்டே²ன பதா⁴னபூ⁴தா, பதா⁴னபா⁴வங் வா பத்தாதி பதா⁴னபூ⁴தா. தேஹி த⁴ம்மேஹீதி ச²ந்த³னிஸ்ஸயேன பவத்தஸமாதி⁴னா சேவ ‘‘பதா⁴னஸங்கா²ரோ’’தி வுத்தவீரியேன ச. உபேதந்தி ஸம்பயுத்தங். இஜ்ஜ²னட்டே²ன இத்³தி⁴, நிப்ப²த்திஅத்தே²ன படிலாப⁴ட்டே²ன சாதி அத்தோ², தஸ்ஸா இத்³தி⁴யா பாத³ங் பாத³கங் பத³ட்டா²னபூ⁴தங். அத² வா இஜ்ஜ²ந்தி தாய இத்³தா⁴ வுத்³தா⁴ உக்கங்ஸக³தா ஹொந்தீதி இத்³தி⁴, ஸாவ உபரிவிஸேஸானங் அதி⁴ட்டா²னபா⁴வதோ பாதோ³. தேனாஹ ‘‘இத்³தி⁴பூ⁴தங் வா பாத³ந்தி இத்³தி⁴பாத³’’ந்தி. ஸேஸேஸுபீதி வீரியித்³தி⁴பாதா³தீ³ஸுபி. அஸ்ஸாதி இத்³தி⁴பாத³ஸ்ஸ. அத்தோ² தீ³பிதோதி தீ³பனத்த²ங் கதங், தஸ்மா விஸுத்³தி⁴மக்³க³ஸங்வண்ணனாயங் (விஸுத்³தி⁴॰ மஹாடீ॰ 2.369) தஸ்ஸ அத்த²விசாரோ க³ஹேதப்³போ³. இத்³தி⁴பாதா³னங் ஸமாதி⁴பதா⁴னத்தா வுத்தங் ‘‘விக்க²ம்ப⁴னப்பஹானங் கதி²த’’ந்தி. தேஸங் தேஸங் குஸலத⁴ம்மானங் அனுப்பன்னானங் உப்பாத³னகிரியாய உப்பன்னானங் பரிப்³ரூஹனகிரியாய உஸ்ஸஹனதோ உஸ்ஸொள்ஹீ, தா²மப்பத்தா பரக்கமதா⁴து. ஸா பன சதுன்னங் இத்³தி⁴பாதா³னங் விஸேஸபச்சயபூ⁴தா தே உபாதா³ய ‘‘பஞ்சமீ’’தி வுத்தா, ஸா ச யஸ்மா ஸமத²விபஸ்ஸனாபா⁴வனாஸு தத்த² சஆதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானேஸு ஸாதே⁴தப்³ப³ங் வீரியங், தஸ்மா ஆஹ ‘‘உஸ்ஸொள்ஹீதி ஸப்³ப³த்த² கத்தப்³ப³வீரியங் த³ஸ்ஸேதீ’’தி. புப்³ப³பா⁴கி³யஸமத²விபஸ்ஸனாஸாத⁴னங் பஹாதப்³ப³த⁴ம்மவிபா⁴கே³ன பி⁴ந்தி³த்வா ஆஹ ‘‘பஞ்ச சேதோகி²லப்பஹானானி பஞ்ச வினிப³ந்த⁴ப்பஹானானீ’’தி. ப⁴ப்³போ³தி யுத்தோ அரஹதி நிப்ப²த்தியா. ஞாணேனாதி மக்³க³ஞாணேன. கிலேஸபே⁴தா³யாதி கிலேஸானங் ஸமுச்சி²ந்த³னாய. கே²மஸ்ஸாதி அனுபத்³த³வஸ்ஸ.
189.Chandaṃ nissāyāti chandaṃ dhuraṃ, chandaṃ jeṭṭhakaṃ, chandaṃ pubbaṅgamaṃ katvā pavattivasena chandaṃ nissāya. Jeṭṭhakaṭṭhena padhānabhūtā, padhānabhāvaṃ vā pattāti padhānabhūtā. Tehi dhammehīti chandanissayena pavattasamādhinā ceva ‘‘padhānasaṅkhāro’’ti vuttavīriyena ca. Upetanti sampayuttaṃ. Ijjhanaṭṭhena iddhi, nipphattiatthena paṭilābhaṭṭhena cāti attho, tassā iddhiyā pādaṃ pādakaṃ padaṭṭhānabhūtaṃ. Atha vā ijjhanti tāya iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iddhi, sāva uparivisesānaṃ adhiṭṭhānabhāvato pādo. Tenāha ‘‘iddhibhūtaṃ vā pādanti iddhipāda’’nti. Sesesupīti vīriyiddhipādādīsupi. Assāti iddhipādassa. Attho dīpitoti dīpanatthaṃ kataṃ, tasmā visuddhimaggasaṃvaṇṇanāyaṃ (visuddhi. mahāṭī. 2.369) tassa atthavicāro gahetabbo. Iddhipādānaṃ samādhipadhānattā vuttaṃ ‘‘vikkhambhanappahānaṃ kathita’’nti. Tesaṃ tesaṃ kusaladhammānaṃ anuppannānaṃ uppādanakiriyāya uppannānaṃ paribrūhanakiriyāya ussahanato ussoḷhī, thāmappattā parakkamadhātu. Sā pana catunnaṃ iddhipādānaṃ visesapaccayabhūtā te upādāya ‘‘pañcamī’’ti vuttā, sā ca yasmā samathavipassanābhāvanāsu tattha caādimajjhapariyosānesu sādhetabbaṃ vīriyaṃ, tasmā āha ‘‘ussoḷhīti sabbattha kattabbavīriyaṃ dassetī’’ti. Pubbabhāgiyasamathavipassanāsādhanaṃ pahātabbadhammavibhāgena bhinditvā āha ‘‘pañca cetokhilappahānāni pañca vinibandhappahānānī’’ti. Bhabboti yutto arahati nipphattiyā. Ñāṇenāti maggañāṇena. Kilesabhedāyāti kilesānaṃ samucchindanāya. Khemassāti anupaddavassa.
ஸம்பா⁴வனத்தே²தி (ஸாரத்த²॰ டீ॰ 1.11; அ॰ நி॰ டீ॰ 3.7.71) ‘‘அபி நாமேவங் ஸியா’’தி விகப்பனத்தோ² ஸம்பா⁴வனத்தோ². ஏவங் ஹீதி ஏவங் ஏகமேவ ஸங்க்²யங் அவத்வா அபராய ஸங்க்²யாய ஸத்³தி⁴ங் வசனங் லோகே ஸிலிட்ட²வசனங் ஹோதி யதா² ‘‘த்³வே வா தீணி வா உத³கபு²ஸிதானீ’’தி. ஸம்மா அதி⁴ஸயிதானீதி பாதா³தீ³ஹி அத்தனா நேஸங் கிஞ்சி உபகா⁴தங் அகரொந்தியா ப³ஹிவாதாதி³பரிஸ்ஸயபரிஹரணத்த²ங் ஸம்மதே³வ உபரி ஸயிதானி. உதுங் கா³ஹாபெந்தியாதி தேஸங் அல்லஸினேஹபரியாதா³னத்த²ங் அத்தனோ காயுஸ்மாவஸேன உதுங் க³ண்ஹாபெந்தியா. தேனாஹ ‘‘உஸ்மீகதானீ’’தி. ஸம்மா பரிபா⁴விதானீதி ஸம்மதே³வ ஸப்³ப³ஸோ குக்குடவாஸனாய வாஸிதானி. தேனாஹ ‘‘குக்குடக³ந்த⁴ங் கா³ஹாபிதானீ’’தி. அயஞ்ச குக்குடக³ந்த⁴பரிபா⁴வனா ஸம்மாஅதி⁴ஸயனஸம்மாபரிஸேத³னநிப்ப²த்தியா ‘‘அனுனிப்பா²தீ³’’தி (ஸாரத்த²॰ டீ॰ 1.11) த³ட்ட²ப்³பா³. தேஹி பன ஸத்³தி⁴ங்யேவ இஜ்ஜ²னதோ வுத்தங் ‘‘திவித⁴கிரியாகரணேனா’’தி. கிஞ்சாபி ந ஏவங் ‘‘அஹோ வதிமே’’திஆதி³னா இச்சா² உப்பஜ்ஜெய்ய, காரணஸ்ஸ பன ஸம்பாதி³தத்தா அத² கோ² ப⁴ப்³பா³வ அபி⁴னிப்³பி⁴ஜ்ஜிதுந்தி யோஜனா . கஸ்மா ப⁴ப்³பா³தி ஆஹ ‘‘தே ஹி யஸ்மா தாயா’’திஆதி³. எத்த² யதா² கபாலஸ்ஸ தனுதா ஆலோகஸ்ஸ அந்தோ பஞ்ஞாயமானஸ்ஸ காரணங், ததா² கபாலஸ்ஸ தனுதாய நக²ஸிகா²முக²துண்ட³கானங் க²ரதாய ச அல்லஸினேஹஸ்ஸ பரியாதா³னங் காரணவசனந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங், தஸ்மாதி ஆலோகஸ்ஸ அந்தோ பஞ்ஞாயமானதோ, ஸயஞ்ச பரிபாகக³தத்தா.
Sambhāvanattheti (sārattha. ṭī. 1.11; a. ni. ṭī. 3.7.71) ‘‘api nāmevaṃ siyā’’ti vikappanattho sambhāvanattho. Evaṃ hīti evaṃ ekameva saṅkhyaṃ avatvā aparāya saṅkhyāya saddhiṃ vacanaṃ loke siliṭṭhavacanaṃ hoti yathā ‘‘dve vā tīṇi vā udakaphusitānī’’ti. Sammā adhisayitānīti pādādīhi attanā nesaṃ kiñci upaghātaṃ akarontiyā bahivātādiparissayapariharaṇatthaṃ sammadeva upari sayitāni. Utuṃ gāhāpentiyāti tesaṃ allasinehapariyādānatthaṃ attano kāyusmāvasena utuṃ gaṇhāpentiyā. Tenāha ‘‘usmīkatānī’’ti. Sammā paribhāvitānīti sammadeva sabbaso kukkuṭavāsanāya vāsitāni. Tenāha ‘‘kukkuṭagandhaṃ gāhāpitānī’’ti. Ayañca kukkuṭagandhaparibhāvanā sammāadhisayanasammāparisedananipphattiyā ‘‘anunipphādī’’ti (sārattha. ṭī. 1.11) daṭṭhabbā. Tehi pana saddhiṃyeva ijjhanato vuttaṃ ‘‘tividhakiriyākaraṇenā’’ti. Kiñcāpi na evaṃ ‘‘aho vatime’’tiādinā icchā uppajjeyya, kāraṇassa pana sampāditattā atha kho bhabbāva abhinibbhijjitunti yojanā . Kasmā bhabbāti āha ‘‘te hi yasmā tāyā’’tiādi. Ettha yathā kapālassa tanutā ālokassa anto paññāyamānassa kāraṇaṃ, tathā kapālassa tanutāya nakhasikhāmukhatuṇḍakānaṃ kharatāya ca allasinehassa pariyādānaṃ kāraṇavacananti daṭṭhabbaṃ, tasmāti ālokassa anto paññāyamānato, sayañca paripākagatattā.
ஓபம்மஸம்படிபாத³னந்தி ஓபம்மத்த²ஸ்ஸ உபமெய்யேன ஸம்மதே³வ படிபாத³னங். அத்தே²னாதி உபமெய்யத்தே²ன. யதா² குக்குடியா அண்டே³ஸு திவித⁴கிரியாய கரணங் குக்குடச்சா²பகானங் அண்ட³கோஸதோ நிக்க²மனஸ்ஸ மூலகாரணங், ஏவங் பி⁴க்கு²னோ உஸ்ஸொள்ஹீபன்னரஸானி அங்கா³னி அவிஜ்ஜண்ட³கோஸதோ நிக்க²மனஸ்ஸ மூலகாரணந்தி ஆஹ ‘‘தஸ்ஸா குக்குடியா…பே॰… ஸமன்னாக³தபா⁴வோ’’தி. படிச்சா²த³னஸாமஞ்ஞேன அவிஜ்ஜாய அண்ட³கோஸஸதி³ஸதாய ப³லவவிபஸ்ஸனாவஸேன அவிஜ்ஜண்ட³கோஸஸ்ஸ தனுபா⁴வோ, விபஸ்ஸனாஞாணஸ்ஸ பரிணாமகாலோ வுட்டா²னகா³மினிபா⁴வாபத்தி, ததா³ ச ஸா மக்³க³ஞாணக³ப்³ப⁴ங் தா⁴ரெந்தீ விய ஹோதீதி ஆஹ ‘‘க³ப்³ப⁴க்³க³ஹணகாலோ’’தி. அபி⁴ஞ்ஞாபக்கே²தி லோகியாபி⁴ஞ்ஞாபக்கே². லோகுத்தராபி⁴ஞ்ஞா ஹி அவிஜ்ஜண்ட³கோஸங் பதா³லிகாதி. கா³தா²ய அவிஜ்ஜண்ட³கோஸங் பஹரதீதி தே³ஸனாவிலாஸேன வினெய்யஸந்தானக³தங் அவிஜ்ஜண்ட³கோஸங் க⁴ட்டேதி, யதா²டா²னே டா²துங் ந தே³தி.
Opammasampaṭipādananti opammatthassa upameyyena sammadeva paṭipādanaṃ. Atthenāti upameyyatthena. Yathā kukkuṭiyā aṇḍesu tividhakiriyāya karaṇaṃ kukkuṭacchāpakānaṃ aṇḍakosato nikkhamanassa mūlakāraṇaṃ, evaṃ bhikkhuno ussoḷhīpannarasāni aṅgāni avijjaṇḍakosato nikkhamanassa mūlakāraṇanti āha ‘‘tassā kukkuṭiyā…pe… samannāgatabhāvo’’ti. Paṭicchādanasāmaññena avijjāya aṇḍakosasadisatāya balavavipassanāvasena avijjaṇḍakosassa tanubhāvo, vipassanāñāṇassa pariṇāmakālo vuṭṭhānagāminibhāvāpatti, tadā ca sā maggañāṇagabbhaṃ dhārentī viya hotīti āha ‘‘gabbhaggahaṇakālo’’ti. Abhiññāpakkheti lokiyābhiññāpakkhe. Lokuttarābhiññā hi avijjaṇḍakosaṃ padālikāti. Gāthāya avijjaṇḍakosaṃ paharatīti desanāvilāsena vineyyasantānagataṃ avijjaṇḍakosaṃ ghaṭṭeti, yathāṭhāne ṭhātuṃ na deti.
படிஸங்கா²னப்பஹானந்தி தத³ங்க³ப்பஹானபுப்³ப³கங் விக்க²ம்ப⁴னப்பஹானங். புப்³ப³பா⁴கி³யா இத்³தி⁴பாதா³ பாளியங் க³ஹிதாதி ‘‘இத்³தி⁴பாதே³ஹி விக்க²ம்ப⁴னப்பஹான’’ந்தி வுத்தங். ‘‘உஸ்ஸொள்ஹிபன்னரஸங்க³ஸமன்னாக³தோ பி⁴க்கு² ப⁴ப்³போ³ அபி⁴னிப்³பி³தா³யா’’திஆதி³வசனதோ (ம॰ நி॰ 1.189) லோகுத்தரித்³தி⁴பாதா³ பன ஸம்போ³த⁴க்³க³ஹணேனேவ க³ஹிதா. மக்³கே³ ஆக³தேதி உஸ்ஸொள்ஹீபன்னரஸங்க³ஸமன்னாக³தஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோ விபஸ்ஸனங் உஸ்ஸுக்காபயதோ மக்³கே³ ஆக³தே உப்பன்னே, பாளியங் வா அபி⁴னிப்³பி⁴தா³ஸம்போ³த⁴க்³க³ஹணேஹி மக்³கே³ ஆக³தே. ப²லே ஆக³தேதி எத்தா²பி வுத்தனயேன அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. நிப்³பா³னஸ்ஸ பன பாளியங் அனாக³தத்தா நிஸ்ஸரணப்பஹானங் ந க³ஹிதங். ஸேஸங் ஸுவிஞ்ஞெய்யமேவ.
Paṭisaṅkhānappahānanti tadaṅgappahānapubbakaṃ vikkhambhanappahānaṃ. Pubbabhāgiyā iddhipādā pāḷiyaṃ gahitāti ‘‘iddhipādehi vikkhambhanappahāna’’nti vuttaṃ. ‘‘Ussoḷhipannarasaṅgasamannāgato bhikkhu bhabbo abhinibbidāyā’’tiādivacanato (ma. ni. 1.189) lokuttariddhipādā pana sambodhaggahaṇeneva gahitā. Magge āgateti ussoḷhīpannarasaṅgasamannāgatassa bhikkhuno vipassanaṃ ussukkāpayato magge āgate uppanne, pāḷiyaṃ vā abhinibbhidāsambodhaggahaṇehi magge āgate. Phale āgateti etthāpi vuttanayena attho veditabbo. Nibbānassa pana pāḷiyaṃ anāgatattā nissaraṇappahānaṃ na gahitaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
சேதோகி²லஸுத்தவண்ணனாய லீனத்த²ப்பகாஸனா ஸமத்தா.
Cetokhilasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / மஜ்ஜி²மனிகாய • Majjhimanikāya / 6. சேதோகி²லஸுத்தங் • 6. Cetokhilasuttaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / மஜ்ஜி²மனிகாய (அட்ட²கதா²) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 6. சேதோகி²லஸுத்தவண்ணனா • 6. Cetokhilasuttavaṇṇanā
