Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੬. ਛਛਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Chachakkasuttavaṇṇanā
੪੨੦. ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ વਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣੋ, ਤਂ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਭਾવੋ ਚ ਦੋਸવਿਗਮੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਗਤਦੋਸਂ, ਤਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਗੁਣਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਨਿਦ੍ਦੋਸ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਤ੍વਾਤਿ ਚ ਪਦਂ, ‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਕਤ੍વਾ ਭਦ੍ਦਕਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪੁਰਿਮਪਦਦ੍વਯੇਨਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਦੇਸਨਾਕਾਰੋ ਹਿ ਇਧ ਕਲ੍ਯਾਣਸਦ੍ਦੇਨ ਗਹਿਤੋ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਦੁਤਿਯੇ ਪਨ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪੇ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣਤਾ ਮੁਖ੍ਯੇਨੇવ ਕਥਿਤਾ ਇਤਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਦੇਸਨਾਯ ਥੋਮਨਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣਸਮਾਚਿਣ੍ਣਾવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ‘‘ਇਤਿ ਭਗવਾ ਅਰਿਯવਂਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਾਯ ਥੋਮਨਾ ਏવਾਤਿ ‘‘ਨવਹਿ ਪਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
420.Ādimhikalyāṇanti ādikoṭṭhāse kalyāṇaṃ etassāti vā ādikalyāṇo, taṃ ādikalyāṇaṃ, ādikalyāṇabhāvo ca dosavigamena icchitabbo. Yañhi sabbaso vigatadosaṃ, taṃ paripuṇṇaguṇameva hotīti ‘‘niddosa’’nti vuttaṃ. Katvāti ca padaṃ, ‘‘kalyāṇaṃ katvā bhaddakaṃ katvā’’ti purimapadadvayenapi yojetabbaṃ. Desanākāro hi idha kalyāṇasaddena gahito. Tenevāha – ‘‘desetabbadhammassa kalyāṇatā dassitā hotī’’ti, dutiye pana atthavikappe desetabbadhammassa kalyāṇatā mukhyeneva kathitā itarassa atthāpattito. Majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇanti etthāpi eseva nayo. Ayañca desanāya thomanā buddhānaṃ āciṇṇasamāciṇṇāvāti dassetuṃ, ‘‘iti bhagavā ariyavaṃsa’’ntiādi vuttaṃ. Dhammaggahaṇampi desanāya thomanā evāti ‘‘navahi padehī’’ti vuttaṃ.
વੇਦਨਾ ਯਾਥਾવਤੋ ਜਾਨਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਯੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿਆਹ – ‘‘ਸਹવਿਪਸ੍ਸਨੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ। ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਾਦਿਕਿਚ੍ਚੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਚ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਭੂਮਕਚਿਤ੍ਤਮੇવ ਕਥਿਤਂ ਸਮ੍ਮਸਨਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਾਦੀਸੁਪਿ। ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਸ੍ਸ વਾ ਆਯਤਨਭਾવਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਗਹਣਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਨਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾવਤੋ। વਿਪਾਕવੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਜવਨਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤਣ੍ਹਾਤਿ ਛਤ੍ਤਿਂਸવਿਪਾਕવੇਦਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਏવਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤੀ ਅਨੁਭવੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਜવਨਕ੍ਖਣਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤਣ੍ਹਾ।
Vedanā yāthāvato jānanaṃ, tañca maggakiccaṃ, tassa upāyo vipassanātiāha – ‘‘sahavipassanena maggena jānitabbānī’’ti. Pariññābhisamayādikiccena nibbattiyā asammohato ca paṭivijjhitabbo. Tebhūmakacittameva kathitaṃ sammasanaṭṭhānassa adhippetattā. Esa nayo dhammāyatanādīsupi. Dhammāyatanassa vā āyatanabhāvato bahiddhāgahaṇaṃ, na sabbaso anajjhattabhāvato. Vipākavedanāpaccayā javanakkhaṇe uppannataṇhāti chattiṃsavipākavedanaṃ nissāya evaṃ assādentī anubhaveyyanti akusalajavanakkhaṇato uppannataṇhā.
੪੨੨. ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਆਦੀਨਂ ਅਸਮ੍ਭવਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਹੇਟ੍ਠਾਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਫਸ੍ਸવੇਦਨਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤਾ ਦੀਪਿਤਾ ਅਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਭਾવਤੋ, ਯਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਕਂ, ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਾਦਸਮ੍ਭવਤੋ, ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾਤਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕੇ ਚ ਛਨ੍ਨਂ ਛਕ੍ਕਾਨਂ વਸੇਨ ਘਨવਿਨਿਬ੍ਭੋਗਕਰਣੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ વਿਭਾવਿਤਂ। ਨ ਸਰੂਪਤੋਤਿ ਸਰੂਪਤੋਪਿ ਤਂ વਿਭਾવੇਤੁਕਾਮੋ ਤੇਨੇવ ਛਛਕ੍ਕਾਨਂ વਸੇਨ ਘਨવਿਨਿਬ੍ਭੋਗਨਯੇਨ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਚ ਅਨ੍વਯਤੋ ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ – ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਾવ ਦੇਸਨਾ વਿਭਾવਿਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਥਿਤਾਨਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਨ ਛਨ੍ਨਂ ਛਕ੍ਕਾਨਂ વਸੇਨ વਿਨਿਬ੍ਭੋਗਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ વਿਭਾવਿਤਂ , ਇਧ ਪਨ ਸਰੂਪਤੋ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ વਿਭਾવਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਨੁਸਨ੍ਧਨ੍ਤਰਭਾવਜੋਤਨਾ। ਯਦਿਪਿ ਅਨਤ੍ਤਭਾવੋ ਨਾਮ ਚਤੂਸੁਪਿ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਲਬ੍ਭਤੇવ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਇਮੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਦ੍વੇਪਿ ਨਯਾ ਸਮ੍ਮਸਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨਤ੍ਤਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ। ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤવਾਦਿਨਾ – ‘‘ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁવੋ ਸਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਅਭਿਮਤੋ, ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦવਨ੍ਤਤਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਯਂ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਥવੁਤ੍ਤਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋ વਦੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਕ੍ਕਾਯવਤ੍ਥੁ ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਨਿਚ੍ਚਭਾવਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਘਟੋ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਭਾવਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਘਟੋ, ਚਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਸਮ੍ਭવਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਘਟੋ। વਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਭਙ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਭਾવਾવਿਗਮੇਨ વਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ।
422.Pāṭiyekko anusandhīti yathānusandhiādīnaṃ asambhavatoti adhippāyena vuttaṃ. Heṭṭhāti viññāṇaphassavedanātaṇhānaṃ paccayāyattavuttitādassanena cakkhāyatanādīnaṃ rūpāyatanādīnañca paccayāyattavuttitā dīpitā apaccayuppannassa paccayābhāvato, yañca paccayāyattavuttikaṃ, taṃ aniccaṃ uppādasambhavato, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattāti khandhapañcake ca channaṃ chakkānaṃ vasena ghanavinibbhogakaraṇena atthato anattalakkhaṇaṃ vibhāvitaṃ. Na sarūpatoti sarūpatopi taṃ vibhāvetukāmo teneva chachakkānaṃ vasena ghanavinibbhoganayena byatirekato ca anvayato ca dassento bhagavā – ‘‘cakkhu attāti yo vadeyyā’’tiādimāhāti yathānusandhikāva desanā vibhāvitā. Tenāha ‘‘heṭṭhā kathitānaṃ hī’’tiādi. Heṭṭhā pana channaṃ chakkānaṃ vasena vinibbhogadassanamattaṃ, na anattalakkhaṇaṃ vibhāvitaṃ , idha pana sarūpato anattalakkhaṇaṃ vibhāvitanti adhippāyena anusandhantarabhāvajotanā. Yadipi anattabhāvo nāma catūsupi saccesu labbhateva, sabbepi hi dhammā anattā, ime panettha dvepi nayā sammasanavasena pavattāti vuttaṃ – ‘‘dvinnaṃ saccānaṃ anattabhāvadassanattha’’nti. Na upapajjatīti upapattisaṅkhātayuttiyā na sametīti ayamettha atthoti āha ‘‘na yujjatī’’ti. Attavādinā – ‘‘nicco dhuvo sassato’’ti abhimato, cakkhuñca uppādavantatāya aniccaṃ, yaṃ paccayāyatthavuttitā, tasmā ‘‘cakkhu attāti yo vadeyya, taṃ na upapajjatī’’tiādi. Sakkāyavatthu cakkhu anattā aniccabhāvato seyyathāpi ghaṭo, cakkhuṃ aniccaṃ paccayāyattavuttibhāvato seyyathāpi ghaṭo, cakkhu paccayāyattavutti uppādādisambhavato seyyathāpi ghaṭo. Vigacchatīti bhaṅguppattiyā sabhāvāvigamena vigacchati. Tenāha ‘‘nirujjhatī’’ti.
੪੨੪. ਯਸ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸવਟ੍ਟਮੂਲਕਂ ਕਮ੍ਮવਟ੍ਟਂ, ਕਮ੍ਮવਟ੍ਟਮੂਲਕਞ੍ਚ વਿਪਾਕવਟ੍ਟਂ। ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਦਿਗ੍ਗਾਹਪੁਬ੍ਬਿਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ વਾ ਗਾਹਾਨਂ વਸੇਨ વਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ વਸੇਨ વਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹਾવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਸਕ੍ਕਾਯਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ‘‘ਏਤਂ ਮਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਹਣਮੇવੇਤ੍ਥ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਗਾਹਤ੍ਤਯવਸੇਨ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
424. Yasmā kilesavaṭṭamūlakaṃ kammavaṭṭaṃ, kammavaṭṭamūlakañca vipākavaṭṭaṃ. Kilesuppatti ca taṇhādiggāhapubbikā, tasmā ‘‘tiṇṇaṃ vā gāhānaṃ vasena vaṭṭaṃ dassetu’’nti āha. Yasmā pana taṇhāpakkhikā dhammā samudayasaccaṃ, cakkhādayo dukkhasaccaṃ, tasmā vuttaṃ – ‘‘dvinnaṃ saccānaṃ vasena vaṭṭaṃ dassetu’’nti. Taṇhāmānadiṭṭhiggāhāva veditabbā sakkāyagāminipaṭipadāya adhippetattā. ‘‘Etaṃ mamā’’tiādinā gahaṇamevettha anupassanāti āha – ‘‘gāhattayavasena passatī’’ti.
ਤਿਣ੍ਣਂ ਗਾਹਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਗ੍ਗਾਹਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿਚ੍ਚਾਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ વਸੇਨ, ਤਾਹਿ વਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਗਾਹਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ વਿਨਿવੇਠਨવਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨવਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ વਿવਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮੋ ਸਰੂਪੇਨੇવ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਨਿਰੋਧੋ…ਪੇ॰… ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਸੇਧવਚਨਾਨੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਚਨਾਨਿ।
Tiṇṇaṃ gāhānaṃ paṭipakkhavasenāti taṇhādiggāhapaṭipakkhabhūtānaṃ dukkhāniccānattānupassanānaṃ vasena, tāhi vā tiṇṇaṃ gāhānaṃ paṭipakkhavasena viniveṭhanavasena anuppādanavasenāti attho. Paṭipakkhavasena vivaṭṭaṃ dassetunti yojanā. Sakkāyanirodhagāminī paṭipadāti ettha nirodhadhammo sarūpeneva dassitoti āha – ‘‘nirodho…pe… dassetu’’nti. Paṭisedhavacanānīti paṭikkhepavacanāni.
੪੨੫. ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਅਨੁਪਾਦਿਯਨવਚਨਾਨਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂਯੇવ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾવਤੋ। ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਥੋ ਅਨੁਸਯਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਨੁਸੇਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਹਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ ਥਾਮਗਤੋ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸੋ ਅਨੁਸਯੋ ਕਾਰਣਲਾਭੇ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਭਾવਤੋ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਮੇવ। વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚੇવ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ। ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਰਣਂ, ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਂ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ।
425. Taṇhādīnaṃ anupādiyanavacanāni taṇhādiṭṭhivaseneva vuttāni taṇhādiṭṭhīnaṃyeva abhinandanādivasena pavattisabbhāvato. Appahīnattho anusayatthoti āha – ‘‘anusetīti appahīno hotī’’ti ariyamaggena hi appahīno thāmagato rāgādikileso anusayo kāraṇalābhe sati uppajjanārahabhāvato. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva. Vaṭṭadukkhakilesadukkhassāti vaṭṭadukkhassa ceva kilesadukkhassa ca. Saupādisesanibbānañhi kilesadukkhassa antakaraṇaṃ, anupādisesanibbānaṃ vaṭṭadukkhassa.
੪੨੬. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਯਾਨਂ। ਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨਾਤਿ ਪਜਹਨવਸੇਨ, ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਕਰਣવਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅવਿਜ੍ਜਂ ਪਜਹਿਤ੍વਾਤਿ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ ਆਪਾਦੇਤ੍વਾ। ਕਾਮਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਞਾਣਮ੍ਪਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਹਾਯਿਨੀ વਿਜ੍ਜਾ ਏવ, ਤਂ ਪਨ ਞਾਣਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਅਨવਸੇਸਪ੍ਪਹਾਯਕਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣੇ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਲੇਸੋਪਿ ਨਾવਸਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਦੇવ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਪਹਾਯਕਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗવਿਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ’’ਤਿ।
426.Tesanti anusayānaṃ. Paṭikkhepavasenāti pajahanavasena, appavattikaraṇavasenāti attho. Avijjaṃ pajahitvāti anavasesato avijjaṃ appavattidhammataṃ āpādetvā. Kāmaṃ heṭṭhimamaggañāṇampi avijjāpahāyinī vijjā eva, taṃ pana ñāṇaṃ avijjāya anavasesappahāyakaṃ na hoti, aggamaggañāṇe pana uppanne avijjāya lesopi nāvasissatīti tadeva avijjāya pahāyakanti āha – ‘‘arahattamaggavijjaṃ uppādetvā’’ti.
੪੨੭. ਸਯਮੇવ ਤਥਾਗਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੇਨ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇ ਸਟ੍ਠਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਮੇਤਂ, ਅਥ ਕਿਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਕਥੇਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿਸਦ੍ਦੋ ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ, ਇਮਿਨਾવ ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਤ੍ਤਾ ਏવਾਤਿ ਸਟ੍ਠਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਏવਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਤਮ੍ਪਿ ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਾવਕਾ ਸਮੁਦਾਗਮਾ ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਾ ਪਭਿਨ੍ਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੀਤਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹਿ ਤੇ ਸਾવਕਾ’’ਤਿ।
427. Sayameva tathāgate attano buddhānubhāvena desente saṭṭhi bhikkhū arahattaṃ pattāti anacchariyametaṃ, atha kiṃ acchariyanti āha ‘‘ima’’ntiādi. Kathentepīti ettha itisaddo pakārattho, imināva pakārenāti attho. Pattā evāti saṭṭhi bhikkhū arahattaṃ pattā evāti yojanā. Etampi anacchariyaṃ, satthu sammukhā sāvakā samudāgamā mahābhiññā pabhinnapaṭisambhidā tathā tathā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desentīti. Tenāha – ‘‘mahābhiññappattā hi te sāvakā’’ti.
ਮਹਾਮਣ੍ਡਪੇਤਿ ਲੋਹਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਏવ ਮਹਾਭਿਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ਤੇਸਂ ਪਹੋਨਕવਸੇਨ ਕਤੇ ਮਹਤਿ ਸਾਣਿਮਣ੍ਡਪੇਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੂਤਿ ਤੇਸੁ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮਹਾਮਣ੍ਡਪਾਦੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ। ਮਹਾਥੇਰੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਦਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਦੇવਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਸੁਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਮਹਾਥੇਰੋ, ਤਥਾਪਿ વਤ੍ਥਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਪਨ ਨ੍ਹਾਪੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ।
Mahāmaṇḍapeti lohapāsādassa purato eva mahābhikkhusannipāto jātoti tesaṃ pahonakavasena kate mahati sāṇimaṇḍapeti vadanti. Tesupi ṭhānesūti tesu yathāvuttamahāmaṇḍapādīsu ṭhānesu. Mahāthero atthīti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Devattherassa guṇe sutvā pasannamānaso mahāthero, tathāpi vatthasampattiyā pasīditvā ‘‘tvaṃ pana nhāpehī’’ti āha.
ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦੇਤਿ ਚ ਕਲ੍ਯਾਣਿਯਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰੇ ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦੇ ਏਕਦਾ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦੇ ਏਕਦਾ, ਕਥੇਸੀਤਿ। ਚੂਲ਼ਨਾਗਸ੍ਸ ਤਥਾ ਮਹਤੀ ਪਰਿਸਾ ਦੇવਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਨਂ ਅਹੋਸੀਤਿ ਕੇਚਿ । ਥੇਰੋ ਪਨ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾવ ਮਹਤਿਂ ਪਰਿਸਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀਤਿ ਅਪਰੇ।
Heṭṭhāpāsādeti ca kalyāṇiyamahāvihāre uposathāgāre heṭṭhāpāsāde ekadā uparipāsāde ekadā, kathesīti. Cūḷanāgassa tathā mahatī parisā devatānubhāvena abhiññāpādanaṃ ahosīti keci . Thero pana mahiddhiko ahosi, tasmā tāva mahatiṃ parisaṃ abhiññāpesīti apare.
ਤਤੋ ਤਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸਂ ਤਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯਂ। ਏਕੋવਾਤਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਏવ, ਨ ਬਹੁਸੋ, ਕਤਿਪਯਾવ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Tato tatoti tassaṃ tassaṃ disāyaṃ. Ekovāti ekacco eva, na bahuso, katipayāva puthujjanā ahesunti attho. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayattā suviññeyyameva.
ਛਛਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Chachakkasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੬. ਛਛਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Chachakkasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੬. ਛਛਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Chachakkasuttavaṇṇanā