| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi |
๕๑๔. ฉทฺทนฺตชาตกํ (๔)
514. Chaddantajātakaṃ (4)
๙๗.
97.
กิํ นุ โสจสินุจฺจงฺคิ, ปณฺฑูสิ วรวณฺณินิ;
Kiṃ nu socasinuccaṅgi, paṇḍūsi varavaṇṇini;
มิลายสิ วิสาลกฺขิ, มาลาว ปริมทฺทิตาฯ
Milāyasi visālakkhi, mālāva parimadditā.
๙๘.
98.
น โส สุลภรูโปว, ยาทิโส มม โทหโฬฯ
Na so sulabharūpova, yādiso mama dohaḷo.
๙๙.
99.
เย เกจิ มานุสา กามา, อิธ โลกสฺมิ นนฺทเน;
Ye keci mānusā kāmā, idha lokasmi nandane;
สเพฺพ เต ปจุรา มยฺหํ, อหํ เต ทมฺมิ โทหฬํฯ
Sabbe te pacurā mayhaṃ, ahaṃ te dammi dohaḷaṃ.
๑๐๐.
100.
ลุทฺทา เทว สมายนฺตุ, เย เกจิ วิชิเต ตว;
Luddā deva samāyantu, ye keci vijite tava;
เอเตสํ อหมกฺขิสฺสํ, ยาทิโส มม โทหโฬฯ
Etesaṃ ahamakkhissaṃ, yādiso mama dohaḷo.
๑๐๑.
101.
อิเม เต ลุทฺทกา เทวิ, กตหตฺถา วิสารทา;
Ime te luddakā devi, katahatthā visāradā;
๑๐๒.
102.
ลุทฺทปุตฺตา นิสาเมถ, ยาวเนฺตตฺถ สมาคตา;
Luddaputtā nisāmetha, yāvantettha samāgatā;
ฉพฺพิสาณํ คชํ เสตํ, อทฺทสํ สุปิเน อหํ;
Chabbisāṇaṃ gajaṃ setaṃ, addasaṃ supine ahaṃ;
ตสฺส ทเนฺตหิ เม อโตฺถ, อลาเภ นตฺถิ ชีวิตํฯ
Tassa dantehi me attho, alābhe natthi jīvitaṃ.
๑๐๓.
103.
น โน ปิตูนํ น ปิตามหานํ, ทิโฎฺฐ สุโต กุญฺชโร ฉพฺพิสาโณ;
Na no pitūnaṃ na pitāmahānaṃ, diṭṭho suto kuñjaro chabbisāṇo;
ยมทฺทสา สุปิเน ราชปุตฺตี, อกฺขาหิ โน ยาทิโส หตฺถินาโคฯ
Yamaddasā supine rājaputtī, akkhāhi no yādiso hatthināgo.
๑๐๔.
104.
ทิสา จตโสฺส วิทิสา จตโสฺส, อุทฺธํ อโธ ทส ทิสา อิมาโย;
Disā catasso vidisā catasso, uddhaṃ adho dasa disā imāyo;
กตมํ ทิสํ ติฎฺฐติ นาคราชา, ยมทฺทสา สุปิเน ฉพฺพิสาณํฯ
Katamaṃ disaṃ tiṭṭhati nāgarājā, yamaddasā supine chabbisāṇaṃ.
๑๐๕.
105.
อิโต อุชุํ อุตฺตริยํ ทิสายํ, อติกฺกมฺม โส สตฺตคิรี พฺรหเนฺต;
Ito ujuṃ uttariyaṃ disāyaṃ, atikkamma so sattagirī brahante;
สุวณฺณปโสฺส นาม คิรี อุฬาโร, สุปุปฺผิโต 5 กิมฺปุริสานุจิโณฺณฯ
Suvaṇṇapasso nāma girī uḷāro, supupphito 6 kimpurisānuciṇṇo.
๑๐๖.
106.
อารุยฺห เสลํ ภวนํ กินฺนรานํ, โอโลกย ปพฺพตปาทมูลํ;
Āruyha selaṃ bhavanaṃ kinnarānaṃ, olokaya pabbatapādamūlaṃ;
อถ ทกฺขสี เมฆสมานวณฺณํ, นิโคฺรธราชํ อถ สหสฺสปาทํ 7ฯ
Atha dakkhasī meghasamānavaṇṇaṃ, nigrodharājaṃ atha sahassapādaṃ 8.
๑๐๗.
107.
ตตฺถจฺฉตี กุญฺชโร ฉพฺพิสาโณ, สพฺพเสโต ทุปฺปสโห ปเรภิ;
Tatthacchatī kuñjaro chabbisāṇo, sabbaseto duppasaho parebhi;
รกฺขนฺติ นํ อฎฺฐสหสฺสนาคา, อีสาทนฺตา วาตชวปฺปหาริโนฯ
Rakkhanti naṃ aṭṭhasahassanāgā, īsādantā vātajavappahārino.
๑๐๘.
108.
ติฎฺฐนฺติ เต ตุมูลํ 9 ปสฺสสนฺตา, กุปฺปนฺติ วาตสฺสปิ เอริตสฺส;
Tiṭṭhanti te tumūlaṃ 10 passasantā, kuppanti vātassapi eritassa;
มนุสฺสภูตํ ปน ตตฺถ ทิสฺวา, ภสฺมํ กเรยฺยุํ นาสฺส รโชปิ ตสฺสฯ
Manussabhūtaṃ pana tattha disvā, bhasmaṃ kareyyuṃ nāssa rajopi tassa.
๑๐๙.
109.
พหู หิเม ราชกุลมฺหิ สนฺติ, ปิฬนฺธนา ชาตรูปสฺส เทวี;
Bahū hime rājakulamhi santi, piḷandhanā jātarūpassa devī;
มุตฺตามณีเวฬุริยามยา จ, กิํ กาหสิ ทนฺตปิฬนฺธเนน;
Muttāmaṇīveḷuriyāmayā ca, kiṃ kāhasi dantapiḷandhanena;
มาเรตุกามา กุญฺชรํ ฉพฺพิสาณํ, อุทาหุ ฆาเตสฺสสิ ลุทฺทปุเตฺตฯ
Māretukāmā kuñjaraṃ chabbisāṇaṃ, udāhu ghātessasi luddaputte.
๑๑๐.
110.
สา อิสฺสิตา ทุกฺขิตา จสฺมิ ลุทฺท, อุทฺธญฺจ สุสฺสามิ อนุสฺสรนฺตี;
Sā issitā dukkhitā casmi ludda, uddhañca sussāmi anussarantī;
กโรหิ เม ลุทฺทก เอตมตฺถํ, ทสฺสามิ เต คามวรานิ ปญฺจฯ
Karohi me luddaka etamatthaṃ, dassāmi te gāmavarāni pañca.
๑๑๑.
111.
กตฺถจฺฉตี กตฺถมุเปติ ฐานํ, วีถิสฺส กา นฺหาน 11 คตสฺส โหติ;
Katthacchatī katthamupeti ṭhānaṃ, vīthissa kā nhāna 12 gatassa hoti;
กถญฺหิ โส นฺหายติ 13 นาคราชา, กถํ วิชาเนมุ คติํ คชสฺสฯ
Kathañhi so nhāyati 14 nāgarājā, kathaṃ vijānemu gatiṃ gajassa.
๑๑๒.
112.
สมฺปุปฺผิตา ภมรคณานุจิณฺณา 19, เอตฺถ หิ โส นฺหายติ นาคราชาฯ
Sampupphitā bhamaragaṇānuciṇṇā 20, ettha hi so nhāyati nāgarājā.
๑๑๓.
113.
สีสํ นหาตุปฺปล 21 มาลภารี, สพฺพเสโต ปุณฺฑรีกตฺตจงฺคี;
Sīsaṃ nahātuppala 22 mālabhārī, sabbaseto puṇḍarīkattacaṅgī;
อาโมทมาโน คจฺฉติ สนฺนิเกตํ, ปุรกฺขตฺวา มเหสิํ สพฺพภทฺทํฯ
Āmodamāno gacchati sanniketaṃ, purakkhatvā mahesiṃ sabbabhaddaṃ.
๑๑๔.
114.
ตเตฺถว โส อุคฺคเหตฺวาน วากฺยํ, อาทาย ตูณิญฺจ ธนุญฺจ ลุโทฺท;
Tattheva so uggahetvāna vākyaṃ, ādāya tūṇiñca dhanuñca luddo;
วิตุริยติ 23 สตฺตคิรี พฺรหเนฺต, สุวณฺณปสฺสํ นาม คิริํ อุฬารํฯ
Vituriyati 24 sattagirī brahante, suvaṇṇapassaṃ nāma giriṃ uḷāraṃ.
๑๑๕.
115.
อารุยฺห เสลํ ภวนํ กินฺนรานํ, โอโลกยี ปพฺพตปาทมูลํ;
Āruyha selaṃ bhavanaṃ kinnarānaṃ, olokayī pabbatapādamūlaṃ;
ตตฺถทฺทสา เมฆสมานวณฺณํ, นิโคฺรธราชํ อฎฺฐสหสฺสปาทํฯ
Tatthaddasā meghasamānavaṇṇaṃ, nigrodharājaṃ aṭṭhasahassapādaṃ.
๑๑๖.
116.
ตตฺถทฺทสา กุญฺชรํ ฉพฺพิสาณํ, สพฺพเสตํ ทุปฺปสหํ ปเรภิ;
Tatthaddasā kuñjaraṃ chabbisāṇaṃ, sabbasetaṃ duppasahaṃ parebhi;
รกฺขนฺติ นํ อฎฺฐสหสฺสนาคา, อีสาทนฺตา วาตชวปฺปหาริโนฯ
Rakkhanti naṃ aṭṭhasahassanāgā, īsādantā vātajavappahārino.
๑๑๗.
117.
ตตฺถทฺทสา โปกฺขรณิํ อทูเร, รมฺมํ สุติตฺถญฺจ มโหทิกญฺจ;
Tatthaddasā pokkharaṇiṃ adūre, rammaṃ sutitthañca mahodikañca;
สมฺปุปฺผิตํ ภมรคณานุจิณฺณํ, ยตฺถ หิ โส นฺหายติ นาคราชาฯ
Sampupphitaṃ bhamaragaṇānuciṇṇaṃ, yattha hi so nhāyati nāgarājā.
๑๑๘.
118.
ทิสฺวาน นาคสฺส คติํ ฐิติญฺจ, วีถิสฺส ยา นฺหานคตสฺส โหติ;
Disvāna nāgassa gatiṃ ṭhitiñca, vīthissa yā nhānagatassa hoti;
โอปาตมาคจฺฉิ อนริยรูโป, ปโยชิโต จิตฺตวสานุคายฯ
Opātamāgacchi anariyarūpo, payojito cittavasānugāya.
๑๑๙.
119.
ขณิตฺวาน กาสุํ ผลเกหิ ฉาทยิ, อตฺตานโมธาย ธนุญฺจ ลุโทฺท;
Khaṇitvāna kāsuṃ phalakehi chādayi, attānamodhāya dhanuñca luddo;
ปสฺสาคตํ ปุถุสเลฺลน นาคํ, สมปฺปยี ทุกฺกฎกมฺมการีฯ
Passāgataṃ puthusallena nāgaṃ, samappayī dukkaṭakammakārī.
๑๒๐.
120.
ติณญฺจ กฎฺฐญฺจ รณํ 29 กโรนฺตา, ธาวิํสุ เต อฎฺฐทิสา สมนฺตโตฯ
Tiṇañca kaṭṭhañca raṇaṃ 30 karontā, dhāviṃsu te aṭṭhadisā samantato.
๑๒๑.
121.
วธิสฺสเมตนฺติ 31 ปรามสโนฺต, กาสาวมทฺทกฺขิ ธชํ อิสีนํ;
Vadhissametanti 32 parāmasanto, kāsāvamaddakkhi dhajaṃ isīnaṃ;
ทุเกฺขน ผุฎฺฐสฺสุทปาทิ สญฺญา, อรหทฺธโช สพฺภิ อวชฺฌรูโปฯ
Dukkhena phuṭṭhassudapādi saññā, arahaddhajo sabbhi avajjharūpo.
๑๒๒.
122.
อเปโต ทมสเจฺจน, น โส กาสาวมรหติฯ
Apeto damasaccena, na so kāsāvamarahati.
๑๒๓.
123.
โย จ วนฺตกสาวสฺส, สีเลสุ สุสมาหิโต;
Yo ca vantakasāvassa, sīlesu susamāhito;
อุเปโต ทมสเจฺจน, ส เว กาสาวมรหติฯ
Upeto damasaccena, sa ve kāsāvamarahati.
๑๒๔.
124.
สมปฺปิโต ปุถุสเลฺลน นาโค, อทุฎฺฐจิโตฺต ลุทฺทกมชฺฌภาสิ;
Samappito puthusallena nāgo, aduṭṭhacitto luddakamajjhabhāsi;
กิมตฺถยํ กิสฺส วา สมฺม เหตุ, มมํ วธี กสฺส วายํ ปโยโคฯ
Kimatthayaṃ kissa vā samma hetu, mamaṃ vadhī kassa vāyaṃ payogo.
๑๒๕.
125.
กาสิสฺส รโญฺญ มเหสี ภทเนฺต, สา ปูชิตา ราชกุเล สุภทฺทา;
Kāsissa rañño mahesī bhadante, sā pūjitā rājakule subhaddā;
ตํ อทฺทสา สา จ มมํ อสํสิ, ทเนฺตหิ อโตฺถติ จ มํ 35 อโวจฯ
Taṃ addasā sā ca mamaṃ asaṃsi, dantehi atthoti ca maṃ 36 avoca.
๑๒๖.
126.
พหู หิ เม ทนฺตยุคา อุฬารา, เย เม ปิตูนญฺจ 37 ปิตามหานํ;
Bahū hi me dantayugā uḷārā, ye me pitūnañca 38 pitāmahānaṃ;
ชานาติ สา โกธนา ราชปุตฺตี, วธตฺถิกา เวรมกาสิ พาลาฯ
Jānāti sā kodhanā rājaputtī, vadhatthikā veramakāsi bālā.
๑๒๗.
127.
อุเฎฺฐหิ ตฺวํ ลุทฺท ขรํ คเหตฺวา, ทเนฺต อิเม ฉินฺท ปุรา มรามิ;
Uṭṭhehi tvaṃ ludda kharaṃ gahetvā, dante ime chinda purā marāmi;
วชฺชาสิ ตํ โกธนํ ราชปุตฺติํ, ‘‘นาโค หโต หนฺท อิมสฺส ทนฺตา’’ฯ
Vajjāsi taṃ kodhanaṃ rājaputtiṃ, ‘‘nāgo hato handa imassa dantā’’.
๑๒๘.
128.
อุฎฺฐาย โส ลุโทฺท ขรํ คเหตฺวา, เฉตฺวาน ทนฺตานิ คชุตฺตมสฺส;
Uṭṭhāya so luddo kharaṃ gahetvā, chetvāna dantāni gajuttamassa;
วคฺคู สุเภ อปฺปฎิเม ปถพฺยา, อาทาย ปกฺกามิ ตโต หิ ขิปฺปํฯ
Vaggū subhe appaṭime pathabyā, ādāya pakkāmi tato hi khippaṃ.
๑๒๙.
129.
ภยฎฺฎิตา 39 นาควเธน อฎฺฎา, เย เต นาคา อฎฺฐ ทิสา วิธาวุํ;
Bhayaṭṭitā 40 nāgavadhena aṭṭā, ye te nāgā aṭṭha disā vidhāvuṃ;
อทิสฺวาน 41 โปสํ คชปจฺจมิตฺตํ, ปจฺจาคมุํ เยน โส นาคราชาฯ
Adisvāna 42 posaṃ gajapaccamittaṃ, paccāgamuṃ yena so nāgarājā.
๑๓๐.
130.
เต ตตฺถ กนฺทิตฺวา โรทิตฺวาน 43 นาคา, สีเส สเก ปํสุกํ โอกิริตฺวา;
Te tattha kanditvā roditvāna 44 nāgā, sīse sake paṃsukaṃ okiritvā;
อคมํสุ เต สเพฺพ สกํ นิเกตํ, ปุรกฺขตฺวา มเหสิํ สพฺพภทฺทํฯ
Agamaṃsu te sabbe sakaṃ niketaṃ, purakkhatvā mahesiṃ sabbabhaddaṃ.
๑๓๑.
131.
อาทาย ทนฺตานิ คชุตฺตมสฺส, วคฺคู สุเภ อปฺปฎิเม ปถพฺยา;
Ādāya dantāni gajuttamassa, vaggū subhe appaṭime pathabyā;
สุวณฺณราชีหิ สมนฺตโมทเร, โส ลุทฺทโก กาสิปุรํ อุปาคมิ;
Suvaṇṇarājīhi samantamodare, so luddako kāsipuraṃ upāgami;
อุปเนสิ โส ราชกญฺญาย ทเนฺต, นาโค หโต หนฺท อิมสฺส ทนฺตาฯ
Upanesi so rājakaññāya dante, nāgo hato handa imassa dantā.
๑๓๒.
132.
ทิสฺวาน ทนฺตานิ คชุตฺตมสฺส, ภตฺตุปฺปิยสฺส ปุริมาย ชาติยา;
Disvāna dantāni gajuttamassa, bhattuppiyassa purimāya jātiyā;
ตเตฺถว ตสฺสา หทยํ อผาลิ, เตเนว สา กาลมกาสิ พาลาฯ
Tattheva tassā hadayaṃ aphāli, teneva sā kālamakāsi bālā.
๑๓๓.
133.
สโมฺพธิปโตฺต ส 45 มหานุภาโว, สิตํ อกาสิ ปริสาย มเชฺฌ;
Sambodhipatto sa 46 mahānubhāvo, sitaṃ akāsi parisāya majjhe;
ปุจฺฉิํสุ ภิกฺขู สุวิมุตฺตจิตฺตา, นาการเณ ปาตุกโรนฺติ พุทฺธาฯ
Pucchiṃsu bhikkhū suvimuttacittā, nākāraṇe pātukaronti buddhā.
๑๓๔.
134.
ยมทฺทสาถ ทหริํ กุมาริํ, กาสายวตฺถํ อนคาริยํ จรนฺติํ;
Yamaddasātha dahariṃ kumāriṃ, kāsāyavatthaṃ anagāriyaṃ carantiṃ;
สา โข ตทา ราชกญฺญา อโหสิ, อหํ ตทา นาคราชา อโหสิํฯ
Sā kho tadā rājakaññā ahosi, ahaṃ tadā nāgarājā ahosiṃ.
๑๓๕.
135.
อาทาย ทนฺตานิ คชุตฺตมสฺส, วคฺคู สุเภ อปฺปฎิเม ปถพฺยา;
Ādāya dantāni gajuttamassa, vaggū subhe appaṭime pathabyā;
โย ลุทฺทโก กาสิปุรํ อุปาคมิ, โส โข ตทา เทวทโตฺต อโหสิฯ
Yo luddako kāsipuraṃ upāgami, so kho tadā devadatto ahosi.
๑๓๖.
136.
อนาวสูรํ จิรรตฺตสํสิตํ, อุจฺจาวจํ 47 จริตมิทํ ปุราณํ;
Anāvasūraṃ cirarattasaṃsitaṃ, uccāvacaṃ 48 caritamidaṃ purāṇaṃ;
วีตทฺทโร วีตโสโก วิสโลฺล, สยํ อภิญฺญาย อภาสิ พุโทฺธฯ
Vītaddaro vītasoko visallo, sayaṃ abhiññāya abhāsi buddho.
๑๓๗.
137.
อหํ โว เตน กาเลน, อโหสิํ ตตฺถ ภิกฺขโว;
Ahaṃ vo tena kālena, ahosiṃ tattha bhikkhavo;
ฉทฺทนฺตชาตกํ จตุตฺถํฯ
Chaddantajātakaṃ catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā / [๕๑๔] ๔. ฉทฺทนฺตชาตกวณฺณนา • [514] 4. Chaddantajātakavaṇṇanā
