| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga |
४. छब्बस्ससिक्खापदं
4. Chabbassasikkhāpadaṃ
५५७. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन भिक्खू अनुवस्सं सन्थतं कारापेन्ति। ते याचनबहुला विञ्ञत्तिबहुला विहरन्ति – ‘‘एळकलोमानि देथ। एळकलोमेहि अत्थो’’ति। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया अनुवस्सं सन्थतं कारापेस्सन्ति, याचनबहुला विञ्ञत्तिबहुला विहरिस्सन्ति – ‘एळकलोमानि देथ, एळकलोमेहि अत्थो’’’ति! अम्हाकं पन सकिं कतानि सन्थतानि पञ्चपि छपि वस्सानि होन्ति, येसं नो दारका उहदन्तिपि उम्मिहन्तिपि उन्दूरेहिपि खज्जन्ति। इमे पन समणा सक्यपुत्तिया अनुवस्सं सन्थतं कारापेन्ति, याचनबहुला विञ्ञत्तिबहुला विहरन्ति – ‘‘एळकलोमानि देथ, एळकलोमेहि अत्थो’’ति!
557. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena bhikkhū anuvassaṃ santhataṃ kārāpenti. Te yācanabahulā viññattibahulā viharanti – ‘‘eḷakalomāni detha. Eḷakalomehi attho’’ti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā anuvassaṃ santhataṃ kārāpessanti, yācanabahulā viññattibahulā viharissanti – ‘eḷakalomāni detha, eḷakalomehi attho’’’ti! Amhākaṃ pana sakiṃ katāni santhatāni pañcapi chapi vassāni honti, yesaṃ no dārakā uhadantipi ummihantipi undūrehipi khajjanti. Ime pana samaṇā sakyaputtiyā anuvassaṃ santhataṃ kārāpenti, yācanabahulā viññattibahulā viharanti – ‘‘eḷakalomāni detha, eḷakalomehi attho’’ti!
अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खू अनुवस्सं सन्थतं कारापेस्सन्ति, याचनबहुला विञ्ञत्तिबहुला विहरिस्सन्ति – ‘एळकलोमानि देथ, एळकलोमेहि अत्थो’’’ति! अथ खो ते भिक्खू ते अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… सच्चं किर, भिक्खवे, भिक्खू अनुवस्सं सन्थतं कारापेन्ति, याचनबहुला विञ्ञत्तिबहुला विहरन्ति – ‘एळकलोमानि देथ, एळकलोमेहि अत्थो’ति? ‘‘सच्चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम ते, भिक्खवे, मोघपुरिसा अनुवस्सं सन्थतं कारापेस्सन्ति, याचनबहुला विञ्ञत्तिबहुला विहरिस्सन्ति – ‘एळकलोमानि देथ, एळकलोमेहि अत्थो’ति! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū anuvassaṃ santhataṃ kārāpessanti, yācanabahulā viññattibahulā viharissanti – ‘eḷakalomāni detha, eḷakalomehi attho’’’ti! Atha kho te bhikkhū te anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū anuvassaṃ santhataṃ kārāpenti, yācanabahulā viññattibahulā viharanti – ‘eḷakalomāni detha, eḷakalomehi attho’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā anuvassaṃ santhataṃ kārāpessanti, yācanabahulā viññattibahulā viharissanti – ‘eḷakalomāni detha, eḷakalomehi attho’ti! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
५५८. ‘‘नवं पन भिक्खुना सन्थतं कारापेत्वा छब्बस्सानि धारेतब्बं। ओरेन चे छन्नं वस्सानं तं सन्थतं विस्सज्जेत्वा वा अविस्सज्जेत्वा वा अञ्ञं नवं सन्थतं कारापेय्य, निस्सग्गियं पाचित्तिय’’न्ति।
558.‘‘Navaṃ pana bhikkhunā santhataṃ kārāpetvā chabbassāni dhāretabbaṃ. Orena ce channaṃ vassānaṃ taṃ santhataṃ vissajjetvā vā avissajjetvā vā aññaṃ navaṃ santhataṃ kārāpeyya, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti.
एवञ्चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्ञत्तं होति।
Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.
५५९. तेन खो पन समयेन अञ्ञतरो भिक्खु कोसम्बियं गिलानो होति। ञातका तस्स भिक्खुनो सन्तिके दूतं पाहेसुं – ‘‘आगच्छतु, भदन्तो मयं उपट्ठहिस्सामा’’ति। भिक्खूपि एवमाहंसु – ‘‘गच्छावुसो, ञातका तं उपट्ठहिस्सन्ती’’ति। सो एवमाह – ‘‘भगवता, आवुसो, सिक्खापदं पञ्ञत्तं – ‘नवं पन भिक्खुना सन्थतं कारापेत्वा छब्बस्सानि धारेतब्ब’न्ति। अहञ्चम्हि गिलानो, न सक्कोमि सन्थतं आदाय पक्कमितुं। मय्हञ्च विना सन्थता न फासु होति। नाहं गमिस्सामी’’ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, गिलानस्स भिक्खुनो सन्थतसम्मुतिं दातुं। एवञ्च पन , भिक्खवे, दातब्बा। तेन गिलानेन भिक्खुना सङ्घं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खूनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीयो – ‘अहं, भन्ते, गिलानो। न सक्कोमि सन्थतं आदाय पक्कमितुं। सोहं, भन्ते, सङ्घं सन्थतसम्मुतिं याचामी’ति। दुतियम्पि याचितब्बा। ततियम्पि याचितब्बा। ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
559. Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu kosambiyaṃ gilāno hoti. Ñātakā tassa bhikkhuno santike dūtaṃ pāhesuṃ – ‘‘āgacchatu, bhadanto mayaṃ upaṭṭhahissāmā’’ti. Bhikkhūpi evamāhaṃsu – ‘‘gacchāvuso, ñātakā taṃ upaṭṭhahissantī’’ti. So evamāha – ‘‘bhagavatā, āvuso, sikkhāpadaṃ paññattaṃ – ‘navaṃ pana bhikkhunā santhataṃ kārāpetvā chabbassāni dhāretabba’nti. Ahañcamhi gilāno, na sakkomi santhataṃ ādāya pakkamituṃ. Mayhañca vinā santhatā na phāsu hoti. Nāhaṃ gamissāmī’’ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānassa bhikkhuno santhatasammutiṃ dātuṃ. Evañca pana , bhikkhave, dātabbā. Tena gilānena bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘ahaṃ, bhante, gilāno. Na sakkomi santhataṃ ādāya pakkamituṃ. Sohaṃ, bhante, saṅghaṃ santhatasammutiṃ yācāmī’ti. Dutiyampi yācitabbā. Tatiyampi yācitabbā. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
५६०. ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं इत्थन्नामो भिक्खु गिलानो। न सक्कोति सन्थतं आदाय पक्कमितुं। सो सङ्घं सन्थतसम्मुतिं याचति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो इत्थन्नामस्स भिक्खुनो सन्थतसम्मुतिं ददेय्य। एसा ञत्ति।
560. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Ayaṃ itthannāmo bhikkhu gilāno. Na sakkoti santhataṃ ādāya pakkamituṃ. So saṅghaṃ santhatasammutiṃ yācati. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmassa bhikkhuno santhatasammutiṃ dadeyya. Esā ñatti.
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो । अयं इत्थन्नामो भिक्खु गिलानो। न सक्कोति सन्थतं आदाय पक्कमितुं। सो सङ्घं सन्थतसम्मुतिं याचति। सङ्घो इत्थन्नामस्स भिक्खुनो सन्थतसम्मुतिं देति। यस्सायस्मतो खमति इत्थन्नामस्स भिक्खुनो सन्थतसम्मुतिया दानं, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho . Ayaṃ itthannāmo bhikkhu gilāno. Na sakkoti santhataṃ ādāya pakkamituṃ. So saṅghaṃ santhatasammutiṃ yācati. Saṅgho itthannāmassa bhikkhuno santhatasammutiṃ deti. Yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno santhatasammutiyā dānaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.
‘‘दिन्ना सङ्घेन इत्थन्नामस्स भिक्खुनो सन्थतसम्मुति। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
‘‘Dinnā saṅghena itthannāmassa bhikkhuno santhatasammuti. Khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.
एवञ्च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –
Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
५६१. ‘‘नवं पन भिक्खुना सन्थतं कारापेत्वा छब्बस्सानि धारेतब्बं। ओरेन चे छन्नं वस्सानं तं सन्थतं विस्सज्जेत्वा वा अविस्सज्जेत्वा वा अञ्ञं नवं सन्थतं कारापेय्य, अञ्ञत्र भिक्खुसम्मुतिया , निस्सग्गियं पाचित्तिय’’न्ति।
561.‘‘Navaṃ pana bhikkhunā santhataṃ kārāpetvā chabbassāni dhāretabbaṃ. Orena ce channaṃ vassānaṃ taṃ santhataṃ vissajjetvā vā avissajjetvā vā aññaṃ navaṃ santhataṃ kārāpeyya, aññatra bhikkhusammutiyā , nissaggiyaṃ pācittiya’’nti.
५६२. नवं नाम करणं उपादाय वुच्चति।
562.Navaṃ nāma karaṇaṃ upādāya vuccati.
सन्थतं नाम सन्थरित्वा कतं होति अवायिमं।
Santhataṃ nāma santharitvā kataṃ hoti avāyimaṃ.
कारापेत्वाति करित्वा वा कारापेत्वा वा।
Kārāpetvāti karitvā vā kārāpetvā vā.
छब्बस्सानि धारेतब्बन्ति छब्बस्सपरमता धारेतब्बं।
Chabbassāni dhāretabbanti chabbassaparamatā dhāretabbaṃ.
ओरेन चे छन्नं वस्सानन्ति ऊनकछब्बस्सानि।
Orena ce channaṃ vassānanti ūnakachabbassāni.
तं सन्थतं विस्सज्जेत्वाति अञ्ञेसं दत्वा।
Taṃ santhataṃ vissajjetvāti aññesaṃ datvā.
अविस्सज्जेत्वाति न कस्सचि दत्वा।
Avissajjetvāti na kassaci datvā.
अञ्ञत्र भिक्खुसम्मुतियाति ठपेत्वा भिक्खुसम्मुतिं अञ्ञं नवं सन्थतं करोति वा कारापेति वा, पयोगे दुक्कटं। पटिलाभेन निस्सग्गियं होति। निस्सज्जितब्बं सङ्घस्स वा गणस्स वा पुग्गलस्स वा। एवञ्च पन, भिक्खवे, निस्सज्जितब्बं…पे॰… इदं मे, भन्ते, सन्थतं ऊनकछब्बस्सानि कारापितं, अञ्ञत्र भिक्खुसम्मुतिया, निस्सग्गियं। इमाहं सङ्घस्स निस्सज्जामीति…पे॰… ददेय्याति…पे॰… ददेय्युन्ति…पे॰… आयस्मतो दम्मीति।
Aññatra bhikkhusammutiyāti ṭhapetvā bhikkhusammutiṃ aññaṃ navaṃ santhataṃ karoti vā kārāpeti vā, payoge dukkaṭaṃ. Paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti. Nissajjitabbaṃ saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā. Evañca pana, bhikkhave, nissajjitabbaṃ…pe… idaṃ me, bhante, santhataṃ ūnakachabbassāni kārāpitaṃ, aññatra bhikkhusammutiyā, nissaggiyaṃ. Imāhaṃ saṅghassa nissajjāmīti…pe… dadeyyāti…pe… dadeyyunti…pe… āyasmato dammīti.
५६३. अत्तना विप्पकतं अत्तना परियोसापेति, निस्सग्गियं पाचित्तियं। अत्तना विप्पकतं परेहि परियोसापेति, निस्सग्गियं पाचित्तियं । परेहि विप्पकतं अत्तना परियोसापेति, निस्सग्गियं पाचित्तियं। परेहि विप्पकतं परेहि परियोसापेति, निस्सग्गियं पाचित्तियं।
563. Attanā vippakataṃ attanā pariyosāpeti, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Attanā vippakataṃ parehi pariyosāpeti, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ . Parehi vippakataṃ attanā pariyosāpeti, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Parehi vippakataṃ parehi pariyosāpeti, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
५६४. अनापत्ति छब्बस्सानि करोति, अतिरेकछब्बस्सानि करोति, अञ्ञस्सत्थाय करोति वा कारापेति वा, अञ्ञेन कतं पटिलभित्वा परिभुञ्जति , वितानं वा भूमत्थरणं वा साणिपाकारं वा भिसिं वा बिब्बोहनं वा करोति, भिक्खुसम्मुतिया, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।
564. Anāpatti chabbassāni karoti, atirekachabbassāni karoti, aññassatthāya karoti vā kārāpeti vā, aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjati , vitānaṃ vā bhūmattharaṇaṃ vā sāṇipākāraṃ vā bhisiṃ vā bibbohanaṃ vā karoti, bhikkhusammutiyā, ummattakassa, ādikammikassāti.
छब्बस्ससिक्खापदं निट्ठितं चतुत्थं।
Chabbassasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ४. छब्बस्ससिक्खापदवण्णना • 4. Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ४. छब्बस्ससिक्खापदवण्णना • 4. Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ४. छब्बस्ससिक्खापदवण्णना • 4. Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ४. छब्बस्ससिक्खापदवण्णना • 4. Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā
