| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
๖. ฉฉกฺกสุตฺตวณฺณนา
6. Chachakkasuttavaṇṇanā
๔๒๐. เอวํ เม สุตนฺติ ฉฉกฺกสุตฺตํฯ ตตฺถ อาทิกลฺยาณนฺติอาทิมฺหิ กลฺยาณํ ภทฺทกํ นิโทฺทสํ กตฺวา เทเสสฺสามิฯ มชฺฌปริโยสาเนสุปิ เอเสว นโยฯ อิติ ภควา อริยวํสํ นวหิ, มหาสติปฎฺฐานํ สตฺตหิ, มหาอสฺสปุรํ สตฺตหิเยว ปเทหิ โถเมสิฯ อิทํ ปน สุตฺตํ นวหิ ปเทหิ โถเมสิฯ
420.Evaṃme sutanti chachakkasuttaṃ. Tattha ādikalyāṇantiādimhi kalyāṇaṃ bhaddakaṃ niddosaṃ katvā desessāmi. Majjhapariyosānesupi eseva nayo. Iti bhagavā ariyavaṃsaṃ navahi, mahāsatipaṭṭhānaṃ sattahi, mahāassapuraṃ sattahiyeva padehi thomesi. Idaṃ pana suttaṃ navahi padehi thomesi.
เวทิตพฺพานีติ สหวิปสฺสเนน มเคฺคน ชานิตพฺพานิฯ มนายตเนน เตภูมกจิตฺตเมว กถิตํ, ธมฺมายตเนน พหิทฺธา เตภูมกธมฺมา จ, มโนวิญฺญาเณน ฐเปตฺวา เทฺว ปญฺจวิญฺญาณานิ เสสํ พาวีสติวิธํ โลกิยวิปากจิตฺตํฯ ผสฺสเวทนา ยถาวุตฺตวิปากวิญฺญาณสมฺปยุตฺตาวฯ ตณฺหาติ วิปากเวทนาปจฺจยา ชวนกฺขเณ อุปฺปนฺนตณฺหาฯ
Veditabbānīti sahavipassanena maggena jānitabbāni. Manāyatanena tebhūmakacittameva kathitaṃ, dhammāyatanena bahiddhā tebhūmakadhammā ca, manoviññāṇena ṭhapetvā dve pañcaviññāṇāni sesaṃ bāvīsatividhaṃ lokiyavipākacittaṃ. Phassavedanā yathāvuttavipākaviññāṇasampayuttāva. Taṇhāti vipākavedanāpaccayā javanakkhaṇe uppannataṇhā.
๔๒๒. จกฺขุ อตฺตาติ ปาฎิเยโกฺก อนุสนฺธิฯ เหฎฺฐา กถิตานญฺหิ ทฺวินฺนํ สจฺจานํ อนตฺตภาวทสฺสนตฺถํ อยํ เทสนา อารทฺธาฯ ตตฺถ น อุปปชฺชตีติ น ยุชฺชติฯ เวตีติ วิคจฺฉติ นิรุชฺฌติฯ
422.Cakkhu attāti pāṭiyekko anusandhi. Heṭṭhā kathitānañhi dvinnaṃ saccānaṃ anattabhāvadassanatthaṃ ayaṃ desanā āraddhā. Tattha na upapajjatīti na yujjati. Vetīti vigacchati nirujjhati.
๔๒๔. อยํ โข ปน, ภิกฺขเวติ อยมฺปิ ปาฎิเยโกฺก อนุสนฺธิฯ อยญฺหิ เทสนา ติณฺณํ คาหานํ วเสน วฎฺฎํ ทเสฺสตุํ อารทฺธาฯ ทุกฺขํ สมุทโยติ ทฺวินฺนํ สจฺจานํ วเสน วฎฺฎํ ทเสฺสตุนฺติปิ วทนฺติเยวฯ เอตํ มมาติอาทีสุ ตณฺหามานทิฎฺฐิคาหาว เวทิตพฺพาฯ สมนุปสฺสตีติ คาหตฺตยวเสน ปสฺสติฯ
424.Ayaṃ kho pana, bhikkhaveti ayampi pāṭiyekko anusandhi. Ayañhi desanā tiṇṇaṃ gāhānaṃ vasena vaṭṭaṃ dassetuṃ āraddhā. Dukkhaṃ samudayoti dvinnaṃ saccānaṃ vasena vaṭṭaṃ dassetuntipi vadantiyeva. Etaṃ mamātiādīsu taṇhāmānadiṭṭhigāhāva veditabbā. Samanupassatīti gāhattayavasena passati.
เอวํ วฎฺฎํ ทเสฺสตฺวา อิทานิ ติณฺณํ คาหานํ ปฎิปกฺขวเสน, นิโรโธ มโคฺคติ อิเมสํ วา ทฺวินฺนํ สจฺจานํ วเสน วิวฎฺฎํ ทเสฺสตุํ อยํ โข ปนาติอาทิมาหฯ เนตํ มมาติอาทีนิ ตณฺหาทีนํ ปฎิเสธวจนานิฯ สมนุปสฺสตีติ อนิจฺจํ ทุกฺขมนตฺตาติ ปสฺสติฯ
Evaṃ vaṭṭaṃ dassetvā idāni tiṇṇaṃ gāhānaṃ paṭipakkhavasena, nirodho maggoti imesaṃ vā dvinnaṃ saccānaṃ vasena vivaṭṭaṃ dassetuṃ ayaṃ kho panātiādimāha. Netaṃ mamātiādīni taṇhādīnaṃ paṭisedhavacanāni. Samanupassatīti aniccaṃ dukkhamanattāti passati.
๔๒๕. เอวํ วิวฎฺฎํ ทเสฺสตฺวา อิทานิ ติณฺณํ อนุสยานํ วเสน ปุน วฎฺฎํ ทเสฺสตุํ จกฺขุญฺจ, ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ ตตฺถ อภินนฺทตีติอาทีนิ ตณฺหาทิฎฺฐิวเสเนว วุตฺตานิฯ อนุเสตีติ อปฺปหีโน โหติฯ ทุกฺขสฺสาติ วฎฺฎทุกฺขกิเลสทุกฺขสฺสฯ
425. Evaṃ vivaṭṭaṃ dassetvā idāni tiṇṇaṃ anusayānaṃ vasena puna vaṭṭaṃ dassetuṃ cakkhuñca, bhikkhavetiādimāha. Tattha abhinandatītiādīni taṇhādiṭṭhivaseneva vuttāni. Anusetīti appahīno hoti. Dukkhassāti vaṭṭadukkhakilesadukkhassa.
๔๒๖. เอวํ ติณฺณํ อนุสยานํ วเสน วฎฺฎํ กเถตฺวา อิทานิ เตสํ ปฎิเกฺขปวเสน วิวฎฺฎํ ทเสฺสโนฺต ปุน จกฺขุญฺจาติอาทิมาหฯ อวิชฺชํ ปหายาติ วฎฺฎมูลิกํ อวิชฺชํ ปชหิตฺวาฯ วิชฺชนฺติ อรหตฺตมคฺควิชฺชํ อุปฺปาเทตฺวาฯ
426. Evaṃ tiṇṇaṃ anusayānaṃ vasena vaṭṭaṃ kathetvā idāni tesaṃ paṭikkhepavasena vivaṭṭaṃ dassento puna cakkhuñcātiādimāha. Avijjaṃ pahāyāti vaṭṭamūlikaṃ avijjaṃ pajahitvā. Vijjanti arahattamaggavijjaṃ uppādetvā.
๔๒๗. ฐานเมตํ วิชฺชตีติ เอตฺตเกเนว กถามเคฺคน วฎฺฎวิวฎฺฎวเสน เทสนํ มตฺถกํ ปาเปตฺวา ปุน ตเทว สมฺปิเณฺฑตฺวา ทเสฺสโนฺต เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ สฎฺฐิมตฺตานํ ภิกฺขูนนฺติ เอตฺถ อนจฺฉริยเมตํ, ยํ สยเมว ตถาคเต เทเสเนฺต สฎฺฐิ ภิกฺขู อรหตฺตํ ปตฺตาฯ อิมญฺหิ สุตฺตํ ธมฺมเสนาปติมฺหิ กเถเนฺตปิ สฎฺฐิ ภิกฺขู อรหตฺตํ ปตฺตา, มหาโมคฺคลฺลาเน กเถเนฺตปิ, อสีติมหาเถเรสุ กเถเนฺตสุปิ ปตฺตา เอวฯ เอตมฺปิ อนจฺฉริยํฯ มหาภิญฺญปฺปตฺตา หิ เต สาวกาฯ
427.Ṭhānametaṃ vijjatīti ettakeneva kathāmaggena vaṭṭavivaṭṭavasena desanaṃ matthakaṃ pāpetvā puna tadeva sampiṇḍetvā dassento evaṃ passaṃ, bhikkhavetiādimāha. Saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnanti ettha anacchariyametaṃ, yaṃ sayameva tathāgate desente saṭṭhi bhikkhū arahattaṃ pattā. Imañhi suttaṃ dhammasenāpatimhi kathentepi saṭṭhi bhikkhū arahattaṃ pattā, mahāmoggallāne kathentepi, asītimahātheresu kathentesupi pattā eva. Etampi anacchariyaṃ. Mahābhiññappattā hi te sāvakā.
อปรภาเค ปน ตมฺพปณฺณิทีเป มาเลยฺยเทวเตฺถโร นาม เหฎฺฐา โลหปาสาเท อิทํ สุตฺตํ กเถสิฯ ตทาปิ สฎฺฐิ ภิกฺขู อรหตฺตํ ปตฺตาฯ ยถา จ โลหปาสาเท, เอวํ เถโร มหามณฺฑเปปิ อิทํ สุตฺตํ กเถสิฯ มหาวิหารา นิกฺขมิตฺวา เจติยปพฺพตํ คโต, ตตฺถาปิ กเถสิฯ ตโต สากิยวํสวิหาเร, กูฎาลิวิหาเร, อนฺตรโสเพฺภ, มุตฺตงฺคเณ, วาตกปพฺพเต, ปาจินฆรเก, ทีฆวาปิยํ, โลกนฺทเร, โนมณฺฑลตเล กเถสิฯ เตสุปิ ฐาเนสุ สฎฺฐิ สฎฺฐิ ภิกฺขู อรหตฺตํ ปตฺตาฯ ตโต นิกฺขมิตฺวา ปน เถโร จิตฺตลปพฺพตํ คโตฯ ตทา จ จิตฺตลปพฺพตวิหาเร อติเรกสฎฺฐิวโสฺส มหาเถโร, โปกฺขรณิยํ กุรุวกติตฺถํ นาม ปฎิจฺฉนฺนฎฺฐานํ อตฺถิ, ตตฺถ เถโร นฺหายิสฺสามีติ โอติโณฺณฯ เทวเตฺถโร ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา นฺหาเปมิ, ภเนฺตติ อาหฯ เถโร ปฎิสนฺถาเรเนว – ‘‘มาเลยฺยเทโว นาม อตฺถีติ วทนฺติ, โส อยํ ภวิสฺสตี’’ติ ญตฺวา ตฺวํ เทโวติ อาหฯ อาม, ภเนฺตติฯ สฎฺฐิวสฺสทฺธานํ เม, อาวุโส, โกจิ สรีรํ หเตฺถน ผุสิตุํ นาม น ลภิ, ตฺวํ ปน นฺหาเปหีติ อุตฺตริตฺวา ตีเร นิสีทิฯ
Aparabhāge pana tambapaṇṇidīpe māleyyadevatthero nāma heṭṭhā lohapāsāde idaṃ suttaṃ kathesi. Tadāpi saṭṭhi bhikkhū arahattaṃ pattā. Yathā ca lohapāsāde, evaṃ thero mahāmaṇḍapepi idaṃ suttaṃ kathesi. Mahāvihārā nikkhamitvā cetiyapabbataṃ gato, tatthāpi kathesi. Tato sākiyavaṃsavihāre, kūṭālivihāre, antarasobbhe, muttaṅgaṇe, vātakapabbate, pācinagharake, dīghavāpiyaṃ, lokandare, nomaṇḍalatale kathesi. Tesupi ṭhānesu saṭṭhi saṭṭhi bhikkhū arahattaṃ pattā. Tato nikkhamitvā pana thero cittalapabbataṃ gato. Tadā ca cittalapabbatavihāre atirekasaṭṭhivasso mahāthero, pokkharaṇiyaṃ kuruvakatitthaṃ nāma paṭicchannaṭṭhānaṃ atthi, tattha thero nhāyissāmīti otiṇṇo. Devatthero tassa santikaṃ gantvā nhāpemi, bhanteti āha. Thero paṭisanthāreneva – ‘‘māleyyadevo nāma atthīti vadanti, so ayaṃ bhavissatī’’ti ñatvā tvaṃ devoti āha. Āma, bhanteti. Saṭṭhivassaddhānaṃ me, āvuso, koci sarīraṃ hatthena phusituṃ nāma na labhi, tvaṃ pana nhāpehīti uttaritvā tīre nisīdi.
เถโร สพฺพมฺปิ หตฺถปาทาทิปริกมฺมํ กตฺวา มหาเถรํ นฺหาเปสิฯ ตํ ทิวสญฺจ ธมฺมสฺสวนทิวโส โหติฯ อถ มหาเถโร – ‘‘เทว อมฺหากํ ธมฺมทานํ ทาตุํ วฎฺฎตี’’ติ อาหฯ เถโร สาธุ, ภเนฺตติ สมฺปฎิจฺฉิฯ อตฺถงฺคเต สูริเย ธมฺมสฺสวนํ โฆเสสุํฯ อติกฺกนฺตสฎฺฐิวสฺสาว สฎฺฐิ มหาเถรา ธมฺมสฺสวนตฺถํ อคมํสุฯ เทวเตฺถโร สรภาณาวสาเน อิมํ สุตฺตํ อารภิ, สุตฺตนฺตปริโยสาเน จ สฎฺฐิ มหาเถรา อรหตฺตํ ปาปุณิํสุฯ ตโต ติสฺสมหาวิหารํ คนฺตฺวา กเถสิ, ตสฺมิมฺปิ สฎฺฐิ เถราฯ ตโต นาคมหาวิหาเร กาฬกจฺฉคาเม กเถสิ, ตสฺมิมฺปิ สฎฺฐิ เถราฯ ตโต กลฺยาณิํ คนฺตฺวา ตตฺถ จาตุทฺทเส เหฎฺฐาปาสาเท กเถสิ, ตสฺมิมฺปิ สฎฺฐิ เถราฯ อุโปสถทิวเส อุปริปาสาเท กเถสิ, ตสฺมิมฺปิ สฎฺฐิ เถราติ เอวํ เทวเตฺถเรเยว อิทํ สุตฺตํ กเถเนฺต สฎฺฐิฎฺฐาเนสุ สฎฺฐิ สฎฺฐิ ชนา อรหตฺตํ ปตฺตาฯ
Thero sabbampi hatthapādādiparikammaṃ katvā mahātheraṃ nhāpesi. Taṃ divasañca dhammassavanadivaso hoti. Atha mahāthero – ‘‘deva amhākaṃ dhammadānaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti āha. Thero sādhu, bhanteti sampaṭicchi. Atthaṅgate sūriye dhammassavanaṃ ghosesuṃ. Atikkantasaṭṭhivassāva saṭṭhi mahātherā dhammassavanatthaṃ agamaṃsu. Devatthero sarabhāṇāvasāne imaṃ suttaṃ ārabhi, suttantapariyosāne ca saṭṭhi mahātherā arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Tato tissamahāvihāraṃ gantvā kathesi, tasmimpi saṭṭhi therā. Tato nāgamahāvihāre kāḷakacchagāme kathesi, tasmimpi saṭṭhi therā. Tato kalyāṇiṃ gantvā tattha cātuddase heṭṭhāpāsāde kathesi, tasmimpi saṭṭhi therā. Uposathadivase uparipāsāde kathesi, tasmimpi saṭṭhi therāti evaṃ devatthereyeva idaṃ suttaṃ kathente saṭṭhiṭṭhānesu saṭṭhi saṭṭhi janā arahattaṃ pattā.
อมฺพิลกาฬกวิหาเร ปน ติปิฎกจูฬนาคเตฺถเร อิมํ สุตฺตํ กเถเนฺต มนุสฺสปริสา คาวุตํ อโหสิ, เทวปริสา โยชนิกาฯ สุตฺตปริโยสาเน สหสฺสภิกฺขู อรหตฺตํ ปตฺตา, เทเวสุ ปน ตโต ตโต เอเกโกว ปุถุชฺชโน อโหสีติฯ
Ambilakāḷakavihāre pana tipiṭakacūḷanāgatthere imaṃ suttaṃ kathente manussaparisā gāvutaṃ ahosi, devaparisā yojanikā. Suttapariyosāne sahassabhikkhū arahattaṃ pattā, devesu pana tato tato ekekova puthujjano ahosīti.
ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฎฺฐกถาย
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ฉฉกฺกสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Chachakkasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๖. ฉฉกฺกสุตฺตํ • 6. Chachakkasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๖. ฉฉกฺกสุตฺตวณฺณนา • 6. Chachakkasuttavaṇṇanā
