| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
6. ඡඡක්‌කසුත්‌තං
6. Chachakkasuttaṃ
420. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච – ‘‘ධම්‌මං වො, භික්‌ඛවෙ, දෙසෙස්‌සාමි ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙස්‌සාමි, යදිදං – ඡ ඡක්‌කානි. තං සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
420. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘dhammaṃ vo, bhikkhave, desessāmi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessāmi, yadidaṃ – cha chakkāni. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ඡ අජ්‌ඣත්‌තිකානි ආයතනානි වෙදිතබ්‌බානි, ඡ බාහිරානි ආයතනානි වෙදිතබ්‌බානි, ඡ විඤ්‌ඤාණකායා වෙදිතබ්‌බා, ඡ ඵස්‌සකායා වෙදිතබ්‌බා, ඡ වෙදනාකායා වෙදිතබ්‌බා, ඡ තණ්‌හාකායා වෙදිතබ්‌බා.
‘‘Cha ajjhattikāni āyatanāni veditabbāni, cha bāhirāni āyatanāni veditabbāni, cha viññāṇakāyā veditabbā, cha phassakāyā veditabbā, cha vedanākāyā veditabbā, cha taṇhākāyā veditabbā.
421. ‘‘‘ඡ අජ්‌ඣත්‌තිකානි ආයතනානි වෙදිතබ්‌බානී’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? චක්‌ඛායතනං, සොතායතනං, ඝානායතනං, ජිව්‌හායතනං , කායායතනං, මනායතනං. ‘ඡ අජ්‌ඣත්‌තිකානි ආයතනානි වෙදිතබ්‌බානී’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං. ඉදං පඨමං ඡක්‌කං.
421. ‘‘‘Cha ajjhattikāni āyatanāni veditabbānī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ , kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ. ‘Cha ajjhattikāni āyatanāni veditabbānī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ chakkaṃ.
‘‘‘ඡ බාහිරානි ආයතනානි වෙදිතබ්‌බානී’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං . කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? රූපායතනං, සද්‌දායතනං, ගන්‌ධායතනං, රසායතනං, ඵොට්‌ඨබ්‌බායතනං, ධම්‌මායතනං. ‘ඡ බාහිරානි ආයතනානි වෙදිතබ්‌බානී’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං. ඉදං දුතියං ඡක්‌කං.
‘‘‘Cha bāhirāni āyatanāni veditabbānī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ . Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Rūpāyatanaṃ, saddāyatanaṃ, gandhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ. ‘Cha bāhirāni āyatanāni veditabbānī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ dutiyaṃ chakkaṃ.
‘‘‘ඡ විඤ්‌ඤාණකායා වෙදිතබ්‌බා’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? චක්‌ඛුඤ්‌ච පටිච්‌ච රූපෙ ච උප්‌පජ්‌ජති චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං, සොතඤ්‌ච පටිච්‌ච සද්‌දෙ ච උප්‌පජ්‌ජති සොතවිඤ්‌ඤාණං, ඝානඤ්‌ච පටිච්‌ච ගන්‌ධෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ඝානවිඤ්‌ඤාණං, ජිව්‌හඤ්‌ච පටිච්‌ච රසෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණං, කායඤ්‌ච පටිච්‌ච ඵොට්‌ඨබ්‌බෙ ච උප්‌පජ්‌ජති කායවිඤ්‌ඤාණං, මනඤ්‌ච පටිච්‌ච ධම්‌මෙ ච උප්‌පජ්‌ජති මනොවිඤ්‌ඤාණං. ‘ඡ විඤ්‌ඤාණකායා වෙදිතබ්‌බා’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං. ඉදං තතියං ඡක්‌කං.
‘‘‘Cha viññāṇakāyā veditabbā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ, ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ, jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ, kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ, manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ. ‘Cha viññāṇakāyā veditabbā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ tatiyaṃ chakkaṃ.
‘‘‘ඡ ඵස්‌සකායා වෙදිතබ්‌බා’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? චක්‌ඛුඤ්‌ච පටිච්‌ච රූපෙ ච උප්‌පජ්‌ජති චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො; සොතඤ්‌ච පටිච්‌ච සද්‌දෙ ච උප්‌පජ්‌ජති සොතවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො; ඝානඤ්‌ච පටිච්‌ච ගන්‌ධෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ඝානවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො; ජිව්‌හඤ්‌ච පටිච්‌ච රසෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො; කායඤ්‌ච පටිච්‌ච ඵොට්‌ඨබ්‌බෙ ච උප්‌පජ්‌ජති කායවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො; මනඤ්‌ච පටිච්‌ච ධම්‌මෙ ච උප්‌පජ්‌ජති මනොවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො. ‘ඡ ඵස්‌සකායා වෙදිතබ්‌බා’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං. ඉදං චතුත්‌ථං ඡක්‌කං.
‘‘‘Cha phassakāyā veditabbā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso; sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso; ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso; jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso; kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso; manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso. ‘Cha phassakāyā veditabbā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ catutthaṃ chakkaṃ.
‘‘‘ඡ වෙදනාකායා වෙදිතබ්‌බා’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? චක්‌ඛුඤ්‌ච පටිච්‌ච රූපෙ ච උප්‌පජ්‌ජති චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා; සොතඤ්‌ච පටිච්‌ච සද්‌දෙ ච උප්‌පජ්‌ජති සොතවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා; ඝානඤ්‌ච පටිච්‌ච ගන්‌ධෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ඝානවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා; ජිව්‌හඤ්‌ච පටිච්‌ච රසෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා; කායඤ්‌ච පටිච්‌ච ඵොට්‌ඨබ්‌බෙ ච උප්‌පජ්‌ජති කායවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා; මනඤ්‌ච පටිච්‌ච ධම්‌මෙ ච උප්‌පජ්‌ජති මනොවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා. ‘ඡ වෙදනාකායා වෙදිතබ්‌බා’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං. ඉදං පඤ්‌චමං ඡක්‌කං.
‘‘‘Cha vedanākāyā veditabbā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā. ‘Cha vedanākāyā veditabbā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ pañcamaṃ chakkaṃ.
‘‘‘ඡ තණ්‌හාකායා වෙදිතබ්‌බා’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? චක්‌ඛුඤ්‌ච පටිච්‌ච රූපෙ ච උප්‌පජ්‌ජති චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා, වෙදනාපච්‌චයා තණ්‌හා; සොතඤ්‌ච පටිච්‌ච සද්‌දෙ ච උප්‌පජ්‌ජති සොතවිඤ්‌ඤාණං…පෙ.… ඝානඤ්‌ච පටිච්‌ච ගන්‌ධෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ඝානවිඤ්‌ඤාණං… ජිව්‌හඤ්‌ච පටිච්‌ච රසෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණං… කායඤ්‌ච පටිච්‌ච ඵොට්‌ඨබ්‌බෙ ච උප්‌පජ්‌ජති කායවිඤ්‌ඤාණං… මනඤ්‌ච පටිච්‌ච ධම්‌මෙ ච උප්‌පජ්‌ජති මනොවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා, වෙදනාපච්‌චයා තණ්‌හා. ‘ඡ තණ්‌හාකායා වෙදිතබ්‌බා’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං. ඉදං ඡට්‌ඨං ඡක්‌කං.
‘‘‘Cha taṇhākāyā veditabbā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā; sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ…pe… ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ… jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ… kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā. ‘Cha taṇhākāyā veditabbā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ chaṭṭhaṃ chakkaṃ.
422. ‘‘‘චක්‌ඛු අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. චක්‌ඛුස්‌ස උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘චක්‌ඛු අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති චක්‌ඛු අනත්‌තා.
422. ‘‘‘Cakkhu attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Cakkhussa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘cakkhu attā’ti yo vadeyya. Iti cakkhu anattā.
‘‘‘රූපා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. රූපානං උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘රූපා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති චක්‌ඛු අනත්‌තා, රූපා අනත්‌තා.
‘‘‘Rūpā attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Rūpānaṃ uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘rūpā attā’ti yo vadeyya. Iti cakkhu anattā, rūpā anattā.
‘‘‘චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණස්‌ස උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති චක්‌ඛු අනත්‌තා, රූපා අනත්‌තා, චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා.
‘‘‘Cakkhuviññāṇaṃ attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Cakkhuviññāṇassa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘cakkhuviññāṇaṃ attā’ti yo vadeyya. Iti cakkhu anattā, rūpā anattā, cakkhuviññāṇaṃ anattā.
‘‘‘චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සස්‌ස උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති . යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති චක්‌ඛු අනත්‌තා, රූපා අනත්‌තා, චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා, චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො අනත්‌තා.
‘‘‘Cakkhusamphasso attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Cakkhusamphassassa uppādopi vayopi paññāyati . Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘cakkhusamphasso attā’ti yo vadeyya. Iti cakkhu anattā, rūpā anattā, cakkhuviññāṇaṃ anattā, cakkhusamphasso anattā.
‘‘‘වෙදනා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. වෙදනාය උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘වෙදනා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති චක්‌ඛු අනත්‌තා, රූපා අනත්‌තා, චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා, චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො අනත්‌තා, වෙදනා අනත්‌තා.
‘‘‘Vedanā attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Vedanāya uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘vedanā attā’ti yo vadeyya. Iti cakkhu anattā, rūpā anattā, cakkhuviññāṇaṃ anattā, cakkhusamphasso anattā, vedanā anattā.
‘‘‘තණ්‌හා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. තණ්‌හාය උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘තණ්‌හා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති චක්‌ඛු අනත්‌තා, රූපා අනත්‌තා, චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා, චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො අනත්‌තා, වෙදනා අනත්‌තා, තණ්‌හා අනත්‌තා.
‘‘‘Taṇhā attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Taṇhāya uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘taṇhā attā’ti yo vadeyya. Iti cakkhu anattā, rūpā anattā, cakkhuviññāṇaṃ anattā, cakkhusamphasso anattā, vedanā anattā, taṇhā anattā.
423. ‘‘‘සොතං අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය…පෙ.… ‘ඝානං අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය… ‘ජිව්‌හා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය… ‘කායො අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය… ‘මනො අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. මනස්‌ස උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘මනො අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති මනො අනත්‌තා.
423. ‘‘‘Sotaṃ attā’ti yo vadeyya…pe… ‘ghānaṃ attā’ti yo vadeyya… ‘jivhā attā’ti yo vadeyya… ‘kāyo attā’ti yo vadeyya… ‘mano attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Manassa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘mano attā’ti yo vadeyya. Iti mano anattā.
‘‘‘ධම්‌මා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. ධම්‌මානං උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘ධම්‌මා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති මනො අනත්‌තා, ධම්‌මා අනත්‌තා.
‘‘‘Dhammā attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Dhammānaṃ uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘dhammā attā’ti yo vadeyya. Iti mano anattā, dhammā anattā.
‘‘‘මනොවිඤ්‌ඤාණං අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. මනොවිඤ්‌ඤාණස්‌ස උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘මනොවිඤ්‌ඤාණං අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති මනො අනත්‌තා, ධම්‌මා අනත්‌තා, මනොවිඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා.
‘‘‘Manoviññāṇaṃ attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Manoviññāṇassa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘manoviññāṇaṃ attā’ti yo vadeyya. Iti mano anattā, dhammā anattā, manoviññāṇaṃ anattā.
‘‘‘මනොසම්‌ඵස්‌සො අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. මනොසම්‌ඵස්‌සස්‌ස උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘මනොසම්‌ඵස්‌සො අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති මනො අනත්‌තා, ධම්‌මා අනත්‌තා, මනොවිඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා, මනොසම්‌ඵස්‌සො අනත්‌තා.
‘‘‘Manosamphasso attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Manosamphassassa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘manosamphasso attā’ti yo vadeyya. Iti mano anattā, dhammā anattā, manoviññāṇaṃ anattā, manosamphasso anattā.
‘‘‘වෙදනා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. වෙදනාය උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘වෙදනා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති මනො අනත්‌තා, ධම්‌මා අනත්‌තා, මනොවිඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා, මනොසම්‌ඵස්‌සො අනත්‌තා, වෙදනා අනත්‌තා.
‘‘‘Vedanā attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Vedanāya uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘vedanā attā’ti yo vadeyya. Iti mano anattā, dhammā anattā, manoviññāṇaṃ anattā, manosamphasso anattā, vedanā anattā.
‘‘‘තණ්‌හා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය තං න උපපජ්‌ජති. තණ්‌හාය උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති. යස්‌ස ඛො පන උප්‌පාදොපි වයොපි පඤ්‌ඤායති, ‘අත්‌තා මෙ උප්‌පජ්‌ජති ච වෙති චා’ති ඉච්‌චස්‌ස එවමාගතං හොති. තස්‌මා තං න උපපජ්‌ජති – ‘තණ්‌හා අත්‌තා’ති යො වදෙය්‍ය. ඉති මනො අනත්‌තා, ධම්‌මා අනත්‌තා, මනොවිඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා, මනොසම්‌ඵස්‌සො අනත්‌තා, වෙදනා අනත්‌තා, තණ්‌හා අනත්‌තා.
‘‘‘Taṇhā attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Taṇhāya uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati – ‘taṇhā attā’ti yo vadeyya. Iti mano anattā, dhammā anattā, manoviññāṇaṃ anattā, manosamphasso anattā, vedanā anattā, taṇhā anattā.
424. ‘‘අයං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, සක්‌කායසමුදයගාමිනී පටිපදා – චක්‌ඛුං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති; රූපෙ ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති; චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති; චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති; වෙදනං ‘එතං මම , එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති; තණ්‌හං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති; සොතං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති…පෙ.… ඝානං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති…පෙ.… ජිව්‌හං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති…පෙ.… කායං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති…පෙ.… මනං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති, ධම්‌මෙ ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති, මනොවිඤ්‌ඤාණං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති, මනොසම්‌ඵස්‌සං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති, වෙදනං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති, තණ්‌හං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති.
424. ‘‘Ayaṃ kho pana, bhikkhave, sakkāyasamudayagāminī paṭipadā – cakkhuṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; rūpe ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; cakkhuviññāṇaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; cakkhusamphassaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; vedanaṃ ‘etaṃ mama , esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; taṇhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; sotaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati…pe… ghānaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati…pe… jivhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati…pe… kāyaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati…pe… manaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, dhamme ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, manoviññāṇaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, manosamphassaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, vedanaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, taṇhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati.
‘‘අයං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, සක්‌කායනිරොධගාමිනී පටිපදා – චක්‌ඛුං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. රූපෙ ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. වෙදනං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. තණ්‌හං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. සොතං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති…පෙ.… ඝානං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති… ජිව්‌හං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති… කායං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති… මනං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. ධම්‌මෙ ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. මනොවිඤ්‌ඤාණං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. මනොසම්‌ඵස්‌සං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. වෙදනං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. තණ්‌හං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති.
‘‘Ayaṃ kho pana, bhikkhave, sakkāyanirodhagāminī paṭipadā – cakkhuṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Rūpe ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Cakkhuviññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Cakkhusamphassaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Vedanaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Taṇhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Sotaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… ghānaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati… jivhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati… kāyaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati… manaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Manoviññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Manosamphassaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Vedanaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Taṇhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
425. ‘‘චක්‌ඛුඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච රූපෙ ච උප්‌පජ්‌ජති චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා උප්‌පජ්‌ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා. සො සුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො අභිනන්‌දති අභිවදති අජ්‌ඣොසාය තිට්‌ඨති. තස්‌ස රාගානුසයො අනුසෙති. දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො සොචති කිලමති පරිදෙවති උරත්‌තාළිං කන්‌දති සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. තස්‌ස පටිඝානුසයො අනුසෙති. අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො තස්‌සා වෙදනාය සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච අස්‌සාදඤ්‌ච ආදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච යථාභූතං නප්‌පජානාති. තස්‌ස අවිජ්‌ජානුසයො අනුසෙති. සො වත, භික්‌ඛවෙ, සුඛාය වෙදනාය රාගානුසයං අප්‌පහාය දුක්‌ඛාය වෙදනාය පටිඝානුසයං අප්‌පටිවිනොදෙත්‌වා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය අවිජ්‌ජානුසයං අසමූහනිත්‌වා අවිජ්‌ජං අප්‌පහාය විජ්‌ජං අනුප්‌පාදෙත්‌වා දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛස්‌සන්‌තකරො භවිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
425. ‘‘Cakkhuñca, bhikkhave, paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa rāgānusayo anuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo anuseti. Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa avijjānusayo anuseti. So vata, bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘සොතඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච සද්‌දෙ ච උප්‌පජ්‌ජති සොතවිඤ්‌ඤාණං…පෙ.… ඝානඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච ගන්‌ධෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ඝානවිඤ්‌ඤාණං…පෙ.… ජිව්‌හඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච රසෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණං…පෙ.… කායඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච ඵොට්‌ඨබ්‌බෙ ච උප්‌පජ්‌ජති කායවිඤ්‌ඤාණං…පෙ.… මනඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච ධම්‌මෙ ච උප්‌පජ්‌ජති මනොවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා උප්‌පජ්‌ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා. සො සුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො අභිනන්‌දති අභිවදති අජ්‌ඣොසාය තිට්‌ඨති. තස්‌ස රාගානුසයො අනුසෙති. දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො සොචති කිලමති පරිදෙවති උරත්‌තාළිං කන්‌දති සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. තස්‌ස පටිඝානුසයො අනුසෙති. අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො තස්‌සා වෙදනාය සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච අස්‌සාදඤ්‌ච ආදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච යථාභූතං නප්‌පජානාති. තස්‌ස අවිජ්‌ජානුසයො අනුසෙති. සො වත, භික්‌ඛවෙ, සුඛාය වෙදනාය රාගානුසයං අප්‌පහාය දුක්‌ඛාය වෙදනාය පටිඝානුසයං අප්‌පටිවිනොදෙත්‌වා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය අවිජ්‌ජානුසයං අසමූහනිත්‌වා අවිජ්‌ජං අප්‌පහාය විජ්‌ජං අනුප්‌පාදෙත්‌වා දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛස්‌සන්‌තකරො භවිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
‘‘Sotañca, bhikkhave, paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ…pe… ghānañca, bhikkhave, paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ…pe… jivhañca, bhikkhave, paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ…pe… kāyañca, bhikkhave, paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ…pe… manañca, bhikkhave, paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa rāgānusayo anuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo anuseti. Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa avijjānusayo anuseti. So vata, bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
426. ‘‘චක්‌ඛුඤ්‌ච , භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච රූපෙ ච උප්‌පජ්‌ජති චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං, තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා උප්‌පජ්‌ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා. සො සුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො නාභිනන්‌දති නාභිවදති නාජ්‌ඣොසාය තිට්‌ඨති. තස්‌ස රාගානුසයො නානුසෙති. දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො න සොචති න කිලමති පරිදෙවති න උරත්‌තාළිං කන්‌දති න සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. තස්‌ස පටිඝානුසයො නානුසෙති. අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො තස්‌සා වෙදනාය සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච අස්‌සාදඤ්‌ච ආදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච යථාභූතං පජානාති. තස්‌ස අවිජ්‌ජානුසයො නානුසෙති. සො වත, භික්‌ඛවෙ, සුඛාය වෙදනාය රාගානුසයං පහාය දුක්‌ඛාය වෙදනාය පටිඝානුසයං පටිවිනොදෙත්‌වා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය අවිජ්‌ජානුසයං සමූහනිත්‌වා අවිජ්‌ජං පහාය විජ්‌ජං උප්‌පාදෙත්‌වා දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛස්‌සන්‌තකරො භවිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
426. ‘‘Cakkhuñca , bhikkhave, paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa rāgānusayo nānuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati na kilamati paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo nānuseti. Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa avijjānusayo nānuseti. So vata, bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
‘‘සොතඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච සද්‌දෙ ච උප්‌පජ්‌ජති සොතවිඤ්‌ඤාණං…පෙ.….
‘‘Sotañca, bhikkhave, paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ…pe….
‘‘ඝානඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච ගන්‌ධෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ඝානවිඤ්‌ඤාණං…පෙ.….
‘‘Ghānañca, bhikkhave, paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ…pe….
‘‘ජිව්‌හඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච රසෙ ච උප්‌පජ්‌ජති ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණං…පෙ.… .
‘‘Jivhañca, bhikkhave, paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ…pe… .
‘‘කායඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච ඵොට්‌ඨබ්‌බෙ ච උප්‌පජ්‌ජති කායවිඤ්‌ඤාණං…පෙ.….
‘‘Kāyañca, bhikkhave, paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ…pe….
‘‘මනඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, පටිච්‌ච ධම්‌මෙ ච උප්‌පජ්‌ජති මනොවිඤ්‌ඤාණං තිණ්‌ණං සඞ්‌ගති ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා උප්‌පජ්‌ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා. සො සුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො නාභිනන්‌දති නාභිවදති නාජ්‌ඣොසාය තිට්‌ඨති. තස්‌ස රාගානුසයො නානුසෙති. දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො න සොචති න කිලමති න පරිදෙවති න උරත්‌තාළිං කන්‌දති න සම්‌මොහං ආපජ්‌ජති. තස්‌ස පටිඝානුසයො නානුසෙති. අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො තස්‌සා වෙදනාය සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච අස්‌සාදඤ්‌ච ආදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච යථාභූතං පජානාති. තස්‌ස අවිජ්‌ජානුසයො නානුසෙති. සො වත, භික්‌ඛවෙ, සුඛාය වෙදනාය රාගානුසයං පහාය දුක්‌ඛාය වෙදනාය පටිඝානුසයං පටිවිනොදෙත්‌වා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය අවිජ්‌ජානුසයං සමූහනිත්‌වා අවිජ්‌ජං පහාය විජ්‌ජං උප්‌පාදෙත්‌වා දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛස්‌සන්‌තකරො භවිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
‘‘Manañca, bhikkhave, paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa rāgānusayo nānuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo nānuseti. Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa avijjānusayo nānuseti. So vata, bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
427. ‘‘එවං පස්‌සං, භික්‌ඛවෙ, සුතවා අරියසාවකො චක්‌ඛුස්‌මිං 1 නිබ්‌බින්‌දති, රූපෙසු නිබ්‌බින්‌දති, චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණෙ නිබ්‌බින්‌දති, චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සෙ නිබ්‌බින්‌දති, වෙදනාය නිබ්‌බින්‌දති, තණ්‌හාය නිබ්‌බින්‌දති. සොතස්‌මිං නිබ්‌බින්‌දති, සද්‌දෙසු නිබ්‌බින්‌දති…පෙ.… ඝානස්‌මිං නිබ්‌බින්‌දති, ගන්‌ධෙසු නිබ්‌බින්‌දති… ජිව්‌හාය නිබ්‌බින්‌දති, රසෙසු නිබ්‌බින්‌දති… කායස්‌මිං නිබ්‌බින්‌දති, ඵොට්‌ඨබ්‌බෙසු නිබ්‌බින්‌දති… මනස්‌මිං නිබ්‌බින්‌දති, ධම්‌මෙසු නිබ්‌බින්‌දති, මනොවිඤ්‌ඤාණෙ නිබ්‌බින්‌දති, මනොසම්‌ඵස්‌සෙ නිබ්‌බින්‌දති, වෙදනාය නිබ්‌බින්‌දති, තණ්‌හාය නිබ්‌බින්‌දති. නිබ්‌බින්‌දං විරජ්‌ජති , විරාගා විමුච්‌චති. විමුත්‌තස්‌මිං විමුත්‌තමිති ඤාණං හොති. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායා’ති පජානාතී’’ති.
427. ‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmiṃ 2 nibbindati, rūpesu nibbindati, cakkhuviññāṇe nibbindati, cakkhusamphasse nibbindati, vedanāya nibbindati, taṇhāya nibbindati. Sotasmiṃ nibbindati, saddesu nibbindati…pe… ghānasmiṃ nibbindati, gandhesu nibbindati… jivhāya nibbindati, rasesu nibbindati… kāyasmiṃ nibbindati, phoṭṭhabbesu nibbindati… manasmiṃ nibbindati, dhammesu nibbindati, manoviññāṇe nibbindati, manosamphasse nibbindati, vedanāya nibbindati, taṇhāya nibbindati. Nibbindaṃ virajjati , virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති. ඉමස්‌මිං ඛො පන වෙය්‍යාකරණස්‌මිං භඤ්‌ඤමානෙ සට්‌ඨිමත්‌තානං භික්‌ඛූනං අනුපාදාය ආසවෙහි චිත්‌තානි විමුච්‌චිංසූති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Imasmiṃ kho pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsūti.
ඡඡක්‌කසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං ඡට්‌ඨං.
Chachakkasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 6. ඡඡක්‌කසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Chachakkasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 6. ඡඡක්‌කසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Chachakkasuttavaṇṇanā
