| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
6. චෙතොඛිලසුත්‌තවණ්‌ණනා
6. Cetokhilasuttavaṇṇanā
185. එවං මෙ සුතන්‌ති චෙතොඛිලසුත්‌තං. තත්‌ථ චෙතොඛිලාති චිත්‌තස්‌ස ථද්‌ධභාවා කචවරභාවා ඛාණුකභාවා. චෙතසො විනිබන්‌ධාති චිත්‌තං බන්‌ධිත්‌වා මුට්‌ඨියං කත්‌වා විය ගණ්‌හන්‌තීති චෙතසො විනිබන්‌ධා. වුද්‌ධින්‌තිආදීසු සීලෙන වුද්‌ධිං, මග්‌ගෙන විරුළ්‌හිං, නිබ්‌බානෙන වෙපුල්‌ලං. සීලසමාධීහි වා වුද්‌ධිං, විපස්‌සනාමග්‌ගෙහි විරුළ්‌හිං, ඵලනිබ්‌බානෙහි වෙපුල්‌ලං. සත්‌ථරි කඞ්‌ඛතීති සත්‌ථු සරීරෙ වා ගුණෙ වා කඞ්‌ඛති. සරීරෙ කඞ්‌ඛමානො ද්‌වත්‌තිංසවරලක්‌ඛණප්‌පටිමණ්‌ඩිතං නාම සරීරං අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථීති කඞ්‌ඛති, ගුණෙ කඞ්‌ඛමානො අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නජානනසමත්‌ථං සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණං අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථීති කඞ්‌ඛති. විචිකිච්‌ඡතීති විචිනන්‌තො කිච්‌ඡති, දුක්‌ඛං ආපජ්‌ජති, විනිච්‌ඡෙතුං න සක්‌කොති. නාධිමුච්‌චතීති එවමෙතන්‌ති අධිමොක්‌ඛං න පටිලභති. න සම්‌පසීදතීති ගුණෙසු ඔතරිත්‌වා නිබ්‌බිචිකිච්‌ඡභාවෙන පසීදිතුං, අනාවිලො භවිතුං න සක්‌කොති. ආතප්‌පායාති කිලෙසසන්‌තාපකවීරියකරණත්‌ථාය. අනුයොගායාති පුනප්‌පුනං යොගාය. සාතච්‌චායාති සතතකිරියාය පධානායාති පදහනත්‌ථාය. අයං පඨමො චෙතොඛිලොති අයං සත්‌ථරි විචිකිච්‌ඡාසඞ්‌ඛාතො පඨමො චිත්‌තස්‌ස ථද්‌ධභාවො, එවමෙතස්‌ස භික්‌ඛුනො අප්‌පහීනො හොති. ධම්‌මෙති පරියත්‌තිධම්‌මෙ ච පටිවෙධධම්‌මෙ ච. පරියත්‌තිධම්‌මෙ කඞ්‌ඛමානො, තෙපිටකං බුද්‌ධවචනං චතුරාසීති ධම්‌මක්‌ඛන්‌ධසහස්‌සානීති වදන්‌ති, අත්‌ථි නු ඛො එතං නත්‌ථීති කඞ්‌ඛති. පටිවෙධධම්‌මෙ කඞ්‌ඛමානො විපස්‌සනානිස්‌සන්‌දො මග්‌ගො නාම, මග්‌ගනිස්‌සන්‌දො ඵලං නාම, සබ්‌බසඞ්‌ඛාරපටිනිස්‌සග්‌ගො නිබ්‌බානං නාමාති වදන්‌ති. තං අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථීති කඞ්‌ඛති. සඞ්‌ඝෙ කඞ්‌ඛතීති සුප්‌පටිපන්‌නොතිආදීනං පදානං වසෙන එවරූපං පටිපදං පටිපන්‌නා චත්‌තාරො මග්‌ගට්‌ඨා චත්‌තාරො ඵලට්‌ඨාති අට්‌ඨන්‌නං පුග්‌ගලානං සමූහභූතො සඞ්‌ඝො නාම, සො අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථීති කඞ්‌ඛති. සික්‌ඛාය කඞ්‌ඛමානො අධිසීලසික්‌ඛා නාම අධිචිත්‌තසික්‌ඛා නාම අධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛා නාමාති වදන්‌ති. සා අත්‌ථි නු ඛො නත්‌ථීති කඞ්‌ඛති. අයං පඤ්‌චමොති අයං සබ්‍රහ්‌මචාරීසු කොපසඞ්‌ඛාතො පඤ්‌චමො චිත්‌තස්‌ස ථද්‌ධභාවො කචවරභාවො ඛාණුකභාවො.
185.Evaṃme sutanti cetokhilasuttaṃ. Tattha cetokhilāti cittassa thaddhabhāvā kacavarabhāvā khāṇukabhāvā. Cetaso vinibandhāti cittaṃ bandhitvā muṭṭhiyaṃ katvā viya gaṇhantīti cetaso vinibandhā. Vuddhintiādīsu sīlena vuddhiṃ, maggena viruḷhiṃ, nibbānena vepullaṃ. Sīlasamādhīhi vā vuddhiṃ, vipassanāmaggehi viruḷhiṃ, phalanibbānehi vepullaṃ. Satthari kaṅkhatīti satthu sarīre vā guṇe vā kaṅkhati. Sarīre kaṅkhamāno dvattiṃsavaralakkhaṇappaṭimaṇḍitaṃ nāma sarīraṃ atthi nu kho natthīti kaṅkhati, guṇe kaṅkhamāno atītānāgatapaccuppannajānanasamatthaṃ sabbaññutaññāṇaṃ atthi nu kho natthīti kaṅkhati. Vicikicchatīti vicinanto kicchati, dukkhaṃ āpajjati, vinicchetuṃ na sakkoti. Nādhimuccatīti evametanti adhimokkhaṃ na paṭilabhati. Na sampasīdatīti guṇesu otaritvā nibbicikicchabhāvena pasīdituṃ, anāvilo bhavituṃ na sakkoti. Ātappāyāti kilesasantāpakavīriyakaraṇatthāya. Anuyogāyāti punappunaṃ yogāya. Sātaccāyāti satatakiriyāya padhānāyāti padahanatthāya. Ayaṃ paṭhamo cetokhiloti ayaṃ satthari vicikicchāsaṅkhāto paṭhamo cittassa thaddhabhāvo, evametassa bhikkhuno appahīno hoti. Dhammeti pariyattidhamme ca paṭivedhadhamme ca. Pariyattidhamme kaṅkhamāno, tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ caturāsīti dhammakkhandhasahassānīti vadanti, atthi nu kho etaṃ natthīti kaṅkhati. Paṭivedhadhamme kaṅkhamāno vipassanānissando maggo nāma, magganissando phalaṃ nāma, sabbasaṅkhārapaṭinissaggo nibbānaṃ nāmāti vadanti. Taṃ atthi nu kho natthīti kaṅkhati. Saṅghe kaṅkhatīti suppaṭipannotiādīnaṃ padānaṃ vasena evarūpaṃ paṭipadaṃ paṭipannā cattāro maggaṭṭhā cattāro phalaṭṭhāti aṭṭhannaṃ puggalānaṃ samūhabhūto saṅgho nāma, so atthi nu kho natthīti kaṅkhati. Sikkhāya kaṅkhamāno adhisīlasikkhā nāma adhicittasikkhā nāma adhipaññāsikkhā nāmāti vadanti. Sā atthi nu kho natthīti kaṅkhati. Ayaṃ pañcamoti ayaṃ sabrahmacārīsu kopasaṅkhāto pañcamo cittassa thaddhabhāvo kacavarabhāvo khāṇukabhāvo.
186. විනිබන්‌ධෙසු කාමෙති වත්‌ථුකාමෙපි කිලෙසකාමෙපි. කායෙති අත්‌තනො කායෙ. රූපෙති බහිද්‌ධා රූපෙ. යාවදත්‌ථන්‌ති යත්‌තකං ඉච්‌ඡති, තත්‌තකං. උදරාවදෙහකන්‌ති උදරපූරං. තඤ්‌හි උදරං අවදෙහනතො උදරාවදෙහකන්‌ති වුච්‌චති. සෙය්‍යසුඛන්‌ති මඤ්‌චපීඨසුඛං, උතුසුඛං වා. පස්‌සසුඛන්‌ති යථා සම්‌පරිවත්‌තකං සයන්‌තස්‌ස දක්‌ඛිණපස්‌සවාමපස්‌සානං සුඛං හොති, එවං උප්‌පන්‌නසුඛං. මිද්‌ධසුඛන්‌ති නිද්‌දාසුඛං. අනුයුත්‌තොති යුත්‌තපයුත්‌තො විහරති.
186. Vinibandhesu kāmeti vatthukāmepi kilesakāmepi. Kāyeti attano kāye. Rūpeti bahiddhā rūpe. Yāvadatthanti yattakaṃ icchati, tattakaṃ. Udarāvadehakanti udarapūraṃ. Tañhi udaraṃ avadehanato udarāvadehakanti vuccati. Seyyasukhanti mañcapīṭhasukhaṃ, utusukhaṃ vā. Passasukhanti yathā samparivattakaṃ sayantassa dakkhiṇapassavāmapassānaṃ sukhaṃ hoti, evaṃ uppannasukhaṃ. Middhasukhanti niddāsukhaṃ. Anuyuttoti yuttapayutto viharati.
පණිධායාති පත්‌ථයිත්‌වා. සීලෙනාතිආදීසු සීලන්‌ති චතුපාරිසුද්‌ධිසීලං. වතන්‌ති වතසමාදානං. තපොති තපචරණං. බ්‍රහ්‌මචරියන්‌ති මෙථුනවිරති. දෙවො වා භවිස්‌සාමීති මහෙසක්‌ඛදෙවො වා භවිස්‌සාමි. දෙවඤ්‌ඤතරො වාපි අප්‌පෙසක්‌ඛදෙවෙසු වා අඤ්‌ඤතරො.
Paṇidhāyāti patthayitvā. Sīlenātiādīsu sīlanti catupārisuddhisīlaṃ. Vatanti vatasamādānaṃ. Tapoti tapacaraṇaṃ. Brahmacariyanti methunavirati. Devo vā bhavissāmīti mahesakkhadevo vā bhavissāmi. Devaññataro vāpi appesakkhadevesu vā aññataro.
189. ඉද්‌ධිපාදෙසු ඡන්‌දං නිස්‌සාය පවත්‌තො සමාධි ඡන්‌දසමාධි. පධානභූතා සඞ්‌ඛාරා පධානසඞ්‌ඛාරා. සමන්‌නාගතන්‌ති තෙහි ධම්‌මෙහි උපෙතං. ඉද්‌ධියා පාදං, ඉද්‌ධිභූතං වා පාදන්‌ති ඉද්‌ධිපාදං. සෙසෙසුපි එසෙව නයො, අයමෙත්‌ථ සඞ්‌ඛෙපො. විත්‌ථාරො පන ඉද්‌ධිපාදවිභඞ්‌ගෙ ආගතො යෙව. විසුද්‌ධිමග්‌ගෙපිස්‌ස අත්‌ථො දීපිතො. ඉති ඉමෙහි චතූහි ඉද්‌ධිපාදෙහි වික්‌ඛම්‌භනප්‌පහානං කථිතං. උස්‌සොළ්‌හීයෙව පඤ්‌චමීති එත්‌ථ උස්‌සොළ්‌හීති සබ්‌බත්‌ථ කත්‌තබ්‌බවීරියං දස්‌සෙති. උස්‌සොළ්‌හීපන්‌නරසඞ්‌ගසමන්‌නාගතොති පඤ්‌ච චෙතොඛිලප්‌පහානානි පඤ්‌ච විනිබන්‌ධප්‌පහානානි චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදා උස්‌සොළ්‌හීති එවං උස්‌සොළ්‌හියා සද්‌ධිං පන්‌නරසහි අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතො. භබ්‌බොති අනුරූපො, අනුච්‌ඡවිකො. අභිනිබ්‌භිදායාති ඤාණෙන කිලෙසභෙදාය. සම්‌බොධායාති චතුමග්‌ගසම්‌බොධාය. අනුත්‌තරස්‌සාති සෙට්‌ඨස්‌ස. යොගක්‌ඛෙමස්‌සාති චතූහි යොගෙහි ඛෙමස්‌ස අරහත්‌තස්‌ස. අධිගමායාති පටිලාභාය. සෙය්‍යථාති ඔපම්‌මත්‌ථෙ නිපාතො. පීති සම්‌භාවනත්‌ථෙ. උභයෙනපි සෙය්‍යථාපි නාම, භික්‌ඛවෙති දස්‌සෙති .
189. Iddhipādesu chandaṃ nissāya pavatto samādhi chandasamādhi. Padhānabhūtā saṅkhārā padhānasaṅkhārā. Samannāgatanti tehi dhammehi upetaṃ. Iddhiyā pādaṃ, iddhibhūtaṃ vā pādanti iddhipādaṃ. Sesesupi eseva nayo, ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana iddhipādavibhaṅge āgato yeva. Visuddhimaggepissa attho dīpito. Iti imehi catūhi iddhipādehi vikkhambhanappahānaṃ kathitaṃ. Ussoḷhīyeva pañcamīti ettha ussoḷhīti sabbattha kattabbavīriyaṃ dasseti. Ussoḷhīpannarasaṅgasamannāgatoti pañca cetokhilappahānāni pañca vinibandhappahānāni cattāro iddhipādā ussoḷhīti evaṃ ussoḷhiyā saddhiṃ pannarasahi aṅgehi samannāgato. Bhabboti anurūpo, anucchaviko. Abhinibbhidāyāti ñāṇena kilesabhedāya. Sambodhāyāti catumaggasambodhāya. Anuttarassāti seṭṭhassa. Yogakkhemassāti catūhi yogehi khemassa arahattassa. Adhigamāyāti paṭilābhāya. Seyyathāti opammatthe nipāto. Pīti sambhāvanatthe. Ubhayenapi seyyathāpi nāma, bhikkhaveti dasseti .
කුක්‌කුටියා අණ්‌ඩානි අට්‌ඨ වා දස වා ද්‌වාදස වාති එත්‌ථ පන කිඤ්‌චාපි කුක්‌කුටියා වුත්‌තප්‌පකාරතො ඌනාධිකානිපි අණ්‌ඩානි හොන්‌ති, වචනසිලිට්‌ඨතාය පන එවං වුත්‌තං. එවඤ්‌හි ලොකෙ සිලිට්‌ඨං වචනං හොති. තානස්‌සූති තානි අස්‌සු, භවෙය්‍යුන්‌ති අත්‌ථො. කුක්‌කුටියා සම්‌මා අධිසයිතානීති තාය ජනෙත්‌තියා කුක්‌කුටියා පක්‌ඛෙ පසාරෙත්‌වා තෙසං උපරි සයන්‌තියා සම්‌මා අධිසයිතානි. සම්‌මා පරිසෙදිතානීති කාලෙන කාලං උතුං ගාහාපෙන්‌තියා සුට්‌ඨු සමන්‌තතො සෙදිතානි උස්‌මීකතානි. සම්‌මා පරිභාවිතානීති කාලෙන කාලං සුට්‌ඨු සමන්‌තතො භාවිතානි, කුක්‌කුටගන්‌ධං ගාහාපිතානීති අත්‌ථො. කිඤ්‌චාපි තස්‌සා කුක්‌කුටියාති තස්‌සා කුක්‌කුටියා ඉමං තිවිධකිරියාකරණෙන අප්‌පමාදං කත්‌වා කිඤ්‌චාපි න එවං ඉච්‌ඡා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය. අථ ඛො භබ්‌බාව තෙති අථ ඛො තෙ කුක්‌කුටපොතකා වුත්‌තනයෙන සොත්‌ථිනා අභිනිබ්‌භිජ්‌ජිතුං භබ්‌බාව. තෙ හි යස්‌මා තාය කුක්‌කුටියා එවං තීහාකාරෙහි තානි අණ්‌ඩානි පරිපාලීයමානානි න පූතීනි හොන්‌ති. යොපි නෙසං අල්‌ලසිනෙහො, සොපි පරියාදානං ගච්‌ඡති, කපාලං තනුකං හොති, පාදනඛසිඛා ච මුඛතුණ්‌ඩකඤ්‌ච ඛරං හොති, සයං පරිපාකං ගච්‌ඡති, කපාලස්‌ස තනුත්‌තා බහි ආලොකො අන්‌තො පඤ්‌ඤායති, තස්‌මා ‘‘චිරං වත මයං සඞ්‌කුටිතහත්‌ථපාදා සම්‌බාධෙ සයිම්‌හා, අයඤ්‌ච බහි ආලොකො දිස්‌සති, එත්‌ථ දානි නො සුඛවිහාරො භවිස්‌සතී’’ති නික්‌ඛමිතුකාමා හුත්‌වා කපාලං පාදෙන පහරන්‌ති, ගීවං පසාරෙන්‌ති, තතො තං කපාලං ද්‌වෙධා භිජ්‌ජති. අථ තෙ පක්‌ඛෙ විධුනන්‌තා තඞ්‌ඛණානුරූපං විරවන්‌තා නික්‌ඛමන්‌තියෙව, නික්‌ඛමිත්‌වා ච ගාමක්‌ඛෙත්‌තං උපසොභයමානා විචරන්‌ති.
Kukkuṭiyāaṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vāti ettha pana kiñcāpi kukkuṭiyā vuttappakārato ūnādhikānipi aṇḍāni honti, vacanasiliṭṭhatāya pana evaṃ vuttaṃ. Evañhi loke siliṭṭhaṃ vacanaṃ hoti. Tānassūti tāni assu, bhaveyyunti attho. Kukkuṭiyā sammā adhisayitānīti tāya janettiyā kukkuṭiyā pakkhe pasāretvā tesaṃ upari sayantiyā sammā adhisayitāni. Sammā pariseditānīti kālena kālaṃ utuṃ gāhāpentiyā suṭṭhu samantato seditāni usmīkatāni. Sammā paribhāvitānīti kālena kālaṃ suṭṭhu samantato bhāvitāni, kukkuṭagandhaṃ gāhāpitānīti attho. Kiñcāpi tassā kukkuṭiyāti tassā kukkuṭiyā imaṃ tividhakiriyākaraṇena appamādaṃ katvā kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya. Atha kho bhabbāva teti atha kho te kukkuṭapotakā vuttanayena sotthinā abhinibbhijjituṃ bhabbāva. Te hi yasmā tāya kukkuṭiyā evaṃ tīhākārehi tāni aṇḍāni paripālīyamānāni na pūtīni honti. Yopi nesaṃ allasineho, sopi pariyādānaṃ gacchati, kapālaṃ tanukaṃ hoti, pādanakhasikhā ca mukhatuṇḍakañca kharaṃ hoti, sayaṃ paripākaṃ gacchati, kapālassa tanuttā bahi āloko anto paññāyati, tasmā ‘‘ciraṃ vata mayaṃ saṅkuṭitahatthapādā sambādhe sayimhā, ayañca bahi āloko dissati, ettha dāni no sukhavihāro bhavissatī’’ti nikkhamitukāmā hutvā kapālaṃ pādena paharanti, gīvaṃ pasārenti, tato taṃ kapālaṃ dvedhā bhijjati. Atha te pakkhe vidhunantā taṅkhaṇānurūpaṃ viravantā nikkhamantiyeva, nikkhamitvā ca gāmakkhettaṃ upasobhayamānā vicaranti.
එවමෙව ඛොති ඉදං ඔපම්‌මසම්‌පටිපාදනං. තං එවං අත්‌ථෙන සංසන්‌දෙත්‌වා වෙදිතබ්‌බං – තස්‌සා කුක්‌කුටියා අණ්‌ඩෙසු තිවිධකිරියාකරණං විය හි ඉමස්‌ස භික්‌ඛුනො උස්‌සොළ්‌හීපන්‌නරසෙහි අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතභාවො. කුක්‌කුටියා තිවිධකිරියාසම්‌පාදනෙන අණ්‌ඩානං අපූතිභාවො විය පන්‌නරසඞ්‌ගසමන්‌නාගතස්‌ස භික්‌ඛුනො තිවිධානුපස්‌සනාසම්‌පාදනෙන විපස්‌සනාඤාණස්‌ස අපරිහානි. තස්‌සා තිවිධකිරියාකරණෙන අණ්‌ඩානං අල්‌ලසිනෙහපරියාදානං විය තස්‌ස භික්‌ඛුනො තිවිධානුපස්‌සනාසම්‌පාදනෙන භවත්‌තයානුගතනිකන්‌තිසිනෙහපරියාදානං . අණ්‌ඩකලාපානං තනුභාවො විය භික්‌ඛුනො අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසස්‌ස තනුභාවො. කුක්‌කුටපොතකානං පාදනඛමුතුණ්‌ඩකානං ථද්‌ධඛරභාවො විය භික්‌ඛුනො විපස්‌සනාඤාණස්‌ස තික්‌ඛඛරවිප්‌පසන්‌නසූරභාවො. කුක්‌කුටපොතකානං පරිණාමකාලො විය භික්‌ඛුනො විපස්‌සනාඤාණස්‌ස පරිණාමකාලො වඩ්‌ඪිතකාලො ගබ්‌භග්‌ගහණකාලො. කුක්‌කුටපොතකානං පාදනඛසිඛාය වා මුඛතුණ්‌ඩකෙන වා අණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා පක්‌ඛෙ පප්‌ඵොටෙත්‌වා සොත්‌ථිනා අභිනික්‌ඛමනකාලො විය තස්‌ස භික්‌ඛුනො විපස්‌සනාඤාණගබ්‌භං ගණ්‌හාපෙත්‌වා විචරන්‌තස්‌ස තජ්‌ජාතිකං උතුසප්‌පායං වා භොජනසප්‌පායං වා පුග්‌ගලසප්‌පායං වා ධම්‌මස්‌සවනසප්‌පායං වා ලභිත්‌වා එකාසනෙ නිසින්‌නස්‌සෙව විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙන්‌තස්‌ස අනුපුබ්‌බාධිගතෙන අරහත්‌තමග්‌ගෙන අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා අභිඤ්‌ඤාපක්‌ඛෙ පප්‌ඵොටෙත්‌වා සොත්‌ථිනා අරහත්‌තප්‌පත්‌තකාලො වෙදිතබ්‌බො. යථා පන කුක්‌කුටපොතකානං පරිණතභාවං ඤත්‌වා මාතාපි අණ්‌ඩකොසං භින්‌දති, එවං තථාරූපස්‌ස භික්‌ඛුනො ඤාණපරිපාකං ඤත්‌වා සත්‌ථාපි –
Evameva khoti idaṃ opammasampaṭipādanaṃ. Taṃ evaṃ atthena saṃsandetvā veditabbaṃ – tassā kukkuṭiyā aṇḍesu tividhakiriyākaraṇaṃ viya hi imassa bhikkhuno ussoḷhīpannarasehi aṅgehi samannāgatabhāvo. Kukkuṭiyā tividhakiriyāsampādanena aṇḍānaṃ apūtibhāvo viya pannarasaṅgasamannāgatassa bhikkhuno tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa aparihāni. Tassā tividhakiriyākaraṇena aṇḍānaṃ allasinehapariyādānaṃ viya tassa bhikkhuno tividhānupassanāsampādanena bhavattayānugatanikantisinehapariyādānaṃ . Aṇḍakalāpānaṃ tanubhāvo viya bhikkhuno avijjaṇḍakosassa tanubhāvo. Kukkuṭapotakānaṃ pādanakhamutuṇḍakānaṃ thaddhakharabhāvo viya bhikkhuno vipassanāñāṇassa tikkhakharavippasannasūrabhāvo. Kukkuṭapotakānaṃ pariṇāmakālo viya bhikkhuno vipassanāñāṇassa pariṇāmakālo vaḍḍhitakālo gabbhaggahaṇakālo. Kukkuṭapotakānaṃ pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā pakkhe papphoṭetvā sotthinā abhinikkhamanakālo viya tassa bhikkhuno vipassanāñāṇagabbhaṃ gaṇhāpetvā vicarantassa tajjātikaṃ utusappāyaṃ vā bhojanasappāyaṃ vā puggalasappāyaṃ vā dhammassavanasappāyaṃ vā labhitvā ekāsane nisinnasseva vipassanaṃ vaḍḍhentassa anupubbādhigatena arahattamaggena avijjaṇḍakosaṃ padāletvā abhiññāpakkhe papphoṭetvā sotthinā arahattappattakālo veditabbo. Yathā pana kukkuṭapotakānaṃ pariṇatabhāvaṃ ñatvā mātāpi aṇḍakosaṃ bhindati, evaṃ tathārūpassa bhikkhuno ñāṇaparipākaṃ ñatvā satthāpi –
‘‘උච්‌ඡින්‌ද සිනෙහමත්‌තනො, කුමුදං සාරදිකංව පාණිනා;
‘‘Ucchinda sinehamattano, kumudaṃ sāradikaṃva pāṇinā;
සන්‌තිමග්‌ගමෙව බ්‍රූහය, නිබ්‌බානං සුගතෙන දෙසිත’’න්‌ති. (ධ. ප. 285) –
Santimaggameva brūhaya, nibbānaṃ sugatena desita’’nti. (dha. pa. 285) –
ආදිනා නයෙන ඔභාසං ඵරිත්‌වා ගාථාය අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පහරති, සො ගාථාපරියොසානෙ අවිජ්‌ජාණ්‌ඩකොසං භින්‌දිත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණාති. තතො පට්‌ඨාය යථා තෙ කුක්‌කුටපොතකා ගාමක්‌ඛෙත්‌තං උපසොභයමානා තත්‌ථ තත්‌ථ විචරන්‌ති, එවං අයම්‌පි මහාඛීණාසවො නිබ්‌බානරම්‌මණං ඵලසමාපත්‌තිං අප්‌පෙත්‌වා සඞ්‌ඝාරාමං උපසොභයමානො විචරති.
Ādinā nayena obhāsaṃ pharitvā gāthāya avijjaṇḍakosaṃ paharati, so gāthāpariyosāne avijjāṇḍakosaṃ bhinditvā arahattaṃ pāpuṇāti. Tato paṭṭhāya yathā te kukkuṭapotakā gāmakkhettaṃ upasobhayamānā tattha tattha vicaranti, evaṃ ayampi mahākhīṇāsavo nibbānarammaṇaṃ phalasamāpattiṃ appetvā saṅghārāmaṃ upasobhayamāno vicarati.
ඉති ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ චත්‌තාරි පහානානි කථිතානි. කථං? චෙතොඛිලානඤ්‌හි චෙතොවිනිබන්‌ධානං පහානෙන පටිසඞ්‌ඛානප්‌පපහානං කථිතං, ඉද්‌ධිපාදෙහි වික්‌ඛම්‌භනප්‌පහානං කථිත, මග්‌ගෙ ආගතෙ සමුච්‌ඡෙදප්‌පහානං කථිතං, ඵලෙ ආගතෙ පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිප්‌පහානං කථිතං. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානත්‌ථමෙවාති.
Iti imasmiṃ sutte cattāri pahānāni kathitāni. Kathaṃ? Cetokhilānañhi cetovinibandhānaṃ pahānena paṭisaṅkhānappapahānaṃ kathitaṃ, iddhipādehi vikkhambhanappahānaṃ kathita, magge āgate samucchedappahānaṃ kathitaṃ, phale āgate paṭippassaddhippahānaṃ kathitaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
චෙතොඛිලසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Cetokhilasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 6. චෙතොඛිලසුත්‌තං • 6. Cetokhilasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 6. චෙතොඛිලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Cetokhilasuttavaṇṇanā
