| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
5. චෙතොඛිලසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Cetokhilasuttavaṇṇanā
205. පඤ්‌චමෙ චෙතොඛිලාති චිත්‌තස්‌ස ථද්‌ධභාවා, කචවරභාවා, ඛාණුකභාවා. සත්‌ථරි කඞ්‌ඛතීති සත්‌ථු සරීරෙ වා ගුණෙ වා කඞ්‌ඛති. සරීරෙ කඞ්‌ඛමානො ‘‘ද්‌වත්‌තිංසවරපුරිසලක්‌ඛණපටිමණ්‌ඩිතං නාම සරීරං අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථී’’ති කඞ්‌ඛති, ගුණෙ කඞ්‌ඛමානො ‘‘අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නජානනසමත්‌ථං සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණං අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථී’’ති කඞ්‌ඛති. විචිකිච්‌ඡතීති විචිනන්‌තො කිච්‌ඡති, දුක්‌ඛං ආපජ්‌ජති, විනිච්‌ඡෙතුං න සක්‌කොති. නාධිමුච්‌චතීති එවමෙතන්‌ති අධිමොක්‌ඛං න පටිලභති. න සම්‌පසීදතීති ගුණෙසු ඔතරිත්‌වා නිබ්‌බිචිකිච්‌ඡභාවෙන පසීදිතුං අනාවිලො භවිතුං න සක්‌කොති. ආතප්‌පායාති කිලෙසසන්‌තාපකවීරියකරණත්‌ථාය. අනුයොගායාති පුනප්‌පුනං යොගාය. සාතච්‌චායාති සතතකිරියාය. පධානායාති පදහනත්‌ථාය. අයං පඨමො චෙතොඛිලොති අයං සත්‌ථරි විචිකිච්‌ඡාසඞ්‌ඛාතො පඨමො චිත්‌තස්‌ස ථද්‌ධභාවො එවමෙතස්‌ස භික්‌ඛුනො අප්‌පහීනො හොති.
205. Pañcame cetokhilāti cittassa thaddhabhāvā, kacavarabhāvā, khāṇukabhāvā. Satthari kaṅkhatīti satthu sarīre vā guṇe vā kaṅkhati. Sarīre kaṅkhamāno ‘‘dvattiṃsavarapurisalakkhaṇapaṭimaṇḍitaṃ nāma sarīraṃ atthi nu kho natthī’’ti kaṅkhati, guṇe kaṅkhamāno ‘‘atītānāgatapaccuppannajānanasamatthaṃ sabbaññutaññāṇaṃ atthi nu kho natthī’’ti kaṅkhati. Vicikicchatīti vicinanto kicchati, dukkhaṃ āpajjati, vinicchetuṃ na sakkoti. Nādhimuccatīti evametanti adhimokkhaṃ na paṭilabhati. Na sampasīdatīti guṇesu otaritvā nibbicikicchabhāvena pasīdituṃ anāvilo bhavituṃ na sakkoti. Ātappāyāti kilesasantāpakavīriyakaraṇatthāya. Anuyogāyāti punappunaṃ yogāya. Sātaccāyāti satatakiriyāya. Padhānāyāti padahanatthāya. Ayaṃ paṭhamo cetokhiloti ayaṃ satthari vicikicchāsaṅkhāto paṭhamo cittassa thaddhabhāvo evametassa bhikkhuno appahīno hoti.
ධම්‌මෙති පරියත්‌තිධම්‌මෙ ච පටිවෙධධම්‌මෙ ච. පරියත්‌තිධම්‌මෙ කඞ්‌ඛමානො ‘‘තෙපිටකං බුද්‌ධවචනං චතුරාසීතිධම්‌මක්‌ඛන්‌ධසහස්‌සානීති වදන්‌ති, අත්‌ථි නු ඛො එතං නත්‌ථී’’ති කඞ්‌ඛති. පටිවෙධධම්‌මෙ කඞ්‌ඛමානො ‘‘විපස්‌සනානිස්‌සන්‌දො මග්‌ගො නාම, මග්‌ගනිස්‌සන්‌දං ඵලං නාම, සබ්‌බසඞ්‌ඛාරපටිනිස්‌සග්‌ගො නිබ්‌බානං නාමාති වදන්‌ති, තං අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථී’’ති කඞ්‌ඛති. සඞ්‌ඝෙ කඞ්‌ඛතීති ‘‘උජුප්‌පටිපන්‌නො’’තිආදීනං පදානං වසෙන ‘‘එවරූපං පටිපදං පටිපන්‌නො චත්‌තාරො මග්‌ගට්‌ඨා චත්‌තාරො ඵලට්‌ඨාති අට්‌ඨන්‌නං පුග්‌ගලානං සමූහභූතො සඞ්‌ඝො නාම අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථී’’ති කඞ්‌ඛති. සික්‌ඛාය කඞ්‌ඛමානො ‘‘අධිසීලසික්‌ඛා නාම අධිචිත්‌තඅධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛා නාමාති වදන්‌ති, සා අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථී’’ති කඞ්‌ඛති. අයං පඤ්‌චමොති අයං සබ්‍රහ්‌මචාරීසු කොපසඞ්‌ඛාතො පඤ්‌චමො චිත්‌තස්‌ස ථද්‌ධභාවො කචවරභාවො ඛාණුකභාවො.
Dhammeti pariyattidhamme ca paṭivedhadhamme ca. Pariyattidhamme kaṅkhamāno ‘‘tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ caturāsītidhammakkhandhasahassānīti vadanti, atthi nu kho etaṃ natthī’’ti kaṅkhati. Paṭivedhadhamme kaṅkhamāno ‘‘vipassanānissando maggo nāma, magganissandaṃ phalaṃ nāma, sabbasaṅkhārapaṭinissaggo nibbānaṃ nāmāti vadanti, taṃ atthi nu kho natthī’’ti kaṅkhati. Saṅghe kaṅkhatīti ‘‘ujuppaṭipanno’’tiādīnaṃ padānaṃ vasena ‘‘evarūpaṃ paṭipadaṃ paṭipanno cattāro maggaṭṭhā cattāro phalaṭṭhāti aṭṭhannaṃ puggalānaṃ samūhabhūto saṅgho nāma atthi nu kho natthī’’ti kaṅkhati. Sikkhāya kaṅkhamāno ‘‘adhisīlasikkhā nāma adhicittaadhipaññāsikkhā nāmāti vadanti, sā atthi nu kho natthī’’ti kaṅkhati. Ayaṃ pañcamoti ayaṃ sabrahmacārīsu kopasaṅkhāto pañcamo cittassa thaddhabhāvo kacavarabhāvo khāṇukabhāvo.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 5. චෙතොඛිලසුත්‌තං • 5. Cetokhilasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 5. චෙතොඛිලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Cetokhilasuttavaṇṇanā
