| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi |
५१४. छद्दन्तजातकं (४)
514. Chaddantajātakaṃ (4)
९७.
97.
किं नु सोचसिनुच्चङ्गि, पण्डूसि वरवण्णिनि।
Kiṃ nu socasinuccaṅgi, paṇḍūsi varavaṇṇini;
मिलायसि विसालक्खि, मालाव परिमद्दिता॥
Milāyasi visālakkhi, mālāva parimadditā.
९८.
98.
न सो सुलभरूपोव, यादिसो मम दोहळो॥
Na so sulabharūpova, yādiso mama dohaḷo.
९९.
99.
ये केचि मानुसा कामा, इध लोकस्मि नन्दने।
Ye keci mānusā kāmā, idha lokasmi nandane;
सब्बे ते पचुरा मय्हं, अहं ते दम्मि दोहळं॥
Sabbe te pacurā mayhaṃ, ahaṃ te dammi dohaḷaṃ.
१००.
100.
लुद्दा देव समायन्तु, ये केचि विजिते तव।
Luddā deva samāyantu, ye keci vijite tava;
एतेसं अहमक्खिस्सं, यादिसो मम दोहळो॥
Etesaṃ ahamakkhissaṃ, yādiso mama dohaḷo.
१०१.
101.
इमे ते लुद्दका देवि, कतहत्था विसारदा।
Ime te luddakā devi, katahatthā visāradā;
१०२.
102.
लुद्दपुत्ता निसामेथ, यावन्तेत्थ समागता।
Luddaputtā nisāmetha, yāvantettha samāgatā;
छब्बिसाणं गजं सेतं, अद्दसं सुपिने अहं।
Chabbisāṇaṃ gajaṃ setaṃ, addasaṃ supine ahaṃ;
तस्स दन्तेहि मे अत्थो, अलाभे नत्थि जीवितं॥
Tassa dantehi me attho, alābhe natthi jīvitaṃ.
१०३.
103.
न नो पितूनं न पितामहानं, दिट्ठो सुतो कुञ्जरो छब्बिसाणो।
Na no pitūnaṃ na pitāmahānaṃ, diṭṭho suto kuñjaro chabbisāṇo;
यमद्दसा सुपिने राजपुत्ती, अक्खाहि नो यादिसो हत्थिनागो॥
Yamaddasā supine rājaputtī, akkhāhi no yādiso hatthināgo.
१०४.
104.
दिसा चतस्सो विदिसा चतस्सो, उद्धं अधो दस दिसा इमायो।
Disā catasso vidisā catasso, uddhaṃ adho dasa disā imāyo;
कतमं दिसं तिट्ठति नागराजा, यमद्दसा सुपिने छब्बिसाणं॥
Katamaṃ disaṃ tiṭṭhati nāgarājā, yamaddasā supine chabbisāṇaṃ.
१०५.
105.
इतो उजुं उत्तरियं दिसायं, अतिक्कम्म सो सत्तगिरी ब्रहन्ते।
Ito ujuṃ uttariyaṃ disāyaṃ, atikkamma so sattagirī brahante;
सुवण्णपस्सो नाम गिरी उळारो, सुपुप्फितो 5 किम्पुरिसानुचिण्णो॥
Suvaṇṇapasso nāma girī uḷāro, supupphito 6 kimpurisānuciṇṇo.
१०६.
106.
आरुय्ह सेलं भवनं किन्नरानं, ओलोकय पब्बतपादमूलं।
Āruyha selaṃ bhavanaṃ kinnarānaṃ, olokaya pabbatapādamūlaṃ;
अथ दक्खसी मेघसमानवण्णं, निग्रोधराजं अथ सहस्सपादं 7॥
Atha dakkhasī meghasamānavaṇṇaṃ, nigrodharājaṃ atha sahassapādaṃ 8.
१०७.
107.
तत्थच्छती कुञ्जरो छब्बिसाणो, सब्बसेतो दुप्पसहो परेभि।
Tatthacchatī kuñjaro chabbisāṇo, sabbaseto duppasaho parebhi;
रक्खन्ति नं अट्ठसहस्सनागा, ईसादन्ता वातजवप्पहारिनो॥
Rakkhanti naṃ aṭṭhasahassanāgā, īsādantā vātajavappahārino.
१०८.
108.
तिट्ठन्ति ते तुमूलं 9 पस्ससन्ता, कुप्पन्ति वातस्सपि एरितस्स।
Tiṭṭhanti te tumūlaṃ 10 passasantā, kuppanti vātassapi eritassa;
मनुस्सभूतं पन तत्थ दिस्वा, भस्मं करेय्युं नास्स रजोपि तस्स॥
Manussabhūtaṃ pana tattha disvā, bhasmaṃ kareyyuṃ nāssa rajopi tassa.
१०९.
109.
बहू हिमे राजकुलम्हि सन्ति, पिळन्धना जातरूपस्स देवी।
Bahū hime rājakulamhi santi, piḷandhanā jātarūpassa devī;
मुत्तामणीवेळुरियामया च, किं काहसि दन्तपिळन्धनेन।
Muttāmaṇīveḷuriyāmayā ca, kiṃ kāhasi dantapiḷandhanena;
मारेतुकामा कुञ्जरं छब्बिसाणं, उदाहु घातेस्ससि लुद्दपुत्ते॥
Māretukāmā kuñjaraṃ chabbisāṇaṃ, udāhu ghātessasi luddaputte.
११०.
110.
सा इस्सिता दुक्खिता चस्मि लुद्द, उद्धञ्च सुस्सामि अनुस्सरन्ती।
Sā issitā dukkhitā casmi ludda, uddhañca sussāmi anussarantī;
करोहि मे लुद्दक एतमत्थं, दस्सामि ते गामवरानि पञ्च॥
Karohi me luddaka etamatthaṃ, dassāmi te gāmavarāni pañca.
१११.
111.
कत्थच्छती कत्थमुपेति ठानं, वीथिस्स का न्हान 11 गतस्स होति।
Katthacchatī katthamupeti ṭhānaṃ, vīthissa kā nhāna 12 gatassa hoti;
कथञ्हि सो न्हायति 13 नागराजा, कथं विजानेमु गतिं गजस्स॥
Kathañhi so nhāyati 14 nāgarājā, kathaṃ vijānemu gatiṃ gajassa.
११२.
112.
सम्पुप्फिता भमरगणानुचिण्णा 19, एत्थ हि सो न्हायति नागराजा॥
Sampupphitā bhamaragaṇānuciṇṇā 20, ettha hi so nhāyati nāgarājā.
११३.
113.
सीसं नहातुप्पल 21 मालभारी, सब्बसेतो पुण्डरीकत्तचङ्गी।
Sīsaṃ nahātuppala 22 mālabhārī, sabbaseto puṇḍarīkattacaṅgī;
आमोदमानो गच्छति सन्निकेतं, पुरक्खत्वा महेसिं सब्बभद्दं॥
Āmodamāno gacchati sanniketaṃ, purakkhatvā mahesiṃ sabbabhaddaṃ.
११४.
114.
तत्थेव सो उग्गहेत्वान वाक्यं, आदाय तूणिञ्च धनुञ्च लुद्दो।
Tattheva so uggahetvāna vākyaṃ, ādāya tūṇiñca dhanuñca luddo;
वितुरियति 23 सत्तगिरी ब्रहन्ते, सुवण्णपस्सं नाम गिरिं उळारं॥
Vituriyati 24 sattagirī brahante, suvaṇṇapassaṃ nāma giriṃ uḷāraṃ.
११५.
115.
आरुय्ह सेलं भवनं किन्नरानं, ओलोकयी पब्बतपादमूलं।
Āruyha selaṃ bhavanaṃ kinnarānaṃ, olokayī pabbatapādamūlaṃ;
तत्थद्दसा मेघसमानवण्णं, निग्रोधराजं अट्ठसहस्सपादं॥
Tatthaddasā meghasamānavaṇṇaṃ, nigrodharājaṃ aṭṭhasahassapādaṃ.
११६.
116.
तत्थद्दसा कुञ्जरं छब्बिसाणं, सब्बसेतं दुप्पसहं परेभि।
Tatthaddasā kuñjaraṃ chabbisāṇaṃ, sabbasetaṃ duppasahaṃ parebhi;
रक्खन्ति नं अट्ठसहस्सनागा, ईसादन्ता वातजवप्पहारिनो॥
Rakkhanti naṃ aṭṭhasahassanāgā, īsādantā vātajavappahārino.
११७.
117.
तत्थद्दसा पोक्खरणिं अदूरे, रम्मं सुतित्थञ्च महोदिकञ्च।
Tatthaddasā pokkharaṇiṃ adūre, rammaṃ sutitthañca mahodikañca;
सम्पुप्फितं भमरगणानुचिण्णं, यत्थ हि सो न्हायति नागराजा॥
Sampupphitaṃ bhamaragaṇānuciṇṇaṃ, yattha hi so nhāyati nāgarājā.
११८.
118.
दिस्वान नागस्स गतिं ठितिञ्च, वीथिस्स या न्हानगतस्स होति।
Disvāna nāgassa gatiṃ ṭhitiñca, vīthissa yā nhānagatassa hoti;
ओपातमागच्छि अनरियरूपो, पयोजितो चित्तवसानुगाय॥
Opātamāgacchi anariyarūpo, payojito cittavasānugāya.
११९.
119.
खणित्वान कासुं फलकेहि छादयि, अत्तानमोधाय धनुञ्च लुद्दो।
Khaṇitvāna kāsuṃ phalakehi chādayi, attānamodhāya dhanuñca luddo;
पस्सागतं पुथुसल्लेन नागं, समप्पयी दुक्कटकम्मकारी॥
Passāgataṃ puthusallena nāgaṃ, samappayī dukkaṭakammakārī.
१२०.
120.
तिणञ्च कट्ठञ्च रणं 29 करोन्ता, धाविंसु ते अट्ठदिसा समन्ततो॥
Tiṇañca kaṭṭhañca raṇaṃ 30 karontā, dhāviṃsu te aṭṭhadisā samantato.
१२१.
121.
वधिस्समेतन्ति 31 परामसन्तो, कासावमद्दक्खि धजं इसीनं।
Vadhissametanti 32 parāmasanto, kāsāvamaddakkhi dhajaṃ isīnaṃ;
दुक्खेन फुट्ठस्सुदपादि सञ्ञा, अरहद्धजो सब्भि अवज्झरूपो॥
Dukkhena phuṭṭhassudapādi saññā, arahaddhajo sabbhi avajjharūpo.
१२२.
122.
अपेतो दमसच्चेन, न सो कासावमरहति॥
Apeto damasaccena, na so kāsāvamarahati.
१२३.
123.
यो च वन्तकसावस्स, सीलेसु सुसमाहितो।
Yo ca vantakasāvassa, sīlesu susamāhito;
उपेतो दमसच्चेन, स वे कासावमरहति॥
Upeto damasaccena, sa ve kāsāvamarahati.
१२४.
124.
समप्पितो पुथुसल्लेन नागो, अदुट्ठचित्तो लुद्दकमज्झभासि।
Samappito puthusallena nāgo, aduṭṭhacitto luddakamajjhabhāsi;
किमत्थयं किस्स वा सम्म हेतु, ममं वधी कस्स वायं पयोगो॥
Kimatthayaṃ kissa vā samma hetu, mamaṃ vadhī kassa vāyaṃ payogo.
१२५.
125.
कासिस्स रञ्ञो महेसी भदन्ते, सा पूजिता राजकुले सुभद्दा।
Kāsissa rañño mahesī bhadante, sā pūjitā rājakule subhaddā;
तं अद्दसा सा च ममं असंसि, दन्तेहि अत्थोति च मं 35 अवोच॥
Taṃ addasā sā ca mamaṃ asaṃsi, dantehi atthoti ca maṃ 36 avoca.
१२६.
126.
बहू हि मे दन्तयुगा उळारा, ये मे पितूनञ्च 37 पितामहानं।
Bahū hi me dantayugā uḷārā, ye me pitūnañca 38 pitāmahānaṃ;
जानाति सा कोधना राजपुत्ती, वधत्थिका वेरमकासि बाला॥
Jānāti sā kodhanā rājaputtī, vadhatthikā veramakāsi bālā.
१२७.
127.
उट्ठेहि त्वं लुद्द खरं गहेत्वा, दन्ते इमे छिन्द पुरा मरामि।
Uṭṭhehi tvaṃ ludda kharaṃ gahetvā, dante ime chinda purā marāmi;
वज्जासि तं कोधनं राजपुत्तिं, ‘‘नागो हतो हन्द इमस्स दन्ता’’॥
Vajjāsi taṃ kodhanaṃ rājaputtiṃ, ‘‘nāgo hato handa imassa dantā’’.
१२८.
128.
उट्ठाय सो लुद्दो खरं गहेत्वा, छेत्वान दन्तानि गजुत्तमस्स।
Uṭṭhāya so luddo kharaṃ gahetvā, chetvāna dantāni gajuttamassa;
वग्गू सुभे अप्पटिमे पथब्या, आदाय पक्कामि ततो हि खिप्पं॥
Vaggū subhe appaṭime pathabyā, ādāya pakkāmi tato hi khippaṃ.
१२९.
129.
भयट्टिता 39 नागवधेन अट्टा, ये ते नागा अट्ठ दिसा विधावुं।
Bhayaṭṭitā 40 nāgavadhena aṭṭā, ye te nāgā aṭṭha disā vidhāvuṃ;
अदिस्वान 41 पोसं गजपच्चमित्तं, पच्चागमुं येन सो नागराजा॥
Adisvāna 42 posaṃ gajapaccamittaṃ, paccāgamuṃ yena so nāgarājā.
१३०.
130.
ते तत्थ कन्दित्वा रोदित्वान 43 नागा, सीसे सके पंसुकं ओकिरित्वा।
Te tattha kanditvā roditvāna 44 nāgā, sīse sake paṃsukaṃ okiritvā;
अगमंसु ते सब्बे सकं निकेतं, पुरक्खत्वा महेसिं सब्बभद्दं॥
Agamaṃsu te sabbe sakaṃ niketaṃ, purakkhatvā mahesiṃ sabbabhaddaṃ.
१३१.
131.
आदाय दन्तानि गजुत्तमस्स, वग्गू सुभे अप्पटिमे पथब्या।
Ādāya dantāni gajuttamassa, vaggū subhe appaṭime pathabyā;
सुवण्णराजीहि समन्तमोदरे, सो लुद्दको कासिपुरं उपागमि।
Suvaṇṇarājīhi samantamodare, so luddako kāsipuraṃ upāgami;
उपनेसि सो राजकञ्ञाय दन्ते, नागो हतो हन्द इमस्स दन्ता॥
Upanesi so rājakaññāya dante, nāgo hato handa imassa dantā.
१३२.
132.
दिस्वान दन्तानि गजुत्तमस्स, भत्तुप्पियस्स पुरिमाय जातिया।
Disvāna dantāni gajuttamassa, bhattuppiyassa purimāya jātiyā;
तत्थेव तस्सा हदयं अफालि, तेनेव सा कालमकासि बाला॥
Tattheva tassā hadayaṃ aphāli, teneva sā kālamakāsi bālā.
१३३.
133.
सम्बोधिपत्तो स 45 महानुभावो, सितं अकासि परिसाय मज्झे।
Sambodhipatto sa 46 mahānubhāvo, sitaṃ akāsi parisāya majjhe;
पुच्छिंसु भिक्खू सुविमुत्तचित्ता, नाकारणे पातुकरोन्ति बुद्धा॥
Pucchiṃsu bhikkhū suvimuttacittā, nākāraṇe pātukaronti buddhā.
१३४.
134.
यमद्दसाथ दहरिं कुमारिं, कासायवत्थं अनगारियं चरन्तिं।
Yamaddasātha dahariṃ kumāriṃ, kāsāyavatthaṃ anagāriyaṃ carantiṃ;
सा खो तदा राजकञ्ञा अहोसि, अहं तदा नागराजा अहोसिं॥
Sā kho tadā rājakaññā ahosi, ahaṃ tadā nāgarājā ahosiṃ.
१३५.
135.
आदाय दन्तानि गजुत्तमस्स, वग्गू सुभे अप्पटिमे पथब्या।
Ādāya dantāni gajuttamassa, vaggū subhe appaṭime pathabyā;
यो लुद्दको कासिपुरं उपागमि, सो खो तदा देवदत्तो अहोसि॥
Yo luddako kāsipuraṃ upāgami, so kho tadā devadatto ahosi.
१३६.
136.
अनावसूरं चिररत्तसंसितं, उच्चावचं 47 चरितमिदं पुराणं।
Anāvasūraṃ cirarattasaṃsitaṃ, uccāvacaṃ 48 caritamidaṃ purāṇaṃ;
वीतद्दरो वीतसोको विसल्लो, सयं अभिञ्ञाय अभासि बुद्धो॥
Vītaddaro vītasoko visallo, sayaṃ abhiññāya abhāsi buddho.
१३७.
137.
अहं वो तेन कालेन, अहोसिं तत्थ भिक्खवो।
Ahaṃ vo tena kālena, ahosiṃ tattha bhikkhavo;
छद्दन्तजातकं चतुत्थं।
Chaddantajātakaṃ catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५१४] ४. छद्दन्तजातकवण्णना • [514] 4. Chaddantajātakavaṇṇanā
