Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
൬. ഛഛക്കസുത്തവണ്ണനാ
6. Chachakkasuttavaṇṇanā
൪൨൦. ആദിമ്ഹി കല്യാണന്തി ആദികോട്ഠാസേ കല്യാണം ഏതസ്സാതി വാ ആദികല്യാണോ, തം ആദികല്യാണം, ആദികല്യാണഭാവോ ച ദോസവിഗമേന ഇച്ഛിതബ്ബോ. യഞ്ഹി സബ്ബസോ വിഗതദോസം, തം പരിപുണ്ണഗുണമേവ ഹോതീതി ‘‘നിദ്ദോസ’’ന്തി വുത്തം. കത്വാതി ച പദം, ‘‘കല്യാണം കത്വാ ഭദ്ദകം കത്വാ’’തി പുരിമപദദ്വയേനപി യോജേതബ്ബം. ദേസനാകാരോ ഹി ഇധ കല്യാണസദ്ദേന ഗഹിതോ. തേനേവാഹ – ‘‘ദേസേതബ്ബധമ്മസ്സ കല്യാണതാ ദസ്സിതാ ഹോതീ’’തി, ദുതിയേ പന അത്ഥവികപ്പേ ദേസേതബ്ബധമ്മസ്സ കല്യാണതാ മുഖ്യേനേവ കഥിതാ ഇതരസ്സ അത്ഥാപത്തിതോ. മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണന്തി ഏത്ഥാപി ഏസേവ നയോ. അയഞ്ച ദേസനായ ഥോമനാ ബുദ്ധാനം ആചിണ്ണസമാചിണ്ണാവാതി ദസ്സേതും, ‘‘ഇതി ഭഗവാ അരിയവംസ’’ന്തിആദി വുത്തം. ധമ്മഗ്ഗഹണമ്പി ദേസനായ ഥോമനാ ഏവാതി ‘‘നവഹി പദേഹീ’’തി വുത്തം.
420.Ādimhikalyāṇanti ādikoṭṭhāse kalyāṇaṃ etassāti vā ādikalyāṇo, taṃ ādikalyāṇaṃ, ādikalyāṇabhāvo ca dosavigamena icchitabbo. Yañhi sabbaso vigatadosaṃ, taṃ paripuṇṇaguṇameva hotīti ‘‘niddosa’’nti vuttaṃ. Katvāti ca padaṃ, ‘‘kalyāṇaṃ katvā bhaddakaṃ katvā’’ti purimapadadvayenapi yojetabbaṃ. Desanākāro hi idha kalyāṇasaddena gahito. Tenevāha – ‘‘desetabbadhammassa kalyāṇatā dassitā hotī’’ti, dutiye pana atthavikappe desetabbadhammassa kalyāṇatā mukhyeneva kathitā itarassa atthāpattito. Majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇanti etthāpi eseva nayo. Ayañca desanāya thomanā buddhānaṃ āciṇṇasamāciṇṇāvāti dassetuṃ, ‘‘iti bhagavā ariyavaṃsa’’ntiādi vuttaṃ. Dhammaggahaṇampi desanāya thomanā evāti ‘‘navahi padehī’’ti vuttaṃ.
വേദനാ യാഥാവതോ ജാനനം, തഞ്ച മഗ്ഗകിച്ചം, തസ്സ ഉപായോ വിപസ്സനാതിആഹ – ‘‘സഹവിപസ്സനേന മഗ്ഗേന ജാനിതബ്ബാനീ’’തി. പരിഞ്ഞാഭിസമയാദികിച്ചേന നിബ്ബത്തിയാ അസമ്മോഹതോ ച പടിവിജ്ഝിതബ്ബോ. തേഭൂമകചിത്തമേവ കഥിതം സമ്മസനട്ഠാനസ്സ അധിപ്പേതത്താ. ഏസ നയോ ധമ്മായതനാദീസുപി. ധമ്മായതനസ്സ വാ ആയതനഭാവതോ ബഹിദ്ധാഗഹണം, ന സബ്ബസോ അനജ്ഝത്തഭാവതോ. വിപാകവേദനാപച്ചയാ ജവനക്ഖണേ ഉപ്പന്നതണ്ഹാതി ഛത്തിംസവിപാകവേദനം നിസ്സായ ഏവം അസ്സാദേന്തീ അനുഭവേയ്യന്തി അകുസലജവനക്ഖണതോ ഉപ്പന്നതണ്ഹാ.
Vedanā yāthāvato jānanaṃ, tañca maggakiccaṃ, tassa upāyo vipassanātiāha – ‘‘sahavipassanena maggena jānitabbānī’’ti. Pariññābhisamayādikiccena nibbattiyā asammohato ca paṭivijjhitabbo. Tebhūmakacittameva kathitaṃ sammasanaṭṭhānassa adhippetattā. Esa nayo dhammāyatanādīsupi. Dhammāyatanassa vā āyatanabhāvato bahiddhāgahaṇaṃ, na sabbaso anajjhattabhāvato. Vipākavedanāpaccayā javanakkhaṇe uppannataṇhāti chattiṃsavipākavedanaṃ nissāya evaṃ assādentī anubhaveyyanti akusalajavanakkhaṇato uppannataṇhā.
൪൨൨. പാടിയേക്കോ അനുസന്ധീതി യഥാനുസന്ധിആദീനം അസമ്ഭവതോതി അധിപ്പായേന വുത്തം. ഹേട്ഠാതി വിഞ്ഞാണഫസ്സവേദനാതണ്ഹാനം പച്ചയായത്തവുത്തിതാദസ്സനേന ചക്ഖായതനാദീനം രൂപായതനാദീനഞ്ച പച്ചയായത്തവുത്തിതാ ദീപിതാ അപച്ചയുപ്പന്നസ്സ പച്ചയാഭാവതോ, യഞ്ച പച്ചയായത്തവുത്തികം, തം അനിച്ചം ഉപ്പാദസമ്ഭവതോ, യദനിച്ചം തം ദുക്ഖം, യം ദുക്ഖം തദനത്താതി ഖന്ധപഞ്ചകേ ച ഛന്നം ഛക്കാനം വസേന ഘനവിനിബ്ഭോഗകരണേന അത്ഥതോ അനത്തലക്ഖണം വിഭാവിതം. ന സരൂപതോതി സരൂപതോപി തം വിഭാവേതുകാമോ തേനേവ ഛഛക്കാനം വസേന ഘനവിനിബ്ഭോഗനയേന ബ്യതിരേകതോ ച അന്വയതോ ച ദസ്സേന്തോ ഭഗവാ – ‘‘ചക്ഖു അത്താതി യോ വദേയ്യാ’’തിആദിമാഹാതി യഥാനുസന്ധികാവ ദേസനാ വിഭാവിതാ. തേനാഹ ‘‘ഹേട്ഠാ കഥിതാനം ഹീ’’തിആദി. ഹേട്ഠാ പന ഛന്നം ഛക്കാനം വസേന വിനിബ്ഭോഗദസ്സനമത്തം, ന അനത്തലക്ഖണം വിഭാവിതം , ഇധ പന സരൂപതോ അനത്തലക്ഖണം വിഭാവിതന്തി അധിപ്പായേന അനുസന്ധന്തരഭാവജോതനാ. യദിപി അനത്തഭാവോ നാമ ചതൂസുപി സച്ചേസു ലബ്ഭതേവ, സബ്ബേപി ഹി ധമ്മാ അനത്താ, ഇമേ പനേത്ഥ ദ്വേപി നയാ സമ്മസനവസേന പവത്താതി വുത്തം – ‘‘ദ്വിന്നം സച്ചാനം അനത്തഭാവദസ്സനത്ഥ’’ന്തി. ന ഉപപജ്ജതീതി ഉപപത്തിസങ്ഖാതയുത്തിയാ ന സമേതീതി അയമേത്ഥ അത്ഥോതി ആഹ ‘‘ന യുജ്ജതീ’’തി. അത്തവാദിനാ – ‘‘നിച്ചോ ധുവോ സസ്സതോ’’തി അഭിമതോ, ചക്ഖുഞ്ച ഉപ്പാദവന്തതായ അനിച്ചം, യം പച്ചയായത്ഥവുത്തിതാ, തസ്മാ ‘‘ചക്ഖു അത്താതി യോ വദേയ്യ, തം ന ഉപപജ്ജതീ’’തിആദി. സക്കായവത്ഥു ചക്ഖു അനത്താ അനിച്ചഭാവതോ സേയ്യഥാപി ഘടോ, ചക്ഖും അനിച്ചം പച്ചയായത്തവുത്തിഭാവതോ സേയ്യഥാപി ഘടോ, ചക്ഖു പച്ചയായത്തവുത്തി ഉപ്പാദാദിസമ്ഭവതോ സേയ്യഥാപി ഘടോ. വിഗച്ഛതീതി ഭങ്ഗുപ്പത്തിയാ സഭാവാവിഗമേന വിഗച്ഛതി. തേനാഹ ‘‘നിരുജ്ഝതീ’’തി.
422.Pāṭiyekko anusandhīti yathānusandhiādīnaṃ asambhavatoti adhippāyena vuttaṃ. Heṭṭhāti viññāṇaphassavedanātaṇhānaṃ paccayāyattavuttitādassanena cakkhāyatanādīnaṃ rūpāyatanādīnañca paccayāyattavuttitā dīpitā apaccayuppannassa paccayābhāvato, yañca paccayāyattavuttikaṃ, taṃ aniccaṃ uppādasambhavato, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattāti khandhapañcake ca channaṃ chakkānaṃ vasena ghanavinibbhogakaraṇena atthato anattalakkhaṇaṃ vibhāvitaṃ. Na sarūpatoti sarūpatopi taṃ vibhāvetukāmo teneva chachakkānaṃ vasena ghanavinibbhoganayena byatirekato ca anvayato ca dassento bhagavā – ‘‘cakkhu attāti yo vadeyyā’’tiādimāhāti yathānusandhikāva desanā vibhāvitā. Tenāha ‘‘heṭṭhā kathitānaṃ hī’’tiādi. Heṭṭhā pana channaṃ chakkānaṃ vasena vinibbhogadassanamattaṃ, na anattalakkhaṇaṃ vibhāvitaṃ , idha pana sarūpato anattalakkhaṇaṃ vibhāvitanti adhippāyena anusandhantarabhāvajotanā. Yadipi anattabhāvo nāma catūsupi saccesu labbhateva, sabbepi hi dhammā anattā, ime panettha dvepi nayā sammasanavasena pavattāti vuttaṃ – ‘‘dvinnaṃ saccānaṃ anattabhāvadassanattha’’nti. Na upapajjatīti upapattisaṅkhātayuttiyā na sametīti ayamettha atthoti āha ‘‘na yujjatī’’ti. Attavādinā – ‘‘nicco dhuvo sassato’’ti abhimato, cakkhuñca uppādavantatāya aniccaṃ, yaṃ paccayāyatthavuttitā, tasmā ‘‘cakkhu attāti yo vadeyya, taṃ na upapajjatī’’tiādi. Sakkāyavatthu cakkhu anattā aniccabhāvato seyyathāpi ghaṭo, cakkhuṃ aniccaṃ paccayāyattavuttibhāvato seyyathāpi ghaṭo, cakkhu paccayāyattavutti uppādādisambhavato seyyathāpi ghaṭo. Vigacchatīti bhaṅguppattiyā sabhāvāvigamena vigacchati. Tenāha ‘‘nirujjhatī’’ti.
൪൨൪. യസ്മാ കിലേസവട്ടമൂലകം കമ്മവട്ടം, കമ്മവട്ടമൂലകഞ്ച വിപാകവട്ടം. കിലേസുപ്പത്തി ച തണ്ഹാദിഗ്ഗാഹപുബ്ബികാ, തസ്മാ ‘‘തിണ്ണം വാ ഗാഹാനം വസേന വട്ടം ദസ്സേതു’’ന്തി ആഹ. യസ്മാ പന തണ്ഹാപക്ഖികാ ധമ്മാ സമുദയസച്ചം, ചക്ഖാദയോ ദുക്ഖസച്ചം, തസ്മാ വുത്തം – ‘‘ദ്വിന്നം സച്ചാനം വസേന വട്ടം ദസ്സേതു’’ന്തി. തണ്ഹാമാനദിട്ഠിഗ്ഗാഹാവ വേദിതബ്ബാ സക്കായഗാമിനിപടിപദായ അധിപ്പേതത്താ. ‘‘ഏതം മമാ’’തിആദിനാ ഗഹണമേവേത്ഥ അനുപസ്സനാതി ആഹ – ‘‘ഗാഹത്തയവസേന പസ്സതീ’’തി.
424. Yasmā kilesavaṭṭamūlakaṃ kammavaṭṭaṃ, kammavaṭṭamūlakañca vipākavaṭṭaṃ. Kilesuppatti ca taṇhādiggāhapubbikā, tasmā ‘‘tiṇṇaṃ vā gāhānaṃ vasena vaṭṭaṃ dassetu’’nti āha. Yasmā pana taṇhāpakkhikā dhammā samudayasaccaṃ, cakkhādayo dukkhasaccaṃ, tasmā vuttaṃ – ‘‘dvinnaṃ saccānaṃ vasena vaṭṭaṃ dassetu’’nti. Taṇhāmānadiṭṭhiggāhāva veditabbā sakkāyagāminipaṭipadāya adhippetattā. ‘‘Etaṃ mamā’’tiādinā gahaṇamevettha anupassanāti āha – ‘‘gāhattayavasena passatī’’ti.
തിണ്ണം ഗാഹാനം പടിപക്ഖവസേനാതി തണ്ഹാദിഗ്ഗാഹപടിപക്ഖഭൂതാനം ദുക്ഖാനിച്ചാനത്താനുപസ്സനാനം വസേന, താഹി വാ തിണ്ണം ഗാഹാനം പടിപക്ഖവസേന വിനിവേഠനവസേന അനുപ്പാദനവസേനാതി അത്ഥോ. പടിപക്ഖവസേന വിവട്ടം ദസ്സേതുന്തി യോജനാ. സക്കായനിരോധഗാമിനീ പടിപദാതി ഏത്ഥ നിരോധധമ്മോ സരൂപേനേവ ദസ്സിതോതി ആഹ – ‘‘നിരോധോ…പേ॰… ദസ്സേതു’’ന്തി. പടിസേധവചനാനീതി പടിക്ഖേപവചനാനി.
Tiṇṇaṃ gāhānaṃ paṭipakkhavasenāti taṇhādiggāhapaṭipakkhabhūtānaṃ dukkhāniccānattānupassanānaṃ vasena, tāhi vā tiṇṇaṃ gāhānaṃ paṭipakkhavasena viniveṭhanavasena anuppādanavasenāti attho. Paṭipakkhavasena vivaṭṭaṃ dassetunti yojanā. Sakkāyanirodhagāminī paṭipadāti ettha nirodhadhammo sarūpeneva dassitoti āha – ‘‘nirodho…pe… dassetu’’nti. Paṭisedhavacanānīti paṭikkhepavacanāni.
൪൨൫. തണ്ഹാദീനം അനുപാദിയനവചനാനി തണ്ഹാദിട്ഠിവസേനേവ വുത്താനി തണ്ഹാദിട്ഠീനംയേവ അഭിനന്ദനാദിവസേന പവത്തിസബ്ഭാവതോ. അപ്പഹീനത്ഥോ അനുസയത്ഥോതി ആഹ – ‘‘അനുസേതീതി അപ്പഹീനോ ഹോതീ’’തി അരിയമഗ്ഗേന ഹി അപ്പഹീനോ ഥാമഗതോ രാഗാദികിലേസോ അനുസയോ കാരണലാഭേ സതി ഉപ്പജ്ജനാരഹഭാവതോ. യം പനേത്ഥ വത്തബ്ബം, തം ഹേട്ഠാ വുത്തമേവ. വട്ടദുക്ഖകിലേസദുക്ഖസ്സാതി വട്ടദുക്ഖസ്സ ചേവ കിലേസദുക്ഖസ്സ ച. സഉപാദിസേസനിബ്ബാനഞ്ഹി കിലേസദുക്ഖസ്സ അന്തകരണം, അനുപാദിസേസനിബ്ബാനം വട്ടദുക്ഖസ്സ.
425. Taṇhādīnaṃ anupādiyanavacanāni taṇhādiṭṭhivaseneva vuttāni taṇhādiṭṭhīnaṃyeva abhinandanādivasena pavattisabbhāvato. Appahīnattho anusayatthoti āha – ‘‘anusetīti appahīno hotī’’ti ariyamaggena hi appahīno thāmagato rāgādikileso anusayo kāraṇalābhe sati uppajjanārahabhāvato. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva. Vaṭṭadukkhakilesadukkhassāti vaṭṭadukkhassa ceva kilesadukkhassa ca. Saupādisesanibbānañhi kilesadukkhassa antakaraṇaṃ, anupādisesanibbānaṃ vaṭṭadukkhassa.
൪൨൬. തേസന്തി അനുസയാനം. പടിക്ഖേപവസേനാതി പജഹനവസേന, അപ്പവത്തികരണവസേനാതി അത്ഥോ. അവിജ്ജം പജഹിത്വാതി അനവസേസതോ അവിജ്ജം അപ്പവത്തിധമ്മതം ആപാദേത്വാ. കാമം ഹേട്ഠിമമഗ്ഗഞാണമ്പി അവിജ്ജാപഹായിനീ വിജ്ജാ ഏവ, തം പന ഞാണം അവിജ്ജായ അനവസേസപ്പഹായകം ന ഹോതി, അഗ്ഗമഗ്ഗഞാണേ പന ഉപ്പന്നേ അവിജ്ജായ ലേസോപി നാവസിസ്സതീതി തദേവ അവിജ്ജായ പഹായകന്തി ആഹ – ‘‘അരഹത്തമഗ്ഗവിജ്ജം ഉപ്പാദേത്വാ’’തി.
426.Tesanti anusayānaṃ. Paṭikkhepavasenāti pajahanavasena, appavattikaraṇavasenāti attho. Avijjaṃ pajahitvāti anavasesato avijjaṃ appavattidhammataṃ āpādetvā. Kāmaṃ heṭṭhimamaggañāṇampi avijjāpahāyinī vijjā eva, taṃ pana ñāṇaṃ avijjāya anavasesappahāyakaṃ na hoti, aggamaggañāṇe pana uppanne avijjāya lesopi nāvasissatīti tadeva avijjāya pahāyakanti āha – ‘‘arahattamaggavijjaṃ uppādetvā’’ti.
൪൨൭. സയമേവ തഥാഗതേ അത്തനോ ബുദ്ധാനുഭാവേന ദേസേന്തേ സട്ഠി ഭിക്ഖൂ അരഹത്തം പത്താതി അനച്ഛരിയമേതം, അഥ കിം അച്ഛരിയന്തി ആഹ ‘‘ഇമ’’ന്തിആദി. കഥേന്തേപീതി ഏത്ഥ ഇതിസദ്ദോ പകാരത്ഥോ, ഇമിനാവ പകാരേനാതി അത്ഥോ. പത്താ ഏവാതി സട്ഠി ഭിക്ഖൂ അരഹത്തം പത്താ ഏവാതി യോജനാ. ഏതമ്പി അനച്ഛരിയം, സത്ഥു സമ്മുഖാ സാവകാ സമുദാഗമാ മഹാഭിഞ്ഞാ പഭിന്നപടിസമ്ഭിദാ തഥാ തഥാ സപ്പാടിഹാരിയം ധമ്മം ദേസേന്തീതി. തേനാഹ – ‘‘മഹാഭിഞ്ഞപ്പത്താ ഹി തേ സാവകാ’’തി.
427. Sayameva tathāgate attano buddhānubhāvena desente saṭṭhi bhikkhū arahattaṃ pattāti anacchariyametaṃ, atha kiṃ acchariyanti āha ‘‘ima’’ntiādi. Kathentepīti ettha itisaddo pakārattho, imināva pakārenāti attho. Pattā evāti saṭṭhi bhikkhū arahattaṃ pattā evāti yojanā. Etampi anacchariyaṃ, satthu sammukhā sāvakā samudāgamā mahābhiññā pabhinnapaṭisambhidā tathā tathā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desentīti. Tenāha – ‘‘mahābhiññappattā hi te sāvakā’’ti.
മഹാമണ്ഡപേതി ലോഹപാസാദസ്സ പുരതോ ഏവ മഹാഭിക്ഖുസന്നിപാതോ ജാതോതി തേസം പഹോനകവസേന കതേ മഹതി സാണിമണ്ഡപേതി വദന്തി. തേസുപി ഠാനേസൂതി തേസു യഥാവുത്തമഹാമണ്ഡപാദീസു ഠാനേസു. മഹാഥേരോ അത്ഥീതി പദം ആനേത്വാ സമ്ബന്ധിതബ്ബം. ദേവത്ഥേരസ്സ ഗുണേ സുത്വാ പസന്നമാനസോ മഹാഥേരോ, തഥാപി വത്ഥസമ്പത്തിയാ പസീദിത്വാ ‘‘ത്വം പന ന്ഹാപേഹീ’’തി ആഹ.
Mahāmaṇḍapeti lohapāsādassa purato eva mahābhikkhusannipāto jātoti tesaṃ pahonakavasena kate mahati sāṇimaṇḍapeti vadanti. Tesupi ṭhānesūti tesu yathāvuttamahāmaṇḍapādīsu ṭhānesu. Mahāthero atthīti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Devattherassa guṇe sutvā pasannamānaso mahāthero, tathāpi vatthasampattiyā pasīditvā ‘‘tvaṃ pana nhāpehī’’ti āha.
ഹേട്ഠാപാസാദേതി ച കല്യാണിയമഹാവിഹാരേ ഉപോസഥാഗാരേ ഹേട്ഠാപാസാദേ ഏകദാ ഉപരിപാസാദേ ഏകദാ, കഥേസീതി. ചൂളനാഗസ്സ തഥാ മഹതീ പരിസാ ദേവതാനുഭാവേന അഭിഞ്ഞാപാദനം അഹോസീതി കേചി . ഥേരോ പന മഹിദ്ധികോ അഹോസി, തസ്മാ താവ മഹതിം പരിസം അഭിഞ്ഞാപേസീതി അപരേ.
Heṭṭhāpāsādeti ca kalyāṇiyamahāvihāre uposathāgāre heṭṭhāpāsāde ekadā uparipāsāde ekadā, kathesīti. Cūḷanāgassa tathā mahatī parisā devatānubhāvena abhiññāpādanaṃ ahosīti keci . Thero pana mahiddhiko ahosi, tasmā tāva mahatiṃ parisaṃ abhiññāpesīti apare.
തതോ തതോതി തസ്സം തസ്സം ദിസായം. ഏകോവാതി ഏകച്ചോ ഏവ, ന ബഹുസോ, കതിപയാവ പുഥുജ്ജനാ അഹേസുന്തി അത്ഥോ. സേസം ഹേട്ഠാ വുത്തനയത്താ സുവിഞ്ഞേയ്യമേവ.
Tato tatoti tassaṃ tassaṃ disāyaṃ. Ekovāti ekacco eva, na bahuso, katipayāva puthujjanā ahesunti attho. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayattā suviññeyyameva.
ഛഛക്കസുത്തവണ്ണനായ ലീനത്ഥപ്പകാസനാ സമത്താ.
Chachakkasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൬. ഛഛക്കസുത്തം • 6. Chachakkasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൬. ഛഛക്കസുത്തവണ്ണനാ • 6. Chachakkasuttavaṇṇanā