| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්‌දපඤ්‌හපාළි • Milindapañhapāḷi |
6. ඡද්‌දන්‌තජොතිපාලාරබ්‌භපඤ්‌හො
6. Chaddantajotipālārabbhapañho
6. ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, භාසිතම්‌පෙතං භගවතා ඡද්‌දන්‌තො නාගරාජා –
6. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā chaddanto nāgarājā –
‘‘‘වධිස්‌සමෙතන්‌ති පරාමසන්‌තො, කාසාවමද්‌දක්‌ඛි ධජං ඉසීනං;
‘‘‘Vadhissametanti parāmasanto, kāsāvamaddakkhi dhajaṃ isīnaṃ;
දුක්‌ඛෙන ඵුට්‌ඨස්‌සුදපාදි සඤ්‌ඤා, අරහද්‌ධජො සබ්‌භි අවජ්‌ඣරූපො’ති.
Dukkhena phuṭṭhassudapādi saññā, arahaddhajo sabbhi avajjharūpo’ti.
‘‘පුන ච භණිතං ‘ජොතිපාලමාණවො සමානො කස්‌සපං භගවන්‌තං අරහන්‌තං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං මුණ්‌ඩකවාදෙන සමණකවාදෙන අසබ්‌භාහි ඵරුසාහි වාචාහි අක්‌කොසි පරිභාසී’ති. යදි, භන්‌තෙ නාගසෙන, බොධිසත්‌තො තිරච්‌ඡානගතො සමානො කාසාවං අභිපූජයි, තෙන හි ‘ජොතිපාලෙන මාණවෙන කස්‌සපො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො මුණ්‌ඩකවාදෙන සමණකවාදෙන අසබ්‌භාහි ඵරුසාහි වාචාහි අක්‌කුට්‌ඨො පරිභාසිතො’ති යං වචනං, තං මිච්‌ඡා. යදි ජොතිපාලෙන මාණවෙන කස්‌සපො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො මුණ්‌ඩකවාදෙන සමණකවාදෙන අසබ්‌භාහි ඵරුසාහි වාචාහි අක්‌කුට්‌ඨො පරිභාසිතො, තෙන හි ‘ඡද්‌දන්‌තෙන නාගරාජෙන කාසාවං පූජිත’න්‌ති තම්‌පි වචනං මිච්‌ඡා. යදි තිරච්‌ඡානගතෙන බොධිසත්‌තෙන කක්‌ඛළඛරකටුකවෙදනං වෙදයමානෙන ලුද්‌දකෙන නිවත්‌ථං කාසාවං පූජිතං, කිං මනුස්‌සභූතො සමානො පරිපක්‌කඤාණො පරිපක්‌කාය බොධියා කස්‌සපං භගවන්‌තං අරහන්‌තං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං දසබලං ලොකනායකං උදිතොදිතං ජලිතබ්‍යාමොභාසං පවරුත්‌තමං පවරරුචිරකාසිකකාසාවමභිපාරුතං දිස්‌වා න පූජයි? අයම්‌පි උභතො කොටිකො පඤ්‌හො තවානුප්‌පත්‌තො, සො තයා නිබ්‌බාහිතබ්‌බොති.
‘‘Puna ca bhaṇitaṃ ‘jotipālamāṇavo samāno kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ muṇḍakavādena samaṇakavādena asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosi paribhāsī’ti. Yadi, bhante nāgasena, bodhisatto tiracchānagato samāno kāsāvaṃ abhipūjayi, tena hi ‘jotipālena māṇavena kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho muṇḍakavādena samaṇakavādena asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkuṭṭho paribhāsito’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi jotipālena māṇavena kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho muṇḍakavādena samaṇakavādena asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkuṭṭho paribhāsito, tena hi ‘chaddantena nāgarājena kāsāvaṃ pūjita’nti tampi vacanaṃ micchā. Yadi tiracchānagatena bodhisattena kakkhaḷakharakaṭukavedanaṃ vedayamānena luddakena nivatthaṃ kāsāvaṃ pūjitaṃ, kiṃ manussabhūto samāno paripakkañāṇo paripakkāya bodhiyā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dasabalaṃ lokanāyakaṃ uditoditaṃ jalitabyāmobhāsaṃ pavaruttamaṃ pavararucirakāsikakāsāvamabhipārutaṃ disvā na pūjayi? Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabboti.
‘‘භාසිතම්‌පෙතං, මහාරාජ, භගවතා ඡද්‌දන්‌තො නාගරාජා ‘වධිස්‌සමෙතන්‌ති…පෙ.… අවජ්‌ඣරූපො’ති. ජොතිපාලෙන ච මාණවෙන කස්‌සපො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො මුණ්‌ඩකවාදෙන සමණකවාදෙන අසබ්‌භාහි ඵරුසාහි වාචාහි අක්‌කුට්‌ඨො පරිභාසිතො, තඤ්‌ච පන ජාතිවසෙන කුලවසෙන. ජොතිපාලො, මහාරාජ, මාණවො අස්‌සද්‌ධෙ අප්‌පසන්‌නෙ කුලෙ පච්‌චාජාතො, තස්‌ස මාතාපිතරො භගිනිභාතරො දාසිදාසචෙටකපරිවාරකමනුස්‌සා බ්‍රහ්‌මදෙවතා බ්‍රහ්‌මගරුකා, තෙ ‘බ්‍රාහ්‌මණා එව උත්‌තමා පවරා’ති අවසෙසෙ පබ්‌බජිතෙ ගරහන්‌ති ජිගුච්‌ඡන්‌ති, තෙසං තං වචනං සුත්‌වා ජොතිපාලො මාණවො ඝටිකාරෙන කුම්‌භකාරෙන සත්‌ථාරං දස්‌සනාය පක්‌කොසිතො එවමාහ ‘කිං පන තෙන මුණ්‌ඩකෙන සමණකෙන දිට්‌ඨෙනා’ති.
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā chaddanto nāgarājā ‘vadhissametanti…pe… avajjharūpo’ti. Jotipālena ca māṇavena kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho muṇḍakavādena samaṇakavādena asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkuṭṭho paribhāsito, tañca pana jātivasena kulavasena. Jotipālo, mahārāja, māṇavo assaddhe appasanne kule paccājāto, tassa mātāpitaro bhaginibhātaro dāsidāsaceṭakaparivārakamanussā brahmadevatā brahmagarukā, te ‘brāhmaṇā eva uttamā pavarā’ti avasese pabbajite garahanti jigucchanti, tesaṃ taṃ vacanaṃ sutvā jotipālo māṇavo ghaṭikārena kumbhakārena satthāraṃ dassanāya pakkosito evamāha ‘kiṃ pana tena muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā’ti.
‘‘යථා , මහාරාජ , අමතං විසමාසජ්‌ජ තිත්‌තකං හොති, යථා ච සීතොදකං අග්‌ගිමාසජ්‌ජ උණ්‌හං හොති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, ජොතිපාලො මාණවො අස්‌සද්‌ධෙ අප්‌පසන්‌නෙ කුලෙ පච්‌චාජාතො, සො කුලවසෙන අන්‌ධො හුත්‌වා 1 තථාගතං අක්‌කොසි පරිභාසි.
‘‘Yathā , mahārāja , amataṃ visamāsajja tittakaṃ hoti, yathā ca sītodakaṃ aggimāsajja uṇhaṃ hoti, evameva kho, mahārāja, jotipālo māṇavo assaddhe appasanne kule paccājāto, so kulavasena andho hutvā 2 tathāgataṃ akkosi paribhāsi.
‘‘යථා, මහාරාජ, ජලිතපජ්‌ජලිතො මහාඅග්‌ගික්‌ඛන්‌ධො සප්‌පභාසො උදකමාසජ්‌ජ උපහතප්‌පභාතෙජො සීතලො කාළකො භවති පරිපක්‌කනිග්‌ගුණ්‌ඩිඵලසදිසො, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, ජොතිපාලො මාණවො පුඤ්‌ඤවා සද්‌ධො ඤාණවිපුලසප්‌පභාසො අස්‌සද්‌ධෙ අප්‌පසන්‌නෙ කුලෙ පච්‌චාජාතො, සො කුලවසෙන අන්‌ධො හුත්‌වා තථාගතං අක්‌කොසි පරිභාසි, උපගන්‌ත්‌වා ච බුද්‌ධගුණමඤ්‌ඤාය චෙටකභූතො විය අහොසි, ජිනසාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා අභිඤ්‌ඤා ච සමාපත්‌තියො ච නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා බ්‍රහ්‌මලොකූපගො අහොසී’’ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ නාගසෙන, එවමෙතං තථා සම්‌පටිච්‌ඡාමී’’ති.
‘‘Yathā, mahārāja, jalitapajjalito mahāaggikkhandho sappabhāso udakamāsajja upahatappabhātejo sītalo kāḷako bhavati paripakkanigguṇḍiphalasadiso, evameva kho, mahārāja, jotipālo māṇavo puññavā saddho ñāṇavipulasappabhāso assaddhe appasanne kule paccājāto, so kulavasena andho hutvā tathāgataṃ akkosi paribhāsi, upagantvā ca buddhaguṇamaññāya ceṭakabhūto viya ahosi, jinasāsane pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā brahmalokūpago ahosī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ඡද්‌දන්‌තජොතිපාලාරබ්‌භපඤ්‌හො ඡට්‌ඨො.
Chaddantajotipālārabbhapañho chaṭṭho.
Footnotes:
